Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Mart 2013) |
Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nda, bir özgür imparatorluk şehri (Almanca: freie Reichsstadt), diğer şehirler gibi prensler ya da dükler tarafından değil doğrudan imparator tarafından yönetilen şehirlere verilen ad. Özgür şehirler aynı zamanda Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu (İmparatorluk Diyeti)'ında (Almanca: Reichstag) da bağımsız temsil hakkına sahipti.
Reichsstädte (İmparatorluk Şehirleri) ve Freie Städte (Özgür Şehirler) arasındaki fark, imparatorluk şehirlerinin imparatorun derebeyleri olan ve vergi ödeyen seküler prensler tarafından yönetiliyor olmasıydı. Özgür şehirler ise prens-piskoposlar tarafından yönetiliyordu. Bu yöneticiler vergi ödemek ve haçlı seferleri sırasında asker göndermek zorunda değildi. Özgür şehirler, prens-piskoposlardan (Orta Çağ’ın Zirve Dönemi)'nde bağımsızlığını kazandı. Örneğin; Basel (1000), Speyer (1111), Worms (1184), Mainz (1244, geri alındı 1462), Regensburg (1245), Strazburg (1272) ve Köln (1288)
Fakat zamanla ikisi arasındaki fark gittikçe belirsizleşti ve "Özgür ve İmparatorluk Şehirleri" Diyet içinde topluca "Özgür İmparatorluk Şehirleri" olarak bilinmeye başladı. Aradaki en önemli fark zenginlikti: Lübeck ve Augsburg gibi zengin şehirler, gerçek anlamda İmparatorluk kendi kendini yöneten yerleşim birimleriydi. Savaş ilan edip, antlaşmalar yaptılar ve kendi ticaretlerini kontrol altında tutarak dışarıdan çok az müdahaleye izin verdiler. Orta Çağ sonlarında birçok Serbest Şehir, Hansa Birliği gibi Städtebündeler (şehir birlikleri) kurdu.
Bu şehirler, Orta Çağ siyasetinin dengesizliğiyle bazen özgürlüklerini kazanırken bazen de kaybettiler. Bazı şehirler, bir hediye olarak ayrıcalık kazanırken, bazıları paraya ihtiyacı olan bir prensten satın alarak, bazıları asker gücüyle ve bazıları da karışıklık dönemlerinde bu ayrıcalıkları aldı. Bazı şehirlerse, Hohenstaufen gibi egemen hanedanların sona ermesiyle özgür hale geldi. Bazı şehirlerse özgürlüklerini kaybetti. Bazıları kendi istekleriyle başka bir gücün himayesi altına girerken, 1607'de Donauwörth gibi bazılarının ayrıcalıkları da İmparator tarafından ellerinden alındı. , Duisburg ve Offenburg gibi bazı şehirlerse İmparator tarafından satıldı.
Özgür ve İmparatorluk şehirleri 1849'a kadar (İmparatorluk Diyeti)'da (Almanca: Reichstag) resmî olarak Reichsstand olarak kabul edilmiyordu. Oyları da Kurfürsten ve Prenslerin yanında sadece tavsiye niteliğinde görülüyordu. Şehir birlikleri, İmparatorluk diyetinde kendilerini iki gruba ayırdı: Ren sırası ve Svabya sırası. 1648 Vestfalya Antlaşması döneminde şehirler Diyet'te bir üçüncü grup kurdu. Bu grup güçlü Özgür Şehirler Augsburg, Bremen, Köln, Frankfurt, Hamburg, Lübeck ve Nürnberg'den oluşuyordu.
Özgür Şehirlerin sayısı, coğrafi dağılımları gibi yüzyıllar boyunca büyük değişiklikler gösterdi. Çoğunlukla tek bir prensin geniş bölgeleri elinde tuttuğu yerlere nazaran küçük egemenliklerin çok olduğu bölgelerde daha çoklardı. 1911 Encyclopædia Britannica, 1422'de 75 ve 1521'de 84 özgür şehrin olduğu listeler sunmuştur. Bölgesel birleşmeler 1792 Reichstag'ında bu sayıyı 51'e düşürmüştü. Çoğunluğu güneybatıda ve Frankonya'da bulunan bu şehirlerin bir kısmı da kuzey ve batıdaydı, fakat doğuda hiç özgür şehir yoktu.
16 ve 17. yüzyıllarda, bazı Serbest Şehirler İmparatorluktan ayrıldı. Fransa egemenliğinden sonra II. Henri, özgür şehirleri Metz, Verdun ve Toul'den oluşan Üç Başpiskoposluğa indirgedi. Aynı şekilde daha sonra gelen XIV. Louis de bazı şehirleri birleştirdi. 1648'de bağımsızlığını kazanan Eski İsviçre Konfederasyonu ile Basel, Bern, Luzern, St. Gallen, Schaffhausen, Solothurn ve Zürih İmparatorluk şehirleri de ayrılarak konfederasyonun kantonları oldu.
Devrim Fransası'nın Avrupa'daki yükselişi ile bu akım gittikçe hız kazandı. Önce 1789 ve 1792 arasında Ren nehri batısındaki Köln, Aachen, Düren, Speyer ve Worms gibi bölgeler devrim orduları tarafından birleştirildi. Daha sonra gelen Napolyon Savaşları, 1803'te İmparatorluğun yeniden düzenlenmesine sebep oldu ve altısı - Hamburg, Bremen, Lübeck,Hansa şehirleri ile Frankfurt, Augsburg ve Nürnberg - dışındaki tüm serbest şehirler elendi. En sonunda 1806'da Napolyon imparatorluğu yıktı. 1811 itibarıyla tüm serbest şehirler dağılmış oldu. Augsburg ve Nürnberg Bavyera'ya katıldı. Frankfurt, bir Napolyon kukla devleti olan Frankfurt Büyük Dükalığı'nın merkezi oldu ve diğer üç Hansa şehri doğrudan Fransa tarafından alındı.
1815'te Alman Konfederasyonu'nun kurulmasıyla Hamburg, Lübeck, Bremen ve Frankfurt bir kez daha serbest şehirler oldu. Frankfurt, 1866 Avusturya-Prusya Savaşı sırasında Prusya tarafından alındı. Diğer üç Hansa şehri Alman İmparatorluğu'nun kurucu devletleri arasında yer aldı ve bu unvanını Weimar Cumhuriyeti ile Üçüncü Reich'da da sürdürdü. Hitler'in şehre karşı olumsuz tutumu yüzünden Hamburg'a katıldı. Bremen ve Hamburg ise savaş sonrası kurulan Batı Almanya'da birer eyalet yapıldı. Cumhuriyet ile daha önce serbest şehir olmayan Berlin'e de bölünmüş Almanya'daki konumu sebebiyle eyalet statüsü verildi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Lubeck 17 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Europe a la Carte
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Mart 2013 Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu nda bir ozgur imparatorluk sehri Almanca freie Reichsstadt diger sehirler gibi prensler ya da dukler tarafindan degil dogrudan imparator tarafindan yonetilen sehirlere verilen ad Ozgur sehirler ayni zamanda Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu Imparatorluk Diyeti inda Almanca Reichstag da bagimsiz temsil hakkina sahipti Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu nda imparatorluk sehirleri 1648 Reichsstadte Imparatorluk Sehirleri ve Freie Stadte Ozgur Sehirler arasindaki fark imparatorluk sehirlerinin imparatorun derebeyleri olan ve vergi odeyen sekuler prensler tarafindan yonetiliyor olmasiydi Ozgur sehirler ise prens piskoposlar tarafindan yonetiliyordu Bu yoneticiler vergi odemek ve hacli seferleri sirasinda asker gondermek zorunda degildi Ozgur sehirler prens piskoposlardan Orta Cag in Zirve Donemi nde bagimsizligini kazandi Ornegin Basel 1000 Speyer 1111 Worms 1184 Mainz 1244 geri alindi 1462 Regensburg 1245 Strazburg 1272 ve Koln 1288 Fakat zamanla ikisi arasindaki fark gittikce belirsizlesti ve Ozgur ve Imparatorluk Sehirleri Diyet icinde topluca Ozgur Imparatorluk Sehirleri olarak bilinmeye basladi Aradaki en onemli fark zenginlikti Lubeck ve Augsburg gibi zengin sehirler gercek anlamda Imparatorluk kendi kendini yoneten yerlesim birimleriydi Savas ilan edip antlasmalar yaptilar ve kendi ticaretlerini kontrol altinda tutarak disaridan cok az mudahaleye izin verdiler Orta Cag sonlarinda bircok Serbest Sehir Hansa Birligi gibi Stadtebundeler sehir birlikleri kurdu Bu sehirler Orta Cag siyasetinin dengesizligiyle bazen ozgurluklerini kazanirken bazen de kaybettiler Bazi sehirler bir hediye olarak ayricalik kazanirken bazilari paraya ihtiyaci olan bir prensten satin alarak bazilari asker gucuyle ve bazilari da karisiklik donemlerinde bu ayricaliklari aldi Bazi sehirlerse Hohenstaufen gibi egemen hanedanlarin sona ermesiyle ozgur hale geldi Bazi sehirlerse ozgurluklerini kaybetti Bazilari kendi istekleriyle baska bir gucun himayesi altina girerken 1607 de Donauworth gibi bazilarinin ayricaliklari da Imparator tarafindan ellerinden alindi Duisburg ve Offenburg gibi bazi sehirlerse Imparator tarafindan satildi Ozgur ve Imparatorluk sehirleri 1849 a kadar Imparatorluk Diyeti da Almanca Reichstag resmi olarak Reichsstand olarak kabul edilmiyordu Oylari da Kurfursten ve Prenslerin yaninda sadece tavsiye niteliginde goruluyordu Sehir birlikleri Imparatorluk diyetinde kendilerini iki gruba ayirdi Ren sirasi ve Svabya sirasi 1648 Vestfalya Antlasmasi doneminde sehirler Diyet te bir ucuncu grup kurdu Bu grup guclu Ozgur Sehirler Augsburg Bremen Koln Frankfurt Hamburg Lubeck ve Nurnberg den olusuyordu Ozgur Sehirlerin sayisi cografi dagilimlari gibi yuzyillar boyunca buyuk degisiklikler gosterdi Cogunlukla tek bir prensin genis bolgeleri elinde tuttugu yerlere nazaran kucuk egemenliklerin cok oldugu bolgelerde daha coklardi 1911 Encyclopaedia Britannica 1422 de 75 ve 1521 de 84 ozgur sehrin oldugu listeler sunmustur Bolgesel birlesmeler 1792 Reichstag inda bu sayiyi 51 e dusurmustu Cogunlugu guneybatida ve Frankonya da bulunan bu sehirlerin bir kismi da kuzey ve batidaydi fakat doguda hic ozgur sehir yoktu 16 ve 17 yuzyillarda bazi Serbest Sehirler Imparatorluktan ayrildi Fransa egemenliginden sonra II Henri ozgur sehirleri Metz Verdun ve Toul den olusan Uc Baspiskoposluga indirgedi Ayni sekilde daha sonra gelen XIV Louis de bazi sehirleri birlestirdi 1648 de bagimsizligini kazanan Eski Isvicre Konfederasyonu ile Basel Bern Luzern St Gallen Schaffhausen Solothurn ve Zurih Imparatorluk sehirleri de ayrilarak konfederasyonun kantonlari oldu Devrim Fransasi nin Avrupa daki yukselisi ile bu akim gittikce hiz kazandi Once 1789 ve 1792 arasinda Ren nehri batisindaki Koln Aachen Duren Speyer ve Worms gibi bolgeler devrim ordulari tarafindan birlestirildi Daha sonra gelen Napolyon Savaslari 1803 te Imparatorlugun yeniden duzenlenmesine sebep oldu ve altisi Hamburg Bremen Lubeck Hansa sehirleri ile Frankfurt Augsburg ve Nurnberg disindaki tum serbest sehirler elendi En sonunda 1806 da Napolyon imparatorlugu yikti 1811 itibariyla tum serbest sehirler dagilmis oldu Augsburg ve Nurnberg Bavyera ya katildi Frankfurt bir Napolyon kukla devleti olan Frankfurt Buyuk Dukaligi nin merkezi oldu ve diger uc Hansa sehri dogrudan Fransa tarafindan alindi 1815 te Alman Konfederasyonu nun kurulmasiyla Hamburg Lubeck Bremen ve Frankfurt bir kez daha serbest sehirler oldu Frankfurt 1866 Avusturya Prusya Savasi sirasinda Prusya tarafindan alindi Diger uc Hansa sehri Alman Imparatorlugu nun kurucu devletleri arasinda yer aldi ve bu unvanini Weimar Cumhuriyeti ile Ucuncu Reich da da surdurdu Hitler in sehre karsi olumsuz tutumu yuzunden Hamburg a katildi Bremen ve Hamburg ise savas sonrasi kurulan Bati Almanya da birer eyalet yapildi Cumhuriyet ile daha once serbest sehir olmayan Berlin e de bolunmus Almanya daki konumu sebebiyle eyalet statusu verildi Ayrica bakinizOzgur Imparatorluk sehirleri listesiKaynakca Lubeck 17 Aralik 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Europe a la Carte Bu makale artik kamu mali olan su eserden alinmis metin icermektedir Chisholm Hugh ed 1911 Encyclopaedia Britannica 11 basim Cambridge University Press Bu makale artik kamu mali olan 1907 basimi The Nuttall Encyclopaedia dan alinmis metin icermektedir