Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Moğolların İdil Bulgar Devleti'ni istilası 1223'ten 1236'ya kadar sürmüştür. Aşağı Volga ve Kama merkezli Bulgar devleti, tarihinin büyük bölümünde Avrasya'daki kürk ticaretinin merkeziydi. Moğol fethinden önce Novgorod ve Vladimir Rusları bölgeyi defalarca yağmalayıp saldırarak Bulgar devletinin ekonomisini ve askerî gücünü zayıflatmışlardı. İdil Bulgar Devleti, 1223'ün sonlarında veya 1224'te Moğolları pusuya düşürdü 1229-1234 yılları arasında birçok çatışma yaşandı ve Moğol İmparatorluğu 1236'da Bulgarları fethetti.
| İdil Ön Bulgarları’nın Moğollar tarafından istilas | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
| Moğol İmparatorluğu | İdil Bulgar Devleti | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Subutay Cebe (1223) Sunitay and Kukedey (1229–1230) Batu ve Subutay (1236) | Çalbir Han [] [] | ||||||||
| Çatışan birlikler | |||||||||
| Ağırlıklı olarak atlı okçular ve diğer süvariler | Bilinmiyor | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 1223: 20.000'den az 1229: 20.000 1236: ~35.000 | |||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| İlk saldırıda yenilgiye uğrayan hafif kayıplar | Ağır | ||||||||
Moğol seferleri
1223 yılında Kalka Nehri Muharebesi'nde Rus ve Kuman / Kıpçak ordularını mağlup ettikten sonra General Subutay ve Cebe komutasındaki bir Moğol ordusu İdil Bulgar Devleti'ni ele geçirmek için gönderilmiştir. O dönemde Cengiz Han'ın birlikleri yenilmez görülüyordu. Ancak 1223'ün sonlarında (veya 1224'te) Bulgarlar, Moğollar ile savaşmış olabilir. Arap tarihçi İbnü'l-Esîr'in olayın olduğu yerden 1.800 km (1.100 mi) uzaklıkta Musul'da yazdığı kısa bir anlatım dışında tarihsel bir kayıt yoktur. Bulgarlarla yaşanan birkaç keskin çatışmanın ardından yorulan Moğollar, Volga'ya geri çekilmiştir. Bu arada Ruslar, zengin bölgeleri üzerinde üstünlük sağlamak için Bulgar Devleti'ne sürekli saldırıyordu. 1229 yılında Ögeday Han, bölgeyi fethetmek için Kukday ve Bubedey komutasındaki bir başka Moğol ordusunu gönderdi. Bu kuvvet, Ural Nehri'nde Bulgar sınır muhafızlarını mağlup etti ve yukarı Ural vadisini işgal etti. 1232'de Moğol süvarileri Başkırtya'nın güneydoğu kısmını ele geçirdi ve İdil Bulgar Devleti'nin güney kısımlarını işgal etti.
Batu Han liderliğindeki 25-35.000 kişilik Moğol kuvvetleri 1236'da Avrupa'yı işgal etmiştir. Moğollar Bilär, Bulgar, Suar, Cükätaw ve İdil Bulgar Devleti'nin diğer birçok şehri ve kalesini kuşattı ve yağmalayıp neredeyse tüm sakinlerini öldürüyor veya köleleştirdiler. İdil Bulgar Devleti, daha sonra Altın Orda olarak anılacak olan Ulus Jochi'nin bir parçası oldu. Bölge daha sonra düklüklere bölündü; her biri sonunda Altın Orda'nın tebaası olarak çeşitli düzeylerde özerklik elde etti veya kazandı.
Nüfus transferi
Hayatta kalan tarım nüfusu bozkır topraklarını terk etmek zorunda kalmıştır. Çoğunluk Kama nehri kıyısına ve daha kuzeydeki bitişik bölgelere yerleşmiştir. Birkaç yıl önce Mari halkının yerleştiği Kazan çevresi, ("Kazan Tatar") nüfusunun çekirdeği haline gelmiştir. Kazan ve Çallı yeni büyük siyasi ve ticari merkezler haline gelmiştir.
Bulgar ve Cükätaw gibi bazı şehirler yeniden inşa edilmiştir, ancak bunlar esas olarak ticaret merkezleriydi ve nüfusun büyük bir kısmı Bolgar değildi.
İsyanlar
Moğollar, Rus topraklarını fethetmek için İdil Bulgar Devleti'ni terk ettikten sonra, soyluların önderliğindeki Bulgarlar isyan ettiler. Moğollar daha sonra geri dönüp isyanları bastırdılar.
Bölge üzerindeki etki
Bazı tarihçilere göre işgal sırasında ülke nüfusunun %80'inden fazlası öldürülmüştür. Geri kalan nüfus çoğunlukla kuzeydeki ormanlık alanlara (modern Çuvaşistan ve Tataristan bölgeleri) taşınmıştır. Bu bölgelerde bazı özerk dükalıklar ortaya çıkmıştır. İdil Bulgar Devleti'nin güney bozkır bölgelerine göçebe Kıpçaklar yerleşmiş olabilir ve tarımsal kalkınma ciddi bir düşüş yaşamıştır.
Zamanla İdil Bulgar Devleti'nin şehirleri yeniden inşa edilmiş ve Altın Orda'nın ticaret ve zanaat merkezleri haline gelmiştir. Başta ustalar ve zanaatkarlar olmak üzere bazı Bulgarlar zorla Saray'a ve Altın Orda'nın diğer güney şehirlerine sürülmüşlerdir. İdil Bulgar Devleti tarım ve el sanatlarının merkezi olarak kalmıştır.
Etnolinguistik etki
İdil Bulgar Devleti'nin nüfusunun çoğunluğu Müslümandı. Bulgar kültürünün etkisi altında giderek daha fazla göçebe Moğol ve Kıpçak, İslam'a geçti. Altın Orda Müslümanlarının kullandığı dil, tüm Müslüman Volga Bulgarları tarafından benimsenen Kıpçak diline dönüştü. Daha sonra Kıpçak ve İdil Bulgarcası karıştırılması sonucunda Altın Orda'nın edebi dili, şimdi Eski Tatarca olarak adlandırılan dil haline geldi ve sonunda modern Tatarcaya dönüştü. Bulgaristan'ın Müslüman olmayan nüfusunun bir kısmı, yerleştikleri bölgelerde yaygın olarak kullanılan Mari dilinden etkilenen Bulgar dilini koruyordu. Bu, modern Çuvaşça gelişmesine yol açtı.
Bazı tarihçiler, Moğolların yönetimi sırasında İdil Bulgar Devleti nüfusunun etnik yapısının değişmediğini, büyük ölçüde Bulgar ve kısmen Fin-Ugor olarak kaldığını öne sürerler. Alternatif olarak bazıları, bazı Kıpçakların ve Rusların zorla Bulgaristan'a yerleştirildiğini öne sürerler. Kuşkusuz, bazı Bulgarlar, nüfusu daha önce göçebe olan modern Astrahan Oblastı topraklarına zorla yerleştirildiler.
İdil Bulgar Devleti'nin Müslüman topluluğu kendilerine Müslüman (Möselmannar) demeyi tercih etti, ancak kendilerini göçebe Müslüman Kıpçaklardan ayırmak için Bulghar kelimesini kullandı. 19. yüzyıla kadar kendilerine Tatar demiyorlardı. Rus kaynakları başlangıçta Volga Bulgarlarını göçebe Tatarlardan ayırıyordu, ancak daha sonra "Tatar" kelimesi "Türk Müslüman" ile eşanlamlı hale geldi. Kendilerini birbirinden ayırmak için hanlıkların isimlerini kullanmaya başladılar: Kazan Hanlığı'nın halkı kendilerine Kazan halkı (Kazanlı ) diyordu; bu isim bozkır Tatarları ve Ruslar tarafından da kullanılmıştır.
Sonrası
14. yüzyılın ortalarında İdil Bulgar Devleti'nin bazı dükalıkları daha bağımsız hale geldi ve hatta kendi paralarını bastılar. Düklükler bazen Bulgar soyluları tarafından yönetiliyordu. 1420'lerde Gıyaseddin'in liderliğindeki Kasan Dükalığı (Kazan Ulus), Altın Orda'dan fiilen bağımsız hale gelmiştir. 1440'lı yıllarda Volga Bulgarlarının yaşadığı tüm topraklar Moğol hanedanları tarafından yönetilen Kazan Hanlığı'na dahil edilmiştir. Hanlık ayrıca Mari ve Çuvaş topraklarını da içeriyordu; Başkurtlar, Udmurtlar ve Mordvinler topraklarının yöneticileri Kazan'ın tebaası olarak kabul ediliyordu. Bunlar geleneksel olarak İdil Bulgar Devleti'nin ekonomik ve kültürel etkisi altında olan halklardı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b László, Markó (2000). Great Honours of the Hungarian State. Budapeşte: Magyar Könyvklub. ISBN .
- ^ a b Liptai, Ervin (1985). Military history of Hungary. 2. Budapeşte: Zrínyi katonai Kiadó. ISBN .
- ^ George V. Lantzeff – Russian Eastward Expansion before the Mongol Invasion, American Slavic and East European Review, Vol.
- ^ – The Princes of the Left Hand: An Introduction to the History of the ulus of Orda in the Thirteenth and Early Fourteenth Centuries, Archivum Eurasiae medii aevi, 5 (1987), 5 – 40.
- "Mongol invasion of Volga Bulgaria". Tatar Ansiklopedisi (Tatarca). Kazan: Tataristan Cumhuriyeti Bilimler Akademisi.. Tatar Ansiklopedisi Enstitüsü. 2002.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mogollarin Idil Bulgar Devleti ni istilasi 1223 ten 1236 ya kadar surmustur Asagi Volga ve Kama merkezli Bulgar devleti tarihinin buyuk bolumunde Avrasya daki kurk ticaretinin merkeziydi Mogol fethinden once Novgorod ve Vladimir Ruslari bolgeyi defalarca yagmalayip saldirarak Bulgar devletinin ekonomisini ve askeri gucunu zayiflatmislardi Idil Bulgar Devleti 1223 un sonlarinda veya 1224 te Mogollari pusuya dusurdu 1229 1234 yillari arasinda bircok catisma yasandi ve Mogol Imparatorlugu 1236 da Bulgarlari fethetti Idil On Bulgarlari nin Mogollar tarafindan istilasTarih1223 ilk 1229 1230 ikinci ve 1236 ucuncu BolgeIdil Bulgar DevletiSonucIlk baskinlar puskurtuldu sonraki istilalar kesin bir Mogol zaferiydiCografi DegisikliklerBulgar topraklari Mogol Imparatorlugu na eklendiTaraflarMogol ImparatorluguIdil Bulgar DevletiKomutanlar ve liderlerSubutay Cebe 1223 Sunitay and Kukedey 1229 1230 Batu ve Subutay 1236 Calbir Han kaynak belirtilmeli kaynak belirtilmeli Catisan birliklerAgirlikli olarak atli okcular ve diger suvarilerBilinmiyorGucler1223 20 000 den az 1229 20 000 1236 35 000KayiplarIlk saldirida yenilgiye ugrayan hafif kayiplarAgirMogol seferleri1223 yilinda Kalka Nehri Muharebesi nde Rus ve Kuman Kipcak ordularini maglup ettikten sonra General Subutay ve Cebe komutasindaki bir Mogol ordusu Idil Bulgar Devleti ni ele gecirmek icin gonderilmistir O donemde Cengiz Han in birlikleri yenilmez goruluyordu Ancak 1223 un sonlarinda veya 1224 te Bulgarlar Mogollar ile savasmis olabilir Arap tarihci Ibnu l Esir in olayin oldugu yerden 1 800 km 1 100 mi uzaklikta Musul da yazdigi kisa bir anlatim disinda tarihsel bir kayit yoktur Bulgarlarla yasanan birkac keskin catismanin ardindan yorulan Mogollar Volga ya geri cekilmistir Bu arada Ruslar zengin bolgeleri uzerinde ustunluk saglamak icin Bulgar Devleti ne surekli saldiriyordu 1229 yilinda Ogeday Han bolgeyi fethetmek icin Kukday ve Bubedey komutasindaki bir baska Mogol ordusunu gonderdi Bu kuvvet Ural Nehri nde Bulgar sinir muhafizlarini maglup etti ve yukari Ural vadisini isgal etti 1232 de Mogol suvarileri Baskirtya nin guneydogu kismini ele gecirdi ve Idil Bulgar Devleti nin guney kisimlarini isgal etti Batu Han liderligindeki 25 35 000 kisilik Mogol kuvvetleri 1236 da Avrupa yi isgal etmistir Mogollar Bilar Bulgar Suar Cukataw ve Idil Bulgar Devleti nin diger bircok sehri ve kalesini kusatti ve yagmalayip neredeyse tum sakinlerini olduruyor veya kolelestirdiler Idil Bulgar Devleti daha sonra Altin Orda olarak anilacak olan Ulus Jochi nin bir parcasi oldu Bolge daha sonra dukluklere bolundu her biri sonunda Altin Orda nin tebaasi olarak cesitli duzeylerde ozerklik elde etti veya kazandi Nufus transferiHayatta kalan tarim nufusu bozkir topraklarini terk etmek zorunda kalmistir Cogunluk Kama nehri kiyisina ve daha kuzeydeki bitisik bolgelere yerlesmistir Birkac yil once Mari halkinin yerlestigi Kazan cevresi Kazan Tatar nufusunun cekirdegi haline gelmistir Kazan ve Calli yeni buyuk siyasi ve ticari merkezler haline gelmistir Bulgar ve Cukataw gibi bazi sehirler yeniden insa edilmistir ancak bunlar esas olarak ticaret merkezleriydi ve nufusun buyuk bir kismi Bolgar degildi IsyanlarMogollar Rus topraklarini fethetmek icin Idil Bulgar Devleti ni terk ettikten sonra soylularin onderligindeki Bulgarlar isyan ettiler Mogollar daha sonra geri donup isyanlari bastirdilar Bolge uzerindeki etkiBazi tarihcilere gore isgal sirasinda ulke nufusunun 80 inden fazlasi oldurulmustur Geri kalan nufus cogunlukla kuzeydeki ormanlik alanlara modern Cuvasistan ve Tataristan bolgeleri tasinmistir Bu bolgelerde bazi ozerk dukaliklar ortaya cikmistir Idil Bulgar Devleti nin guney bozkir bolgelerine gocebe Kipcaklar yerlesmis olabilir ve tarimsal kalkinma ciddi bir dusus yasamistir Zamanla Idil Bulgar Devleti nin sehirleri yeniden insa edilmis ve Altin Orda nin ticaret ve zanaat merkezleri haline gelmistir Basta ustalar ve zanaatkarlar olmak uzere bazi Bulgarlar zorla Saray a ve Altin Orda nin diger guney sehirlerine surulmuslerdir Idil Bulgar Devleti tarim ve el sanatlarinin merkezi olarak kalmistir Etnolinguistik etki Idil Bulgar Devleti nin nufusunun cogunlugu Muslumandi Bulgar kulturunun etkisi altinda giderek daha fazla gocebe Mogol ve Kipcak Islam a gecti Altin Orda Muslumanlarinin kullandigi dil tum Musluman Volga Bulgarlari tarafindan benimsenen Kipcak diline donustu Daha sonra Kipcak ve Idil Bulgarcasi karistirilmasi sonucunda Altin Orda nin edebi dili simdi Eski Tatarca olarak adlandirilan dil haline geldi ve sonunda modern Tatarcaya donustu Bulgaristan in Musluman olmayan nufusunun bir kismi yerlestikleri bolgelerde yaygin olarak kullanilan Mari dilinden etkilenen Bulgar dilini koruyordu Bu modern Cuvasca gelismesine yol acti Bazi tarihciler Mogollarin yonetimi sirasinda Idil Bulgar Devleti nufusunun etnik yapisinin degismedigini buyuk olcude Bulgar ve kismen Fin Ugor olarak kaldigini one surerler Alternatif olarak bazilari bazi Kipcaklarin ve Ruslarin zorla Bulgaristan a yerlestirildigini one surerler Kuskusuz bazi Bulgarlar nufusu daha once gocebe olan modern Astrahan Oblasti topraklarina zorla yerlestirildiler Idil Bulgar Devleti nin Musluman toplulugu kendilerine Musluman Moselmannar demeyi tercih etti ancak kendilerini gocebe Musluman Kipcaklardan ayirmak icin Bulghar kelimesini kullandi 19 yuzyila kadar kendilerine Tatar demiyorlardi Rus kaynaklari baslangicta Volga Bulgarlarini gocebe Tatarlardan ayiriyordu ancak daha sonra Tatar kelimesi Turk Musluman ile esanlamli hale geldi Kendilerini birbirinden ayirmak icin hanliklarin isimlerini kullanmaya basladilar Kazan Hanligi nin halki kendilerine Kazan halki Kazanli diyordu bu isim bozkir Tatarlari ve Ruslar tarafindan da kullanilmistir Sonrasi14 yuzyilin ortalarinda Idil Bulgar Devleti nin bazi dukaliklari daha bagimsiz hale geldi ve hatta kendi paralarini bastilar Duklukler bazen Bulgar soylulari tarafindan yonetiliyordu 1420 lerde Giyaseddin in liderligindeki Kasan Dukaligi Kazan Ulus Altin Orda dan fiilen bagimsiz hale gelmistir 1440 li yillarda Volga Bulgarlarinin yasadigi tum topraklar Mogol hanedanlari tarafindan yonetilen Kazan Hanligi na dahil edilmistir Hanlik ayrica Mari ve Cuvas topraklarini da iceriyordu Baskurtlar Udmurtlar ve Mordvinler topraklarinin yoneticileri Kazan in tebaasi olarak kabul ediliyordu Bunlar geleneksel olarak Idil Bulgar Devleti nin ekonomik ve kulturel etkisi altinda olan halklardi Ayrica bakinizOn Bulgarlar Idil Tatarlari Avrupa daki Mogol ve Tatar devletleri Mogolistan Avrupa nin Mogollar tarafindan istilasiKaynakca a b Laszlo Marko 2000 Great Honours of the Hungarian State Budapeste Magyar Konyvklub ISBN 963 547 085 1 a b Liptai Ervin 1985 Military history of Hungary 2 Budapeste Zrinyi katonai Kiado ISBN 963 326 337 9 George V Lantzeff Russian Eastward Expansion before the Mongol Invasion American Slavic and East European Review Vol The Princes of the Left Hand An Introduction to the History of the ulus of Orda in the Thirteenth and Early Fourteenth Centuries Archivum Eurasiae medii aevi 5 1987 5 40 Mongol invasion of Volga Bulgaria Tatar Ansiklopedisi Tatarca Kazan Tataristan Cumhuriyeti Bilimler Akademisi Tatar Ansiklopedisi Enstitusu 2002