Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İran'da lâiklik, başlangıcı Pehlevi Hanedanı'ndan Şah Rıza Pehlevi'nin tahta çıktığı 1925 yılına uzanan bir tarihe sahiptir. İran'da laiklik bir devlet politikası olarak uygulanmaya başladıktan sonra hicab adı verilen başörtüsü ve çador adı verilen çarşaf adlı giysilerle birlikte dinsel bayramlar olan Muharrem ve Aşure gibi kutlamalar, din adamlarının umuma açık yerlerde vaaz vermeleri yasaklandı, cami eylemleri yoğun biçimde engellendi ve düzenlendi.
Gelenekçiler ve yabancı gözlemciler tarafından eleştirilmekle birlikte Şah Rıza İran'ı sekülerleştirmeyi ve Şii din adamlarının devlet ve toplum üzerindeki etkisini yok etmeyi amaçlıyordu. Rıza'nın döneminde, sekülarist politikalara karşı bir ters tepki olarak İslami köktenciliğin ve terörizmin ilk örnekleri görülmeye başladı. Örneğin, Ahmed Kesrevi gibi seküler politikacılar Müslüman cihatçılar tarafından suikasta uğradı, bunlardan en kötü şöhrete sahip olan İslam Fedaileri'nin kurucusu, suikastlarla bağlantılı bulunduğu gerekçesi ile 1955'te idam edilen Nevvab Safevi bugün İran'da mevcut olan İslami yönetim tarafından kahraman olarak kabul edildi.
Ülkesinin II. Dünya Savaşı yıllarında, Ağustos 1941'de, Sovyet ve İngiliz askerleri tarafından işgale uğramasıyla tahttan indirilerek sürgüne gönderilmesiyle Şah Rıza dönemi uygulamaları sona erdi. Şah Rıza'nın yerine oğlu Şah Muhammed Rıza Pehlevi 26 Eylül 1941'de tahta çıkarıldı. 1941 ve 1953 yılları arasında İran'da demokrasi oluşturulma faaliyetleri görüldü. Ancak, Şii din adamları, öncelikli taraftar yoğunluklarının bulunduğu merkezi İran'ın kırsal bölgelerinde önceki güç ve etkinliklerine yeniden ulaşmalarını sağlayacak desteğe sahipti.
1953'ten sonra İran hükûmeti gittikçe daha az demokratik bir hale gelirken Şah Rıza'nın laiklik politikalarını ve Şii din adamlarının etkisini kırma yönündeki uygulamalarını restore etmek isteyen adımlar atıldı.
1960'ların sonlarında Şah Muhammed Rıza talebelik dönemindeki Şii din adamlarıyla bir diploma temin etmeleri için devlet üniversitelerine katılmalarını, böylece bir vaizlik belgesi almalarını şart koştu. Şah Muhammed Rıza, 1970'lerde Şii din adamlarının İran Parlamentosu'na katılmalarını men eden adımlar attı ve dinsel simgelere yönelik halka açık alanlarda engellemeleri empoze etti.
Hem Şah Rıza hem de Şah Muhammed Rıza, Fransız İhtilali ve klasik Amerikan okullarının savunumlarından olan din ve devletin ayrılığı düşüncesinden etkilenmişlerdi. Pehleviler döneminde İran, Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri'yle yakın ilişkiler geliştirdi. Şubat 1979'daki devrimde Başbakan Shapur Bakhtiar hükûmetinin düşürülmesinden sonra başbakan yapılan Mehdi Bazargan idaresinde, Ayetullah Humeyni ve O'nun devrim öncesi hizbinin planlarına uymayan ve bir serbest piyasayı hedefleyen bir geçici hükûmet kuruldu. Bu nedenle, Bazargan hükûmeti, 4 Kasım 1979'da baş gösteren ve köktenci öğrenciler tarafından gerçekleştirilen 'nin hemen ardından başlayan kitle gösterileriyle düşürüldü.
Bazargan hükûmetinin düşürülmesi aynı zamanda İran'da bir devlet politikası olarak lâikliğin de sona ermesi anlamına geliyordu. Şubat 1980'de İslamcı Cumhuriyet Partisi tarafından bugünkü mevcut teokratik hükûmet biçimi oluşturuldu ve Ayetullah Humeyni Üst Lider olarak kabul edildi.
İslamcı hükûmete karşı lâiklik yanlısı muhalefet 1984'e kadar etkin oldu. Bu tarihten sonra sekülaristler, mevcut rejim hiyerarşisi tarafından heretik ve dinden çıkmış kişiler olarak tanımlandı ve sonunda hapis, idam veya sürgün edildiler.
İran'da öne çıkan lâiklik yanlıları
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Iran da laiklik baslangici Pehlevi Hanedani ndan Sah Riza Pehlevi nin tahta ciktigi 1925 yilina uzanan bir tarihe sahiptir Iran da laiklik bir devlet politikasi olarak uygulanmaya basladiktan sonra hicab adi verilen basortusu ve cador adi verilen carsaf adli giysilerle birlikte dinsel bayramlar olan Muharrem ve Asure gibi kutlamalar din adamlarinin umuma acik yerlerde vaaz vermeleri yasaklandi cami eylemleri yogun bicimde engellendi ve duzenlendi Gelenekciler ve yabanci gozlemciler tarafindan elestirilmekle birlikte Sah Riza Iran i sekulerlestirmeyi ve Sii din adamlarinin devlet ve toplum uzerindeki etkisini yok etmeyi amacliyordu Riza nin doneminde sekularist politikalara karsi bir ters tepki olarak Islami koktenciligin ve terorizmin ilk ornekleri gorulmeye basladi Ornegin Ahmed Kesrevi gibi sekuler politikacilar Musluman cihatcilar tarafindan suikasta ugradi bunlardan en kotu sohrete sahip olan Islam Fedaileri nin kurucusu suikastlarla baglantili bulundugu gerekcesi ile 1955 te idam edilen Nevvab Safevi bugun Iran da mevcut olan Islami yonetim tarafindan kahraman olarak kabul edildi Ulkesinin II Dunya Savasi yillarinda Agustos 1941 de Sovyet ve Ingiliz askerleri tarafindan isgale ugramasiyla tahttan indirilerek surgune gonderilmesiyle Sah Riza donemi uygulamalari sona erdi Sah Riza nin yerine oglu Sah Muhammed Riza Pehlevi 26 Eylul 1941 de tahta cikarildi 1941 ve 1953 yillari arasinda Iran da demokrasi olusturulma faaliyetleri goruldu Ancak Sii din adamlari oncelikli taraftar yogunluklarinin bulundugu merkezi Iran in kirsal bolgelerinde onceki guc ve etkinliklerine yeniden ulasmalarini saglayacak destege sahipti 1953 ten sonra Iran hukumeti gittikce daha az demokratik bir hale gelirken Sah Riza nin laiklik politikalarini ve Sii din adamlarinin etkisini kirma yonundeki uygulamalarini restore etmek isteyen adimlar atildi 1960 larin sonlarinda Sah Muhammed Riza talebelik donemindeki Sii din adamlariyla bir diploma temin etmeleri icin devlet universitelerine katilmalarini boylece bir vaizlik belgesi almalarini sart kostu Sah Muhammed Riza 1970 lerde Sii din adamlarinin Iran Parlamentosu na katilmalarini men eden adimlar atti ve dinsel simgelere yonelik halka acik alanlarda engellemeleri empoze etti Hem Sah Riza hem de Sah Muhammed Riza Fransiz Ihtilali ve klasik Amerikan okullarinin savunumlarindan olan din ve devletin ayriligi dusuncesinden etkilenmislerdi Pehleviler doneminde Iran Fransa ve Amerika Birlesik Devletleri yle yakin iliskiler gelistirdi Subat 1979 daki devrimde Basbakan Shapur Bakhtiar hukumetinin dusurulmesinden sonra basbakan yapilan Mehdi Bazargan idaresinde Ayetullah Humeyni ve O nun devrim oncesi hizbinin planlarina uymayan ve bir serbest piyasayi hedefleyen bir gecici hukumet kuruldu Bu nedenle Bazargan hukumeti 4 Kasim 1979 da bas gosteren ve koktenci ogrenciler tarafindan gerceklestirilen nin hemen ardindan baslayan kitle gosterileriyle dusuruldu Bazargan hukumetinin dusurulmesi ayni zamanda Iran da bir devlet politikasi olarak laikligin de sona ermesi anlamina geliyordu Subat 1980 de Islamci Cumhuriyet Partisi tarafindan bugunku mevcut teokratik hukumet bicimi olusturuldu ve Ayetullah Humeyni Ust Lider olarak kabul edildi Islamci hukumete karsi laiklik yanlisi muhalefet 1984 e kadar etkin oldu Bu tarihten sonra sekularistler mevcut rejim hiyerarsisi tarafindan heretik ve dinden cikmis kisiler olarak tanimlandi ve sonunda hapis idam veya surgun edildiler Iran da one cikan laiklik yanlilariSah Riza Pehlevi Muhammed Musaddik Ahmed Kesrevi Sapur Bahtiyar Fazlullah Zahidi Sah Muhammed Riza PehleviAyrica bakinizLaiklik Sekulerizm Dunyada laiklik