Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ömer Faik Numanzade (Azerice: Ömər Faiq Nemanzadə, 24 Aralık 1872, Atskuri - 10 Ekim 1937, Tiflis) Ahıska Türkü asıllı Azeri yazar, gazeteci, öğretmen ve siyasetçi. Gayret Matbaası'nın sahibi ve Molla Nasreddin hiciv dergisinin kurucularından biri.
Ömer Faik Numanzade | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 24 Aralık 1872 Atskuri, Ahıska, Tiflis Guberniyası, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 10 Ekim 1937 (64 yaşında) Tiflis, Gürcistan SSC, Sovyetler Birliği |
| Ölüm sebebi | Kurşuna dizilerek idam |
| Etnik köken | Ahıska Türkü |
| Eğitim | Darüşşafaka İdadisi |
| Meslek | Gazeteci, yazar, öğretmen, siyasetçi |
İlk yılları ve eğitimi
Ömer Faik Numanzade 24 Aralık 1872 tarihinde Rus İmparatorluğu'nun Tiflis Guberniyası'na bağlı Ahıska kazasının Atskuri kasabasında köylü bir ailede dünyaya geldi. Birkaç yıl molla okuluna gitmesine rağmen din eğitimine ilgi göstermedi ve yeni açılan bir Rus okuluna girdi ve Rusça eğitim aldı. Ayrıca bu dönemde Ermeni bir keşişten Rusça dersleri aldı. Babası, Ömer Faik'i Gori Muallimhanesi'ne göndermek istedi, ancak dindar bir kadın olan annesi, "kâfirlerin içine girmesine izin veremem" diyerek oğlunun bir Hristiyan okuluna gitmesine karşı çıktı. Annesinin ısrarı üzerine 1882'de eğitim almak için genç yaşta dayısı ile birlikte Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti İstanbul'a gitti ve Fatih'te bir medresede eğitim almaya başladı. Numanzade, din eğitimine şüpheyle yaklaştı ve iki yıl sonra, fen bilimlerinin öğretildiği, dil eğitimi verilen ve Türkiye'de liberal fikirlerin yetiştiricisi olarak ün yapmış Darüşşafaka İdadisi'ne geçti. Dönemin önemli isimlerinden ders aldı ve Namık Kemal'in etkisi ile yayılan hürriyetçi düşünceden etkilendi.
Kariyeri, faaliyetleri ve çalışmaları
1891 yılında mezun olduktan sonra Galata Posta ve Telgraf Dairesi'nde çalışmaya başladı. Burada gazete ve dergiler aracılığıyla Avrupa'daki demokratik Türk göçmenlerin ruh halleri ve Türk devrimci şairlerinin sanatsal yaratıcılığı ile tanıştı. Numanzade gizli çevrelerle, Sultan II. Abdülhamid'in tahttan indirilmesini düşünen İstanbul'un devrimci unsurları ile bağlantı kurdu. Jön Türkler ile olan ilişkisi II. Abdülhamid'in hafiyeleri tarafından anlaşılınca bir gemiyle Batum'a kaçtı. Numanzade, yenilikçi fikirleri ile kültür ve eğitimde yenilenmeye vesile olmak için Azğur'da yeni tip bir mektep açmak istedi fakat dönemin koşulları nedeniyle bu isteği geri çevrildi. 1894'te Azerbaycan'ın Şeki şehrine öğretmen olarak davet edildi. Şeki'de yeni açılmış bir usûl-i cedit okulunda ders vermeye başladı. Daha sonra Şamahı ve Gence şehirlerinde aritmetik, tarih, coğrafya ve dil dersleri verdi. On yıl boyunca usûl-i cedit mekteplerin açılmasına öncülük ederek bu okullarda muallimlik yaptı. 1902'de meydana gelen ve Şamahı bölgesini etkileyen 6.9 büyüklüğündeki depremin ardından Ahıska'ya geri döndü. Ertesi yıl Tiflis'e geçerek , Hayat ve İrşad gazetelerinde yazılar yayımlamaya başladı. 1903 yılında İsmail Gaspıralı'nın Kırım'ın Bahçesaray şehrinde yayınladığı Terjiman-Tercüman gazetesinin yazarlarından birisi oldu ve gazeteye yazılar gönderdi. Numanzade, o dönemin çeşitli dergi ve gazetelerinde yayınlanan makale ve felyetonlerinde, insanların acılarını ve ihtiyaçlarını, istikbali için yapmak zorunda oldukları işleri, çeşitli zümrelerin sosyal gerçeklikteki sorumluluklarını döneminin modern bakış açısıyla ele aldı.Türkçenin saflığını korumak, dili Arapça ve Farsça sözlerden temizlemek Numanzade'nin millî idealinin temel gayesi oldu. 1905'te Azeri yazar Mirza Celil Memmedguluzade ile tanıştı ve Gayret Matbaasında Azerbaycan'da bir ekol oluşturan Molla Nasreddin dergisinin yayınlanmasına öncülük etti. Molla Nasreddin'deki keskin ve eleştirel yayınları nedeniyle 1907'de Çarlık Rusya gizli polisi Ohranka tarafından tutuklandı.
1917'de öğretmenlik hayatına yeniden başladı. Fakat dönemin şartlarından dolayı Azerbaycan'a yeniden göç etmek zorunda kaldı. Aynı yıl Rus Devrimi ile Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti bağımsızlığını ilan etti. Gürcistan'ın bölgedeki Türk ve Müslüman halk üzerine baskı kurması üzerine 29 Ekim 1918 tarihinde Ahıska Hükûmet-i Muvakkattası kuruldu ve başına Ömer Faik Numanzade getirildi. 1918'de İstanbul'da Sadrazam Talat Paşa ve Harbiye Nazırı Enver Paşa ile görüşerek Türk Ordusu'nun Kafkasya'ya girmesine vesile oldu. Geçici hükûmetin amacı olan Osmanlı İmparatorluğu'na ilhak olma girişimleri başarsızlıkla sonuçlanınca Gürcü hükûmeti tarafından tutuklanarak hapse atıldı. Mahkûmiyetinin ardından 1919 yılında Bakü'ye gelen Numanzade müfettişlik görevinde bulundu ve yayıncılık çalışmalarına devam etti. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgalinden sonra Gürcistan Devrim Komitesi'nde görev alarak Ahıska Türklerinin sosyal ve siyasi meseleleri ile ilgilendi. Sovyet döneminde de hocalık ve yazarlık faaliyetlerini sürdürdü ve ders kitaplarının hazırlanmasında aktif olarak görev aldı. 1927'de emekliye ayrıldıktan sonra hatıraları üzerine yazmaya başladı fakat bu çalışmalarını tamamlayamadı.
İnfazı
Ömer Faik Numanzade, 16 Temmuz 1937'de "Türkiye lehine casusluk faaliyeti yürüttüğü" ve "Sovyet hakimiyeti aleyhine kurulmuş devrim karşıtı milliyetçi teşkilâtın başkanı olduğu" gerekçesi ile Atskuri'de tutuklandı ve "halk düşmanı" ilan edildi. Üç ay sonra, 10 Ekim 1937'de Josef Stalin'in yürüttüğü Büyük Temizlik sırasında kaldığı Tiflis'deki cezaevinde kurşuna dizilerek öldürüldü. İnfazdan yirmi bir yıl sonra, 1958 yılında Gürcistan SSC Yüksek Mahkemesi, Numanzade'ye haklarını iade ederek beraat kararı verdi.
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Ömer Faik Numanzade ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ Şamil Kurbanov (1992). Ömer Faik Numanzade (Azerice). Bakü: Gençlik. s. 208.
- ^ a b c d Rüstem Mürseloğlu (2020). Sürgünün 75. Yılında Ahıskalı Türkler-Hasret Kokan Yurdumuz. Efe Akademi Yayınları. s. 395. ISBN . 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Temmuz 2021.
- ^ İnci Enginün (2006). Yeni Türk edebiyatı: Tanzimat'tan Cumhuriyet'e (1839-1923) (Michigan Üniversitesi bas.). Dergâh Yayınları. s. 157. ISBN . 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Temmuz 2021.
- ^ a b Ömer Faruk Ateş (20 Kasım 2019). . Ahmet Yesevi Üniversitesi. 23 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2021.
- ^ a b Vüsale TAĞIZADE (2021). "AZERBAYCAN HALKININ SOSYOKÜLTÜREL DÜŞÜNCESİNDE MİLLÎ İDEAL MEFKÛRESİNİN ŞEKİLLENMESİ VE "MOLLA NASREDDİN"CİLER (C. MEMMEDKULUZADE VE Ö. F. NEMANZADE'NİN SANATLARI TEMELİNDE)" (PDF). Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 51. Ankara: Türk Dil Kurumu. s. 293. 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 13 Temmuz 2021.
- ^ Oğuz Çetinoğlu (2008). AÇIKLAMALI-YORUMLU KRONOLOJİK KÜLTÜR-SANAT-TARİH ANSİKLOPEDİSİ 2.CİLT: (7007 YILLIK DÜNYA TARİHİ). Bilgeoğuz Yayınları. s. 967. ISBN . 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Temmuz 2021.
- ^ a b c Ahmet Kayasar Kaya. "Ömer Faig Nemanzâde". Scribd. 8 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Temmuz 2021.
- ^ Ahmet Aksın; Yavuz Haykır; Filiz Yıldırım (2019). Tarih yolunda bir ömür: Ergün Öz Akçora armağanı: cilt II. Hiperlink eğit.ilet.yay.san.tic.ve ltd.sti. ISBN . 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Temmuz 2021.
- ^ a b Jafar Mustafaev (2019). . Marmara Üniversitesi. 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2021.
- ^ "Türk'ün aydınlık yüzü idi". Yeniçağ. 17 Mayıs 2014. 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Temmuz 2021.
- ^ Yunus Zeyrek (7 Eylül 2011). . Ahıska.org. 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Omer Faik Numanzade Azerice Omer Faiq Nemanzade 24 Aralik 1872 Atskuri 10 Ekim 1937 Tiflis Ahiska Turku asilli Azeri yazar gazeteci ogretmen ve siyasetci Gayret Matbaasi nin sahibi ve Molla Nasreddin hiciv dergisinin kurucularindan biri Omer Faik NumanzadeDogum24 Aralik 1872 1872 12 24 Atskuri Ahiska Tiflis Guberniyasi Rus ImparatorluguOlum10 Ekim 1937 64 yasinda Tiflis Gurcistan SSC Sovyetler BirligiOlum sebebiKursuna dizilerek idamEtnik kokenAhiska TurkuEgitimDarussafaka IdadisiMeslekGazeteci yazar ogretmen siyasetciIlk yillari ve egitimiOmer Faik Numanzade 24 Aralik 1872 tarihinde Rus Imparatorlugu nun Tiflis Guberniyasi na bagli Ahiska kazasinin Atskuri kasabasinda koylu bir ailede dunyaya geldi Birkac yil molla okuluna gitmesine ragmen din egitimine ilgi gostermedi ve yeni acilan bir Rus okuluna girdi ve Rusca egitim aldi Ayrica bu donemde Ermeni bir kesisten Rusca dersleri aldi Babasi Omer Faik i Gori Muallimhanesi ne gondermek istedi ancak dindar bir kadin olan annesi kafirlerin icine girmesine izin veremem diyerek oglunun bir Hristiyan okuluna gitmesine karsi cikti Annesinin israri uzerine 1882 de egitim almak icin genc yasta dayisi ile birlikte Osmanli Imparatorlugu nun baskenti Istanbul a gitti ve Fatih te bir medresede egitim almaya basladi Numanzade din egitimine supheyle yaklasti ve iki yil sonra fen bilimlerinin ogretildigi dil egitimi verilen ve Turkiye de liberal fikirlerin yetistiricisi olarak un yapmis Darussafaka Idadisi ne gecti Donemin onemli isimlerinden ders aldi ve Namik Kemal in etkisi ile yayilan hurriyetci dusunceden etkilendi Kariyeri faaliyetleri ve calismalari1891 yilinda mezun olduktan sonra Galata Posta ve Telgraf Dairesi nde calismaya basladi Burada gazete ve dergiler araciligiyla Avrupa daki demokratik Turk gocmenlerin ruh halleri ve Turk devrimci sairlerinin sanatsal yaraticiligi ile tanisti Numanzade gizli cevrelerle Sultan II Abdulhamid in tahttan indirilmesini dusunen Istanbul un devrimci unsurlari ile baglanti kurdu Jon Turkler ile olan iliskisi II Abdulhamid in hafiyeleri tarafindan anlasilinca bir gemiyle Batum a kacti Numanzade yenilikci fikirleri ile kultur ve egitimde yenilenmeye vesile olmak icin Azgur da yeni tip bir mektep acmak istedi fakat donemin kosullari nedeniyle bu istegi geri cevrildi 1894 te Azerbaycan in Seki sehrine ogretmen olarak davet edildi Seki de yeni acilmis bir usul i cedit okulunda ders vermeye basladi Daha sonra Samahi ve Gence sehirlerinde aritmetik tarih cografya ve dil dersleri verdi On yil boyunca usul i cedit mekteplerin acilmasina onculuk ederek bu okullarda muallimlik yapti 1902 de meydana gelen ve Samahi bolgesini etkileyen 6 9 buyuklugundeki depremin ardindan Ahiska ya geri dondu Ertesi yil Tiflis e gecerek Hayat ve Irsad gazetelerinde yazilar yayimlamaya basladi 1903 yilinda Ismail Gaspirali nin Kirim in Bahcesaray sehrinde yayinladigi Terjiman Tercuman gazetesinin yazarlarindan birisi oldu ve gazeteye yazilar gonderdi Numanzade o donemin cesitli dergi ve gazetelerinde yayinlanan makale ve felyetonlerinde insanlarin acilarini ve ihtiyaclarini istikbali icin yapmak zorunda olduklari isleri cesitli zumrelerin sosyal gerceklikteki sorumluluklarini doneminin modern bakis acisiyla ele aldi Turkcenin safligini korumak dili Arapca ve Farsca sozlerden temizlemek Numanzade nin milli idealinin temel gayesi oldu 1905 te Azeri yazar Mirza Celil Memmedguluzade ile tanisti ve Gayret Matbaasinda Azerbaycan da bir ekol olusturan Molla Nasreddin dergisinin yayinlanmasina onculuk etti Molla Nasreddin deki keskin ve elestirel yayinlari nedeniyle 1907 de Carlik Rusya gizli polisi Ohranka tarafindan tutuklandi 1917 de ogretmenlik hayatina yeniden basladi Fakat donemin sartlarindan dolayi Azerbaycan a yeniden goc etmek zorunda kaldi Ayni yil Rus Devrimi ile Gurcistan Demokratik Cumhuriyeti bagimsizligini ilan etti Gurcistan in bolgedeki Turk ve Musluman halk uzerine baski kurmasi uzerine 29 Ekim 1918 tarihinde Ahiska Hukumet i Muvakkattasi kuruldu ve basina Omer Faik Numanzade getirildi 1918 de Istanbul da Sadrazam Talat Pasa ve Harbiye Naziri Enver Pasa ile goruserek Turk Ordusu nun Kafkasya ya girmesine vesile oldu Gecici hukumetin amaci olan Osmanli Imparatorlugu na ilhak olma girisimleri basarsizlikla sonuclaninca Gurcu hukumeti tarafindan tutuklanarak hapse atildi Mahkumiyetinin ardindan 1919 yilinda Baku ye gelen Numanzade mufettislik gorevinde bulundu ve yayincilik calismalarina devam etti Kizil Ordu nun Gurcistan i isgalinden sonra Gurcistan Devrim Komitesi nde gorev alarak Ahiska Turklerinin sosyal ve siyasi meseleleri ile ilgilendi Sovyet doneminde de hocalik ve yazarlik faaliyetlerini surdurdu ve ders kitaplarinin hazirlanmasinda aktif olarak gorev aldi 1927 de emekliye ayrildiktan sonra hatiralari uzerine yazmaya basladi fakat bu calismalarini tamamlayamadi InfaziOmer Faik Numanzade 16 Temmuz 1937 de Turkiye lehine casusluk faaliyeti yuruttugu ve Sovyet hakimiyeti aleyhine kurulmus devrim karsiti milliyetci teskilatin baskani oldugu gerekcesi ile Atskuri de tutuklandi ve halk dusmani ilan edildi Uc ay sonra 10 Ekim 1937 de Josef Stalin in yuruttugu Buyuk Temizlik sirasinda kaldigi Tiflis deki cezaevinde kursuna dizilerek olduruldu Infazdan yirmi bir yil sonra 1958 yilinda Gurcistan SSC Yuksek Mahkemesi Numanzade ye haklarini iade ederek beraat karari verdi KaynakcaWikimedia Commons ta Omer Faik Numanzade ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Samil Kurbanov 1992 Omer Faik Numanzade Azerice Baku Genclik s 208 a b c d Rustem Murseloglu 2020 Surgunun 75 Yilinda Ahiskali Turkler Hasret Kokan Yurdumuz Efe Akademi Yayinlari s 395 ISBN 9786050649994 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Temmuz 2021 Inci Enginun 2006 Yeni Turk edebiyati Tanzimat tan Cumhuriyet e 1839 1923 Michigan Universitesi bas Dergah Yayinlari s 157 ISBN 9789759950286 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Temmuz 2021 a b Omer Faruk Ates 20 Kasim 2019 Ahmet Yesevi Universitesi 23 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Temmuz 2021 a b Vusale TAGIZADE 2021 AZERBAYCAN HALKININ SOSYOKULTUREL DUSUNCESINDE MILLI IDEAL MEFKURESININ SEKILLENMESI VE MOLLA NASREDDIN CILER C MEMMEDKULUZADE VE O F NEMANZADE NIN SANATLARI TEMELINDE PDF Turk Dunyasi Dil ve Edebiyat Dergisi 51 Ankara Turk Dil Kurumu s 293 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 13 Temmuz 2021 Oguz Cetinoglu 2008 ACIKLAMALI YORUMLU KRONOLOJIK KULTUR SANAT TARIH ANSIKLOPEDISI 2 CILT 7007 YILLIK DUNYA TARIHI Bilgeoguz Yayinlari s 967 ISBN 9789756217993 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Temmuz 2021 a b c Ahmet Kayasar Kaya Omer Faig Nemanzade Scribd 8 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Temmuz 2021 Ahmet Aksin Yavuz Haykir Filiz Yildirim 2019 Tarih yolunda bir omur Ergun Oz Akcora armagani cilt II Hiperlink egit ilet yay san tic ve ltd sti ISBN 9786052816677 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Temmuz 2021 a b Jafar Mustafaev 2019 Marmara Universitesi 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Temmuz 2021 Turk un aydinlik yuzu idi Yenicag 17 Mayis 2014 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Temmuz 2021 Yunus Zeyrek 7 Eylul 2011 Ahiska org 27 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Temmuz 2021