Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İspat hakkı, hukukta hakaret davalarında, hakarete konu olan olguyu kanıtlayarak faile ceza almaktan kurtulma imkanı sunan hak olarak tanımlanabilir. Türkiye'de daha çok ifade ve basın özgürlüğü kapsamında değerlendirilerek, basın mensuplarının yaptıkları haberler nedeniyle haklarında açılan davalarda haberdeki iddianın ispatı için basın mensubuna bu imkanın tanınması olarak bilinir. Günümüzde yürürlükteki 1982 Anayasası'nda ispat hakkı mevcuttur.
Türkiye siyasi tarihi'nde ise ispat hakkı, Demokrat Parti'nin iktidarda olduğu 1950-60 yıllarında Türk siyasetinde gündem konusu olmuştur.
Türk siyasi tarihinde yeri
19'lar
Türk siyasi tarihinde ilk olarak 1949 yılında tartışma konusu olmuştur. Milli Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel'in, Demokrat Parti üyesi Kenan Öner aleyhine açtığı hakaret davasında Kenan Öner ispat hakkını kullanmış ve beraat etmiştir. Temyiz aşamasında Hasan Ali Yücel'in talebini haklı gören Yargıtay ise sanığın ispat hakkı bulunmadığına hükmetmiştir.
Yargıtay'ın bu içtihadı sonrası 1955 yılında bazı Demokrat Partili milletvekilleri Türk Ceza Kanunu'na ispat hakkı eklenmesini istemiş ve bu yönde kanun teklifi hazırlamıştır. Parti yönetimince bu teklifin uygun görülmemesi üzerine teklifi veren 19 Demokrat Parti milletvekili ("İspatçılar" veya "19'lar" olarak da bilinir) partiden ihraç edilmiş ve aynı milletvekilleri Hürriyet Partisi'ni kurmuştur.
Basın kanunu
9 Mart 1954'te kabul edilen "Neşir Yoluyla veya Radyo İle İşlenecek Bazı Cürümler Hakkında Kanun"un 1. maddesi ile yazılı basın ve radyo yayını yoluyla, gazetecilerin kişiler hakkında "itibar kıracak, şöhret ve servete zarar verecek" haber yapması engellenmiş ve suç olarak görülmüştür. Bu düzenleme, kamuoyunda Demokrat Parti iktidarının gücünü kötüye kullanarak basın özgürlüğünü sınırladığı eleştirisine sebep olmuştur.
Kanunun meclis görüşmelerinde ise muhalefetteki Cumhuriyet Halk Partisi tarafından gazetecilere ispat hakkı tanınması önerilmiş ancak iktidar tarafından bu öneri uygun görülmemiştir. Gazetecinin haberini yaptığı, kişi veya vatandaş hakkındaki iddiasını mahkemede kanıtlaması/ispatlaması hakkının tanınmaması ve kişi/siyasetçi hakkında yapılacak haberlerin kişinin "itibarını kıracak, şöhret ve servetine zarar verecek" durumda olması halinde gazetecinin suçlanması, basın özgürlüğünün sınırlandırılması olarak görülmüştür.
1954 yılındaki tartışmalar sonrasında da Demokrat Parti iktidarı döneminde ispat hakkı konusunda yasal bir değişiklik olmamıştır.
Hukuki durum
İspat hakkı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin "adil yargılanma hakkı" başlıklı 6. maddesinde yer bulmaktadır. Türkiye'de ispat hakkı ilk olarak 1960 askeri darbesi sonrası 1961 Anayasası'nda "Temel Haklar ve Ödevler" başlıklı 34. maddesinde yer bulmuştur.
Günümüz
Yürürlükteki 1982 Anayasası'nda "Kişinin Hakları ve Ödevleri" başlıklı 39. maddesinde yer almıştır.
Kamu görev ve hizmetinde bulunanlara karşı, bu görev ve hizmetin yerine getirilmesiyle ilgili olarak yapılan isnatlardan dolayı açılan hakaret davalarında, sanık, isnadın doğruluğunu ispat hakkına sahiptir. Bunun dışındaki hallerde ispat isteminin kabulü, ancak isnat olunan fiilin doğru olup olmadığının anlaşılmasında kamu yararı bulunmasına veya şikâyetçinin ispata razı olmasına bağlıdır.
— Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, 39.madde
Türk Ceza Kanunu'nda ise "İsnadın İspatı" başlıklı 127. maddesinde yer bulmuştur.
(1) İsnat edilen ve suç oluşturan fiilin ispat edilmiş olması hâlinde kişiye ceza verilmez. Bu suç nedeniyle hakaret edilen hakkında kesinleşmiş bir mahkûmiyet kararı verilmesi hâlinde, isnat ispatlanmış sayılır. Bunun dışındaki hâllerde isnadın ispat isteminin kabulü, ancak isnat olunan fiilin doğru olup olmadığının anlaşılmasında kamu yararı bulunmasına veya şikâyetçinin ispata razı olmasına bağlıdır.
(2) İspat edilmiş fiilinden söz edilerek kişiye hakaret edilmesi hâlinde, cezaya hükmedilir.— Türk Ceza Kanunu, 127. madde
Yakın tarihteki örnekler
Gazeteci Örsan Kunter Öymen'in Aydınlık gazetesinde 9 Nisan 2015'te yayımlanan yazısı nedeniyle Cumhurbaşkanı'na hakaret suçlamasıyla dava açılmış, Öymen "ispat hakkı" talebinde bulunmuş ve bu talep yargılandığı mahkeme tarafından kabul edilmiştir. Ekim 2016'da ise Cumhurbaşkanı'nın bir defaya mahsus olarak hakkındaki tüm hakaret davalarını geri çekmesi üzerine Öymen beraat etmiştir.
Kaynakça
- ^ a b Koloş, Umut. "Türk Hukukunda İsnadın İspatı Hakkının Çok Boyutlu Hukuk Kavrayışı Bakımından Analizi". s. 1. Erişim tarihi: 8 Kasım 2020.
- ^ Toraman, Barış (2014). "Medeni Usul Hukukunda İspat Hakkına Dair Bazı Tespit ve Değerlendirmeler". 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Kasım 2020.
- ^ "Cumhurbaşkanı'na hakaret davalarında bir ilk: İspat hakkı talebi". tr.sputniknews.com. Erişim tarihi: 8 Kasım 2020.
- ^ "Cumhurbaşkanı Şikayetini Geri Çekti". Milliyet. Erişim tarihi: 8 Kasım 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ispat hakki hukukta hakaret davalarinda hakarete konu olan olguyu kanitlayarak faile ceza almaktan kurtulma imkani sunan hak olarak tanimlanabilir Turkiye de daha cok ifade ve basin ozgurlugu kapsaminda degerlendirilerek basin mensuplarinin yaptiklari haberler nedeniyle haklarinda acilan davalarda haberdeki iddianin ispati icin basin mensubuna bu imkanin taninmasi olarak bilinir Gunumuzde yururlukteki 1982 Anayasasi nda ispat hakki mevcuttur Turkiye siyasi tarihi nde ise ispat hakki Demokrat Parti nin iktidarda oldugu 1950 60 yillarinda Turk siyasetinde gundem konusu olmustur Turk siyasi tarihinde yeri19 lar Turk siyasi tarihinde ilk olarak 1949 yilinda tartisma konusu olmustur Milli Egitim Bakani Hasan Ali Yucel in Demokrat Parti uyesi Kenan Oner aleyhine actigi hakaret davasinda Kenan Oner ispat hakkini kullanmis ve beraat etmistir Temyiz asamasinda Hasan Ali Yucel in talebini hakli goren Yargitay ise sanigin ispat hakki bulunmadigina hukmetmistir Yargitay in bu ictihadi sonrasi 1955 yilinda bazi Demokrat Partili milletvekilleri Turk Ceza Kanunu na ispat hakki eklenmesini istemis ve bu yonde kanun teklifi hazirlamistir Parti yonetimince bu teklifin uygun gorulmemesi uzerine teklifi veren 19 Demokrat Parti milletvekili Ispatcilar veya 19 lar olarak da bilinir partiden ihrac edilmis ve ayni milletvekilleri Hurriyet Partisi ni kurmustur Basin kanunu 9 Mart 1954 te kabul edilen Nesir Yoluyla veya Radyo Ile Islenecek Bazi Curumler Hakkinda Kanun un 1 maddesi ile yazili basin ve radyo yayini yoluyla gazetecilerin kisiler hakkinda itibar kiracak sohret ve servete zarar verecek haber yapmasi engellenmis ve suc olarak gorulmustur Bu duzenleme kamuoyunda Demokrat Parti iktidarinin gucunu kotuye kullanarak basin ozgurlugunu sinirladigi elestirisine sebep olmustur Kanunun meclis gorusmelerinde ise muhalefetteki Cumhuriyet Halk Partisi tarafindan gazetecilere ispat hakki taninmasi onerilmis ancak iktidar tarafindan bu oneri uygun gorulmemistir Gazetecinin haberini yaptigi kisi veya vatandas hakkindaki iddiasini mahkemede kanitlamasi ispatlamasi hakkinin taninmamasi ve kisi siyasetci hakkinda yapilacak haberlerin kisinin itibarini kiracak sohret ve servetine zarar verecek durumda olmasi halinde gazetecinin suclanmasi basin ozgurlugunun sinirlandirilmasi olarak gorulmustur 1954 yilindaki tartismalar sonrasinda da Demokrat Parti iktidari doneminde ispat hakki konusunda yasal bir degisiklik olmamistir Hukuki durumIspat hakki Avrupa Insan Haklari Sozlesmesi nin adil yargilanma hakki baslikli 6 maddesinde yer bulmaktadir Turkiye de ispat hakki ilk olarak 1960 askeri darbesi sonrasi 1961 Anayasasi nda Temel Haklar ve Odevler baslikli 34 maddesinde yer bulmustur Gunumuz Yururlukteki 1982 Anayasasi nda Kisinin Haklari ve Odevleri baslikli 39 maddesinde yer almistir Kamu gorev ve hizmetinde bulunanlara karsi bu gorev ve hizmetin yerine getirilmesiyle ilgili olarak yapilan isnatlardan dolayi acilan hakaret davalarinda sanik isnadin dogrulugunu ispat hakkina sahiptir Bunun disindaki hallerde ispat isteminin kabulu ancak isnat olunan fiilin dogru olup olmadiginin anlasilmasinda kamu yarari bulunmasina veya sikayetcinin ispata razi olmasina baglidir Turkiye Cumhuriyeti Anayasasi 39 madde Turk Ceza Kanunu nda ise Isnadin Ispati baslikli 127 maddesinde yer bulmustur 1 Isnat edilen ve suc olusturan fiilin ispat edilmis olmasi halinde kisiye ceza verilmez Bu suc nedeniyle hakaret edilen hakkinda kesinlesmis bir mahkumiyet karari verilmesi halinde isnat ispatlanmis sayilir Bunun disindaki hallerde isnadin ispat isteminin kabulu ancak isnat olunan fiilin dogru olup olmadiginin anlasilmasinda kamu yarari bulunmasina veya sikayetcinin ispata razi olmasina baglidir 2 Ispat edilmis fiilinden soz edilerek kisiye hakaret edilmesi halinde cezaya hukmedilir Turk Ceza Kanunu 127 maddeYakin tarihteki orneklerGazeteci Orsan Kunter Oymen in Aydinlik gazetesinde 9 Nisan 2015 te yayimlanan yazisi nedeniyle Cumhurbaskani na hakaret suclamasiyla dava acilmis Oymen ispat hakki talebinde bulunmus ve bu talep yargilandigi mahkeme tarafindan kabul edilmistir Ekim 2016 da ise Cumhurbaskani nin bir defaya mahsus olarak hakkindaki tum hakaret davalarini geri cekmesi uzerine Oymen beraat etmistir Kaynakca a b Kolos Umut Turk Hukukunda Isnadin Ispati Hakkinin Cok Boyutlu Hukuk Kavrayisi Bakimindan Analizi s 1 Erisim tarihi 8 Kasim 2020 Toraman Baris 2014 Medeni Usul Hukukunda Ispat Hakkina Dair Bazi Tespit ve Degerlendirmeler 28 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Kasim 2020 Cumhurbaskani na hakaret davalarinda bir ilk Ispat hakki talebi tr sputniknews com Erisim tarihi 8 Kasim 2020 Cumhurbaskani Sikayetini Geri Cekti Milliyet Erisim tarihi 8 Kasim 2020