Kutlug Kağan Yazıtı, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı'nın kurucusu İlteriş Kağan’a ait olduğu düşünülen yazıttır. 2019'da Arhangay'daki 'nda çalışmalarına başlayan Türk Akademisi ile bilim insanları, Temmuz 2022'de başlayan çalışmalarında m.s. 700. yıla ait yaklaşık 250 metrekarelik bir kurganda yapılan kazıda keşfettikleri (külliyede) ağustos ayında iki yüzü Göktürkçe ve bir yüzü Soğdca yazılmış bir taş bulmuştur. Yazıtın İkinci Göktürk Kağanlığı'nı yeniden canlandıran Kül Tigin ve Bilge Kağan'ın babası İlteriş Kağan adına dikildiği sonucuna varılmıştır. İlk araştırmalarda yazıtın üzerinde "Tanrı", "Türk", "Kutlug", "tümen" gibi bir dizi kelime tespit edilmiştir. "Türk" adının ilk kez geçtiği Göktürk döneminin en eski yazılı anıtı olarak kabul edilmektedir.
Bu anıt kompleksi, 1889 ve 1897'de Moğolistan'da bulunan Orhun Yazıtları'ndan (Kül Tigin ve Bilge Kağan'ın anıtları) sonra üçüncü önemli keşif olarak görülmektedir.
Erkin Ekrem, yazıtın Kapgan Kağan'a ait olduğunu düşünmektedir.
Ön okuma
70x74,5 cm uzunluk ile yüksekliğe sahip olan yazıt, 19 cm genişliğindedir. Tüm yönlerinde metinler yer almaktadır. Yazıtla ilgili yapılan ön çalışmalara göre yazıtın ön yüzünde 19 satır yer almakta ve bunlardan 12 satırın durumu iyi olarak belirtilmiştir. Yazıtın okunan kısımları şöyledir:
- Transkripsiyon
- Ud yïl: toquzunč: ay: …[……….]
- ……
- …..Teŋri: oγlu: [……….]
- Qutluγ qaγan: Türük [……….]
- Ur oγlum: M[k]ön…..yü…[……….]
- Biziŋ:öŋlig:..t.. [……….]
- es[?] : Ïtdïm: bizi: yat: er: [……….]
- Yerde: …..tuz…..[……….]
- Tümen: Tümen: [……….]
- es[?] el[is]ig [?]:küčüg: biz[ber-?]
- Atadïm: bi tidim [……….]
- es[?] : Qop ešti [……….]
- Türkçe çevirisi
- İnek yılı: dokuzuncu ay
- ……
- ..Tanrı oğlu
- Kutlug Kagan: Türk
- Erkek çocuklarım, köz...
- Bizim güzel....
- Etdim: Bizi yabancı: erler....
- Yerde..
- On bin: on bin
- İşimi gücümü ver...
- Tayin ettim (unvan verdim): bi..tidim..
- Tamamı eşitti
Kaynakça
- ^ . News.MN - The source of news (İngilizce). 23 Ağustos 2022. 3 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2022.
- ^ . www.twesco.org. 24 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2022.
- ^ a b Altuntaş, Leman (24 Ağustos 2022). . Arkeonews (İngilizce). 24 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2022.
- ^ gogo.mn. . gogo.mn (Moğolca). 3 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2022.
- ^ . tirana.emb.mfa.gov.tr. 25 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2022.
- ^ Ekrem, Erkin. “Nomgon Yazıtı’ndaki Kutlug Kagan’ın Kimliği Meselesi.” 2 Eylül 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . bilig, no. 106, 2023, ss. 35-54.
- ^ a b c . www.twesco.org. 27 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar