Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İsrail–Ürdün Barış Antlaşması (İbranice: הסכם השלום בין ישראל לירדן; Çeviri: Heskem Ha-Shalom beyn Yisra'el Le-Yarden) (Arapça: معاهدة السلام الأردنية الإسرائيلية; Çeviri: Mu'ahadat as-Salaam al-'Urdunniyah al-Isra'yliyah), iki ülke arasında devam eden çeşitli sorunları ve toprak anlaşmazlıkları çözmek amacıyla 1994 yılında imzalanan barış antlaşmadır. İki ülke arasında yaşanan sorunlardan dolayı toplamda 18.3 milyar dolarlık bir kayıp meydana gelmişti. Bu barış antlaşması İsrail ile Filistin Ulusal Yönetimi arasında devam eden Ortadoğu Barış Süreci'nin bir kolu olmuştur. Antlaşma, 26 Ekim'de 'nin (en:Arabah) güney sınırlarında imzalanmıştır. Bu antlaşmayla Ürdün, Mısır'dan sonra İsrail ile ilişkilerini normalleştiren 2. Arap ülkesi olmuştur.
 İsrail–Ürdün Barış Görüşmeleri'nde Bill Clinton eşliğinde Kral Hüseyin ile İzak Rabin'in el sıkışması (25 Temmuz 1994). | |
| Tür | Barış antlaşması |
|---|---|
| İmzalanma | 26 Ekim 1994 |
| Yer | |
Görüşmelerin arka planı
Filistin Ulusal Yönetimi ile İsrail arasında imzalanan 1993 tarihli Oslo I Antlaşması, Ürdün–İsrail Barışı'nın da zeminini hazırladı. Bu sayede uzun zamandır Ürdün ile İsrail arasında iyi giden ilişkiler, resmiyete dökülmüş oldu. Ürdün–İsrail ilişkileri, Ürdün Kralı Hüseyin'in Batı yanlısı politikaları ve aralarında ciddi sınır sorunu olmaması nedeniyle diğer Arap devletleriyle karşılaştırıldığında nispeten sorunsuzdu.
İsrail–Ürdün arasında 1948 Arap-İsrail Savaşı'ndan itibaren var olan gergin ilişkiler, Süveyş Krizi'nden sonra Filisitinli fedailerin Ürdün'den yaptığı saldırıların azalması ile yumuşamaya başladı. 1967 Savaşı ile İsrail'in Ürdün denetimindeki Doğu Kudüs ile beraber Batı Şeria'yı işgal etmesi ile ilişkilerde gerginlik yaşansa da 1970 yılında Ürdün'ün FKÖ'yü ülkesinden atmak için başlattığı Kara Eylül olayları adı verilen mücadelede İsrail, Ürdün'e destek vermişti. Olaylar karşısında Suriye, Ürdün'e ordu gönderirken İsrail Hava Kuvvetleri ise yaptığı uçuşlarla Suriye'ye gözdağı vermişti. 1973 Arap-İsrail Savaşı'nda Ürdün savaşa müdahil olmak istememiş ancak, zor durumda kalan Suriye'ye savaşın sonlarında yardım etmişti.
Müzakereler
1988 yılında Ürdün, İsrail ile yapılacak bir barış için Batı Şeria'yı geri alma şartından vazgeçti. Oslo I Antlaşması'nı takiben İsrail başbakanı İzak Rabin ile İsrail dış işleri bakanı Şimon Peres, Ürdün ile barış istediklerini açıkladılar. Dönemin ABD başkanı Bill Clinton da Haşimoğulları'ndan Kral Hüseyin'e barış yapması için baskıda bulundu ve eğer barış yapılırsa Ürdün'ün borçlarının silineceğini vadetti. Bir araya gelen Rabin, Hüseyin ve Clinton, 25 Temmuz 1994'te 'ni imzaladılar. Bildirgede iki ülke arasındaki savaş durumunun sona erdiği ve BM Güvenlik Konseyi'nin 242 ve 338 sayılı kararlarının temel alınacağı adil bir barışçı görüşmenin yapılacağı belirtildi.
İmzalama
Washington Bildirgesi'nin sonrasında başlayan barış görüşmelerinde sorunlardan biri İsrail'in kontrol altında tuttuğu Arava Vadisi'ndeki 400 km²'lik toprak parçasıyla ilgiliydi. Diğer önemli bir sorun ise Ürdün Nehri sularının paylaşımıydı. İsrail, Celile Gölü'nden çıkan Ürdün Nehri sularını Degania Barajı'nda biriktiriyor ve buradan ulusal su şebekesine aktarıyordu. Bu sorunlar İsral'in Arava'daki toprağın büyük bir kısımını Ürdün'e vermeyi kabul etmesi ve yine İsrail'in Ürdün'e her yıl 50 milyon m³ su vermeyi taahhüt etmesiyle sorun çözüldü. Bunun yanında, Ürdün ve İsrail Yarmuk Nehri sularını da paylaşacaklardı. Bu paylaşıma göre Ürdün suların dörtte üçünü alacaktı. Bu sorunlu konuların yanında Ürdün–İsrail ilişkilerinin normalleşmesi, iki ülke arasında diplomatik ilişkilerin tesisi, iki ülkenin birbirlerinin egemenliklerine saygı duyması, teröre karşı iş birliği ve Filistinlilerle yapılacak bir barışta Kudüs'teki kutsal mekanlarla ilgili Ürdün'e koruyucu statüsü verilebileceği konularında anlaştılar. 26 Ekim 1994 tarihinde Ürdün başbakanı ve İsrail başbakanı İzak Rabin, Arava Vadisi'nin güney sınırlarında İsrail–Ürdün Barış Antlaşması'nı imzaladılar.
Kaynakça
- ^ "New York Times: "HUSSEIN SURRENDERS CLAIMS ON WEST BANK TO THE P.L.O.; U.S. PEACE PLAN IN JEOPARDY; Internal Tensions" by JOHN KIFNER, August 1, 1988". 15 Şubat 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Haziran 2011.
- ^ "The Washington Declaration Israel - Jordan - The United States July 25th, 1994". 28 Şubat 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Haziran 2011.
- ^ Berna Süer & Ayşe Ömür Atmaca (2007). Arap–İsrail Uyuşmazlığı. Ankara: ODTÜ Yayıncılık. ss. sf. 92-94. .
Dış bağlantılar
- Text of the Treaty11 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., at the site of King Hussein of Jordan (İngilizce)
- Text of the Treaty10 Temmuz 2001 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., at the site of the Israeli Ministry of Foreign Affairs (İngilizce)
- The Washington Declaration28 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Israil Urdun Baris Antlasmasi Ibranice הסכם השלום בין ישראל לירדן Ceviri Heskem Ha Shalom beyn Yisra el Le Yarden Arapca معاهدة السلام الأردنية الإسرائيلية Ceviri Mu ahadat as Salaam al Urdunniyah al Isra yliyah iki ulke arasinda devam eden cesitli sorunlari ve toprak anlasmazliklari cozmek amaciyla 1994 yilinda imzalanan baris antlasmadir Iki ulke arasinda yasanan sorunlardan dolayi toplamda 18 3 milyar dolarlik bir kayip meydana gelmisti Bu baris antlasmasi Israil ile Filistin Ulusal Yonetimi arasinda devam eden Ortadogu Baris Sureci nin bir kolu olmustur Antlasma 26 Ekim de nin en Arabah guney sinirlarinda imzalanmistir Bu antlasmayla Urdun Misir dan sonra Israil ile iliskilerini normallestiren 2 Arap ulkesi olmustur Israil Urdun Baris AntlasmasiIsrail Urdun Baris Gorusmeleri nde Bill Clinton esliginde Kral Huseyin ile Izak Rabin in el sikismasi 25 Temmuz 1994 TurBaris antlasmasiImzalanma26 Ekim 1994Yer source source source source source source tarafindan cekilmis Israil Urdun Baris Antlasmasi ile ilgili kisa bir videoGorusmelerin arka planiFilistin Ulusal Yonetimi ile Israil arasinda imzalanan 1993 tarihli Oslo I Antlasmasi Urdun Israil Barisi nin da zeminini hazirladi Bu sayede uzun zamandir Urdun ile Israil arasinda iyi giden iliskiler resmiyete dokulmus oldu Urdun Israil iliskileri Urdun Krali Huseyin in Bati yanlisi politikalari ve aralarinda ciddi sinir sorunu olmamasi nedeniyle diger Arap devletleriyle karsilastirildiginda nispeten sorunsuzdu Israil Urdun arasinda 1948 Arap Israil Savasi ndan itibaren var olan gergin iliskiler Suveys Krizi nden sonra Filisitinli fedailerin Urdun den yaptigi saldirilarin azalmasi ile yumusamaya basladi 1967 Savasi ile Israil in Urdun denetimindeki Dogu Kudus ile beraber Bati Seria yi isgal etmesi ile iliskilerde gerginlik yasansa da 1970 yilinda Urdun un FKO yu ulkesinden atmak icin baslattigi Kara Eylul olaylari adi verilen mucadelede Israil Urdun e destek vermisti Olaylar karsisinda Suriye Urdun e ordu gonderirken Israil Hava Kuvvetleri ise yaptigi ucuslarla Suriye ye gozdagi vermisti 1973 Arap Israil Savasi nda Urdun savasa mudahil olmak istememis ancak zor durumda kalan Suriye ye savasin sonlarinda yardim etmisti Muzakereler1988 yilinda Urdun Israil ile yapilacak bir baris icin Bati Seria yi geri alma sartindan vazgecti Oslo I Antlasmasi ni takiben Israil basbakani Izak Rabin ile Israil dis isleri bakani Simon Peres Urdun ile baris istediklerini acikladilar Donemin ABD baskani Bill Clinton da Hasimogullari ndan Kral Huseyin e baris yapmasi icin baskida bulundu ve eger baris yapilirsa Urdun un borclarinin silinecegini vadetti Bir araya gelen Rabin Huseyin ve Clinton 25 Temmuz 1994 te ni imzaladilar Bildirgede iki ulke arasindaki savas durumunun sona erdigi ve BM Guvenlik Konseyi nin 242 ve 338 sayili kararlarinin temel alinacagi adil bir barisci gorusmenin yapilacagi belirtildi ImzalamaWashington Bildirgesi nin sonrasinda baslayan baris gorusmelerinde sorunlardan biri Israil in kontrol altinda tuttugu Arava Vadisi ndeki 400 km lik toprak parcasiyla ilgiliydi Diger onemli bir sorun ise Urdun Nehri sularinin paylasimiydi Israil Celile Golu nden cikan Urdun Nehri sularini Degania Baraji nda biriktiriyor ve buradan ulusal su sebekesine aktariyordu Bu sorunlar Isral in Arava daki topragin buyuk bir kisimini Urdun e vermeyi kabul etmesi ve yine Israil in Urdun e her yil 50 milyon m su vermeyi taahhut etmesiyle sorun cozuldu Bunun yaninda Urdun ve Israil Yarmuk Nehri sularini da paylasacaklardi Bu paylasima gore Urdun sularin dortte ucunu alacakti Bu sorunlu konularin yaninda Urdun Israil iliskilerinin normallesmesi iki ulke arasinda diplomatik iliskilerin tesisi iki ulkenin birbirlerinin egemenliklerine saygi duymasi terore karsi is birligi ve Filistinlilerle yapilacak bir barista Kudus teki kutsal mekanlarla ilgili Urdun e koruyucu statusu verilebilecegi konularinda anlastilar 26 Ekim 1994 tarihinde Urdun basbakani ve Israil basbakani Izak Rabin Arava Vadisi nin guney sinirlarinda Israil Urdun Baris Antlasmasi ni imzaladilar Kaynakca New York Times HUSSEIN SURRENDERS CLAIMS ON WEST BANK TO THE P L O U S PEACE PLAN IN JEOPARDY Internal Tensions by JOHN KIFNER August 1 1988 15 Subat 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Haziran 2011 The Washington Declaration Israel Jordan The United States July 25th 1994 28 Subat 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Haziran 2011 Berna Suer amp Ayse Omur Atmaca 2007 Arap Israil Uyusmazligi Ankara ODTU Yayincilik ss sf 92 94 ISBN 9944 344 15 X Dis baglantilarText of the Treaty11 Subat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde at the site of King Hussein of Jordan Ingilizce Text of the Treaty10 Temmuz 2001 tarihinde Wayback Machine sitesinde at the site of the Israeli Ministry of Foreign Affairs Ingilizce The Washington Declaration28 Subat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Ayrica bakinizIsrail tarihi Israil Misir Baris Antlasmasi