Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli.Şubat 2023) () ( |
İnguşetya (Rusça: Ингушетия - İnguşetiya; İnguşça: ГӀалгӏайче - Ğalğayçe), İnguşya ya da resmî adıyla İnguşetya Cumhuriyeti (Rusça: Республика Ингушетия, Respublika İnguşetiya; İnguşça: ГIалгIай Мохк, Ğalğay Mohk) Kuzey Kafkasya’da, Rusya Federasyonu’na bağlı federe cumhuriyet. Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi’ne dâhil olan İnguşetya’nın güney sınırı; Rusya Federasyonu’nun Gürcistan sınırının parçasıdır. Doğusunda Rusya’nın özerk cumhuriyetlerinden Çeçenya; batısında ise yine aynı statüdeki cumhuriyetlerden Kuzey Osetya-Alanya bulunur.
İnguşetya Cumhuriyeti Республика Ингушетия (Rusça) ГӀалгӀай Мохк (İnguşça) | |||||
| |||||
Milli Marş: | |||||
Konum | |||||
İnguşetya | |||||
Yönetim | |||||
Ülke: | Rusya | ||||
Federâl Bölge: | Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi | ||||
Ekonomik Bölge: | Kuzey Kafkasya ekonomik bölgesi | ||||
Başkent: | Magas | ||||
Cumhurbaşkanı: | |||||
Genel bilgiler | |||||
Yüzölçüm: | 3.123 km² (1.206 sq mi) | ||||
Nüfus: | 507.061 | ||||
- Yoğunluk: | 162 /km² (421 /sq mi) | ||||
Diğer bilgiler | |||||
Dili: | İnguşça, Rusça | ||||
Kuruluş tarihi: | 1993 | ||||
Kodu: | 06 |
Başkenti Magas'tır. 3123 km²’lik alanıyla -federal şehirler hariç- yüzölçümü anlamında federal birimlerin en küçüğüdür. 4 Haziran 1992’de Çeçen-İnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin ikiye bölünmesiyle kurulmuştur. Ülke, Vaynah halklarından İnguşların yurdudur. 2020 yılı Rosstat verilerine göre, nüfusu 507.061’dir.
İnguşetya, büyük ölçüde Kuzey Kafkasya'daki isyan nedeniyle, Rusya'nın en yoksul ve en istikrarsız bölgelerinden biri olarak kalmaya devam etmektedir. Şiddet son yıllarda azalmış olsa da, komşu Çeçenya’daki isyan zaman zaman İnguşetya’ya da sıçradı. 2008 yılı İnsan Hakları İzleme Örgütü raporuna göre; yolsuzluk, bir dizi ciddi suç (sivillerin güvenlik güçleri tarafından kaçırılması ve öldürülmesi dâhil), hükûmet karşıtı protestolar, askerlere yönelik saldırılar, Rusların askeri aşırılıkları ve insan hakları konusundaki ihlâller nedeniyle ülke istikrarsızlaştırıldı. Rus medyasına göre, Rusya’da alkol tüketimi en düşük bölgedir.
Etimoloji
İnguşetya ismi, 23 Şubat 1944’te hayata geçirilen Çeçen-İnguş Sürgünü’nün ardından Kuzey Osetya’ya devredilen ve adı Tarskoye olarak değiştirilen antik yerleşim yeri Angusht’tan gelmektedir.
Kafkasya’nın yerli halklarından olan İnguşlar, çoğunlukla İnguşetya’da yaşar. Kendilerini Ğalğay (İnguşça: Ğala (kale) ve ğay (sakinleri)) olarak adlandırırlar. Çeçen komşularının dilleriyle karşılıklı anlaşılabilirliği çok yüksek olan İnguşça konuşurlar. İnguşlar, geleneksel klan sistemine ve yazılı olmayan hukuk kurallarına (örf ve adet) dayalı sınıfsız bir toplumdur (günümüzde İnguşetya’da yaklaşık 350 klan yaşamakta). Her bir klan ve her bir klan mensubu eşit olarak görülür. Kafkasya’daki komşu ulusların aksine (Çeçenler dâhil), İnguşların hiçbir zaman sosyal ast ya da üstleri olmadı. İnguşlar / İnguşetya için şu isimler de kullanılır: Gelia (Amerikan haritacı Colton, Grek coğrafyacı Strabo), Tschetschna (Alman coğrafyacılar Grassl ve Meyer), Ğalğay / Ğelğayi (kendi dillerinde), Nah (kendi dillerinde, “halk/insanlar” anlamına gelir), Vaynah (kendi dillerinde, “bizim halkımız” anlamına gelir), Kist (Gürcüce), Gergar (kendi dillerinde), Dzurdzuk (Gürcüce), Ghlighvi (Gürcüce), Angushtini (Rusça), Mack-aloni (Osetçe), Orstkhoi (kendi dillerinde), Nart-Orstkhoi (kendi dillerinde), Galash (kendi dillerinde), Tsori (kendi dillerinde), Dzheirakhoi (kendi dillerinde), Khamhoi (kendi dillerinde), Metshal (kendi dillerinde), Fyappi (kendi dillerinde) ve Nyasareth (kendi dillerinde). Kendi dillerinde yaptıkları farklı adlandırmalar; bugün İnguş nüfusunu oluşturan farklı kabileleri gösterir. İnguşların tarihi, Çeçenlerin tarihi ile sıkı sıkıya bağlıdır. Moğol istilaları ile etkisini kaybetmiş olsa da; Doğu Romalı ve Gürcü misyonerler İnguşları Hristiyanlaştırmıştı. İnguşetya'da başta Tkhabya-Yerd ve Albe-Yerd olmak üzere çeşitli kiliselerin kalıntıları bulunabilir. İnguşlar, 18. ve 19. yüzyıllar boyunca yavaş yavaş İslam’a geçti. Kartli prenslerinden coğrafyacı-tarihçi Vakhushti 1745 yılında, Angusht köyü sakinlerinin Sünni Müslümanlar olduğunu yazmıştır.
İnguşetya Nüfusunun Kökeni
XI. Yüzyıl Gürcü kronik yazarı Leonti Mroveli’ye göre, Kafkas kelimesi Vaynahların atası Kavkas'tan türetilmiştir. Ilia Devlet Üniversitesi’nden Profesör George Anchabadze’ye göre “Vaynahlar, Kafkaslar’ın kadim yerli halklarıdır. Leonti Mroveli tarafından çizilen genolojik tabloya göre, Vaynahların efsanevi atasının ‘Kavkas’ olması; antik Gürcü kaynaklarında rastlanan etnik isimlerden birisi olan ‘Kavkasian / Kafkasyalılar’ın, Çeçen ve İnguşların atalarına işaret ediyor olması açısından dikkate değerdir. Yukarıdan da anlaşılacağı gibi, Vaynahlar, en azından ismen, Gürcü tarih geleneğinde tüm Kafkasyalılar içerisinde (Kafkasya - Kavkalar - Kavkasyalılar) en ‘Kafkas’ halk olarak sunulur.” Sovyet-Rus antropolog ve bilim insanları Marr, Mounak, Munchaev, Dyakonov, Krupnov ve Melikashvilli “İnguşlar arasında Kafkasyalı türü, diğer tüm Kuzey Kafkasya uluslarından daha iyi korunur” yazdılar. Profesör Debets de İnguş Kafkasyalı türünün, Kafkaslar arasında en Kafkasyalı olduğunu onaylar. Science Magazine'de yer alan bir makalede Bernice Wuethrich, Amerikalı dilbilimci Dr. Johanna Nichols’un “Kafkasya bölgesindeki modern insanları Bereketli Hilal'in eski çiftçilerine bağlamak için dili kullandığını” ve araştırmasında “bölgenin çiftçilerinin proto Nah-Dağıstanlılar olduğunu” öne sürdüğünü belirtir. Nichols’un şu sözlerini de aktarır: “Batı Medeniyeti'ni meydana getiren kültürel ve dilsel topluluğun doğrudan devamlılığına dair sahip olduğumuz en yakın şey Nah-Dağıstan dilleridir.”
İnguşlar %89 dünyada bilinen en yüksek frekans Y-DNA ve ile yakından ilişkilidir. İnguşlar Berektli Hilal'den göç etmiştir. İnguşların ataları Mezopotamya'dan göç ederek Kafkas Sıradağları'na gelmiş ve buraya yerleşmiştir. Aynı zamanda İnguşlar'da genlerinde Çeçenlerden dolayı Urartu kalıntıları vardır ki zaten Urartu Mezopotamya birbirine yakındır.
İnguşetya Nüfusunun Genetiği
İnguşlar, yüzde 89 oranında J2 Y-DNA'ya sahiptir. Dünyanın en yüksek bilinen frekansı olan J2, Bereketli Hilal ile yakından ilişkilidir.
Tarih
Tarih Öncesi Dönem
MÖ 10000 - 8000
Bernice Wuethrich'in “Geçmişe Sözlerle Bakmak” başlıklı makalesine göre Johanna Nichols, dilbilimsel kanıtların Nah halkının atalarının, tarım ve hayvancılığın keşfedildiği Bereketli Hilal’den Kafkasların eteklerine göçtüğüne işaret ettiğini gösterdi. Nichols, “Nah-Dağıstan dillerinin, Batı Medeniyeti'ni meydana getiren kültürel ve dilsel topluluğun doğrudan devamlılığına dair sahip olduğumuz en yakın şey” olduklarını belirtir.
MÖ 6000 - 4000
Neolitik dönem; çömlekçilik bölgede bilinmektedir. Modern dönemde keşfedilen, Ali-Yurt ve Magas yakınlarındaki eski yerleşim yerleri; taş baltalar, cilalı taşlar, taş bıçaklar, delikli taşlar, kil kaplar gibi taştan yapılmış aletleri ortaya çıkardı. Düzlüklerde kil tuğlalarla inşa edilmiş yerleşim yerleri bulundu. Dağlık alanlarda, bazıları MÖ 8000’lere tarihlenen, taştan yapılmış duvarlarla çevrili yerleşim yerleri keşfedildi.
MÖ 20
Kafkasların ortasındaki bir ulus olarak Geli ya da Galgai’den, ilk kez Strabon söz eder. 1875’te “Çar’ın Ülkesi” kitabının 239. sayfasında Wahl, “Strabon’un bahsettiği bu iki görüş aynı yere çıkıyor; Legi modern Lesghi, Geli İnguş kabilesi Galgai, Keraunian Dağları da Beshtaú’ya kadar Kuzey Kafkaslardır.” Gelia’nın İnguş olmasıyla ilgili benzer açıklama Alman profesör Karl Koch’un 1843 tarihli “Reise durch Russland nach dem kaukasischen Isthmus” (Rusya Üzerinden Kafkas Kıstağı’na Yolculuk) kitabının 489. sayfasında da yapılmıştır. Jacobus Van Wijk Roelandszoon ise 1821 tarihli “Algemeen aardrijkskundig woordenboek volgens de nieuwste staatkundige veranderingen, en de laatste, beste en zekerste berigten” (Güncel siyasi değişikliklere; en iyi, kesin ve son raporlara göre genel coğrafi sözlük) isimli kitabının 1050. sayfasında, Doğu Romalı vakanüvis Zonaras’ın bahsettiği Gelli ya da Galad’ın İnguş halkı olduğu yazar.
900 - 1200
Kafkasya’nın merkezindeki krallık, Alania ve Regal (Royal/Noble) Alania olarak ikiye ayrılır. Alman bilim adamı Peter Simon Pallas, İnguş halkının (Kist) doğrudan Alanialıların soyundan geldiğine inanıyordu.
1239
Kuzey Kafkasya dağlıları, halkları ve kabilelerinin Alan Konfederasyonu’nun ve Alanya başkenti Maghas’ın (her iki isim de Müslüman Arap kaynaklarından bilinmekte) Batu Han (Cengiz Han’ın torunu olan bir Moğol lideri) tarafından yıkılması. “Magas, 1239 başlarında, Batu Han’ın ordusu tarafından yok edildi. Tarihsel olarak Magas, İnguşetya’nın yeni başkentinin şu an inşa edildiği yerle hemen hemen aynı yerde bulunuyordu.” – D.V.Zayats
1300 - 1400
Alanlar, Timur, Toktamış arasında savaşlar dönemi ve Terek Irmağı Savaşı. Alan kabileleri, işgalcilere dağların kapısını kapatan kaleler ve savunma duvarları inşa ettiler. Düzlüklerdeki kabilelerin bir kısmı Moğollarca işgal edildi. Ardından Moğollara karşı isyan başladı. “Bölgenin Moğol dönemine ait bir haritası, Vaynahlar hakkında neden pek fazla şey yazılmadığına dair ipucu veriyor: bu haritada Çeçenya-İnguşetya bölgesi basitçe “hükmedilemez” olarak işaretlenmiş. Kuzeye ya da güneye giden orduların çoğu, olabildiğince çabuk dağları aşıp nihai hedeflerine varmakla ilgilendiklerinden; şaşırtıcı olmayacak şekilde, iki geçit arasındaki halkları nispeten rahat bırakıyorlar.” – Schaefer, Robert W. “Insurgency in Chechnya and the North Caucasus: From Gazavat to Jihad” (Çeçenya ve Kuzey Kafkasya'da İsyan: Gazadan Cihada) s. 51. 1991’de Ürdünlü tarihçi Abdul-Ghani Khassan, Alania’nın Çeçenya ve İnguşetya’da olduğunu öne süren eski Arapça metinlerin fotokopisini ve Alania’nın Nokhcho kabilesinden olduğunu iddia eden Alanialı tarihçi Azdin Vazzar’ın (1395-1460) belgesini sundu.
1558
Kafkasya’nın Rusya tarafından fethi. 1558’de Kabardalı Temryuk, İnguş kabilelerine karşı Korkunç İvan’dan yardım istemek üzere, elçilerini Moskova’ya gönderir. Korkunç İvan, Temryuk’un kızı Çerkes (Kabardin) çariçe Maria Temryukovna ile evlenir. İnatçı Vaynah müdafilerine karşı genişleyen Rusya Çarlığı’nın merkezi Kafkasya’da yer edinmesi için ittifak kuruldu.
1562
Rus, Kabardey ve Nogay ortak kuvvetleri İnguşlara saldırdı. Rus kaynaklarına göre bu savaşta, 164 İnguş yerleşim yeri tamamen yok edildi. İnguşetya’nın alçak bölgeleri, Rusya ve onların Kabardey müttefikleri tarafından işgal edildi.
1700’ler
Stratejik Daryal Boğazı’na erişim sağlamak için yapılan birkaç girişimin ardından Rus kuvvetleri, Anguşt köyü yakınlarındaki savaşı kaybeder. Bu nedenle köyde yaşayan kabile ve tüm bir ulus İnguş olarak anılır.
Kafkasya Savaşı’nda İnguşetya ve Terek Kazakları Okrugu’nun parçası olarak İnguşetya
18. yüzyılda, bir miktar müslüman azınlık olmakla beraber, İnguşlar çoğunlukla pagan ve Hristiyandı. 1588’den itibaren bazı Çeçen toplumları Rusya’ya katılıyordu. 1785’te Çeçen lider Şeyh Mansur Rusya’ya karşı isyan başlattı. Çeçen ve Dağıstan güçlerini topladı ve ordusunun kendi köylerini yağmalamasından korktuğu için İnguş Karabulak yerleşimlerine saldırı emri verdi. İnguşlar Mansur’u yenilgiye uğrattı ve geri çekilmeye zorladı. Rus tarihçiler İnguşların gönüllü olarak Rusya’nın bir parçası olduğunu iddia ediyorlar. Bu hükümlerini genellikle, Tümgeneral Delpotso ve iki İnguş klanının temsilcileri tarafından 13 Haziran 1810’da imzalanan belgeye dayandırıyorlar. Halbuki diğer klanlar Rus tabiiyetine direndi. Alman asıllı Rus elçisi Moritz von Engelhardt 1811’de çarın isteğiyle dağlık İnguşetya’yı ziyaret edip, İnguş halkına çarın vadettiği birçok ayrıcalıkla, Rusya’ya katılmalarını teklif etti. İnguş halkının temsilcisi, “Şapkamın üzerinde sadece gökyüzü görüyorum” cevabıyla teklifi reddetti. Bu karşılaşma daha sonra Goethe tarafından “Freisinn” adlı eserinde kullanılacaktır. 29 Haziran 1832’de Rus baron Rozen 42 numaralı mektubuyla Kont Chernishev’e “Bu ayın 23’ünde sekiz Ğalğay (İnguş) köyünü yok ettim. 24’ünde Targim yakınlarındaki dokuz köyü daha yok ettim.” diye rapor ediyordu.12 Kasım 1836’da 560 numaralı mektubuyla Dzheirkah, Kist ve Ğalğay dağlılarının geçici olarak fethedildiğini iddia ediyordu. 1829’da İmam Şamil Rusya’ya karşı isyana girişti. Dağıstan ve Çeçenya’yı ele geçirdi ardından İnguş halkını İslam’a döndürüp stratejik bir müttefik kazanma umuduyla İnguşetya’ya saldırdı. İnguşlar İmam Şamil güçlerini hem bu seferde hem de sonrasında, iki kez daha İnguşetya’yı ele geçirmeyi deneyeceği 1858’de yendi. İki güçlü rakip ve müttefikleri ile savaşa tutuşan İnguş güçlerini kırıp geçirdiler. Oset müttefiklerinin yardımıyla İnguşlarla savaşan Rus subay Fedor Tornau’ya göre, İnguşların en fazla altı yüz savaşçısı vardı. Bununla birlikte, İnguşetya’daki Rus fethi son derece zordu ve Rus kuvvetleri kolonizasyon metoduna bel bağlamaya başladı: yerel nüfusun imhası ve yerlerine sadık Kazak ve Osetlerin iskanı. İnguş topraklarının Ruslar ve Osetliler tarafından kolonileştirilmesi 19. yüzyılın ortalarında başladı. Rus General Evdokimov ve Osetyalı albay Kundukhov, İnguş topraklarının sömürgeleştirilmesinin başarılı olduğunu “memnuniyetle bildirdi”:
- İnguş köyü Ghazhien-Yurt’un adı 1847’de Stanitsa Assinovskaya olarak değiştirildi,
- İnguş köyü Ebarg-Yurt’un adı 1847’de Stanitsa Troitskaya olarak değiştirildi,
- İnguş kasabası Dibir-Ghala’nın adı 1847’de Stanitsa Sleptsovskaya olarak değiştirildi,
- İnguş köyü Magomet-Khite’nin adı 1847’de Stanitsa Voznesenskaya olarak değiştirildi,
- İnguş köyü Akhi-Yurt’un adı 1859’da Stanitsa Sunzhenskaya olarak değiştirildi,
- İnguş köyü Ongusht’un adı 1859’da Stanitsa Tarskaya olarak değiştirildi,
- İnguş kasabası Ildir-Ghala’nın adı 1859’da Stanitsa Karabulakskaya olarak değiştirildi,
- İnguş köyü Alkhaste’nin adı 1860’ta Stanitsa Feldmarshalskaya olarak değiştirildi,
- İnguş köyü Tauzen-Yurt’un adı 1861’de Stanitsa Vorontsov-Dashkov olarak değiştirildi,
- İnguş köyü Sholkhi’nin adı 1867’de Khutor Tarski olarak değiştirildi.
Kafkas Savaşı’nın sonunda büyük kayıpların ardından Rus ve Çeçenler kuvvetlerini birleştirdi. Eski Çeçen isyancılar Rus saflarına katıldılar. 3 Kasım 1858’de General Evdokimov, eski bir isyancı komutan olan Çeçenyalı Saib-Dulla Gekhinski’ye (Saadulla Ospanov) Assa ve Fortanga nehirleri civarındaki Dattikh, Meredzhi, Aseri, Shagot-Koch ve diğer yerleşimlere saldırıp yok etmesi emrini verdi. Yaşanan kayıpların sonrası kalan İnguş klanları çoğunlukla çareyi yeraltı direnişine gitmekte buldular. İnguş köyü Zaur’un yerine Ruslar, ismi “Kafkasların Hâkimi / Kafkasya Hükümdarı” anlamlarına gelen Vladikavkaz kalesini inşa ettiler. General Aleksey Petrovich Yermolov, Rus Çarı'na mektubunda “Rusya'nın İnguş gibi militarist bir ulusa yabancılaşması ciddi bir hata olur” diye yazdı. Rusya'nın Kafkasya’da savaşı kazanması için İnguş ve Çeçenlerin ayrılmasını önerdi. General Yermolov’un, İnguşların zorla Hristiyanlaştırılmalarının imkansızlığı üzerine Lanski’ye gönderdiği başka bir mektupta Yermolov “Tüm dağlılar arasında en cesur ve militarist olan bu ulusun yabancılaştırılmasına izin verilemez...” yazıyordu. İnguşetya’daki son örgütlü isyan (sözde Nazran Ayaklanması) 5000 İnguş’un savaşıp üstün Rus kuvvetleri karşısında yenildiği 1858 yılında meydana geldi. Bu ayaklanma, ilk Rus-Kafkas Savaşı’nın sona erdiğinin işaretini verdi. Aynı yıl Rus çarı, “Müslümanların Müslüman hükümdarların hakimiyeti altında yaşaması gerektiği” iddiasıyla; İnguş ve Çeçenleri Türkiye ve Ortadoğu’ya göçe teşvik etti. Kazak ve Osetler için araziyi boşaltmak istiyormuş gibi görünüyor. İnguşların bir kısmı, gidenlerin çoğunun öldüğü Ortadoğu’daki ıssız bölgelere sürüldü. Kalanlar asimile edildi. 1865’te İnguşların yüzde 80’inin Ortadoğu’ya gitmek üzere İnguşetya’dan ayrıldığı tahmin ediliyor.
1917 Rus Devrimi’nden sonra Sovyetler, kolonizasyon sırasında ilhak edilen köy ve kasabaların İnguşlara iade edileceğinin sözünü verdiler. İnguşetya eski baş düşmanlar arasında önemli bir savaş meydanı haline geldi: General Denikin ve İnguş direnişçiler. General Denikin hatıratında şunları yazdı: “İnguş halkı sayıca en az ama birbirine en kenetli, fazlasıyla askeri bir örgüttür. Onlar esasında, Kuzey Kafkasların yüksek yargıcıydı. Görünen ahlaki durumları uzun zaman önce Rus coğrafya kitaplarında “ana meşgaleleri - hayvancılık ve soygun” şeklinde tarif edilmişti. Bu ikisinin sonuncusu toplumda özel ustalık seviyesine ulaştı. Siyasi arzular da aynı yönden geldi. İnguşlar Sovyet rejiminin paralı askerleridir; onu desteklerler ama kendi bölgelerinde yayılmasına müsaade etmezler. Aynı zamanda Türkiye ile de ilişkileri geliştirmeye çalıştırıp; Elisavetpol (bugünkü Gence, Azerbaycan) üzerinden Türklerin, Tiflis üzerinden Almanya’nın desteği peşinde koştular. Ağustos’ta Kazak ve Osetler Vladikavkaz’ı ele geçirdiğinde, İnguşlar müdahale edip Terek Sovyet’ini kurtardılar ancak şehri yağmalayıp banka ve darphaneye el koydular. Tüm komşularını soydular: ‘tarihsel hataları düzeltmek’ adına, toprak sıkıntısı için Kazak ve Osetleri, hizmetlerinin karşılığı olarak Bolşevikleri, çaresizlikleri için Vladikavkaz sakinlerini ve sırf alışkanlıktan Kabardinleri. Herkes onlardan nefret ediyordu. Kafkasların en zengin kabilesi haline gelerek ahenkle ve iyi organize olmuş şekilde ‘zanaat’larını icra ettiler.”
Kuzey Kafkasya Dağlık Cumhuriyeti’nin parçası olarak İnguşetya
21 Aralık 1917’de İnguşetya, Çeçenya ve Dağıstan; Rusya’dan bağımsızlıklarını ilan edip tek bir devlet oluşturdular. Kuzey Kafkasya ve Dağıstan Dağlılar Birliği, Kuzey Kafkasya Halkları Birliği Cumhuriyeti veya kısaca Dağ Cumhuriyeti gibi isimlerle anılan ülkeyi ittifak devletleri (Türkiye, Avusturya-Macaristan ve Almanya), Gürcistan ve Azerbaycan (Rusya’dan bağımsızlıklarını 1918’de ilan ettiler) bağımsız devlet olarak tanıdılar. Örneğin, Anna Zelkina, Mayıs 1918’de bağımsızlığı tanıyan ilk ülkenin Türkiye olduğunu yazıyor:
“Kuzey Kafkasya'nın Birinci Kongresi, Kuzey Kafkasya Özgür Devleti'nin (Severo Kavkazskoye Svobodnoye Gosudarstvo) Geçici Hükümeti'ni oluşturdu ve Mayıs 1918'de Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti'nin kuruluşunu ilan etti. Onu tanıyan tek ülke Osmanlı imparatorluğu idi.”
Tanımayı daha sonra Almanya ve diğerleri talip etti. Kosok’a göre:
"Azerbaycan ve Ermenistan (28 Mayıs 1918). Her üç devlet daha sonra, benzer şekilde Kuzey Kafkasya'nın bağımsızlığını kabul eden ve 8 Haziran 1918'de onunla bir dostluk antlaşması imzalayan Türkiye ile bağımsız anlaşmalar imzaladılar. Daha sonra, Alman Olağanüstü Delegasyonu başkanı General von Lossov ile Kuzey Kafkasya Dışişleri Bakanı Bammat arasında diplomatik nota teatisi yapıldı ve bu da Almanya tarafından Kuzey Kafkasya'nın bağımsızlığının fiilen tanınmasıyla sonuçlandı."
İngiliz Savaş Dairesine göre, Almanlar İnguşetya'da askeri üs kurmaya çalıştı.
"...İnguş topraklarında Alman alaylarının varlığını güvence altına almak amacıyla Alman Komutanlığı... İnguşlar, herhangi bir yabancı silahlı kuvvetin Terek bölgesine girme girişimlerinin kendilerine yapılan bir saldırı olarak kabul edileceğini ve İngusların bu tür girişimlere tüm gücüyle karşı çıkacağını ilan eder."
Yeni devletin başkenti Temir-Khan-Shura'ya (Dağıstan) taşındı. Deneyimli Çeçen politikacı Tapa Chermoyev ilk başbakan olarak seçilirken; 1917’de ülkenin anayasasının yazarı da olan İnguş politikacı Vassan-Girey Dzhabagiev ikinci başbakan olacaktı. 1920’de üçüncü dönem için yeniden seçildi. 1921’de Ruslar saldırdı, işgal etti ve ülkeyi zorla Sovyet devletiyle birleştirdi. Hükûmet sürgüne gitti ve Kafkaslarda bağımsızlık savaşı devam etti.
Çeçen-İnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin parçası olarak İnguşetya
Kazak General Andrei Shkuro kitabında şöyle yazıyor:
İnguşetya tümüyle Bolşevikti. Kafkasların fethinden bu yana; bağımsızlıklarını çaresizce savunan, cesur ve özgürlüğüne düşkün İnguşlar, kısmen yok edilmişti kısmen de çorak dağlara sürülmüştü. Terek Kazakları, İnguşların kendilerine ait bereketli topraklara yerleştirilmiş ve Kazaklar köylerini İnguşetya'yı kesen kama üzerine kurmuşlardı. Ekmeklerini dürüst bir şekilde kazanma fırsatından mahrum kalan İnguşlar, Kazak topraklarında yaptıkları soygun ve baskınlarla yaşamışlardı. Barış zamanında bile İnguş sınırındaki Terek Kazakları tarlaya tüfeksiz gidemezdi. Silahlar ateşlenmeden ve kan dökmeden bir gün bile geçmezdi. Kazakları baskı unsuru olarak gören, Kazak topraklarını hala kendilerinin sayan İnguşlar, onlardan acımasızca intikam alıyordu. İlişki tamamen uzlaşmaz şekilde kurulmuştu; daha fazla bir arada yaşamak düşünülemezdi. Ya İnguşları tamamen yok etmek ya da Kazakları eski İnguş topraklarından çıkarıp, toprakları eski sahiplerine iade etmek gerekiyordu. Bolşevikler, Kuzey Kafkasya'yı işgal ettikten sonra, Vladikavkaz'daki dört Terek köyünün İnguş ve Kazak temsilcilerinden oluşan bir kongre düzenlediler ve ikincisine bir ay içinde taşınmalarını emrettiler.
Kazaklardan arındırmanın bir parçası olarak 1920-21’de çok sayıda Kazak sürüldü ve topraklarına el kondu. Kısmen modern İnguşetya toprakları üzerinde 1920’de kurulan Sunzha Kazak Bölgesi 1929’da feshedildi. Sovyetler, kolektifleştirme ve dekulakizasyon yoluyla kalan İnguş mülklerine el koydu ve Çeçenya ile İnguşetya'yı Çeçen-İnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti olarak birleştirdi. II. Dünya Savaşı sırasında İnguş gençleri Sovyet ordusuna askere alındı. Ağustos 1942’de, Rostov-On-Don’dan Mozdok’a 560 km’yi -günde neredeyse 17 km- otuz üç günde alarak Nazi kuvvetleri, Kuzey Kafkasya’nın yarısını ele geçirdiler (Kafkasya Muharebesi). Mozdok’tan Malgobek’e 20 km’lik mesafeyi de yine aynı 33 günde -günde aşağı yukarı 600 m- geçebildikten sonra Ordzhonikidze (günümüzde Vladikavkaz) ve 23 Şubat 1944 soykırımından önce ağırlıklı olarak İnguş nüfusunun yaşadığı bir yer olan Malgobek’te durduruldular. Malgobek için savaş o kadar yoğundu ki, sonunda Almanlar geri çekilene kadar bu küçük kasaba dört kere el değiştirmişti. Sovyet askeri gazetesi Red Star'a göre İnguşlar, Kabardino-Balkarya’daki Alman vahşetini haber aldıktan sonra Almanlara karşı cihad (gazavat) ilan etmişlerdi. Stalin, güneyde Türkiye üzerinden SSCB’nin genişlemesini planlıyordu ve Müslüman Çeçen-İnguşlar bunun için bir tehdit haline gelebilirdi. Şubat 1944'te II. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru, Sovyet ordusu ve NKVD, Çeçen-İnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ne akın etti. Manevralar, güney bölgesinin askeri tatbikatları olarak maskelendi.
1944 Soykırımı
Ana madde: Çeçen İnguş Sürgünü
İkinci Dünya Savaşı sırasında, 1942’de Alman kuvvetleri Kuzey Kafkasya’ya girdi ve yarısından fazlasını ele geçirdi. İki Çeçen-İnguş şehri Malgobek and Ordzhonikidze’de; Çeçen-İnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti yerlilerinin kahramanca direnişiyle ancak durdurulabildiler. Rus propagandası Çeçen ve İnguşları hain olarak resmetti. 23 Şubat 1944’te Çeçen ve İnguşlar, haksız yere, Nazilerle işbirliği yapmakla suçlandılar. Erkeklerinin çoğu cephede savaşırken, Sovyet lideri Stalin’in emriyle Lentil kod adlı operasyona başlandı ve İnguş ile Çeçen nüfusu tümüyle, Kazakistan, Özbekistan ve Sibirya’ya sürüldüler. Sürgünün ilk aşaması; firarın önüne geçmek için üzerlerine üçer makineli tüfek yuvası eklenerek özel olarak modifiye edilen Amerika Birleşik Devletleri’nin sağladığı Studebaker kamyonlarıyla gerçekleştirildi. Amerikalı tarihçi Norman Naimark şöyle yazıyor:
"Askerler köylüleri ve kasaba halkını topladı, kamyonlara yükledi. Ki birçok sürgün; bunların Lend-Lease (ABD’nin Ödünç Verme ve Kiralama Yasası) kapsamında kısa süre önce İran sınırında teslimatı yapılan Studebakerler olduğunu hatırladı. Kamyonlar onları önceden belirlenmiş tren istasyonlarında bıraktı. ...Hareket ettirilemeyenler vuruldu. ...Birkaç savaşçı dışında, tüm Çeçen ve İnguş milletleri, 496.460 kişi, anavatanlarından sınır dışı edildi."
Sürgün edilenler tren istasyonlarında toplandı ve ikinci aşamada sığır vagonlarına aktarıldı. Nüfusun% 30 kadarı yolculuk sırasında veya sürgünün ilk yılında can verdi. The Prague Watchdog "sürgünlerinin ilk yıllarında Çeçenlerin ve İnguşların yaklaşık yarısının açlık, soğuk ve hastalıktan öldüğünü" iddia ediyor. Sürgün, Avrupa Parlamentosu tarafından 2004 yılında soykırım olarak sınıflandırıldı. Sürgün sonrası, Rusya’ya karşı İnguş direnişi yeniden şiddetlendi. Sürgünden kurtulanlar, tehcir sırasında dağların tepesinde bulunan çobanlar güçlerini birleştirip İnguşetya'daki Rus kuvvetlerine sürekli saldıran isyancı gruplar oluşturdular. Başlıca isyancı grupları Akhmed Khuchbarov, Tsitskiev kardeşler ve İnguş kadın keskin nişancı Laisat Baisarova tarafından yönetiliyordu. Erkek İnguş isyancıların sonuncusu 1977'de KGB memurları tarafından öldürülürken, kadın keskin nişancı Laisat Baisarova asla yakalanmadı veya öldürülmedi. Çeçen ve İnguş filolojisinde uzmanlaşmış Amerikalı profesör Johanna Nichols, sürgünün arkasındaki fikri şöyle ortaya koydu:
"1944'te milliyetler kendilerini feshettiler ve Çeçen ve İnguşlar; Karaçay-Balkar, Kırım Tatarları ve diğer milletler ile birlikte, yolculuk esnasında nüfuslarının dörtte biri belki yarısını kaybederek topluca Kazakistan ve Sibirya'ya sürüldüğünde toprakları yeniden iskana tabii tutuldu. (Asla açıklığa kavuşturlmamış olsa da sebep, Türkiye'ye olası bir saldırıda Stalin'in, yol üzerindeki tüm müslümanları temizleme isteğiymiş gibi görünüyor.)"
Orta Asya’dan Dönüş Sonrası
13 yıllık sürgünden sonra İnguşların Çeçen-İnguşetya'ya geri dönmelerine izin verildi (ancak Ordzhonikidze/Vladikavkaz ya da Prigorodnıy Bölgesi’ne değil). İnguşetya topraklarının çoğuna Osetler yerleştirilmişti ve bölgenin bir kısmı Kuzey Osetya sınırlarına dahil edilmişti. Geri dönen İnguşlar, Osetlerin husumetiyle karşılaştı. İnguşlar, kendi evlerini Osetler ve Ruslardan satın almaya zorlandı. Bu zorluk ve adaletsizlikler, 16 Ocak 1973'te Grozny'de Sovyet birlikleri tarafından ezilen barışçıl bir İnguş protestosuna yol açtı.
Post-Sovyet Dönem - Rusya Federasyonu'nun bir parçası olarak İnguşetya
1991 yılında Çeçenler, Çeçen İçkerya Cumhuriyeti'ni kurmak için Sovyetler Birliği'nden bağımsızlıklarını ilan ettiklerinde, İnguşlar, Çeçen-İnguş Cumhuriyeti'nden ayrılmayı seçti. Böylece 1992’de Osetya ile anlaşmazlıklarını barışçıl bir şekilde çözmeye çalışmak üzere İnguşlar, yeni oluşturulan Rusya Federasyonu’na katıldılar. Ayrıca, sadakatleri hatırına, Rusların, topraklarını iade edeceklerini umuyorlardı.
1992 Etnik Temizliği
Kuzey Osetya'daki Oset milliyetçileri tarafından yönlendirilen etnik gerilimler (Helsinki İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne göre) Ekim-Kasım 1992'de Oset-İnguş ihtilafında yeni bir şiddet patlamasına yol açtı. Basında çıkan haberlere göre, İnguş rehineleri Beslan Lisesi spor salonunda tutuldu. Rehinelerin hepsi aynı salonda tutuldu, yiyecek ve sudan mahrum bırakıldı; en az bir yenidoğan ve birkaç düzine erkek İnguş rehinesi infaz edildi. (2004’te Çeçen ve İnguş militanlar Beslan Lisesinde 500'den fazla Oset’i rehin aldılar. Oset militanlarının 1992'de yüzlerce İnguş rehinesi tuttukları binayla aynı bina idi.) Kuzey Osetya'nın Prigorodnıy Bölgesi'ndeki 60.000'den fazla İnguş evlerinden zorla çıkarıldı. Çatışmanın sonucu olarak, Afganistan Savaşı’nın kahramanlarından Rus yanlısı general Ruslan Aushev; çatışmanın büyümesini önlemek amacıyla Rus hükûmeti tarafından İnguşetya’nın ilk başkanı olarak atandı. Onun yönetimi altında kısmen de olsa istikrar geri geldi.
Birinci ve İkinci Çeçen Savaşları
Birinci Çeçen Savaşı 1994’te başladığında, her iki çatışmadan İnguşetya’ya kaçan mülteci sayısı ikiye katlandı. BM’ye göre, her bir İnguşetya vatandaşı için, Osetya ya da Çeçenya’dan bir mülteci geldi. Bu akın, Aushev’in başarısından sonra, çökmekte olan ekonomi için sorunluydu. 1999’da başlayan İkinci Rus-Çeçen Savaşı daha fazla mülteci ve ızdırap getirdi. (2000 yılında zirve yaptığı noktada, Çeçenya’dan 240000, Kuzey Osetya’dan 60000 mülteci vardı.) 2001’de Aushev başkanlıktan ayrılmaya zorlandı ve yerine eski bir KGB generali olan Murat Zyazikov geçti. Onun yönetimi altında durum daha da kötüleşti. İnsan hakları gözlemcilerine göre birçok genç İnguş erkek, Rus ve Oset ölüm mangaları tarafından kaçırıldı. İnguş dağları İnguş vatandaşlarına kapatıldı. İnguşetya'daki isyancı saldırılarının sayısı, özellikle Rus güvenlik güçlerinin sayısı üçe katlandıktan sonra arttı. Örneğin, bir Rus haber ajansına göre, İnguşetya'daki bir etnik-Rus öğretmen, iki etnik-Rus ve etnik-Oset asker tarafından öldürüldü; bu cinayeti çözen İnguş polis dedektifi Issa Merzhoev, katili teşhis ettikten kısa bir süre sonra “bilinmeyen” saldırganlar tarafından vurularak öldürüldü. 24 Mart 2008'de bir aracın infilak etmesi sonucu en az dört kişi yaralandı. Bu aylarda hızla yükselen şiddet olaylarında yerel polis ve güvenlik güçleri hedef alındı. Ocak 2008’de, isyancıların bir dizi saldırı hazırlığında olduğu bilgisini alan Rusya Federal Güvenlik Servisi, İnguşetya’da terörle mücadele operasyonu başlattı. 2008 yılı Ağustos ayının başlarında, arkadan Rusya Federasyonu’nun da dahil olacağı; Gürcistan-Güney Osetya Savaşı patlak verdi. Savaşın başlamasıyla, İnguş sivillere “bilinmeyen” güçlerce uygulanan saldırı ve kaçırmalar son buldu. Rus kuvvetlerinin çoğu Kuzey ve Güney Osetya'ya transfer edildi. 31 Ağustos 2008’de İnguş muhalefetinin başı ve ingushetiya.ru web sitesinin sahibi Magomed Yevloyev, Rus güvenlik güçleri tarafından öldürüldü. Tanınmayan muhalif oluşum İnguşetya Halk Parlamentosu Mekhk-Kkhel, Rus yarı özerk cumhuriyetinin bağımsızlığının tanınması çağrısında bulunmadan kısa bir süre önce, muhalif aktivist Magomed Khazbiyev, "Avrupa veya Amerika'dan bizi Rusya'dan ayırmasını istemeliyiz" beyanında bulundu.
18 Ekim 2008’de,Nazran yakınlarında bir Rus askeri konvoyu, el bombalı ve makineli tüfekli saldırıya uğradı. Yerel Müslüman ayrılıkçıların suçlandığı pusuya ilişkin resmi Rus raporları, iki askerin öldürüldüğünü ve en az yedi askerin yaralandığını bildirdi. Muhalif İnguş kaynaklarından gelen raporlar, kırk ila elli kadar Rus askerinin öldürüldüğünü ileri sürdü.
30 Ekim 2008'de Zyazikov görevinden alındı (kendi isteğiyle istifa ettiğini ileri sürdü). Ertesi gün Yunus-Bek Yevkurov, Dmitry Medvedev tarafından başkanlığa aday gösterildi ve İnguşetya Halk Meclisi tarafından başkan olarak onaylandı (daha sonra Başkan unvanı Baş olarak değiştirildi). Bu hamle, önde gelen Rus siyasi partileri ve İnguş muhalefeti tarafından desteklendi. Yevkurov'un yönetimi altında, İnguşetya çok daha sakin görünüyordu. Polislere yönelik saldırılar yüzde 40 ve adam kaçırmalar yüzde 80 azalmıştı. 26 Haziran 2019'da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Yunus-bek Yevkurov'un istifasının ardından Kalimatov'u İnguşetya Cumhuriyeti’nin başına vekaleten atadı. Yevkurov’un istifası, 2018’de imzalanan Çeçenya-İnguşetya Sınır Anlaşması’nın ardından başlayan uzun protesto gösterileri sonucu geldi.
Sivil İtaatsizlik
- 1800’ler - 1860’lar: Rus işgaline karşı isyan
- 1860’lar - 1890’lar: Gürcü Askeri Yolu’na ve Mozdok’a İnguş abreklerinin akınları
- 1890’lar - 1917: Çeçen abrek Zelimkhan Gushmazukaev ve İnguş abrek Sulom-beck Sagopshinski liderliğindeki İnguş direnişi; İnguş direnişçisi Buzurtanov tarafından Rus genel valisi albay Mitnik'in infazı
- 1917 - 1920’ler: Birleşik Beyaz Ordu, Kazak, Oset ve General Denikin güçlerine karşı İnguş direnişçilerinin isyanı
- 1920’ler - 1930’lar: Komünistlere karşı İnguşların isyanı; İnguşetya’nın komünist lideri Chernoglaz’ın İnguş isyancı Uzhakov tarafından infazı. İnguşetya Komünist Partisi lideri İvanov’un İnguş asilerce infazı.
- 1944 - 1977: İnguş isyancılar, İnguş halkının sürülmesinin intikamını alıyor. Çok sayıda Rus askeri, NKVD ve KGB subayı öldürüldü.
- 1992: Oset-İnguş çatışması. Harekât esnasında İnguş milisleri, çatışma sonrası Çeçenlere verecekleri ya da Rus ordusuna iade edecekleri zırhlı araçları ele geçirdiler.
- 1994: Nazran. Rus-Çeçen Savaşı sırasında, Çeçenya’ya giden Rus ordusunu, zırhlılarını İnguş siviller durdurup askeri kamyonları ateşe verdiler. İlk Rus kayıplarının İnguş isyancılar elinden olduğu rapor edildi.
- 1994 - 1996: İnguş isyancılar Grozny’yi savunup harekâtlara Çeçen tarafında katıldılar.
- 1999 - 2006: İnguş isyancılar, Çeçen isyancılara katılır. Bağımsızlık savaşı cihada döner.
- 13 Temmuz 2001: İnguş halkı, Rus askerlerinin tuvalete dönüştürmesinin ardından, tarihi İnguş Hristiyan kilisesi Tkhaba-Yerdy’ye yapılan kirletme ve saygısızlığı protesto etti. İnguşlar Müslüman olmalarına rağmen Hristiyan geçmişlerine büyük saygı duyuyorlar.
- 15 Eylül 2003: İnguş isyancılar bomba yüklü kamyonla Maghas’ta FSB karargahına saldırdı. Çeçen Cumhuriyeti’ndeki operasyonları yürüten üst düzey yetkililer de dahil; düzeinelerce Rus FSB subayı öldürüldü. Karargah binası ciddi hasar aldı.
- 6 Nisan 2004: İnguş isyancılar, İnguşetya’nın Rusya tarafından atanan Murat Zyazikov’a saldırdı. Konvoyuna bomba yüklü araç çarpmasıyla yaralandı.
- 22 Haziran 2004: Çeçen ve İnguş isyancılar İnguşetya'da Rus birliklerine baskın düzenledi. Yüzlerce Rus askeri öldürüldü.
- 31 Ağustos 2008: İnguşetya’da Rus rejimini eleştirmesiyle tanınan Ingushetiya.ru haber sitesinin sahibi; muhalif gazeteci, avukat, iş insanı Magomed Yevloyev, bir ibadethanede vurularak öldürüldü. Ölümünden sonra ismi Bayeux-Fransa ve Washington-ABD’de bulunan gazeteci anıtlarına yazılarak onurlandırıldı.
- 30 Eylül 2008: İnguşetya İçişleri Bakanı Ruslan Meiriyev’in konvoyuna intihar saldırısı düzenlendi.
- 10 Haziran 2009: Bölgesel Yüksek Mahkeme Başkan Yardımcısı Aza Gazgireyeva, çocuklarını okula bırakırken keskin nişancılar tarafından öldürüldü. Rus haber ajansları, soruşturmayı yürütenlerin, Aza Gazgireyeva’nın Çeçen savaşçıların İnguş polis kuvvetlerine 2004’te gerçekleştirdiği saldırının soruşturmasındaki rolü nedeniyle öldürülmüş olabileceğinin altını çizdiğini belirtti.
- 13 Haziran 2009: İki tetikçi, eski başbakan yardımcısı Bashir Aushev’e, Nazran’da evinin kapısında arabadan indiği sırada otomatik silahlarla ateş açtılar.
- 22 Haziran 2009: İnguşetya’nın Ruslarca atanmış başkanı Yunus-Bek Yevkurov konvoyunun geçişi sırasında bir intihar bombacısının patlayıcılarla dolu bir arabayı patlatması sonucu ağır yaralandı. Saldırıda üç koruması öldü.
- 12 Ağustos 2009: İmar bakanı Ruslan Amerkhanov, bir tetikçi tarafından İnguş başkenti Magas’taki ofisinde öldürüldü.
- 17 Ağustos 2009: Nazran’da, bir intihar bombacısı patlayıcı dolu kamyonu MVD (İçişleri Bakanlığı) polis merkezine sürdü ve 21 İnguş polisi ile bilinmeyen miktarda Rus iç güvenlik unsurunun ölümüne sebep oldu.
- 25 Ekim 2009: Rus rejiminin İnguşetya politikalarını yüksek sesle eleştiren muhalif İnguş iş insanı Maksharip Aushev infaz edildi. Vücudunda 60'ın üzerinde kurşun deliği vardı. ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından 2009 yılında ölümünden sonra ödüllendirildi.
- 5 Nisan 2010: Karabulak’ta bir intihar bombacısı üç polis memurunu yaraladı. Yaralılardan ikisi hastanede hayatını kaybetti. Müfettişler olay yerine vardığında, uzaktan kumandayla bir araç daha patlatıldı. İkinci patlamada kimse yaralanmadı.
- 24 Ocak 2011: Magomed Yevloyev (öldürülen muhalif gazeteci Magomed Yevloyev ile isim benzerliği) isimli intihar bombacısı Moskova’da Domodedovo Havaalanı’nda 37 kişinin hayatını kaybetmesine sebep oldu.
- 2012: İnguş teröristler, Suriye’de iç savaşa karıştılar.
- 27 Ağustos 2013: İnguşetya güvenlik şefi Akhmet Kotiev ve koruması teröristlerce öldürüldü.
- 10 Aralık 2013: Suikasta kurban giden Magomed Yevloyev'in yakın arkadaşı İnguş muhalefet lideri Magomed Khazbiev, Ukrayna’da Euromaidan’a ve Rusya karşıtı kampanyaya katıldı.
- 2 Şubat 2014: FSB, Aralık 2013’ün ortasında Kuzey Kafkasyalı dört kişinin Ukrayna’da bulunup, Ukraynalıları Ruslar aleyhine sokak savaşlarına hazırladıklarını resmen doğruladı.
- 20 Nisan 2014: İnguş insan hakları savunucusu Ibrgim Lyanov Kırım'ın Ukrayna'dan ayrılması örneğini kullanarak İnguşetya'nın Rusya'dan ayrılarak bağımsız bir devlet olmak istediğini belirtti.
- 24 Mayıs 2014: İnguş lider Arthur Getagazhev, 4 terörist ve 2 sivil Rus güçleri tarafından Sagopshi köyünde düzenlenen operasyonda öldürüldü.
- 2 Temmuz 2014: Aylar süren inkârın ardından, Rusya yanlısı İnguşetya başkanı nihayet İnguş isyancıların Ukrayna'da Rusya yanlısı güçlere karşı savaştığını kabul etti.
- 2 Temmuz 2014: İnguş isyancılar Rus zırhlı konvoyuna saldırarak 1 askeri öldürdü ve 7 askeri yaraladı.
- 6 Temmuz 2014: Rus özel kuvvetleri, morgunda Arthur Getagazhev'in cesedinin bulunduğu Nazran hastanesinde bir pusu kurdu. İstihbarat, İnguş isyancıların öldürülen liderin cesedini kaçırmaya çalışacağını bildirdi. İstihbarat doğruydu. Radio Free Europe (Kafkasya konusunda uzmanlaşmış bölüm), gün ortasında 2 İnguş isyancının pusuya saldırdığını, gayriresmî kaynağa göre iki isyancının 40 saniyeden kısa bir sürede FSB ve spetsnaz subaylarından 7’sini öldürüp 4’ünü yaraladığını ve 2 saldırganın yara almadan olay yerinden ayrıldığını bildirdi. İsimsiz kalmak isteyen İnguş polis kaynağı, öldürülenlerin kesin sayısının sadece FSB tarafından bilindiğini ancak resmi olarak kimsenin açıklamaya cesaret edemeyeceğini söyledi. Kremlin yanlısı LifeNews saldırının 19 saniyeden kısa sürdüğünü gösteren video yayınladı.
- 17 Ocak 2015: Maghas. Batı karşıtı görüşlerin yükselişi. 20.000'den fazla İnguş vatandaşı, Müslümanlara yönelik Avrupalı terörünü protesto etti.
- 28 Şubat 2015: Muhalif Rus lider Nemtsov’un ölümü, Rus polisince İnguşetya ile ilişkilendirildi.
- 26 Mart 2019: İnguşetya'da binlerce insan, komşu Çeçenya ile varılan tartışmalı sınır anlaşmasını protesto etti. Anlaşma uyarınca yapılan toprak takaslarını kınadı ve İnguşetya başkanı Yunus-Bek Yevkurov'un istifa etmesi çağrısında bulundu.
- 25 Haziran 2019: Yunus-Bek Yevkurov, görevde yaklaşık 11 yıl kaldıktan sonra istifa ettiğini açıkladı.
İdari Yapı
İnguşetya Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu'nun Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi'nde yer alır.
Cumhuriyetin yetki alanına giren şehirler (2016 itibarıyla)
- Magas (Магас) (başkent)
- Nazran (Назрань)
- Malgobek (Малгобек)
- Karabulak (Карабулак)
- Sunja (Сунжа)
Rayonlar
- Ceyrah (Джейрахский)
- Sunja (Сунженский)
- Nazran (Назрановский)
- Malgobek (Малгобекский)
Demografik Bilgiler
Nüfus
Sosyo-ekonomik şartların çetinliği ve yüksek nüfus yoğunluğuna rağmen, İnguşetya, Rusya'daki en yüksek nüfus artış oranlarından birine sahip. 1992'de ülkenin nüfusu 211 bin, 1998'de 313 bin iken 2020 yılında 507 bin kişiye ulaştı.
2020 yılına ait Rosstat verilerine göre, ülkenin nüfusu 507.061 kişi,nüfus yoğunluğu ise 162,36 kişi/km²'dir
Kent nüfusunun oranı %55,64; kırsal nüfusun toplama oranı ise %44,36'dır.
Etnik Yapı
Baskın etnik grup İnguş'tur. İnguşetya, Rusya Federasyonu'ndaki Rus nüfusunun oranının en düşük olduğu idari birimdir. Rus nüfusunun çoğu, 20. yüzyılın ikinci yarısında İnguşetya'yı terk etti; diğer yandan 1990'larda ve 2000'lerin ilk yarısında, Çeçenya ve Kuzey Osetya'dan çok sayıda mülteci İnguşetya'ya geldi.
2010 nüfus sayımına göre, etnik İnguşlar ülke nüfusunun %94.1'ini oluşturuyor. İnguşlardan başka; Çeçenler (%4,6), Ruslar (%0,8) ve her biri toplam nüfusun %0,5'inden azını oluşturan daha küçük gruplar yer alıyor.
Ethnic group | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002 | 2010 | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Toplam | % | Toplam | % | Toplam | % | Toplam | % | Toplam | % | Toplam | % | Toplam | % | Toplam | % | |
İnguşlar | 47.280 | %61,6 | 79,462 | %58 | 44.634 | %40,6 | 99.060 | %66 | 113.889 | %74,2 | 138.626 | %74,5 | 361.057 | %77,3 | 385.537 | %94,1 |
Çeçenler | 2.553 | %3,3 | 7.746 | %5,7 | 5.643 | %5,1 | 8.724 | %5,8 | 9.182 | %6 | 19.195 | %10,3 | 95.403 | %20,4 | 18,765 | %4,6 |
Ruslar | 24.185 | %31,5 | 43.389 | %31,7 | 51.549 | %46,9 | 37.258 | %24,8 | 26.965 | %17,6 | 24.641 | %13,2 | 5.559 | %1,2 | 3.321 | %0,8 |
Ukraynalılar | 1.501 | %2 | 1.921 | %1,4 | 1.763 | %1,6 | 1.068 | %0,7 | 687 | %0,4 | 753 | %0,4 | 189 | %0,0 | 2.009 | %0,5 |
diğer | 1.215 | %1,6 | 4.549 | %3,3 | 6.438 | %5,9 | 3.978 | %2,7 | 2.852 | %1,9 | 2.781 | %1,5 | 5.086 | %1,1 |
Toplumsal Yapı
Toplumsal ilişkileri ve yapılarıyla, Çeçenler ile İnguşlar diğer Kafkasya halklarından farklılaşır. Frederik Coene yapıyı detaylarıyla anlatır:
"En ilginç vaka, "teip"lerinin hala toplumun temel taşını oluşturduğu Çeçenler ve İnguşlar, kendilerini baba soyundan ortak bir atayla özdeşleştiren klan-vari kabile toplulukları olan yaklaşık 150 "teip" vardır. Bu "teip"ler, genel güvenlik ve ekonomik sorunları çözmek için bölgesel olarak 13 "tukkhum"da gruplandırıldı. "Teip"ler "gary" (kol) ve daha sonra nek’i (aile) olarak alt gruplara ayrılır ve boyutları birkaç binden yüz bine kadar değişir. En büyükleri Benoy, Akkiy, Chinkho, Gendergenoy, Alleroy ve Ersenoy'dur. Yıllar içinde birçok gary ve hatta nek'i kendilerini teip statüsüne yükseltti ve sonuç olarak son iki yüzyılda teip sayısı beş kat arttı. "Teip" üzerinde etkisi olan önemli kararlar, en yaşlı ve en saygın kişilerden oluşan bir ihtiyar heyeti tarafından alınır. Toplumdaki yerlerini iyileştirmeye çalışan farklı "teip"ler arasında güçlü bir rekabet vardır ve bu da genellikle şiddetli gerilimlere yol açar. Sonuç olarak "teip"; üyelerini onu onurlandırmaya ve tevazu, terbiye, tertip, dürüstlük ve yardımseverlik gibi ahlaki kurallardan oluşan "o’zdangala"ya göre yaşamaya zorlar. Adamları savaşta cesaret gösterdiğinde ve tüm ahlaki kurallara uyduğunda bir "teip"in statüsü yükseltilebilir; tersi söz konusu olduğundaysa statüsü düşürülebilir. Herkes kendi "teip"i ile tanımlanır, böylece tek bir kişinin davranışı bütün "teip"in onur ve imajını yerle bir edebilirken; tek bir kişiye yapılan hakaret de, tüm "teip"i aşağılamış sayılabilir. Her "teip"in, çoğunda kule ya da dağ gibi sembolleri olan, kendi tarihi anavatanı vardır."
Dil
Anayasaya göre İnguşetya Cumhuriyeti’nin iki resmî dili vardır: İnguşça ve Rusça. İnguş dili, kendisine uyarlanmış karakterleri ile Rusçada kullanılan alfabeden farklı olmakla beraber, Kiril alfabesi kullanır.
Coğrafya
İnguşetya, Kafkasya'nın kuzey yamaçlarında yer alır. Kısa mesafelerle de olsa, Terek ve Sunja nehirleri topraklarını sular. Kuzeyden güneye uzunluğu 144 km; batıdan doğuya 72 km’dir. Kuzey bölgeleri bozkır; güney ise vadi ve boğazlarla ayrılmış yükseltilerden oluşan dağlık arazidir. Kuzey bölgelerinde Sunja ve Alkhanchurt vadilerinin bir kısmı, orta bölgelerde ise Sunja ve Assa nehirlerinin vadileri bulunurken, ülkenin güney kısmı Kafkas Dağları tarafından işgal edilmiştir. En yüksek nokta Shan Dağı'dır (4451 m). Kafkas Dağları'nın ülkede kat ettiği mesafe 150 km'dir.
Nehirler
Büyük nehirler şunlardır:
- Terek Nehri
- Assa Nehri
- Sunja Nehri
Doğal kaynaklar
İnguşetya mermer, ahşap, dolomit, alçı, kireçtaşı, çakıl, granit, kil, jeotermal enerji tıbbi su, metal,maden suyu, Petrol (60 milyar ton) ve doğalgaz rezervleri ile çeşitli ve zengindir.
İklim
İnguşetya iklimi çoğunlukla karasaldır. Yazları step alanlar kuru ve güneşli, kışları soğuk ve yağışlı, dağlık iklimde ise Yazları sıcak kışları ise soğuk ve karlıdır. İnguşetya Kafkas Sıradağlarının ortasında olduğundan geçilemez ve ulaşılmaz bir bölgededir. Bu yüzden ulaşım yoktur. Dağlık alanlar tamamen karlıdır. Kışları -20 °C ile -30 °C arasındadır.
- Ocak ayı ortalama sıcaklığı: -10 °C
- Temmuz ayı ortalama sıcaklığı: 21 °C
- Ortalama yıllık yağış: 450–650 mm
- Ortalama yıllık sıcaklık: +10 °C
Siyaset
Sovyetlerin dağılmasına kadar İnguşetya, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti’nin içerisindeki Çeçen-İnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin parçasıydı. 1920’lerin sonları ila 1930’ların başlarında Sovyet yetkilileri, Çeçen-İnguş birleşmesini "nesnel" ve "doğal" bir süreç olarak uygulamaya heveslilerdi. Birleşmenin destekçisi olan Sovyet dilbilimci Nikolay Yakovlev, hem Çeçenler hem de İnguşlar için kapsayıcı bir "Veinakh" (halkımız) adının kullanılması gerektiğini öne sürdü. Onun görüşlerine göre, Çeçenlerin ve İnguşların bir ve aynı cumhuriyet içinde hızlı kentleşmesi ve yakınlaşması, ortak bir kültür ve dil oluşumunu ve birleşik bir "Veinakh" halkının kurulmasını teşvik edebilirdi. 80'lerin sonlarında Sovyetler Birliği'ndeki ayrılıkçı eğilimlerle birlikte, 9-10 Eylül 1989 tarihlerinde Grozny'de İkinci İnguş Halk Kongresi düzenlendi. Toplantı Sovyetler Birliği’nin üst düzey liderlerini hedefe koydu ve Ordzhonikidze şehrinin sağ yakasında bir başkentle İnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin tarihsel sınırları içerisinde İnguş halkının özerkliğini yeniden kurma talebini içeriyordu. İnguş Cumhuriyeti, altı geleneksel İnguş bölgesinden (tartışmalı Prigorodny Bölgesi de dahil) oluşacaktı. Rusya Federasyonu’nun ortaya çıkışı, İnguşlara, adandıkları bağımsızlıklarını verdi. 1990’lar boyunca İnguşetya, seçilmiş başkanı, eski Sovyet generali ve savaş kahramanı Ruslan Aushev tarafından yönetildi.
İnguşetya'da hükûmet başkanı ve en yüksek idari makam Baş/Başkan'dır.
Geçmiş “Baş”lar:
- : 10/11/1992 - 28/12/2001
- : 28/12/2001 - 23/05/2002
- : 23/05/2002 - 30/10/2008
- Yunus-bek Yevkurov: 30/10/2008 - 26/06/2019
- : 26/06/2019 - devam ediyor
Ülkenin parlamentosu, beş yıllık bir dönem için seçilen 32 milletvekilinden oluşan Halk Meclisi’dir. 27 Eylül 2018’den bu yana Halk Meclisi Başkanı Magamet Cabrailoviç Yandiyev’dir.
İnguşetya Anayasası 27 Şubat 1994'te kabul edilmiştir.
İnguşetya, Temsil Edilmeyen Milletler ve Halklar Örgütü üyesidir.
Başkent, Aralık 2002'de Nazran'dan, başkent olması amacıyla kurulan Magas'a taşındı.
En son seçim 2016'da yapıldı. 32 üyeli Halk Meclisi’nde çoğunluk, oyların %75,94’ünü alarak parlamentoda 26 koltuk kazanan Birleşik Rusya’dadır.
Kaynakça
- ^ . e-news.su. 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ a b . Rusya Federasyonu 2020 Nüfus Verileri. Rosstat. 31 Aralık 2020. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ Walker, Shaun (4 Nisan 2017). "Why suspicion over St Petersburg metro attack is likely to fall on Islamist groups". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 3 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ "Ingushetia's cycle of violence" (İngilizce). 3 Ekim 2009. 16 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ . news.trust.org. 14 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ . NEWSru.com (Rusça). 7 Haziran 2017. 7 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ The work of Leonti Mroveli: "The history of the Georgian Kings"dealing with the history of Georgia and the Caucasus since ancient times to the 5th century AD, is included in medieval code of Georgian annals "Kartlis Tskhovreba".
- ^ "Caucasian Knot | An Essay On the History of the Vainakh People. On the origin of the Vainakhs". Eng.kavkaz-uzel.ru. Retrieved November 3, 2012.
- ^ . web.archive.org. 27 Eylül 2006. 27 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ a b Wuethrich, Bernice (19 Mayıs 2000). "Peering Into the Past, With Words". Science (İngilizce). 288 (5469): 1158-1158. doi:10.1126/science.288.5469.1158. ISSN 0036-8075. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ Balanovsky, Oleg; Dibirova, Khadizhat; Dybo, Anna; Mudrak, Oleg; Frolova, Svetlana; Pocheshkhova, Elvira; Haber, Marc; Platt, Daniel; Schurr, Theodore; Haak, Wolfgang; Kuznetsova, Marina (1 Ekim 2011). "Parallel Evolution of Genes and Languages in the Caucasus Region". Molecular Biology and Evolution (İngilizce). 28 (10): 2905-2920. doi:10.1093/molbev/msr126. ISSN 0737-4038. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ Wahl, O. W. (1875). The Land of the Czar (İngilizce). Chapman and Hall.
- ^ Koch, Karl Heinrich Emil (1843). Reise durch Rußland nach dem kaukasischen Isthmus in den Jahren 1836, 1837 und 1838: I (Almanca). Berlag der J. O. Cotta'schen Buchhandlung. 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ Wijk (Roelandszoon), Jacobus van (1821). Algemeen aardrijkskundig woordenboek: volgens de nieuwste staatkundige veranderingen, en de laatste, beste en zekerste berigten (Felemenkçe). J. de Vos en comp. en J. Pluijm de Jaager.
- ^ Bronevskiĭ, Semen (1823). Novi︠e︡ĭshii︠a︡ geograficheskii︠a︡ i istoricheskii︠a︡ izvi︠e︡stii︠a︡ o Kavkazi︠e︡ (Rusça). V Tip. S. Sklivanovskago. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ . web.archive.org. 2 Mayıs 2013. 7 Mart 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ . web.archive.org. 30 Aralık 2013. 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ a b . old.memo.ru (Rusça). 24 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ Дубровин, Николай (6 Nisan 2019). История войны и владычества русских на Кавказе. Георгиевский трактат и последующее присоединение Грузии. Том 3 (Rusça). Litres. ISBN .
- ^ Viehoff, Heinrich (1853). Goethe's Gedichte: Periode des eklektischen Universalismus, 1806-1832 (Almanca). Bötticher.
- ^ . www.groznycity.ru. 28 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ . web.archive.org. 5 Mart 2014. 5 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ a b c . web.archive.org. 8 Aralık 2006. 25 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ P.G.Butkov. Materials of the new history of the Caucasus years 1722–1803 St. Petersburg 1869 (page 165).
- ^ (PDF). web.archive.org. 27 Şubat 2008. 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ Denikin, Anton Ivanovich (1925). Ocherki russkoĭ smuty: Vooruzhennyi︠a︡ sily I︠U︡ga Rossii (Rusça). J. Povolozky & cie. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ Anna Zelkina, Religion, State and Society, Vol. 21, No. I, 1993
- ^ "Revolution and Sovietization in the North Caucasus" “Caucasian Review”, 1955, No. 1, pp.47-54. No. 3, pp.45-53
- ^ Staff, Great Britain War Office General (1918). Daily Extracts from the Foreign Press (İngilizce). H.M. Stationery Office.
- ^ . www.worldstatesmen.org. 6 Ekim 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ . web.archive.org. 21 Şubat 2014. 21 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ Г, Шкуро А. (2 Aralık 2016). Гражданская война в России. Записки белого партизана (Rusça). Directmedia. ISBN .
- ^ Martin, Terry (2001). The Affirmative Action Empire: Nations and Nationalism in the Soviet Union, 1923-1939. Cornell University Press. p. 61. ISBN 9780801486777.
- ^ Perovic, Jeronim (2018). "State and society". From Conquest to Deportation: The North Caucasus under Russian Rule. Oxford University Press. ISBN 978-0190889890.
- ^ . web.archive.org. 19 Ekim 2007. 19 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ . Российская газета (Rusça). 30 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ Arbatov, Alekseĭ; Antonia Handler Chayes (1997). Managing Conflict in the Former Soviet Union. MIT Press. p. 40. ISBN 0-262-51093-6.
The conditions were so horrendous that around 25 percent of the [Ingush] deportees perished on the journey
- ^ . www.watchdog.cz. 11 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ . web.archive.org. 20 Ocak 2009. 9 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ . linguistics.berkeley.edu. 16 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ . web.archive.org. 19 Ocak 2008. 19 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ Economist 1992. Ethnic cleansing comes to Russia. The Economist, November 28, 1992, p. 60.
- ^ . web.archive.org. 18 Mayıs 2013. 18 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ . web.archive.org. 26 Şubat 2009. 26 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Haziran 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ . Газета.Ru (Rusça). 31 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ []
- ^ "Kremlin critic shot in Ingushetia" (İngilizce). 31 Ağustos 2008. 11 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ "Russians ambushed in Ingushetia" (İngilizce). 18 Ekim 2008. 5 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ Field, Alexander J. (Nisan 2013). Galbraith, John Kenneth (15 October 1908–29 April 2006), economist and author. American National Biography Online. Oxford University Press.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Eylül 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ Russian Federal State Statistics Service (2011). "Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1" [2010 All-Russian Population Census, vol. 1]. Всероссийская перепись населения 2010 года [2010 All-Russia Population Census] (in Russian). Federal State Statistics Service.
- ^ Frederik Coene. THE CAUCASUS An introduction (İngilizce). ss. 88-89. ISBN .
- ^ "Die Hoechsten". Gipfel-und-grenzen.de. Retrieved January 7, 2011.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Ingusetya haber gazete kitap akademik JSTOR Subat 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Ingusetya Rusca Ingushetiya Ingusetiya Ingusca GӀalgӏajche Galgayce Ingusya ya da resmi adiyla Ingusetya Cumhuriyeti Rusca Respublika Ingushetiya Respublika Ingusetiya Ingusca GIalgIaj Mohk Galgay Mohk Kuzey Kafkasya da Rusya Federasyonu na bagli federe cumhuriyet Kuzey Kafkasya Federal Bolgesi ne dahil olan Ingusetya nin guney siniri Rusya Federasyonu nun Gurcistan sinirinin parcasidir Dogusunda Rusya nin ozerk cumhuriyetlerinden Cecenya batisinda ise yine ayni statudeki cumhuriyetlerden Kuzey Osetya Alanya bulunur Ingusetya Cumhuriyeti Respublika Ingushetiya Rusca GӀalgӀaj Mohk Ingusca Bayrak ArmaMilli Mars KonumIngusetya CumhuriyetiIngusetyaYonetimUlke RusyaFederal Bolge Kuzey Kafkasya Federal BolgesiEkonomik Bolge Kuzey Kafkasya ekonomik bolgesiBaskent MagasCumhurbaskani Genel bilgilerYuzolcum 3 123 km 1 206 sq mi Nufus 507 061 Yogunluk 162 km 421 sq mi Diger bilgilerDili Ingusca RuscaKurulus tarihi 1993Kodu 06 Baskenti Magas tir 3123 km lik alaniyla federal sehirler haric yuzolcumu anlaminda federal birimlerin en kucugudur 4 Haziran 1992 de Cecen Ingus Ozerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti nin ikiye bolunmesiyle kurulmustur Ulke Vaynah halklarindan Inguslarin yurdudur 2020 yili Rosstat verilerine gore nufusu 507 061 dir Ingusetya buyuk olcude Kuzey Kafkasya daki isyan nedeniyle Rusya nin en yoksul ve en istikrarsiz bolgelerinden biri olarak kalmaya devam etmektedir Siddet son yillarda azalmis olsa da komsu Cecenya daki isyan zaman zaman Ingusetya ya da sicradi 2008 yili Insan Haklari Izleme Orgutu raporuna gore yolsuzluk bir dizi ciddi suc sivillerin guvenlik gucleri tarafindan kacirilmasi ve oldurulmesi dahil hukumet karsiti protestolar askerlere yonelik saldirilar Ruslarin askeri asiriliklari ve insan haklari konusundaki ihlaller nedeniyle ulke istikrarsizlastirildi Rus medyasina gore Rusya da alkol tuketimi en dusuk bolgedir EtimolojiIngusetya ismi 23 Subat 1944 te hayata gecirilen Cecen Ingus Surgunu nun ardindan Kuzey Osetya ya devredilen ve adi Tarskoye olarak degistirilen antik yerlesim yeri Angusht tan gelmektedir Kafkasya nin yerli halklarindan olan Inguslar cogunlukla Ingusetya da yasar Kendilerini Galgay Ingusca Gala kale ve gay sakinleri olarak adlandirirlar Cecen komsularinin dilleriyle karsilikli anlasilabilirligi cok yuksek olan Ingusca konusurlar Inguslar geleneksel klan sistemine ve yazili olmayan hukuk kurallarina orf ve adet dayali sinifsiz bir toplumdur gunumuzde Ingusetya da yaklasik 350 klan yasamakta Her bir klan ve her bir klan mensubu esit olarak gorulur Kafkasya daki komsu uluslarin aksine Cecenler dahil Inguslarin hicbir zaman sosyal ast ya da ustleri olmadi Inguslar Ingusetya icin su isimler de kullanilir Gelia Amerikan haritaci Colton Grek cografyaci Strabo Tschetschna Alman cografyacilar Grassl ve Meyer Galgay Gelgayi kendi dillerinde Nah kendi dillerinde halk insanlar anlamina gelir Vaynah kendi dillerinde bizim halkimiz anlamina gelir Kist Gurcuce Gergar kendi dillerinde Dzurdzuk Gurcuce Ghlighvi Gurcuce Angushtini Rusca Mack aloni Osetce Orstkhoi kendi dillerinde Nart Orstkhoi kendi dillerinde Galash kendi dillerinde Tsori kendi dillerinde Dzheirakhoi kendi dillerinde Khamhoi kendi dillerinde Metshal kendi dillerinde Fyappi kendi dillerinde ve Nyasareth kendi dillerinde Kendi dillerinde yaptiklari farkli adlandirmalar bugun Ingus nufusunu olusturan farkli kabileleri gosterir Inguslarin tarihi Cecenlerin tarihi ile siki sikiya baglidir Mogol istilalari ile etkisini kaybetmis olsa da Dogu Romali ve Gurcu misyonerler Inguslari Hristiyanlastirmisti Ingusetya da basta Tkhabya Yerd ve Albe Yerd olmak uzere cesitli kiliselerin kalintilari bulunabilir Inguslar 18 ve 19 yuzyillar boyunca yavas yavas Islam a gecti Kartli prenslerinden cografyaci tarihci Vakhushti 1745 yilinda Angusht koyu sakinlerinin Sunni Muslumanlar oldugunu yazmistir Ingusetya Nufusunun Kokeni XI Yuzyil Gurcu kronik yazari Leonti Mroveli ye gore Kafkas kelimesi Vaynahlarin atasi Kavkas tan turetilmistir Ilia Devlet Universitesi nden Profesor George Anchabadze ye gore Vaynahlar Kafkaslar in kadim yerli halklaridir Leonti Mroveli tarafindan cizilen genolojik tabloya gore Vaynahlarin efsanevi atasinin Kavkas olmasi antik Gurcu kaynaklarinda rastlanan etnik isimlerden birisi olan Kavkasian Kafkasyalilar in Cecen ve Inguslarin atalarina isaret ediyor olmasi acisindan dikkate degerdir Yukaridan da anlasilacagi gibi Vaynahlar en azindan ismen Gurcu tarih geleneginde tum Kafkasyalilar icerisinde Kafkasya Kavkalar Kavkasyalilar en Kafkas halk olarak sunulur Sovyet Rus antropolog ve bilim insanlari Marr Mounak Munchaev Dyakonov Krupnov ve Melikashvilli Inguslar arasinda Kafkasyali turu diger tum Kuzey Kafkasya uluslarindan daha iyi korunur yazdilar Profesor Debets de Ingus Kafkasyali turunun Kafkaslar arasinda en Kafkasyali oldugunu onaylar Science Magazine de yer alan bir makalede Bernice Wuethrich Amerikali dilbilimci Dr Johanna Nichols un Kafkasya bolgesindeki modern insanlari Bereketli Hilal in eski ciftcilerine baglamak icin dili kullandigini ve arastirmasinda bolgenin ciftcilerinin proto Nah Dagistanlilar oldugunu one surdugunu belirtir Nichols un su sozlerini de aktarir Bati Medeniyeti ni meydana getiren kulturel ve dilsel toplulugun dogrudan devamliligina dair sahip oldugumuz en yakin sey Nah Dagistan dilleridir Inguslar 89 dunyada bilinen en yuksek frekans Y DNA ve ile yakindan iliskilidir Inguslar Berektli Hilal den goc etmistir Inguslarin atalari Mezopotamya dan goc ederek Kafkas Siradaglari na gelmis ve buraya yerlesmistir Ayni zamanda Inguslar da genlerinde Cecenlerden dolayi Urartu kalintilari vardir ki zaten Urartu Mezopotamya birbirine yakindir Ingusetya Nufusunun Genetigi Inguslar yuzde 89 oraninda J2 Y DNA ya sahiptir Dunyanin en yuksek bilinen frekansi olan J2 Bereketli Hilal ile yakindan iliskilidir TarihTarih Oncesi Donem MO 10000 8000 Bernice Wuethrich in Gecmise Sozlerle Bakmak baslikli makalesine gore Johanna Nichols dilbilimsel kanitlarin Nah halkinin atalarinin tarim ve hayvanciligin kesfedildigi Bereketli Hilal den Kafkaslarin eteklerine goctugune isaret ettigini gosterdi Nichols Nah Dagistan dillerinin Bati Medeniyeti ni meydana getiren kulturel ve dilsel toplulugun dogrudan devamliligina dair sahip oldugumuz en yakin sey olduklarini belirtir Colton un 1856 tarihli haritasinda Gelia haritanin sag ust kosesinde gorulebilirMO 6000 4000 Neolitik donem comlekcilik bolgede bilinmektedir Modern donemde kesfedilen Ali Yurt ve Magas yakinlarindaki eski yerlesim yerleri tas baltalar cilali taslar tas bicaklar delikli taslar kil kaplar gibi tastan yapilmis aletleri ortaya cikardi Duzluklerde kil tuglalarla insa edilmis yerlesim yerleri bulundu Daglik alanlarda bazilari MO 8000 lere tarihlenen tastan yapilmis duvarlarla cevrili yerlesim yerleri kesfedildi MO 20 Kafkaslarin ortasindaki bir ulus olarak Geli ya da Galgai den ilk kez Strabon soz eder 1875 te Car in Ulkesi kitabinin 239 sayfasinda Wahl Strabon un bahsettigi bu iki gorus ayni yere cikiyor Legi modern Lesghi Geli Ingus kabilesi Galgai Keraunian Daglari da Beshtau ya kadar Kuzey Kafkaslardir Gelia nin Ingus olmasiyla ilgili benzer aciklama Alman profesor Karl Koch un 1843 tarihli Reise durch Russland nach dem kaukasischen Isthmus Rusya Uzerinden Kafkas Kistagi na Yolculuk kitabinin 489 sayfasinda da yapilmistir Jacobus Van Wijk Roelandszoon ise 1821 tarihli Algemeen aardrijkskundig woordenboek volgens de nieuwste staatkundige veranderingen en de laatste beste en zekerste berigten Guncel siyasi degisikliklere en iyi kesin ve son raporlara gore genel cografi sozluk isimli kitabinin 1050 sayfasinda Dogu Romali vakanuvis Zonaras in bahsettigi Gelli ya da Galad in Ingus halki oldugu yazar 900 1200 Kafkasya nin merkezindeki krallik Alania ve Regal Royal Noble Alania olarak ikiye ayrilir Alman bilim adami Peter Simon Pallas Ingus halkinin Kist dogrudan Alanialilarin soyundan geldigine inaniyordu 1239 Kuzey Kafkasya daglilari halklari ve kabilelerinin Alan Konfederasyonu nun ve Alanya baskenti Maghas in her iki isim de Musluman Arap kaynaklarindan bilinmekte Batu Han Cengiz Han in torunu olan bir Mogol lideri tarafindan yikilmasi Magas 1239 baslarinda Batu Han in ordusu tarafindan yok edildi Tarihsel olarak Magas Ingusetya nin yeni baskentinin su an insa edildigi yerle hemen hemen ayni yerde bulunuyordu D V Zayats 1300 1400 Alanlar Timur Toktamis arasinda savaslar donemi ve Terek Irmagi Savasi Alan kabileleri isgalcilere daglarin kapisini kapatan kaleler ve savunma duvarlari insa ettiler Duzluklerdeki kabilelerin bir kismi Mogollarca isgal edildi Ardindan Mogollara karsi isyan basladi Bolgenin Mogol donemine ait bir haritasi Vaynahlar hakkinda neden pek fazla sey yazilmadigina dair ipucu veriyor bu haritada Cecenya Ingusetya bolgesi basitce hukmedilemez olarak isaretlenmis Kuzeye ya da guneye giden ordularin cogu olabildigince cabuk daglari asip nihai hedeflerine varmakla ilgilendiklerinden sasirtici olmayacak sekilde iki gecit arasindaki halklari nispeten rahat birakiyorlar Schaefer Robert W Insurgency in Chechnya and the North Caucasus From Gazavat to Jihad Cecenya ve Kuzey Kafkasya da Isyan Gazadan Cihada s 51 1991 de Urdunlu tarihci Abdul Ghani Khassan Alania nin Cecenya ve Ingusetya da oldugunu one suren eski Arapca metinlerin fotokopisini ve Alania nin Nokhcho kabilesinden oldugunu iddia eden Alaniali tarihci Azdin Vazzar in 1395 1460 belgesini sundu 1558 Kafkasya nin Rusya tarafindan fethi 1558 de Kabardali Temryuk Ingus kabilelerine karsi Korkunc Ivan dan yardim istemek uzere elcilerini Moskova ya gonderir Korkunc Ivan Temryuk un kizi Cerkes Kabardin carice Maria Temryukovna ile evlenir Inatci Vaynah mudafilerine karsi genisleyen Rusya Carligi nin merkezi Kafkasya da yer edinmesi icin ittifak kuruldu 1562 Rus Kabardey ve Nogay ortak kuvvetleri Inguslara saldirdi Rus kaynaklarina gore bu savasta 164 Ingus yerlesim yeri tamamen yok edildi Ingusetya nin alcak bolgeleri Rusya ve onlarin Kabardey muttefikleri tarafindan isgal edildi 1700 ler Stratejik Daryal Bogazi na erisim saglamak icin yapilan birkac girisimin ardindan Rus kuvvetleri Angust koyu yakinlarindaki savasi kaybeder Bu nedenle koyde yasayan kabile ve tum bir ulus Ingus olarak anilir Kafkasya Savasi nda Ingusetya ve Terek Kazaklari Okrugu nun parcasi olarak Ingusetya 18 yuzyilda bir miktar musluman azinlik olmakla beraber Inguslar cogunlukla pagan ve Hristiyandi 1588 den itibaren bazi Cecen toplumlari Rusya ya katiliyordu 1785 te Cecen lider Seyh Mansur Rusya ya karsi isyan baslatti Cecen ve Dagistan guclerini topladi ve ordusunun kendi koylerini yagmalamasindan korktugu icin Ingus Karabulak yerlesimlerine saldiri emri verdi Inguslar Mansur u yenilgiye ugratti ve geri cekilmeye zorladi Rus tarihciler Inguslarin gonullu olarak Rusya nin bir parcasi oldugunu iddia ediyorlar Bu hukumlerini genellikle Tumgeneral Delpotso ve iki Ingus klaninin temsilcileri tarafindan 13 Haziran 1810 da imzalanan belgeye dayandiriyorlar Halbuki diger klanlar Rus tabiiyetine direndi Alman asilli Rus elcisi Moritz von Engelhardt 1811 de carin istegiyle daglik Ingusetya yi ziyaret edip Ingus halkina carin vadettigi bircok ayricalikla Rusya ya katilmalarini teklif etti Ingus halkinin temsilcisi Sapkamin uzerinde sadece gokyuzu goruyorum cevabiyla teklifi reddetti Bu karsilasma daha sonra Goethe tarafindan Freisinn adli eserinde kullanilacaktir 29 Haziran 1832 de Rus baron Rozen 42 numarali mektubuyla Kont Chernishev e Bu ayin 23 unde sekiz Galgay Ingus koyunu yok ettim 24 unde Targim yakinlarindaki dokuz koyu daha yok ettim diye rapor ediyordu 12 Kasim 1836 da 560 numarali mektubuyla Dzheirkah Kist ve Galgay daglilarinin gecici olarak fethedildigini iddia ediyordu 1829 da Imam Samil Rusya ya karsi isyana giristi Dagistan ve Cecenya yi ele gecirdi ardindan Ingus halkini Islam a dondurup stratejik bir muttefik kazanma umuduyla Ingusetya ya saldirdi Inguslar Imam Samil guclerini hem bu seferde hem de sonrasinda iki kez daha Ingusetya yi ele gecirmeyi deneyecegi 1858 de yendi Iki guclu rakip ve muttefikleri ile savasa tutusan Ingus guclerini kirip gecirdiler Oset muttefiklerinin yardimiyla Inguslarla savasan Rus subay Fedor Tornau ya gore Inguslarin en fazla alti yuz savascisi vardi Bununla birlikte Ingusetya daki Rus fethi son derece zordu ve Rus kuvvetleri kolonizasyon metoduna bel baglamaya basladi yerel nufusun imhasi ve yerlerine sadik Kazak ve Osetlerin iskani Ingus topraklarinin Ruslar ve Osetliler tarafindan kolonilestirilmesi 19 yuzyilin ortalarinda basladi Rus General Evdokimov ve Osetyali albay Kundukhov Ingus topraklarinin somurgelestirilmesinin basarili oldugunu memnuniyetle bildirdi Ingus koyu Ghazhien Yurt un adi 1847 de Stanitsa Assinovskaya olarak degistirildi Ingus koyu Ebarg Yurt un adi 1847 de Stanitsa Troitskaya olarak degistirildi Ingus kasabasi Dibir Ghala nin adi 1847 de Stanitsa Sleptsovskaya olarak degistirildi Ingus koyu Magomet Khite nin adi 1847 de Stanitsa Voznesenskaya olarak degistirildi Ingus koyu Akhi Yurt un adi 1859 da Stanitsa Sunzhenskaya olarak degistirildi Ingus koyu Ongusht un adi 1859 da Stanitsa Tarskaya olarak degistirildi Ingus kasabasi Ildir Ghala nin adi 1859 da Stanitsa Karabulakskaya olarak degistirildi Ingus koyu Alkhaste nin adi 1860 ta Stanitsa Feldmarshalskaya olarak degistirildi Ingus koyu Tauzen Yurt un adi 1861 de Stanitsa Vorontsov Dashkov olarak degistirildi Ingus koyu Sholkhi nin adi 1867 de Khutor Tarski olarak degistirildi Kafkas Savasi nin sonunda buyuk kayiplarin ardindan Rus ve Cecenler kuvvetlerini birlestirdi Eski Cecen isyancilar Rus saflarina katildilar 3 Kasim 1858 de General Evdokimov eski bir isyanci komutan olan Cecenyali Saib Dulla Gekhinski ye Saadulla Ospanov Assa ve Fortanga nehirleri civarindaki Dattikh Meredzhi Aseri Shagot Koch ve diger yerlesimlere saldirip yok etmesi emrini verdi Yasanan kayiplarin sonrasi kalan Ingus klanlari cogunlukla careyi yeralti direnisine gitmekte buldular Ingus koyu Zaur un yerine Ruslar ismi Kafkaslarin Hakimi Kafkasya Hukumdari anlamlarina gelen Vladikavkaz kalesini insa ettiler General Aleksey Petrovich Yermolov Rus Cari na mektubunda Rusya nin Ingus gibi militarist bir ulusa yabancilasmasi ciddi bir hata olur diye yazdi Rusya nin Kafkasya da savasi kazanmasi icin Ingus ve Cecenlerin ayrilmasini onerdi General Yermolov un Inguslarin zorla Hristiyanlastirilmalarinin imkansizligi uzerine Lanski ye gonderdigi baska bir mektupta Yermolov Tum daglilar arasinda en cesur ve militarist olan bu ulusun yabancilastirilmasina izin verilemez yaziyordu Ingusetya daki son orgutlu isyan sozde Nazran Ayaklanmasi 5000 Ingus un savasip ustun Rus kuvvetleri karsisinda yenildigi 1858 yilinda meydana geldi Bu ayaklanma ilk Rus Kafkas Savasi nin sona erdiginin isaretini verdi Ayni yil Rus cari Muslumanlarin Musluman hukumdarlarin hakimiyeti altinda yasamasi gerektigi iddiasiyla Ingus ve Cecenleri Turkiye ve Ortadogu ya goce tesvik etti Kazak ve Osetler icin araziyi bosaltmak istiyormus gibi gorunuyor Inguslarin bir kismi gidenlerin cogunun oldugu Ortadogu daki issiz bolgelere suruldu Kalanlar asimile edildi 1865 te Inguslarin yuzde 80 inin Ortadogu ya gitmek uzere Ingusetya dan ayrildigi tahmin ediliyor Inguslara ismini veren kale ev ler 1917 Rus Devrimi nden sonra Sovyetler kolonizasyon sirasinda ilhak edilen koy ve kasabalarin Inguslara iade edileceginin sozunu verdiler Ingusetya eski bas dusmanlar arasinda onemli bir savas meydani haline geldi General Denikin ve Ingus direnisciler General Denikin hatiratinda sunlari yazdi Ingus halki sayica en az ama birbirine en kenetli fazlasiyla askeri bir orguttur Onlar esasinda Kuzey Kafkaslarin yuksek yargiciydi Gorunen ahlaki durumlari uzun zaman once Rus cografya kitaplarinda ana mesgaleleri hayvancilik ve soygun seklinde tarif edilmisti Bu ikisinin sonuncusu toplumda ozel ustalik seviyesine ulasti Siyasi arzular da ayni yonden geldi Inguslar Sovyet rejiminin parali askerleridir onu desteklerler ama kendi bolgelerinde yayilmasina musaade etmezler Ayni zamanda Turkiye ile de iliskileri gelistirmeye calistirip Elisavetpol bugunku Gence Azerbaycan uzerinden Turklerin Tiflis uzerinden Almanya nin destegi pesinde kostular Agustos ta Kazak ve Osetler Vladikavkaz i ele gecirdiginde Inguslar mudahale edip Terek Sovyet ini kurtardilar ancak sehri yagmalayip banka ve darphaneye el koydular Tum komsularini soydular tarihsel hatalari duzeltmek adina toprak sikintisi icin Kazak ve Osetleri hizmetlerinin karsiligi olarak Bolsevikleri caresizlikleri icin Vladikavkaz sakinlerini ve sirf aliskanliktan Kabardinleri Herkes onlardan nefret ediyordu Kafkaslarin en zengin kabilesi haline gelerek ahenkle ve iyi organize olmus sekilde zanaat larini icra ettiler Kuzey Kafkasya Daglik Cumhuriyeti nin parcasi olarak Ingusetya 21 Aralik 1917 de Ingusetya Cecenya ve Dagistan Rusya dan bagimsizliklarini ilan edip tek bir devlet olusturdular Kuzey Kafkasya ve Dagistan Daglilar Birligi Kuzey Kafkasya Halklari Birligi Cumhuriyeti veya kisaca Dag Cumhuriyeti gibi isimlerle anilan ulkeyi ittifak devletleri Turkiye Avusturya Macaristan ve Almanya Gurcistan ve Azerbaycan Rusya dan bagimsizliklarini 1918 de ilan ettiler bagimsiz devlet olarak tanidilar Ornegin Anna Zelkina Mayis 1918 de bagimsizligi taniyan ilk ulkenin Turkiye oldugunu yaziyor Kuzey Kafkasya nin Birinci Kongresi Kuzey Kafkasya Ozgur Devleti nin Severo Kavkazskoye Svobodnoye Gosudarstvo Gecici Hukumeti ni olusturdu ve Mayis 1918 de Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti nin kurulusunu ilan etti Onu taniyan tek ulke Osmanli imparatorlugu idi Tanimayi daha sonra Almanya ve digerleri talip etti Kosok a gore Azerbaycan ve Ermenistan 28 Mayis 1918 Her uc devlet daha sonra benzer sekilde Kuzey Kafkasya nin bagimsizligini kabul eden ve 8 Haziran 1918 de onunla bir dostluk antlasmasi imzalayan Turkiye ile bagimsiz anlasmalar imzaladilar Daha sonra Alman Olaganustu Delegasyonu baskani General von Lossov ile Kuzey Kafkasya Disisleri Bakani Bammat arasinda diplomatik nota teatisi yapildi ve bu da Almanya tarafindan Kuzey Kafkasya nin bagimsizliginin fiilen taninmasiyla sonuclandi Ingiliz Savas Dairesine gore Almanlar Ingusetya da askeri us kurmaya calisti Ingus topraklarinda Alman alaylarinin varligini guvence altina almak amaciyla Alman Komutanligi Inguslar herhangi bir yabanci silahli kuvvetin Terek bolgesine girme girisimlerinin kendilerine yapilan bir saldiri olarak kabul edilecegini ve Inguslarin bu tur girisimlere tum gucuyle karsi cikacagini ilan eder Yeni devletin baskenti Temir Khan Shura ya Dagistan tasindi Deneyimli Cecen politikaci Tapa Chermoyev ilk basbakan olarak secilirken 1917 de ulkenin anayasasinin yazari da olan Ingus politikaci Vassan Girey Dzhabagiev ikinci basbakan olacakti 1920 de ucuncu donem icin yeniden secildi 1921 de Ruslar saldirdi isgal etti ve ulkeyi zorla Sovyet devletiyle birlestirdi Hukumet surgune gitti ve Kafkaslarda bagimsizlik savasi devam etti 1931 itibariyla Ingus Ozerk Oblasti topraklariCecen Ingus Ozerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti nin parcasi olarak Ingusetya Kazak General Andrei Shkuro kitabinda soyle yaziyor Ingusetya tumuyle Bolsevikti Kafkaslarin fethinden bu yana bagimsizliklarini caresizce savunan cesur ve ozgurlugune duskun Inguslar kismen yok edilmisti kismen de corak daglara surulmustu Terek Kazaklari Inguslarin kendilerine ait bereketli topraklara yerlestirilmis ve Kazaklar koylerini Ingusetya yi kesen kama uzerine kurmuslardi Ekmeklerini durust bir sekilde kazanma firsatindan mahrum kalan Inguslar Kazak topraklarinda yaptiklari soygun ve baskinlarla yasamislardi Baris zamaninda bile Ingus sinirindaki Terek Kazaklari tarlaya tufeksiz gidemezdi Silahlar ateslenmeden ve kan dokmeden bir gun bile gecmezdi Kazaklari baski unsuru olarak goren Kazak topraklarini hala kendilerinin sayan Inguslar onlardan acimasizca intikam aliyordu Iliski tamamen uzlasmaz sekilde kurulmustu daha fazla bir arada yasamak dusunulemezdi Ya Inguslari tamamen yok etmek ya da Kazaklari eski Ingus topraklarindan cikarip topraklari eski sahiplerine iade etmek gerekiyordu Bolsevikler Kuzey Kafkasya yi isgal ettikten sonra Vladikavkaz daki dort Terek koyunun Ingus ve Kazak temsilcilerinden olusan bir kongre duzenlediler ve ikincisine bir ay icinde tasinmalarini emrettiler Kazaklardan arindirmanin bir parcasi olarak 1920 21 de cok sayida Kazak suruldu ve topraklarina el kondu Kismen modern Ingusetya topraklari uzerinde 1920 de kurulan Sunzha Kazak Bolgesi 1929 da feshedildi Sovyetler kolektiflestirme ve dekulakizasyon yoluyla kalan Ingus mulklerine el koydu ve Cecenya ile Ingusetya yi Cecen Ingus Ozerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti olarak birlestirdi II Dunya Savasi sirasinda Ingus gencleri Sovyet ordusuna askere alindi Agustos 1942 de Rostov On Don dan Mozdok a 560 km yi gunde neredeyse 17 km otuz uc gunde alarak Nazi kuvvetleri Kuzey Kafkasya nin yarisini ele gecirdiler Kafkasya Muharebesi Mozdok tan Malgobek e 20 km lik mesafeyi de yine ayni 33 gunde gunde asagi yukari 600 m gecebildikten sonra Ordzhonikidze gunumuzde Vladikavkaz ve 23 Subat 1944 soykirimindan once agirlikli olarak Ingus nufusunun yasadigi bir yer olan Malgobek te durduruldular Malgobek icin savas o kadar yogundu ki sonunda Almanlar geri cekilene kadar bu kucuk kasaba dort kere el degistirmisti Sovyet askeri gazetesi Red Star a gore Inguslar Kabardino Balkarya daki Alman vahsetini haber aldiktan sonra Almanlara karsi cihad gazavat ilan etmislerdi Stalin guneyde Turkiye uzerinden SSCB nin genislemesini planliyordu ve Musluman Cecen Inguslar bunun icin bir tehdit haline gelebilirdi Subat 1944 te II Dunya Savasi nin sonlarina dogru Sovyet ordusu ve NKVD Cecen Ingus Ozerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ne akin etti Manevralar guney bolgesinin askeri tatbikatlari olarak maskelendi 1944 Soykirimi Ana madde Cecen Ingus Surgunu ABD nin hibe ettigi ve surgunde kullanilan Studebaker kamyonlar Ikinci Dunya Savasi sirasinda 1942 de Alman kuvvetleri Kuzey Kafkasya ya girdi ve yarisindan fazlasini ele gecirdi Iki Cecen Ingus sehri Malgobek and Ordzhonikidze de Cecen Ingus Ozerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti yerlilerinin kahramanca direnisiyle ancak durdurulabildiler Rus propagandasi Cecen ve Inguslari hain olarak resmetti 23 Subat 1944 te Cecen ve Inguslar haksiz yere Nazilerle isbirligi yapmakla suclandilar Erkeklerinin cogu cephede savasirken Sovyet lideri Stalin in emriyle Lentil kod adli operasyona baslandi ve Ingus ile Cecen nufusu tumuyle Kazakistan Ozbekistan ve Sibirya ya surulduler Surgunun ilk asamasi firarin onune gecmek icin uzerlerine ucer makineli tufek yuvasi eklenerek ozel olarak modifiye edilen Amerika Birlesik Devletleri nin sagladigi Studebaker kamyonlariyla gerceklestirildi Amerikali tarihci Norman Naimark soyle yaziyor Askerler koyluleri ve kasaba halkini topladi kamyonlara yukledi Ki bircok surgun bunlarin Lend Lease ABD nin Odunc Verme ve Kiralama Yasasi kapsaminda kisa sure once Iran sinirinda teslimati yapilan Studebakerler oldugunu hatirladi Kamyonlar onlari onceden belirlenmis tren istasyonlarinda birakti Hareket ettirilemeyenler vuruldu Birkac savasci disinda tum Cecen ve Ingus milletleri 496 460 kisi anavatanlarindan sinir disi edildi Nazilerin Kuzey Kafkasya da harekatlari Surgun edilenler tren istasyonlarinda toplandi ve ikinci asamada sigir vagonlarina aktarildi Nufusun 30 kadari yolculuk sirasinda veya surgunun ilk yilinda can verdi The Prague Watchdog surgunlerinin ilk yillarinda Cecenlerin ve Inguslarin yaklasik yarisinin aclik soguk ve hastaliktan oldugunu iddia ediyor Surgun Avrupa Parlamentosu tarafindan 2004 yilinda soykirim olarak siniflandirildi Surgun sonrasi Rusya ya karsi Ingus direnisi yeniden siddetlendi Surgunden kurtulanlar tehcir sirasinda daglarin tepesinde bulunan cobanlar guclerini birlestirip Ingusetya daki Rus kuvvetlerine surekli saldiran isyanci gruplar olusturdular Baslica isyanci gruplari Akhmed Khuchbarov Tsitskiev kardesler ve Ingus kadin keskin nisanci Laisat Baisarova tarafindan yonetiliyordu Erkek Ingus isyancilarin sonuncusu 1977 de KGB memurlari tarafindan oldurulurken kadin keskin nisanci Laisat Baisarova asla yakalanmadi veya oldurulmedi Cecen ve Ingus filolojisinde uzmanlasmis Amerikali profesor Johanna Nichols surgunun arkasindaki fikri soyle ortaya koydu 1944 te milliyetler kendilerini feshettiler ve Cecen ve Inguslar Karacay Balkar Kirim Tatarlari ve diger milletler ile birlikte yolculuk esnasinda nufuslarinin dortte biri belki yarisini kaybederek topluca Kazakistan ve Sibirya ya suruldugunde topraklari yeniden iskana tabii tutuldu Asla acikliga kavusturlmamis olsa da sebep Turkiye ye olasi bir saldirida Stalin in yol uzerindeki tum muslumanlari temizleme istegiymis gibi gorunuyor Orta Asya dan Donus Sonrasi Cecen Ingus Ozerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti dahil SSCB nin son doneminde Kafkaslar da idari yapilanma 13 yillik surgunden sonra Inguslarin Cecen Ingusetya ya geri donmelerine izin verildi ancak Ordzhonikidze Vladikavkaz ya da Prigorodniy Bolgesi ne degil Ingusetya topraklarinin coguna Osetler yerlestirilmisti ve bolgenin bir kismi Kuzey Osetya sinirlarina dahil edilmisti Geri donen Inguslar Osetlerin husumetiyle karsilasti Inguslar kendi evlerini Osetler ve Ruslardan satin almaya zorlandi Bu zorluk ve adaletsizlikler 16 Ocak 1973 te Grozny de Sovyet birlikleri tarafindan ezilen bariscil bir Ingus protestosuna yol acti Post Sovyet Donem Rusya Federasyonu nun bir parcasi olarak Ingusetya 1991 yilinda Cecenler Cecen Ickerya Cumhuriyeti ni kurmak icin Sovyetler Birligi nden bagimsizliklarini ilan ettiklerinde Inguslar Cecen Ingus Cumhuriyeti nden ayrilmayi secti Boylece 1992 de Osetya ile anlasmazliklarini bariscil bir sekilde cozmeye calismak uzere Inguslar yeni olusturulan Rusya Federasyonu na katildilar Ayrica sadakatleri hatirina Ruslarin topraklarini iade edeceklerini umuyorlardi 1992 Etnik Temizligi Kuzey Osetya daki Oset milliyetcileri tarafindan yonlendirilen etnik gerilimler Helsinki Insan Haklari Izleme Orgutu ne gore Ekim Kasim 1992 de Oset Ingus ihtilafinda yeni bir siddet patlamasina yol acti Basinda cikan haberlere gore Ingus rehineleri Beslan Lisesi spor salonunda tutuldu Rehinelerin hepsi ayni salonda tutuldu yiyecek ve sudan mahrum birakildi en az bir yenidogan ve birkac duzine erkek Ingus rehinesi infaz edildi 2004 te Cecen ve Ingus militanlar Beslan Lisesinde 500 den fazla Oset i rehin aldilar Oset militanlarinin 1992 de yuzlerce Ingus rehinesi tuttuklari binayla ayni bina idi Kuzey Osetya nin Prigorodniy Bolgesi ndeki 60 000 den fazla Ingus evlerinden zorla cikarildi Catismanin sonucu olarak Afganistan Savasi nin kahramanlarindan Rus yanlisi general Ruslan Aushev catismanin buyumesini onlemek amaciyla Rus hukumeti tarafindan Ingusetya nin ilk baskani olarak atandi Onun yonetimi altinda kismen de olsa istikrar geri geldi Birinci ve Ikinci Cecen Savaslari Birinci Cecen Savasi 1994 te basladiginda her iki catismadan Ingusetya ya kacan multeci sayisi ikiye katlandi BM ye gore her bir Ingusetya vatandasi icin Osetya ya da Cecenya dan bir multeci geldi Bu akin Aushev in basarisindan sonra cokmekte olan ekonomi icin sorunluydu 1999 da baslayan Ikinci Rus Cecen Savasi daha fazla multeci ve izdirap getirdi 2000 yilinda zirve yaptigi noktada Cecenya dan 240000 Kuzey Osetya dan 60000 multeci vardi 2001 de Aushev baskanliktan ayrilmaya zorlandi ve yerine eski bir KGB generali olan Murat Zyazikov gecti Onun yonetimi altinda durum daha da kotulesti Insan haklari gozlemcilerine gore bircok genc Ingus erkek Rus ve Oset olum mangalari tarafindan kacirildi Ingus daglari Ingus vatandaslarina kapatildi Ingusetya daki isyanci saldirilarinin sayisi ozellikle Rus guvenlik guclerinin sayisi uce katlandiktan sonra artti Ornegin bir Rus haber ajansina gore Ingusetya daki bir etnik Rus ogretmen iki etnik Rus ve etnik Oset asker tarafindan olduruldu bu cinayeti cozen Ingus polis dedektifi Issa Merzhoev katili teshis ettikten kisa bir sure sonra bilinmeyen saldirganlar tarafindan vurularak olduruldu 24 Mart 2008 de bir aracin infilak etmesi sonucu en az dort kisi yaralandi Bu aylarda hizla yukselen siddet olaylarinda yerel polis ve guvenlik gucleri hedef alindi Ocak 2008 de isyancilarin bir dizi saldiri hazirliginda oldugu bilgisini alan Rusya Federal Guvenlik Servisi Ingusetya da terorle mucadele operasyonu baslatti 2008 yili Agustos ayinin baslarinda arkadan Rusya Federasyonu nun da dahil olacagi Gurcistan Guney Osetya Savasi patlak verdi Savasin baslamasiyla Ingus sivillere bilinmeyen guclerce uygulanan saldiri ve kacirmalar son buldu Rus kuvvetlerinin cogu Kuzey ve Guney Osetya ya transfer edildi 31 Agustos 2008 de Ingus muhalefetinin basi ve ingushetiya ru web sitesinin sahibi Magomed Yevloyev Rus guvenlik gucleri tarafindan olduruldu Taninmayan muhalif olusum Ingusetya Halk Parlamentosu Mekhk Kkhel Rus yari ozerk cumhuriyetinin bagimsizliginin taninmasi cagrisinda bulunmadan kisa bir sure once muhalif aktivist Magomed Khazbiyev Avrupa veya Amerika dan bizi Rusya dan ayirmasini istemeliyiz beyaninda bulundu 18 Ekim 2008 de Nazran yakinlarinda bir Rus askeri konvoyu el bombali ve makineli tufekli saldiriya ugradi Yerel Musluman ayrilikcilarin suclandigi pusuya iliskin resmi Rus raporlari iki askerin olduruldugunu ve en az yedi askerin yaralandigini bildirdi Muhalif Ingus kaynaklarindan gelen raporlar kirk ila elli kadar Rus askerinin olduruldugunu ileri surdu 30 Ekim 2008 de Zyazikov gorevinden alindi kendi istegiyle istifa ettigini ileri surdu Ertesi gun Yunus Bek Yevkurov Dmitry Medvedev tarafindan baskanliga aday gosterildi ve Ingusetya Halk Meclisi tarafindan baskan olarak onaylandi daha sonra Baskan unvani Bas olarak degistirildi Bu hamle onde gelen Rus siyasi partileri ve Ingus muhalefeti tarafindan desteklendi Yevkurov un yonetimi altinda Ingusetya cok daha sakin gorunuyordu Polislere yonelik saldirilar yuzde 40 ve adam kacirmalar yuzde 80 azalmisti 26 Haziran 2019 da Rusya Devlet Baskani Vladimir Putin Yunus bek Yevkurov un istifasinin ardindan Kalimatov u Ingusetya Cumhuriyeti nin basina vekaleten atadi Yevkurov un istifasi 2018 de imzalanan Cecenya Ingusetya Sinir Anlasmasi nin ardindan baslayan uzun protesto gosterileri sonucu geldi Ingusetya nin hak iddia ettigi ve 1944 oncesi kendisine ait olan Prigorodny Rayonu Ingus isminin kokeni olan Angusht koyu de bu bolgededir Sivil Itaatsizlik 1800 ler 1860 lar Rus isgaline karsi isyan 1860 lar 1890 lar Gurcu Askeri Yolu na ve Mozdok a Ingus abreklerinin akinlari 1890 lar 1917 Cecen abrek Zelimkhan Gushmazukaev ve Ingus abrek Sulom beck Sagopshinski liderligindeki Ingus direnisi Ingus direniscisi Buzurtanov tarafindan Rus genel valisi albay Mitnik in infazi 1917 1920 ler Birlesik Beyaz Ordu Kazak Oset ve General Denikin guclerine karsi Ingus direniscilerinin isyani 1920 ler 1930 lar Komunistlere karsi Inguslarin isyani Ingusetya nin komunist lideri Chernoglaz in Ingus isyanci Uzhakov tarafindan infazi Ingusetya Komunist Partisi lideri Ivanov un Ingus asilerce infazi 1944 1977 Ingus isyancilar Ingus halkinin surulmesinin intikamini aliyor Cok sayida Rus askeri NKVD ve KGB subayi olduruldu 1992 Oset Ingus catismasi Harekat esnasinda Ingus milisleri catisma sonrasi Cecenlere verecekleri ya da Rus ordusuna iade edecekleri zirhli araclari ele gecirdiler 1994 Nazran Rus Cecen Savasi sirasinda Cecenya ya giden Rus ordusunu zirhlilarini Ingus siviller durdurup askeri kamyonlari atese verdiler Ilk Rus kayiplarinin Ingus isyancilar elinden oldugu rapor edildi 1994 1996 Ingus isyancilar Grozny yi savunup harekatlara Cecen tarafinda katildilar 1999 2006 Ingus isyancilar Cecen isyancilara katilir Bagimsizlik savasi cihada doner 13 Temmuz 2001 Ingus halki Rus askerlerinin tuvalete donusturmesinin ardindan tarihi Ingus Hristiyan kilisesi Tkhaba Yerdy ye yapilan kirletme ve saygisizligi protesto etti Inguslar Musluman olmalarina ragmen Hristiyan gecmislerine buyuk saygi duyuyorlar 15 Eylul 2003 Ingus isyancilar bomba yuklu kamyonla Maghas ta FSB karargahina saldirdi Cecen Cumhuriyeti ndeki operasyonlari yuruten ust duzey yetkililer de dahil duzeinelerce Rus FSB subayi olduruldu Karargah binasi ciddi hasar aldi 6 Nisan 2004 Ingus isyancilar Ingusetya nin Rusya tarafindan atanan Murat Zyazikov a saldirdi Konvoyuna bomba yuklu arac carpmasiyla yaralandi 22 Haziran 2004 Cecen ve Ingus isyancilar Ingusetya da Rus birliklerine baskin duzenledi Yuzlerce Rus askeri olduruldu 31 Agustos 2008 Ingusetya da Rus rejimini elestirmesiyle taninan Ingushetiya ru haber sitesinin sahibi muhalif gazeteci avukat is insani Magomed Yevloyev bir ibadethanede vurularak olduruldu Olumunden sonra ismi Bayeux Fransa ve Washington ABD de bulunan gazeteci anitlarina yazilarak onurlandirildi 30 Eylul 2008 Ingusetya Icisleri Bakani Ruslan Meiriyev in konvoyuna intihar saldirisi duzenlendi 10 Haziran 2009 Bolgesel Yuksek Mahkeme Baskan Yardimcisi Aza Gazgireyeva cocuklarini okula birakirken keskin nisancilar tarafindan olduruldu Rus haber ajanslari sorusturmayi yurutenlerin Aza Gazgireyeva nin Cecen savascilarin Ingus polis kuvvetlerine 2004 te gerceklestirdigi saldirinin sorusturmasindaki rolu nedeniyle oldurulmus olabileceginin altini cizdigini belirtti 13 Haziran 2009 Iki tetikci eski basbakan yardimcisi Bashir Aushev e Nazran da evinin kapisinda arabadan indigi sirada otomatik silahlarla ates actilar 22 Haziran 2009 Ingusetya nin Ruslarca atanmis baskani Yunus Bek Yevkurov konvoyunun gecisi sirasinda bir intihar bombacisinin patlayicilarla dolu bir arabayi patlatmasi sonucu agir yaralandi Saldirida uc korumasi oldu 12 Agustos 2009 Imar bakani Ruslan Amerkhanov bir tetikci tarafindan Ingus baskenti Magas taki ofisinde olduruldu 17 Agustos 2009 Nazran da bir intihar bombacisi patlayici dolu kamyonu MVD Icisleri Bakanligi polis merkezine surdu ve 21 Ingus polisi ile bilinmeyen miktarda Rus ic guvenlik unsurunun olumune sebep oldu 25 Ekim 2009 Rus rejiminin Ingusetya politikalarini yuksek sesle elestiren muhalif Ingus is insani Maksharip Aushev infaz edildi Vucudunda 60 in uzerinde kursun deligi vardi ABD Disisleri Bakanligi tarafindan 2009 yilinda olumunden sonra odullendirildi 5 Nisan 2010 Karabulak ta bir intihar bombacisi uc polis memurunu yaraladi Yaralilardan ikisi hastanede hayatini kaybetti Mufettisler olay yerine vardiginda uzaktan kumandayla bir arac daha patlatildi Ikinci patlamada kimse yaralanmadi 24 Ocak 2011 Magomed Yevloyev oldurulen muhalif gazeteci Magomed Yevloyev ile isim benzerligi isimli intihar bombacisi Moskova da Domodedovo Havaalani nda 37 kisinin hayatini kaybetmesine sebep oldu 2012 Ingus teroristler Suriye de ic savasa karistilar 27 Agustos 2013 Ingusetya guvenlik sefi Akhmet Kotiev ve korumasi teroristlerce olduruldu 10 Aralik 2013 Suikasta kurban giden Magomed Yevloyev in yakin arkadasi Ingus muhalefet lideri Magomed Khazbiev Ukrayna da Euromaidan a ve Rusya karsiti kampanyaya katildi 2 Subat 2014 FSB Aralik 2013 un ortasinda Kuzey Kafkasyali dort kisinin Ukrayna da bulunup Ukraynalilari Ruslar aleyhine sokak savaslarina hazirladiklarini resmen dogruladi 20 Nisan 2014 Ingus insan haklari savunucusu Ibrgim Lyanov Kirim in Ukrayna dan ayrilmasi ornegini kullanarak Ingusetya nin Rusya dan ayrilarak bagimsiz bir devlet olmak istedigini belirtti 24 Mayis 2014 Ingus lider Arthur Getagazhev 4 terorist ve 2 sivil Rus gucleri tarafindan Sagopshi koyunde duzenlenen operasyonda olduruldu 2 Temmuz 2014 Aylar suren inkarin ardindan Rusya yanlisi Ingusetya baskani nihayet Ingus isyancilarin Ukrayna da Rusya yanlisi guclere karsi savastigini kabul etti 2 Temmuz 2014 Ingus isyancilar Rus zirhli konvoyuna saldirarak 1 askeri oldurdu ve 7 askeri yaraladi 6 Temmuz 2014 Rus ozel kuvvetleri morgunda Arthur Getagazhev in cesedinin bulundugu Nazran hastanesinde bir pusu kurdu Istihbarat Ingus isyancilarin oldurulen liderin cesedini kacirmaya calisacagini bildirdi Istihbarat dogruydu Radio Free Europe Kafkasya konusunda uzmanlasmis bolum gun ortasinda 2 Ingus isyancinin pusuya saldirdigini gayriresmi kaynaga gore iki isyancinin 40 saniyeden kisa bir surede FSB ve spetsnaz subaylarindan 7 sini oldurup 4 unu yaraladigini ve 2 saldirganin yara almadan olay yerinden ayrildigini bildirdi Isimsiz kalmak isteyen Ingus polis kaynagi oldurulenlerin kesin sayisinin sadece FSB tarafindan bilindigini ancak resmi olarak kimsenin aciklamaya cesaret edemeyecegini soyledi Kremlin yanlisi LifeNews saldirinin 19 saniyeden kisa surdugunu gosteren video yayinladi 17 Ocak 2015 Maghas Bati karsiti goruslerin yukselisi 20 000 den fazla Ingus vatandasi Muslumanlara yonelik Avrupali terorunu protesto etti 28 Subat 2015 Muhalif Rus lider Nemtsov un olumu Rus polisince Ingusetya ile iliskilendirildi 26 Mart 2019 Ingusetya da binlerce insan komsu Cecenya ile varilan tartismali sinir anlasmasini protesto etti Anlasma uyarinca yapilan toprak takaslarini kinadi ve Ingusetya baskani Yunus Bek Yevkurov un istifa etmesi cagrisinda bulundu 25 Haziran 2019 Yunus Bek Yevkurov gorevde yaklasik 11 yil kaldiktan sonra istifa ettigini acikladi Idari YapiRusya Federasyonu nun Kuzey Kafkasya Federal Bolgesi icerisinde Ingusetya Cumhuriyeti nin konumu Ingusetya Cumhuriyeti Rusya Federasyonu nun Kuzey Kafkasya Federal Bolgesi nde yer alir Cumhuriyetin yetki alanina giren sehirler 2016 itibariyla Ingusetya idari yapisiMagas Magas baskent Nazran Nazran Malgobek Malgobek Karabulak Karabulak Sunja Sunzha Rayonlar Ceyrah Dzhejrahskij Sunja Sunzhenskij Nazran Nazranovskij Malgobek Malgobekskij Demografik BilgilerNufus Sosyo ekonomik sartlarin cetinligi ve yuksek nufus yogunluguna ragmen Ingusetya Rusya daki en yuksek nufus artis oranlarindan birine sahip 1992 de ulkenin nufusu 211 bin 1998 de 313 bin iken 2020 yilinda 507 bin kisiye ulasti 2020 yilina ait Rosstat verilerine gore ulkenin nufusu 507 061 kisi nufus yogunlugu ise 162 36 kisi km dir Kent nufusunun orani 55 64 kirsal nufusun toplama orani ise 44 36 dir Etnik Yapi Baskin etnik grup Ingus tur Ingusetya Rusya Federasyonu ndaki Rus nufusunun oraninin en dusuk oldugu idari birimdir Rus nufusunun cogu 20 yuzyilin ikinci yarisinda Ingusetya yi terk etti diger yandan 1990 larda ve 2000 lerin ilk yarisinda Cecenya ve Kuzey Osetya dan cok sayida multeci Ingusetya ya geldi 2010 nufus sayimina gore etnik Inguslar ulke nufusunun 94 1 ini olusturuyor Inguslardan baska Cecenler 4 6 Ruslar 0 8 ve her biri toplam nufusun 0 5 inden azini olusturan daha kucuk gruplar yer aliyor Ethnic group 1926 1939 1959 1970 1979 1989 2002 2010Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Inguslar 47 280 61 6 79 462 58 44 634 40 6 99 060 66 113 889 74 2 138 626 74 5 361 057 77 3 385 537 94 1Cecenler 2 553 3 3 7 746 5 7 5 643 5 1 8 724 5 8 9 182 6 19 195 10 3 95 403 20 4 18 765 4 6Ruslar 24 185 31 5 43 389 31 7 51 549 46 9 37 258 24 8 26 965 17 6 24 641 13 2 5 559 1 2 3 321 0 8Ukraynalilar 1 501 2 1 921 1 4 1 763 1 6 1 068 0 7 687 0 4 753 0 4 189 0 0 2 009 0 5diger 1 215 1 6 4 549 3 3 6 438 5 9 3 978 2 7 2 852 1 9 2 781 1 5 5 086 1 1Toplumsal YapiToplumsal iliskileri ve yapilariyla Cecenler ile Inguslar diger Kafkasya halklarindan farklilasir Frederik Coene yapiyi detaylariyla anlatir En ilginc vaka teip lerinin hala toplumun temel tasini olusturdugu Cecenler ve Inguslar kendilerini baba soyundan ortak bir atayla ozdeslestiren klan vari kabile topluluklari olan yaklasik 150 teip vardir Bu teip ler genel guvenlik ve ekonomik sorunlari cozmek icin bolgesel olarak 13 tukkhum da gruplandirildi Teip ler gary kol ve daha sonra nek i aile olarak alt gruplara ayrilir ve boyutlari birkac binden yuz bine kadar degisir En buyukleri Benoy Akkiy Chinkho Gendergenoy Alleroy ve Ersenoy dur Yillar icinde bircok gary ve hatta nek i kendilerini teip statusune yukseltti ve sonuc olarak son iki yuzyilda teip sayisi bes kat artti Teip uzerinde etkisi olan onemli kararlar en yasli ve en saygin kisilerden olusan bir ihtiyar heyeti tarafindan alinir Toplumdaki yerlerini iyilestirmeye calisan farkli teip ler arasinda guclu bir rekabet vardir ve bu da genellikle siddetli gerilimlere yol acar Sonuc olarak teip uyelerini onu onurlandirmaya ve tevazu terbiye tertip durustluk ve yardimseverlik gibi ahlaki kurallardan olusan o zdangala ya gore yasamaya zorlar Adamlari savasta cesaret gosterdiginde ve tum ahlaki kurallara uydugunda bir teip in statusu yukseltilebilir tersi soz konusu oldugundaysa statusu dusurulebilir Herkes kendi teip i ile tanimlanir boylece tek bir kisinin davranisi butun teip in onur ve imajini yerle bir edebilirken tek bir kisiye yapilan hakaret de tum teip i asagilamis sayilabilir Her teip in cogunda kule ya da dag gibi sembolleri olan kendi tarihi anavatani vardir DilAnayasaya gore Ingusetya Cumhuriyeti nin iki resmi dili vardir Ingusca ve Rusca Ingus dili kendisine uyarlanmis karakterleri ile Ruscada kullanilan alfabeden farkli olmakla beraber Kiril alfabesi kullanir Baskent MagasCografyaIngusetya Kafkasya nin kuzey yamaclarinda yer alir Kisa mesafelerle de olsa Terek ve Sunja nehirleri topraklarini sular Kuzeyden guneye uzunlugu 144 km batidan doguya 72 km dir Kuzey bolgeleri bozkir guney ise vadi ve bogazlarla ayrilmis yukseltilerden olusan daglik arazidir Kuzey bolgelerinde Sunja ve Alkhanchurt vadilerinin bir kismi orta bolgelerde ise Sunja ve Assa nehirlerinin vadileri bulunurken ulkenin guney kismi Kafkas Daglari tarafindan isgal edilmistir En yuksek nokta Shan Dagi dir 4451 m Kafkas Daglari nin ulkede kat ettigi mesafe 150 km dir Nehirler Buyuk nehirler sunlardir Terek Nehri Assa Nehri Sunja NehriDogal kaynaklar Ingusetya mermer ahsap dolomit alci kirectasi cakil granit kil jeotermal enerji tibbi su metal maden suyu Petrol 60 milyar ton ve dogalgaz rezervleri ile cesitli ve zengindir Iklim Ingusetya iklimi cogunlukla karasaldir Yazlari step alanlar kuru ve gunesli kislari soguk ve yagisli daglik iklimde ise Yazlari sicak kislari ise soguk ve karlidir Ingusetya Kafkas Siradaglarinin ortasinda oldugundan gecilemez ve ulasilmaz bir bolgededir Bu yuzden ulasim yoktur Daglik alanlar tamamen karlidir Kislari 20 C ile 30 C arasindadir Ocak ayi ortalama sicakligi 10 C Temmuz ayi ortalama sicakligi 21 C Ortalama yillik yagis 450 650 mm Ortalama yillik sicaklik 10 CSiyasetSovyetlerin dagilmasina kadar Ingusetya Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti nin icerisindeki Cecen Ingus Ozerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti nin parcasiydi 1920 lerin sonlari ila 1930 larin baslarinda Sovyet yetkilileri Cecen Ingus birlesmesini nesnel ve dogal bir surec olarak uygulamaya heveslilerdi Birlesmenin destekcisi olan Sovyet dilbilimci Nikolay Yakovlev hem Cecenler hem de Inguslar icin kapsayici bir Veinakh halkimiz adinin kullanilmasi gerektigini one surdu Onun goruslerine gore Cecenlerin ve Inguslarin bir ve ayni cumhuriyet icinde hizli kentlesmesi ve yakinlasmasi ortak bir kultur ve dil olusumunu ve birlesik bir Veinakh halkinin kurulmasini tesvik edebilirdi 80 lerin sonlarinda Sovyetler Birligi ndeki ayrilikci egilimlerle birlikte 9 10 Eylul 1989 tarihlerinde Grozny de Ikinci Ingus Halk Kongresi duzenlendi Toplanti Sovyetler Birligi nin ust duzey liderlerini hedefe koydu ve Ordzhonikidze sehrinin sag yakasinda bir baskentle Ingus Ozerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti nin tarihsel sinirlari icerisinde Ingus halkinin ozerkligini yeniden kurma talebini iceriyordu Ingus Cumhuriyeti alti geleneksel Ingus bolgesinden tartismali Prigorodny Bolgesi de dahil olusacakti Rusya Federasyonu nun ortaya cikisi Inguslara adandiklari bagimsizliklarini verdi 1990 lar boyunca Ingusetya secilmis baskani eski Sovyet generali ve savas kahramani Ruslan Aushev tarafindan yonetildi Ingusetya da hukumet baskani ve en yuksek idari makam Bas Baskan dir Gecmis Bas lar 10 11 1992 28 12 2001 28 12 2001 23 05 2002 23 05 2002 30 10 2008 Yunus bek Yevkurov 30 10 2008 26 06 2019 26 06 2019 devam ediyor Ulkenin parlamentosu bes yillik bir donem icin secilen 32 milletvekilinden olusan Halk Meclisi dir 27 Eylul 2018 den bu yana Halk Meclisi Baskani Magamet Cabrailovic Yandiyev dir Ingusetya Anayasasi 27 Subat 1994 te kabul edilmistir Ingusetya Temsil Edilmeyen Milletler ve Halklar Orgutu uyesidir Baskent Aralik 2002 de Nazran dan baskent olmasi amaciyla kurulan Magas a tasindi En son secim 2016 da yapildi 32 uyeli Halk Meclisi nde cogunluk oylarin 75 94 unu alarak parlamentoda 26 koltuk kazanan Birlesik Rusya dadir Kaynakca e news su 15 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 a b Rusya Federasyonu 2020 Nufus Verileri Rosstat 31 Aralik 2020 26 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 Walker Shaun 4 Nisan 2017 Why suspicion over St Petersburg metro attack is likely to fall on Islamist groups The Guardian Ingilizce ISSN 0261 3077 3 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Aralik 2020 Ingushetia s cycle of violence Ingilizce 3 Ekim 2009 16 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Aralik 2020 news trust org 14 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 NEWSru com Rusca 7 Haziran 2017 7 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 The work of Leonti Mroveli The history of the Georgian Kings dealing with the history of Georgia and the Caucasus since ancient times to the 5th century AD is included in medieval code of Georgian annals Kartlis Tskhovreba Caucasian Knot An Essay On the History of the Vainakh People On the origin of the Vainakhs Eng kavkaz uzel ru Retrieved November 3 2012 web archive org 27 Eylul 2006 27 Eylul 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 a b Wuethrich Bernice 19 Mayis 2000 Peering Into the Past With Words Science Ingilizce 288 5469 1158 1158 doi 10 1126 science 288 5469 1158 ISSN 0036 8075 8 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Aralik 2020 Balanovsky Oleg Dibirova Khadizhat Dybo Anna Mudrak Oleg Frolova Svetlana Pocheshkhova Elvira Haber Marc Platt Daniel Schurr Theodore Haak Wolfgang Kuznetsova Marina 1 Ekim 2011 Parallel Evolution of Genes and Languages in the Caucasus Region Molecular Biology and Evolution Ingilizce 28 10 2905 2920 doi 10 1093 molbev msr126 ISSN 0737 4038 11 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Aralik 2020 Wahl O W 1875 The Land of the Czar Ingilizce Chapman and Hall Koch Karl Heinrich Emil 1843 Reise durch Russland nach dem kaukasischen Isthmus in den Jahren 1836 1837 und 1838 I Almanca Berlag der J O Cotta schen Buchhandlung 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Aralik 2020 Wijk Roelandszoon Jacobus van 1821 Algemeen aardrijkskundig woordenboek volgens de nieuwste staatkundige veranderingen en de laatste beste en zekerste berigten Felemenkce J de Vos en comp en J Pluijm de Jaager Bronevskiĭ Semen 1823 Novi e ĭshii a geograficheskii a i istoricheskii a izvi e stii a o Kavkazi e Rusca V Tip S Sklivanovskago 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Aralik 2020 web archive org 2 Mayis 2013 7 Mart 2003 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 web archive org 30 Aralik 2013 30 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 a b old memo ru Rusca 24 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 Dubrovin Nikolaj 6 Nisan 2019 Istoriya vojny i vladychestva russkih na Kavkaze Georgievskij traktat i posleduyushee prisoedinenie Gruzii Tom 3 Rusca Litres ISBN 978 5 04 153923 8 Viehoff Heinrich 1853 Goethe s Gedichte Periode des eklektischen Universalismus 1806 1832 Almanca Botticher www groznycity ru 28 Subat 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 web archive org 5 Mart 2014 5 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 a b c web archive org 8 Aralik 2006 25 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 P G Butkov Materials of the new history of the Caucasus years 1722 1803 St Petersburg 1869 page 165 PDF web archive org 27 Subat 2008 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 Denikin Anton Ivanovich 1925 Ocherki russkoĭ smuty Vooruzhennyi a sily I U ga Rossii Rusca J Povolozky amp cie 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Aralik 2020 Anna Zelkina Religion State and Society Vol 21 No I 1993 Revolution and Sovietization in the North Caucasus Caucasian Review 1955 No 1 pp 47 54 No 3 pp 45 53 Staff Great Britain War Office General 1918 Daily Extracts from the Foreign Press Ingilizce H M Stationery Office www worldstatesmen org 6 Ekim 2002 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 web archive org 21 Subat 2014 21 Subat 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 G Shkuro A 2 Aralik 2016 Grazhdanskaya vojna v Rossii Zapiski belogo partizana Rusca Directmedia ISBN 978 5 4475 8722 2 Martin Terry 2001 The Affirmative Action Empire Nations and Nationalism in the Soviet Union 1923 1939 Cornell University Press p 61 ISBN 9780801486777 Perovic Jeronim 2018 State and society From Conquest to Deportation The North Caucasus under Russian Rule Oxford University Press ISBN 978 0190889890 web archive org 19 Ekim 2007 19 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 Rossijskaya gazeta Rusca 30 Kasim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 Arbatov Alekseĭ Antonia Handler Chayes 1997 Managing Conflict in the Former Soviet Union MIT Press p 40 ISBN 0 262 51093 6 The conditions were so horrendous that around 25 percent of the Ingush deportees perished on the journey www watchdog cz 11 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 web archive org 20 Ocak 2009 9 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 linguistics berkeley edu 16 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 web archive org 19 Ocak 2008 19 Ocak 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 Economist 1992 Ethnic cleansing comes to Russia The Economist November 28 1992 p 60 web archive org 18 Mayis 2013 18 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 web archive org 26 Subat 2009 26 Subat 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 Arsivlenmis kopya 5 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Aralik 2020 Gazeta Ru Rusca 31 Agustos 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2020 yalin URL Kremlin critic shot in Ingushetia Ingilizce 31 Agustos 2008 11 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Aralik 2020 Russians ambushed in Ingushetia Ingilizce 18 Ekim 2008 5 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Aralik 2020 Field Alexander J Nisan 2013 Galbraith John Kenneth 15 October 1908 29 April 2006 economist and author American National Biography Online Oxford University Press Arsivlenmis kopya 12 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Aralik 2020 Russian Federal State Statistics Service 2011 Vserossijskaya perepis naseleniya 2010 goda Tom 1 2010 All Russian Population Census vol 1 Vserossijskaya perepis naseleniya 2010 goda 2010 All Russia Population Census in Russian Federal State Statistics Service Frederik Coene THE CAUCASUS An introduction Ingilizce ss 88 89 ISBN 9780195399776 Die Hoechsten Gipfel und grenzen de Retrieved January 7 2011