Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İklim değişiklikleri, bilimsel olarak klimatoloji dalına göre incelenen bir tür atmosferik ya da astronomik değişikliklerdir.
İklim sistemi, içsel ve insani etkiler, Güneş'in periyodik aktiviteleri ve sera gazları, vb. nedenlerden etkilenmektedir. Atmosferdeki sera gazlarının oranı, 1750’li yıllarda başlayan Sanayi Devrimi sonrasında artmaya başlamıştır.
İklimdeki etkiler
Küresel ısınma ve küresel soğuma iklim değişiklikleri için iki büyük nedendir.
Küresel ısınma
Atmosferdeki CO2 (Karbon dioksit), CH4 (Metan), N2O (Nitröz oksit) gibi sera gazları ile atmosferdeki ısının çıkamamasıdır. Bu yüzden ısı enerjisi, madde partiküllerinden ya çok fazla kalıp ısının artışına neden olur; ya maddeden çabuk ayrılıp ısı kaybına neden olur; ya da periyotlu olarak değişir. Bu da Dünya, Mars, Venüs ya da söz konusu herhangi bir gezegenin iklimindeki sürekli değişimlere yol açar. Günümüzde örnek olarak, kışın havaların fazla sıcak ve nemli olması ya da yazın yüksek sıcakların geç gelmesi olabilir.
Küresel ısınma kimyasal etkilidir. Canlıların solunum ve boşaltım yaptıktan ve çeşitli aktivitelerinden sonra çıkan sera gazları ile gerçekleşir. İnsanların yaptığı fabrika gibi çeşitli etkenler de kirlenmeye neden olur.
Etkileri
Küresel Isınma, atmosferdeki ısının orada kalmasını sağlayarak iklimlerin normalin üzerinde sıcak olmasını sağlar. Bu sayede örneğin kış mevsimi her zamankinden sıcak olabilir ya da yaz mevsimi çok sıcak olabilir. Ayrıca buzulların sıcaklık nedeniyle erimesi, Dünya'nın büyük bir kısmının su altında kalması en sonunda ise Dünya'daki suların buharlaşarak büyük bir su problemi yaşanması olanaklar içindedir.
Küresel soğuma
Dünya bir gezegen ve sönmüş bir yıldızdır. Milyarlarca yıl önce üç adet jeolojik zamandan geçerek soğudu. Bunun sonucunda buz devirleri oluştu. 2008'de yayınlanan yazarları John Lloyd ve John Mitchinson olan Cahillikler Kitabı adlı kitapta şu an son buzul çağında olduğumuzu belirtmiştir. Bu da hâlen 3.Jeolojik Zaman'ın etkisinde olduğumuzu gösterir.
İklim Değişikliğinin Etkenleri
Güneş Lekelerinde Görülen Değişimler
Dünya’ya ulaşan enerji miktarı, sunspot cycle olarak adlandırılan güneş lekesi döngülerine paralel bir biçimde değişmektedir. Çevresine göre görece daha soğuk olan alanlar olan güneş lekeleri manyetik açıdan aktif alanlardır. Sayıları arttığı dönemlerde solar radyasyon seviyesi artmaktayken sayıları azaldığında solar radyasyon seviyesi azalmaktadır. Güneş lekelerinin sayısındaki değişimler ise 11 yıllık döngüler halinde yaşanmakta olup solar maksimum olarak adlandırılan ve güneş lekeleri ile güneş patlamalarının sayısının en yüksek seviyeye ulaştığı dönemde etki en yüksek boyuta ulaşmaktadır. Atmosfere giren yüksek boyuttaki radyasyonun sıcaklığa olan etkilerine ek olarak basınç kuşakları üstünde etki olmak suretiyle iklim üzerinde etkili olduğu görülmektedir. 300 yıl önce yaşanan küçük buzul çağı olarak adlandırılan soğuk dönemin Güneş lekelerinde görülen değişimlerle ilgili olduğu düşünülmektedir.
Milankoviç Döngüsü
Milankoviç döngüsü olarak bilinen Dünya’nın eksen eğikliğindeki değişimler (Rotasyon), Güneş etrafındaki yörüngenin şeklinde meydana gelen değişiklikler (Eksantriklik) ve eksenindeki yalpalanma (Presesyon) gibi hareketler de iklim değişikliğinin belirli döngülerle değişmesine neden olmaktadır. Milankoviç döngüsü olarak adlandırılan bu değişiklikler, Dünya'ya düşen Güneş ışığı miktarını etkiledikleri için iklim üzerinde etkide bulunurlar. Ancak günümüzde yaşanan küresel iklim değişikliğinin on veya yüz binlerce yıl süren bu döngülerle bir bağlantısı yoktur.
Levha Tektoniği
Levha tektoniğinin jeolojik devirler içerisindeki hareketleri, kıtaların konumları başta olmak üzere fiziki yapıdaki farklılaşma da iklim değişikliklerine neden olabilmektedir. Kıtaların yer değiştirmesi sonucu buzulların oluşumunda değişiklikler yaşanır, zira buzulların sadece karalarda oluşabilmesinden dolayı, kara kütlelerinin kutuplara yakınlaşmasıyla iklimde bir soğuma görülür. İklimde gözlenen bu değişimler çok uzun yıllar almakta olup günümüzdeki iklim değişikliği uzunca dönemler boyunca süregelen bu değişimlere bağlı olarak yaşanmamaktadır.
Dış bağlantılar
- Cahillikler Kitabı, John Lloyd ve John Mitchinson, Temmuz 2008
- İklim Kumarı: Isınan Dünyada Risk, Belirsizlik ve İktisat, William Nordhaus,Doğan Kitap. Çeviren: Cesi Mizrahi, Ocak 2020
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . www.wwf.org.tr. 31 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2021.
- ^ GİZDEŞ, EMRE (2018). "Ulusal Tez Merkezi | Anasayfa". tez.yok.gov.tr. 6 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Haziran 2021.
- ^ . www.ces.fau.edu. 10 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2021.
- ^ "MILANKOVITCH DÖNGÜLERİ" (PDF). Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Deniz ve Çevre Araştırmaları Dairesi, Ankara. 2014. 6 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF).
- ^ . Met Office (İngilizce). 20 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2021.
- ^ . apollo.nvu.vsc.edu. 3 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2021.
- ^ Üstün, Yusuf Mert (6 Kasım 2019). "Antropojenik İklim Değişikliğine Bağlı Deniz Seviyesi Değişiminin Sinop Yarımadası'na Olası Etkileri". Afet ve Risk Dergisi. 2 (2): 64-79. doi:10.35341/afet.567218. ISSN 2636-8390.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Iklim degisiklikleri bilimsel olarak klimatoloji dalina gore incelenen bir tur atmosferik ya da astronomik degisikliklerdir Iklim sistemi icsel ve insani etkiler Gunes in periyodik aktiviteleri ve sera gazlari vb nedenlerden etkilenmektedir Atmosferdeki sera gazlarinin orani 1750 li yillarda baslayan Sanayi Devrimi sonrasinda artmaya baslamistir Iklimdeki etkilerKuresel isinma ve kuresel soguma iklim degisiklikleri icin iki buyuk nedendir Kuresel isinma Atmosferdeki CO2 Karbon dioksit CH4 Metan N2O Nitroz oksit gibi sera gazlari ile atmosferdeki isinin cikamamasidir Bu yuzden isi enerjisi madde partikullerinden ya cok fazla kalip isinin artisina neden olur ya maddeden cabuk ayrilip isi kaybina neden olur ya da periyotlu olarak degisir Bu da Dunya Mars Venus ya da soz konusu herhangi bir gezegenin iklimindeki surekli degisimlere yol acar Gunumuzde ornek olarak kisin havalarin fazla sicak ve nemli olmasi ya da yazin yuksek sicaklarin gec gelmesi olabilir Kuresel isinma kimyasal etkilidir Canlilarin solunum ve bosaltim yaptiktan ve cesitli aktivitelerinden sonra cikan sera gazlari ile gerceklesir Insanlarin yaptigi fabrika gibi cesitli etkenler de kirlenmeye neden olur Etkileri Kuresel Isinma atmosferdeki isinin orada kalmasini saglayarak iklimlerin normalin uzerinde sicak olmasini saglar Bu sayede ornegin kis mevsimi her zamankinden sicak olabilir ya da yaz mevsimi cok sicak olabilir Ayrica buzullarin sicaklik nedeniyle erimesi Dunya nin buyuk bir kisminin su altinda kalmasi en sonunda ise Dunya daki sularin buharlasarak buyuk bir su problemi yasanmasi olanaklar icindedir Kuresel soguma Dunya bir gezegen ve sonmus bir yildizdir Milyarlarca yil once uc adet jeolojik zamandan gecerek sogudu Bunun sonucunda buz devirleri olustu 2008 de yayinlanan yazarlari John Lloyd ve John Mitchinson olan Cahillikler Kitabi adli kitapta su an son buzul caginda oldugumuzu belirtmistir Bu da halen 3 Jeolojik Zaman in etkisinde oldugumuzu gosterir Iklim Degisikliginin EtkenleriGunes Lekelerinde Gorulen Degisimler Dunya ya ulasan enerji miktari sunspot cycle olarak adlandirilan gunes lekesi dongulerine paralel bir bicimde degismektedir Cevresine gore gorece daha soguk olan alanlar olan gunes lekeleri manyetik acidan aktif alanlardir Sayilari arttigi donemlerde solar radyasyon seviyesi artmaktayken sayilari azaldiginda solar radyasyon seviyesi azalmaktadir Gunes lekelerinin sayisindaki degisimler ise 11 yillik donguler halinde yasanmakta olup solar maksimum olarak adlandirilan ve gunes lekeleri ile gunes patlamalarinin sayisinin en yuksek seviyeye ulastigi donemde etki en yuksek boyuta ulasmaktadir Atmosfere giren yuksek boyuttaki radyasyonun sicakliga olan etkilerine ek olarak basinc kusaklari ustunde etki olmak suretiyle iklim uzerinde etkili oldugu gorulmektedir 300 yil once yasanan kucuk buzul cagi olarak adlandirilan soguk donemin Gunes lekelerinde gorulen degisimlerle ilgili oldugu dusunulmektedir Milankovic Dongusu Milankovic dongusu olarak bilinen Dunya nin eksen egikligindeki degisimler Rotasyon Gunes etrafindaki yorungenin seklinde meydana gelen degisiklikler Eksantriklik ve eksenindeki yalpalanma Presesyon gibi hareketler de iklim degisikliginin belirli dongulerle degismesine neden olmaktadir Milankovic dongusu olarak adlandirilan bu degisiklikler Dunya ya dusen Gunes isigi miktarini etkiledikleri icin iklim uzerinde etkide bulunurlar Ancak gunumuzde yasanan kuresel iklim degisikliginin on veya yuz binlerce yil suren bu dongulerle bir baglantisi yoktur Levha Tektonigi Levha tektoniginin jeolojik devirler icerisindeki hareketleri kitalarin konumlari basta olmak uzere fiziki yapidaki farklilasma da iklim degisikliklerine neden olabilmektedir Kitalarin yer degistirmesi sonucu buzullarin olusumunda degisiklikler yasanir zira buzullarin sadece karalarda olusabilmesinden dolayi kara kutlelerinin kutuplara yakinlasmasiyla iklimde bir soguma gorulur Iklimde gozlenen bu degisimler cok uzun yillar almakta olup gunumuzdeki iklim degisikligi uzunca donemler boyunca suregelen bu degisimlere bagli olarak yasanmamaktadir Dis baglantilarCahillikler Kitabi John Lloyd ve John Mitchinson Temmuz 2008 Iklim Kumari Isinan Dunyada Risk Belirsizlik ve Iktisat William Nordhaus Dogan Kitap Ceviren Cesi Mizrahi Ocak 2020Ayrica bakinizKuresel Isinma Turkiye de kuresel isinma Karbon ayak izi Kuresel Iklim Degisikligi Klimatoloji Atmosfer Karbon dioksit Sera gazlariKaynakca www wwf org tr 31 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Haziran 2021 GIZDES EMRE 2018 Ulusal Tez Merkezi Anasayfa tez yok gov tr 6 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Haziran 2021 www ces fau edu 10 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Haziran 2021 MILANKOVITCH DONGULERI PDF Maden Tetkik ve Arama Genel Mudurlugu Deniz ve Cevre Arastirmalari Dairesi Ankara 2014 6 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF Met Office Ingilizce 20 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Haziran 2021 apollo nvu vsc edu 3 Mart 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Haziran 2021 Ustun Yusuf Mert 6 Kasim 2019 Antropojenik Iklim Degisikligine Bagli Deniz Seviyesi Degisiminin Sinop Yarimadasi na Olasi Etkileri Afet ve Risk Dergisi 2 2 64 79 doi 10 35341 afet 567218 ISSN 2636 8390