İtalyan Mısır taarruzu, II. Dünya Savaşı sırasında Mısır'da üslenmiş olan Birleşik Krallık, İngiliz Milletler Topluluğu ve Özgür Fransa kuvvetlerine karşı girişilen bir İtalyan taarruzudur. İtalya'nın bu saldırısı, devamında (Mihver Devletleri safında yer alması dolayısıyla) Nazi Almanyası'nın da Kuzey Afrika'ya asker göndermesine yol açmıştır. General Rommel komutasındaki Alman ve İtalyan birlikleriyle İngiliz kuvvetleri arasındaki askerî harekâtlar "Batı Çölü Seferi" olarak adlandırıla gelmiştir.
İtalyan Mısır taarruzu | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
II. Dünya Savaşı, Kuzey Afrika Cephesi | |||||||
| |||||||
Taraflar | |||||||
Birleşik Krallık | İtalya Krallığı | ||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||
John Campbell | Rodolfo Graziani | ||||||
Güçler | |||||||
1 takviyeli tugay 205 uçak | 4 tümen 300 uçak | ||||||
Kayıplar | |||||||
40 ölü | 120 ölü 410 yaralı |
Taarruz öncesinde İtalyan Komutanlığı'nın hedefi Süveyş Kanalı idi. Bu amaçla Libya'daki İtalyan kuvvetleri Mısır'ın kuzey kesimi üzerinden Süveyş Kanalı üzerine ilerleyeceklerdir. Ancak harekât defalarca ertelendiği gibi bu hedef de önemli ölçüde sınırlandırılmıştır. Sonuçta harekât amacı, Mısır içlerinde ilerlemek ve karşılaşılan İngiliz ve müttefiki kuvvetlere taarruz etmek olarak belirlenmiştir.
Taarruz sırasında İtalyan kuvvetleri Mısır sınırından 105 km. içeri girmeyi başardılar. Bu arada sadece İngiliz örtme kuvvetleriyle muharebeye girmiş, esas kuvvetlerle temasa geçmemişlerdi. İngiliz örtme kuvveti, 'e bağlı takviyeli bir tugaydan oluşmaktaydı. İngiliz kuvvetlerinin esas kısmı, en ileri İtalyan girmesinden 130 km. daha doğuda, Mersa Matruh'ta tertiplenmiş bulunmaktadır. Bu kuvvetler, 7. Zırhlı Tümen'in diğer unsurlarıyla 'dir.
Harekât öncesi
İtalya Krallığı 10 Haziran 1940 tarihinde İngiltere ve Fransa'ya savaş ilan etti ve Nazi Almanyası ile ittifak antlaşması imzaladı. Buna bir tepki olarak Mısır Parlamentosu 13 Haziran'da İtalya ile diplomatik ilişkileri kesti. Fakat, herhangi bir saldırı olmadığı sürece savaşmayacaklarını ilan ettiler. Mısır Hükûmeti, 1939 yılı Eylül ayında aynı tutumu Almanya'ya karşı takınmıştır. Her ne kadar bu dış politikayla Mısır kendini savaşın dışında tutmuş, tarafsız kalmış görünüyorsa da 1936 yılında imzalanmış olan Anglo-Mısır Antlaşması halen yürürlükteydi. Bu antlaşma şartlarına göre Süveyş Kanalı'na yönelik bir tehdit ortaya çıktığında Birleşik Krallık Mısır'a askeri kuvvet getirebilecektir.
İtalya'nın Nazi Almanyası yanında, neticede İngiltere karşısında savaşa katılması İngiltere için çok ciddi bir kriz yaratmıştır. İngiliz askeri tarihçi ve askeri kuramcı 'a göre İngiltere tarihinin en karanlık dönemi sayılıyordu. Her ne kadar Dunkirk'ten ordusunun büyük bir kısmını çıkartabillmişse de askeri malzemenin hemen tümünü bırakmak zorunda kalmıştı. Bu koşullarda kendi toprakları istila tehdidi altındaydı. Öte yandan İtalyan Donanması nedeniyle Akdeniz, askeri nakliye işleri için çok riskliydi. İngiltere'nin, Afrika'daki İtalyan kuvvetlerine karşı Mısır ve Sudan'ı korumak için bulundurduğu birliklerini takviye etmesi, bu yolla çok güçtür. Dahası Uzakdoğu'daki çıkarlarını korumak da uzun bir yolu gerektirecektir, Afrika kıtasının güneyinden dolanan bir deniz yolu. Bu yol Süveyş için denendi, 1940 yılı Mayıs ayında gemilere bindirilen bir İngiliz birliğinin hedefine ulaşması Ağustos ayı sonlarını bulmuştur. Bu durumda İngiltere'nin Akdeniz deniz yolunu güven altına alması ve ardından Mısır'daki kuvvetlerini takviye etmesi öncelikli görünüyordu.
İtalya'nın, savaşa girdiği tarihte Libya'da konuşlanmış iki ordusu vardı. ve . Bu ordulardan batıda, Trablusgarp'ta konuşlanmış olan 5. Ordu karşısında Tunus'taki Fransız kuvvetleri vardır. Doğuda, Sirenayka'da konuşlanmış olan 10. Ordu karşısında ise Mısır'daki İngiliz kuvvetleri bulunmaktadır. Bu tarihlerde bu iki ordudan 10. Ordu eksik kadrolu beş tümenlik bir ordudur. 5. Ordu'nun ise dokuz tümeni vardır. Nazi Almanyası'nın Fransa Seferi ardından Trablusgarp'taki Fransız tümenlerinin de çözülmüş olması sayesinde İtalyan 5. Ordusu'nun 10. Orduyu takviye etmesi mümkün olmuştu. Nitekim İtalyan kuvvetleri Mısır'a saldırıya geçtikleri tarihte 10. Ordu on tümene, 5. Ordu ise dört tümene komuta etmekteydi. Ancak Mısır'daki İngiliz kuvvetleri karşısında Sirenayka'daki İtalyan kuvvetlerinin bu sayısal üstünlüğü, nakliye araçlarının yetersizliği, subay kadrosundaki eğitim düzeyi düşüklüğü ve silahların desteklenmesindeki eksiklikler nedeniyle etkisiz kalmaktadır. Buna rağmen İtalyan Kraliyet Ordusu'ndaki (Regio Esercito) topçu ve zırhlı sınıfların moral düzeyi, tüm ordu içinde en iyi durumdadır. Bununla birlikte toplar genellikle eski model ve hafif kalibreliydi. Libya'daki İtalyan zırhlıları, esas itibarıyla hafif tankıdır. Bu zırhlılar gerçekte iki kişilik personeli olan ve ana silahın makineli tüfek olduğu tankettelerdir. Zaten savaş başlamadan önce bile yetersizlikleri ve kullanım alanının sınırlığını ortaya çıkmıştı. Tankettelerin temel zayıflığı tanklara karşı kullanılabilecek topları olmaması, dolasıyla bir tank karşısında tümüyle etkisiz kalmalarıydı. Esasen İtalyan Kuzey Afrika kuvvetlerinin gerçek zırhlı kuvveti yaklaşık yetmiş kadar (M11/39) orta sınıf tanktan oluşmaktadır.
Birleşik Krallık Kuzey Afrika kuvvetleri'nde, karargahı yeniden düzenlenerek Karargahı teşkil edildi. Batı Çölü Kuvvetleri ve oluşmaktaydı. İngiliz Milletler Topluluğu askeri teşkili olarak düzenlenen kuvvetler, Sirenayka'daki İtalyan kuvvetleri karşısındaki birlikleri kapsıyordu ve Birleşik Krallık Orta Doğu Kuvvetleri Komutanı General Wavell'e bağlı olarak görev yapan Tümgeneral komutasındaydı. Bu komuta görevi için Korgeneralliğe terfi ettirilen O'Connor emrinde onbin kişilik kuvvet, hava unsurları yanında zırhlı ve topçu birlikleri de vardır. General O'Connor'un görevi tüm sınır boyunca saldırgan bir devriye görevi yürütmekti. Bu amaçla unsurlarından karma devriye kolları oluşturdu. Bu birlikler bünyesinde motorize piyadenin yanı sıra tanklar ve topçu bataryaları da yer almaktadır. Bu küçük muvazzaf birlikler oldukça iyi eğitimliydiler. İlk akınlarını sınır ötesinde, İtalyan tahkimatlarına ve ilk saldırılarını konvoylara yaptılar. İtalyan savaş ilanını izleyen bir hafta içinde İngiliz (hafif zırhlı alay), Libya'daki 'yu aldılar. 'nın doğusundaki bir baskında İtalyan 10. Ordusu'nun istihkam komutanı General Lastucci tutsak alındı.
İtalyan Kuzey Afrika Kuvvetleri Başkomutanı ve Libya Genel Valisi olan Mareşal Italo Balbo 28 Haziran 1940 tarihinde Tobruk'ta limana çıkarken "dost ateşi"yle öldü. Mareşal Balbo, savaş alanında teknolojinin etkisini çağdaşlarından daha iyi değerlendiren bir asker olarak görülmüştür. Ayrıca İtalya'nın Kuzey Afrika'da tek başarı şansının sürprize dayanan hızlı bir taarruz olduğunu görmüştür. İtalya henüz savaşa girmeden Mussolini'ye kuşkularını dile getirmişti. "Endişem sadece asker sayısı değil, fakat ellerindeki silahlar konusunda da endişeliyim… Sınırlı sayıda ve çok eski toplar, yok denecek kadar tanksavar ve uçaksavar silahı… Manevra ve muharebe için vazgeçilmez teçhizatla destekleyemeyeceksek binlerce adam göndermenin bir yararı yok." Hemen her çeşit savaş malzemesine ihtiyacı vardı, bin kamyon, yüz su tankeri, daha fazla sayıda orta sınıf tank ve tanksavar topu. İtalya'nın elinde bu kadar malzeme olmadığı gibi kısa dönemde üretme olanağı da yoktu. Bu isteklere cevap, İtalyan Kara Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Mareşal Pietro Badoglio'dan, yerine getirilemeyecek vaatlerdi. Mareşal Badoglio şöyle diyordu. "Yetmiş orta sınıf tankınız olduğunda duruma hakim olursunuz." Yine de ölümünden önce Mareşal Balbo, Mısır üzerine 15 Temmuz'da başlayacak bir taarruz için hazırlık yapıyordu.
Mussolini, Mareşal Balbo'nun yerine Mareşal Rodolfo Graziani'yi atadı ve Mareşale, 8 Ağustos'ta Mısır'a bir genel taarruz başlatması için emir verdi. Bu, Mareşal Graziani'nin ulaşamadığı birçok zamanlamadan biridir. Graziani, 'nun böylesi bir harekât için uygun donanıma sahip olmadığını açıkladı. Ardından da Mısır'a yapılacak bir saldırının başarı şansı olmadığını ileri sürdü. Yine de Mussolini Mareşale her durumda taarruz etmesi emri vermiştir.
Mussolini, 10 Ağustos 1940 tarihinde Mareşal Graziani'ye kesin bir talimat gönderdi. Büyük Britanya'nın işgalinin hazırlıklarına başlanmasına karar verildiğini bildirmiş, "düşman"a saldırılmasını istemiştir. Mareşal Graziani'nin yanıtı, 10. Ordu Komutanı General Berti'ye 27 Ağustos'ta hazır olma emridir. Fakat ne Mareşal Graziani ve General Berti, ne de Kuzey Afrika'daki herhangi bir İtalyan general, bir genel saldırının yapılabilir olduğuna inanmıyordu. Mussolini'nin Roma'daki Mussolini'nin Kurmay Başkanı Mareşal , yeterli ikmal ve nakliye aracı sözü verdi ancak bu söz tatminkâr biçimde yerine getirilmemişti. Görevden azledilme riski ile karşı karşıya olan Mareşal Graziani, 8 Eylül'de bir sonraki gün Mısır'a taarruz etmeyi kabul etti.
Aslında birçok faktör İtalyanlar lehineydi. Her şeyden önce sayısal olarak birkaç kat üstün kuvvetlere sahiptiler. Diğer yandan İtalyan Hava Kuvvetleri'nin belirgin üstünlüğü vardı. Daha da önemlisi İngiliz kuvvetleri donanım yönünden zayıf olmalarının yanı sıra Akdeniz üzerinden takviyeleri de olanaksız görünüyordu.
Muharebe alanı
İtalyan Genelkurmayı Mısır'a genel taarruz hazırlıkları yaparken İngiliz komutanlığı da, İtalyanların 230 km. lik sahil yolu üzerinden, Mersa Matruh mevzilerini ve demiryolu indirme istasyonunu ele geçirmeye yöneleceği varsayımı üzerine hazırlık yapmaktaydı. Çöle özgü arazi yapısı, zırhlı savaşı yönünden (tank birlikleri ve motorize piyade) neredeyse ideal bir ortam sayılmaktadır. Kıyıdan 16 km. derinlikten hemen sonra Libya Platosu'nun sarp kayalıkları başlamaktadır. Bu kayalıklarla sahil arasındaki kesim, olası ileri hareketlerin tüm eksenleri boyunca geniş bir görüş açısı vermektedir.
Mersa Matruh'a kadar demiryolu ve karayolui ayrıca Sidi Barrani'ye kadar uzanan sert zeminli bir karayolu vardır. Fakat buradan Libya sınırına kadar olan yol kötüdür.
Ancak bu kayalık arazi sahil şeridiyle, küçük bir liman kenti olan yakınlarında birleşmektedir. Bu bölgede yoğun kayalık ve taşlık arazi, manevra olanaklarını sınırlamaktadır. İtalyan kuvvetlerinin harekât yapacağı kurak ve el değmemiş bu arazide, kıyıdan içeriye herhangi bir mesafede yapılacak operasyon alanı menzili, iki faktöre dayanmaktadır. İlk çözülmesi gereken sorun eldeki kuvvetleri harekât hattı boyunca nakletmekte kullanılacak motorlu araçların yeterli sayıda olmasıdır. İkinci problem ise taarruz kuvvetlerinin ve yardımcı kuvvetlerin beraberlerinde taşıyabilecekleri malzemedir. Bu malzeme, esas itibarıyla erzak, akaryakıt ve yedek parçadır, fakat çöl şartlarındaki bir askeri operasyonda en önemli ikmal malzemesi sudur. Cepheye yakın Sollum'da küçük bir liman bulunmaktadır ama hiçbir liman tesisi yoktur. Ayrıca su kaynağı da bulunmamaktadır.
Kuvvetler
İtalyan
Kuzey Afrika'daki General komutasındaki İtalyan birlikleri, yeni teşkil edilen "Libya Tümenler Grubu" ya da kısaca "Libya Kolordusu" ile 'dan oluşmaktadır. Bu ordunun on tümeni dört kolordu bünyesinde toplanmıştır. Bunlar, 20., 21., 22. ve 23. Kolordu'lardır. Böylelikle General Berti komutasındaki kuvvet, beş kolordudan oluşan bir kuvvettir. Ancak İtalyan 10. Ordusu tümenleri, İtalyan Kara Kuvvetleri'ndeki standarda göre ikişer piyade alayından, Kara Gömlekliler piyade tümenlerinden ya da sömürge Libya piyade tümenlerinden oluşmaktadır. General Berti kuvvetlerinden Libya Kolordusu ve 10. Ordu'nun 21. ve 23. Kolorduları Libya harekâtına katılmıştır.
Libya Kolordusu iki Libya piyade tümeniyle 'ndan oluşmaktadır. General emrinde altı Libya motorize piyade taburu ile iki tank taburu vardır. Tank taburlarından birinde 35 ya da tankette, diğer taburda ise 35 orta sınıf tank bulunmaktadır. Harekâta General Gaziani, Tobruk'tan çok uzaktaki karargahından komuta etmiştir.
General Berti, çöl deneyimi yetersiz olan 21. Kolordu'yu sahil yolundan ilerlemekle görevlendirmiştir. Çöl koşulları için daha deneyimli olan Libya Tümenleri ve motorize bir kuvvet olan Maletti Grubu, 21. Kolordu'nun güney kanadını örtmekle görevliydi. General Berti emrindeki kuvvetler İtalyan Hava Kuvvetleri'nin (Regia Aeronautica) Libya Hava Komutanlığı'na bağlı değişik tiplerden 300 uçağı tarafından desteklenecektir. Bu uçaklar, dört bombardıman filosu, bir avcı filosu, üç diğer avcı grubu, iki keşif grubu ve iki sömürge keşif filosu şeklinde teşkillenmiştir. Libya Hava Komutanlığı kara kuvvetlerini harekât sırasında çölde izleyecek ve destekleyecekti, ancak General Berti, İtalyan Deniz Kuvvetleri'nden (Regia Marina) ancak sınırlı bir destek umabilirdi. Savaş ilanından bu yanda İtalyan Donanması on denizaltı kaybetmişti. Bu yüzden ortaya çıkan bu kritik durumda Donanma'nın durumu daha önemliydi. Öte yandan Donanma ciddi bir akaryakıt sıkıntısı içindeydi.
İngiliz Milletler Topluluğu
İtalyan harekâtının hazırlıkları sürerken Mısır'daki Komutanı General Archibald Wavell emrinde, yardımcı birlikler ve idari personel dahil 36 bin kişilik bir kuvvet vardır. General Wavell bu kuvvetlerle Mısır'ı ve Süveyş Kanalı'nı, Libya'da üstlenmiş 250 bin kişilik ve İtalyan Doğu Afrikası'nda üstlenmiş yine 250 bin kişilik İtalyan kuvvetlerine karşı savunmak durumundadır. Bu dönemde General komutasındaki İngiliz Batı Çölü Kuvvetleri, General komutasındaki ile "Çöl Fareleri" olarak ünlenen 'den oluşmaktadır. Ancak İngiltere Orta Doğu'ya yetersiz askeri donanım sevk etmiştir, dolayısıyla bu teşkiller tam donanımlı değildiler. Ağustos ayı ortalarında İngiliz Komutanlığı, İtalyan kuvvetlerinin Mersa Matruh üzerinden bir taarruza geçeceği beklentisiyle zırhlı birliklerini büyük kısmını Mersa Matruh civarında toplamıştı. Zaten sınır bölgesine olan ulaşım olanaklarının elverişli olmaması ve kıt su ikmal olanağı yüzünden birliklerin büyük kısmının geride tutulması gerekmektedir. Tuğgeneral komutasındaki 'nu cepheyi tutmak üzere ileride bırakmıştır. Bu durumda Batı Çölü'ndeki en ileri İngiliz savunma mevzileri, Libya sınırından yaklaşık 195 km. ilerideki bu Mersa Matruh mevzileridir. Tuğgeneral Gott kuvvetleri, üç motorize piyade taburu, bir istihkam müfrezesi ve destek topçusu ile makineli tüfekçilerden oluşuyordu. Grup, İtalyan kuvvetlerini taciz etmek ve eğer taarruza geçerlerse, kesin sonuçlu bir muharebeden kaçınarak ileri hareketi geciktirmekle görevliydi. Bu şekilde sınırla Mersa Matruh arasındaki arazi, ciddi kayıplara katlanılmadan tutulmuş, öte yandan kuvvetlerin yıpranmamış asıl bölümü, İtalyan taarruzunu yenilgiye uğratmak için elde bulundurulmuş olacaktır. İngiliz savunma planı yalındı. Esas olarak Destek Grubu'ndan oluşan ve 11. Hüssar'ın (hafif zırhlı alay) katıldığı "hafif örtme kuvveti", İtalyan kuvvetlerini olabildiğince yıpratarak kademe kademe Mersa Matruh yönünde geri çekilecekti. Mersa Matruh'ta ise güçlü bir piyade kuvveti İtalyan saldırısını göğüslerken 7. Zırhlı Tümen'in esas kısmı bir karşı taarruz için hazır olacaktı. Örtme kuvvetinin hedefi, olduğundan daha büyük görünmeliydi. Destek Grubu'nun esas büyük kısmı (ve motorize unsurları) bölgenin çöl kanadını örterken topçunun büyük kısmı tarafından desteklenen birkaç tabur da sahil kesimini tutmaktadır.
İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri (RAF), Ortadoğu'da 1940 yılı Mayıs ayı sonu itibarıyla çeşitli tipte 205 uçak bulundurmaktadır. Bu uçaklar, 96 eski model Bristol Bombay orta sınıf bombardıman, 75 eski model (çift kanatlı) Gloster Gladiator avcı uçağı ve 34 diğer modellerde uçaklardır. Temmuz ayında dört Hurricane avcı uçağı Ortadoğu Komutanlığı emrine gönderildi ancak bunlardan sadece biri Batı Çölü'ne verilebildi.
Temmuz sonu itibarıyla İngiliz Kraliyet Donanması Doğu Akdeniz'de hakimiyeti sağlamıştı. Bu sayede İngilizler İtalyan sahil mevzilerini denizden bombardıman etme olanağına sahip oldukları gibi, Mersa Matruh ve doğusundaki kıyılar boyunca nakliye ve her türlü ikmal malzemesi sevkiyatını güven altına almışlardı.
İtalyan taarruzu
İleri harekâta katılacak İtalyan kuvvetleri beş piyade tümeni ile "Maletti Grubu" kuvvetlerinden oluşmaktadır. Libyalı birliklerin büyük bölümü ileri harekâta katılacaktı. Muazzaf Libya süvarisi (Savari), "Libya Tümenleri Grubu" ya da kısaca "Libya Kolordusu" olarak da bilinen "Libya Sömürge Birlikleri Kraliyet Kolordusu" içinde teşkillenmiştir. Bu birlikler çöl ve deve birlikleri, piyade taburları, topçu ve muazzaf olmayan süvari sınıflarını içermektedir. İleri harekâta ilişkin planda, nakil araçlarının yetersiz olması nedeniyle, bu soruna çözüm getirmek üzere değişiklik yapıldı. Çölden yapılacak bir kanat hareketi iptal edildi ve 23. Kolordu'nun piyade tümenlerine (iki Libya piyade tümeni) sahile daha yakın bir yol boyunca öncü unsur görevi verildi. Maletti Grubu, ileri harekâtın kanat güvenliğini sağlamakla görevlendirildi. Bu durumda General Berti, İngiliz kontrolündeki arazide ilerlerken kendi topçusu ve tanklarıyla piyadesini destekleyecektir.
İtalyan Hava Kuvvetleri'ne bağlı uçaklar 9 Eylül 1940 günü İngiliz hedeflerine karşı harekâta geçtiler ve aynı gün RAF'la (İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri) çatışmaya başladılar. Libya'nı doğusu ve Mısır'ın batısı üzerinde her iki tarafın avcı uçakları it dalaşına girdiler. Aynı şekilde her iki tarafın bombardıman uçakları da "düşman" hedeflere akınlar düzenlediler. İngiliz bombardıman uçakları Tobruk'u ve İtalyan geri hatlarındaki diğer mevzileri bombaladı. İtalyan bombardıman uçakları ise ileri harekât hattı üzerindeki İngiliz mevzilerine saldırdılar.
Karadaki İtalyan ilerlemesi bir dizi aksaklık baş gösterdi. Kuzey Afrika'daki İtalyan harekâtında, neredeyse baştan itibaren işler iyi gitmemişdi. 12 Haziran'da 63 İtalyan askeri İngilizler tarafından tutsak edildi. Bir tümen, izlemesi gereken güzergâhı kaybetti ve birçok aracın motoru aşırı ısındı. Bu arada çok sayıda İngiliz birliği, araziyi mayınlayarak geri çekilmekteydi. Öte yandan Maletti Grubu, Mısır sınırı yakınlarında Sidi Omar'da, kademelenmede ileri çıkarken düzenini yitirdi. Sonuç olarak İtalyan genel taarruzu yavaş ve düzensiz bir taarruz çıkışı yapmıştır. İtalyan radyoları, dünyanın birçok radyo istasyonları tarafından alınan bildirilerinde bu durumu açıklamışlardı. Bununla birlikte İngiliz 11. Hussar, Maletti Grubu'nun çölde ilerleyişini 10 Eylül'e kadar durdurabilmiş değildi. Yoğun bir sis İngiliz birliklerini gizledi ve İtalyan birliklerinin taarruzun ileri hatlarına intikalinde gecikmelere yol açtı. Sis kalktığında 11. Hussar, havadan İtalyan uçaklarının, karadan ise tanklarının ve İtalyan topçusunun taarruzu altında kalmıştır.
Bu arada İtalyan ileri hareketi gelişiyordu. İtalyan 1. Karagömlekliler Tümeni, 13 Eylül 1940 günü Fort Capuzzo'yu geri aldı. Daha sonra İtalyan ileri hareketi Libya - Mısır sınırını geçti. Dört gün sonra Mısır içlerinde ilerlemekteydiler. Aynı gün Sallum'da tek bir İngiliz müfrezesi, tüm İtalyan 1. Libya Tümeni'nin saldırısı karşısında yalnız kaldı. Plato üzerinde konuşlanmış İngiliz mevzileri yoğun bir ateş altına alındı. Ancak taarruz öncesi bu baraj ateşi başladığında ileri mevzilerdeki İngiliz askerler zaten 'ne geri çekilmeye başlamışlardı. Bu arada ilerleyen İtalyan askerleri de, İngiliz mevzilerinden açılan hafif ateş altına alınmışlardı.
İtalyan kuvvetlerinin dört tümenden oluşan unsurları yavaş yavaş, ciddi bir kayba uğramadan geçidden ilerlediler. Bu ilerlemedeki İtalyan kayıpları daha çok İngiliz istihkamcıların döşemiş olduğu mayınlar yüzünden olmuştur. İngiliz kuvvetlerinin çekilme hatlarında tahrip olmuş ve terk edilmiş araç ve silahlar geride bırakıldı.
Gün sonunda İngiliz örtme kuvvetinin büyük bölümü Mersa Matruh civarına geri çekilmişti. Bu arada İtalyan ileri hareketi sürmüş ve 1. Karagömlekliler Tümeni Sidi Barrani'ye girmiştir. Sidi Barrani'den 16 km. mesafedeki yönündeki ileri hareket ise Mareşal Graziani tarafından, ikmal sorunları gerekçe gösterilerek durdurulmuştur. Mussolini'ye sorunlar hakkında karamsar bir rapor verdi. Her şeyden önce Mersa Matruh'a yaklaşma yürüyüşünün altı günlerini alacağını ileri sürdü. Ordunun yeni bazı ihtiyaçları vardı, bunlar arasında 600 katıra ihtiyaç duyuluyordu. Mareşal Graziani, görünüşe göre umutlarını, daha fazla nakliye olanağına sahip olmaya başlamıştı.
Mussolini'nin ileri harekâta devam etmesi yönünde baskı yapmasına karşın Mareşal Graziani Sidi Barrani'de ilerlemeyi durdurdu ve siper kazdırmaya başladı. Ayrıca ikisi Tummar'da, dördü Sofafi'de sarp kayalıkların üstünde olmak üzere dokuz tahkimat hazırlattı. Bu tahkimatlar zincirinin gerisinde, Buq Buq'da, Sidi Omar'da ve Halfaya Geçidi'nde İtalyan tümenleri konuşlandı. Mareşal Graziani'nin kuvvetleri bu konuşlanmayla İngiliz ana kuvvetlerinin Mersa Matruh'taki savunma mevzilerinden 130 km. batıdaydı.
Sonuçları ve devamı
Sonuç itibarıyla Kuzey Afrika'daki İtalyan askerî harekâtı, başlardaki stratejik hedefi olan Süveyş Kanalı'na ulaşmadan çok daha geride, kendi Komutanlığı tarafından durduruldu. İtalyan harekâtı bu şekliyle İngiliz kuvvetlerine taarruz etmekten çok, İngiliz örtme kuvvvetlerini geri atarak cephe hattını ileri almak olarak görünmektedir.
İngiliz kuvvetleri ile ilgili olarak General Wavell'in yazdıkları şöyledir. " Bu geri çekilmenin paniksiz ve beceriyle gerçekleştirilmesinde, aynı zamanda birliklerin dayanıklılık ve taktik becerilerinde elimizdeki en büyük dayanak, General Gott komutasındaki Destek Grubu ve Yarbay Campbell Komutasındaki topçuydu."
Mısır istilası ile ilgili olarak Mussolini 26 Ekim'de uzun süren duraklamadan memnun değildi. Sidi Barrani'nin ele geçirilmesinden sonraki bu kırk günlük duraklamanın "düşman"ın işine yaradığını düşünüyordu. İki gün sonra 28 Ekim 1940 günü İtalyan Ordusu Yunanistan'a taarruz etti ve tüm dikkatler Mısır ve Mareşal Graziani'den uzaklaştı. Böylece Mareşal Graziani'nin aceleye getirmeden harekât planı yapmaya fırsatı oldu. Mersa Matruh yönündeki yeni ileri harekât için 15 Aralık ya da 18 Aralık tarihi belirlendi. Ancak kısa bir süre sonra Mareşal Graziani ve dolayısıyla İtalyan kuvvetleri Mısır'da olayların gidişatı üzerindeki inisiyatiflerini kaybettiler.
İngiliz kuvvetleri 8 Aralık 1940 tarihinde, Sidi Barrani dışından geçen bir hat boyunca düzenlenmiş olan İtalyan tahkimatlarına karşı bir genel taarruz başlattılar. General Berti hastalık izni nedeniyle Kuzey Afrika'dan ayrılmış, O'nun birliklerinin komutasını geçici olarak General üstlenmişti. İngiliz taarruzu son derece parlak bir başarıyla baskın tarzında gelişti. İtalyan 10. Ordusu'ndan imha edilmeyen ancak birkaç birlik geri çekilmeyi başarabildi. İngiliz taarruzu 11 Aralık'ta, kapalı adını alan geniş ölçekli bir karşı taarruz şeklini aldı. İtalyan kuvvetleri Libya içlerine kadar çekilmek zorunda kaldılar. Bir baskın olarak başlayan genel taarruz sona erdiğinde İtalyan 10. Ordusu'nun tümü imha olmuştu.
Kaynakça
- ^ a b "World War II's Opening Salvoes in North Africa, Jim Fox". 5 Ocak 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ağustos 2011.
- ^ Winston Churchill, The Second World War cilt 2 Sh: 416
- ^ a b c Kenneth Macksey, Beda Fomm Sh: 35
- ^ Ian Stanley Playfair, "The Mediterranean and Middle East" Cilt 1 Sh: 109
- ^ Ian Stanlay Playfair, "The Mediterranean and Middle East" Cilt 1, Sh: 121
- ^ Ian Stanlay Playfair, "The Mediterranean and Middle East" Cilt 1, Sh: 54
- ^ a b c L. Hart, II. Dünya Savaşı Tarihi Sh: 117
- ^ Kenneth Macksey, Beda Fomm Sh: 25
- ^ See also NZ Electronic Text Centre, Chapter Three 24 Kasım 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b c d e Kenneth Macksey, Beda Fomm Sh: 38
- ^ a b Kenneth Macksey, Beda Fomm Sh: 28
- ^ a b c d e f g "Arşivlenmiş kopya". 24 Kasım 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ağustos 2011.
- ^ Ian Walker, Iron Hulls, Iron Hearts : Mussolini's elite armoured divisions in North Africa Sh: 62
- ^ Ian Walker. Iron Hulls, Iron Hearts : Mussolini's elite armoured divisions in North Africa. Sh: 61
- ^ a b c Ian Stanlay Playfair, "The Mediterranean and Middle East" Cilt 1 Sh: 205
- ^ a b c d e Kenneth Macksey, Beda Fomm Sh: 40
- ^ Ian Stanlay Playfair, "The Mediterranean and Middle East" Cilt 1 (2004), Sh: 209 - 210
- ^ Kenneth Macksey, Beda Fomm Sh: 29
- ^ Martin Gilbert, The Second World War Sh: 125
- ^ Ian Stanlay Playfair, "The Mediterranean and Middle East" Cilt 1 (2004), Sh: 210
- ^ a b c Kenneth Macksey, Beda Fomm Sh: 47
- ^ Ian Stanlay Playfair, "The Mediterranean and Middle East" Cilt 1 (2004), Map 15 between Sh: 256, 287
- ^ Kenneth Macksey, Beda Fomm Sh: 68
- ^ Archibald Wavell, Despatch on Operations in the Middle East From August, 1939 to November, 1940 Sh: 3001
Kaynakça
- Liddell Hart, II. Dünya Savaşı Tarihi Cilt 1. YKB Yayınları
- Winston Churchill, The Second World War, Volume II, Their Finest Hour Boston: Houghton Mifflin Company.
- Martin Gilbert, The Second World War Phoenix. .
- Major Kenneth Macksey, Beda Fomm: Classic Victory. Ballentine's Illustrated History of the Violent Century Battle Book Number 22. Ballantine Books
- Ian W. Walker, Iron Hulls, Iron Hearts: Mussolini's elite armoured divisions in North Africa Marlborough: Crowood.
- Archibald Wavell, Despatch on Operations in the Middle East From August, 1939 to November, 1940 London: War Office. in London Gazette: (Supplement) no. 37609. pp. 2997–3006. 13 June 1946. Retrieved 2009-10-31
- Ian Stanley Playfair, "The Mediterranean and Middle East" Cilt 1 Naval & Military Press.
- The New Zealand Electronic Text Centre www.nzetc.org 24 Kasım 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Italyan Misir taarruzu II Dunya Savasi sirasinda Misir da uslenmis olan Birlesik Krallik Ingiliz Milletler Toplulugu ve Ozgur Fransa kuvvetlerine karsi girisilen bir Italyan taarruzudur Italya nin bu saldirisi devaminda Mihver Devletleri safinda yer almasi dolayisiyla Nazi Almanyasi nin da Kuzey Afrika ya asker gondermesine yol acmistir General Rommel komutasindaki Alman ve Italyan birlikleriyle Ingiliz kuvvetleri arasindaki askeri harekatlar Bati Colu Seferi olarak adlandirila gelmistir Italyan Misir taarruzuII Dunya Savasi Kuzey Afrika CephesiTarih9 16 Eylul 1940BolgeMisirSonucSonucsuzTaraflarBirlesik KrallikItalya KralligiKomutanlar ve liderlerJohn CampbellRodolfo GrazianiGucler1 takviyeli tugay 205 ucak4 tumen 300 ucakKayiplar40 olu120 olu 410 yarali Taarruz oncesinde Italyan Komutanligi nin hedefi Suveys Kanali idi Bu amacla Libya daki Italyan kuvvetleri Misir in kuzey kesimi uzerinden Suveys Kanali uzerine ilerleyeceklerdir Ancak harekat defalarca ertelendigi gibi bu hedef de onemli olcude sinirlandirilmistir Sonucta harekat amaci Misir iclerinde ilerlemek ve karsilasilan Ingiliz ve muttefiki kuvvetlere taarruz etmek olarak belirlenmistir Taarruz sirasinda Italyan kuvvetleri Misir sinirindan 105 km iceri girmeyi basardilar Bu arada sadece Ingiliz ortme kuvvetleriyle muharebeye girmis esas kuvvetlerle temasa gecmemislerdi Ingiliz ortme kuvveti e bagli takviyeli bir tugaydan olusmaktaydi Ingiliz kuvvetlerinin esas kismi en ileri Italyan girmesinden 130 km daha doguda Mersa Matruh ta tertiplenmis bulunmaktadir Bu kuvvetler 7 Zirhli Tumen in diger unsurlariyla dir Harekat oncesiBati Colu 1940 Italya Kralligi 10 Haziran 1940 tarihinde Ingiltere ve Fransa ya savas ilan etti ve Nazi Almanyasi ile ittifak antlasmasi imzaladi Buna bir tepki olarak Misir Parlamentosu 13 Haziran da Italya ile diplomatik iliskileri kesti Fakat herhangi bir saldiri olmadigi surece savasmayacaklarini ilan ettiler Misir Hukumeti 1939 yili Eylul ayinda ayni tutumu Almanya ya karsi takinmistir Her ne kadar bu dis politikayla Misir kendini savasin disinda tutmus tarafsiz kalmis gorunuyorsa da 1936 yilinda imzalanmis olan Anglo Misir Antlasmasi halen yururlukteydi Bu antlasma sartlarina gore Suveys Kanali na yonelik bir tehdit ortaya ciktiginda Birlesik Krallik Misir a askeri kuvvet getirebilecektir Italya nin Nazi Almanyasi yaninda neticede Ingiltere karsisinda savasa katilmasi Ingiltere icin cok ciddi bir kriz yaratmistir Ingiliz askeri tarihci ve askeri kuramci a gore Ingiltere tarihinin en karanlik donemi sayiliyordu Her ne kadar Dunkirk ten ordusunun buyuk bir kismini cikartabillmisse de askeri malzemenin hemen tumunu birakmak zorunda kalmisti Bu kosullarda kendi topraklari istila tehdidi altindaydi Ote yandan Italyan Donanmasi nedeniyle Akdeniz askeri nakliye isleri icin cok riskliydi Ingiltere nin Afrika daki Italyan kuvvetlerine karsi Misir ve Sudan i korumak icin bulundurdugu birliklerini takviye etmesi bu yolla cok guctur Dahasi Uzakdogu daki cikarlarini korumak da uzun bir yolu gerektirecektir Afrika kitasinin guneyinden dolanan bir deniz yolu Bu yol Suveys icin denendi 1940 yili Mayis ayinda gemilere bindirilen bir Ingiliz birliginin hedefine ulasmasi Agustos ayi sonlarini bulmustur Bu durumda Ingiltere nin Akdeniz deniz yolunu guven altina almasi ve ardindan Misir daki kuvvetlerini takviye etmesi oncelikli gorunuyordu Italya nin savasa girdigi tarihte Libya da konuslanmis iki ordusu vardi ve Bu ordulardan batida Trablusgarp ta konuslanmis olan 5 Ordu karsisinda Tunus taki Fransiz kuvvetleri vardir Doguda Sirenayka da konuslanmis olan 10 Ordu karsisinda ise Misir daki Ingiliz kuvvetleri bulunmaktadir Bu tarihlerde bu iki ordudan 10 Ordu eksik kadrolu bes tumenlik bir ordudur 5 Ordu nun ise dokuz tumeni vardir Nazi Almanyasi nin Fransa Seferi ardindan Trablusgarp taki Fransiz tumenlerinin de cozulmus olmasi sayesinde Italyan 5 Ordusu nun 10 Orduyu takviye etmesi mumkun olmustu Nitekim Italyan kuvvetleri Misir a saldiriya gectikleri tarihte 10 Ordu on tumene 5 Ordu ise dort tumene komuta etmekteydi Ancak Misir daki Ingiliz kuvvetleri karsisinda Sirenayka daki Italyan kuvvetlerinin bu sayisal ustunlugu nakliye araclarinin yetersizligi subay kadrosundaki egitim duzeyi dusuklugu ve silahlarin desteklenmesindeki eksiklikler nedeniyle etkisiz kalmaktadir Buna ragmen Italyan Kraliyet Ordusu ndaki Regio Esercito topcu ve zirhli siniflarin moral duzeyi tum ordu icinde en iyi durumdadir Bununla birlikte toplar genellikle eski model ve hafif kalibreliydi Libya daki Italyan zirhlilari esas itibariyla hafif tankidir Bu zirhlilar gercekte iki kisilik personeli olan ve ana silahin makineli tufek oldugu tankettelerdir Zaten savas baslamadan once bile yetersizlikleri ve kullanim alaninin sinirligini ortaya cikmisti Tankettelerin temel zayifligi tanklara karsi kullanilabilecek toplari olmamasi dolasiyla bir tank karsisinda tumuyle etkisiz kalmalariydi Esasen Italyan Kuzey Afrika kuvvetlerinin gercek zirhli kuvveti yaklasik yetmis kadar M11 39 orta sinif tanktan olusmaktadir tankette Birlesik Krallik Kuzey Afrika kuvvetleri nde karargahi yeniden duzenlenerek Karargahi teskil edildi Bati Colu Kuvvetleri ve olusmaktaydi Ingiliz Milletler Toplulugu askeri teskili olarak duzenlenen kuvvetler Sirenayka daki Italyan kuvvetleri karsisindaki birlikleri kapsiyordu ve Birlesik Krallik Orta Dogu Kuvvetleri Komutani General Wavell e bagli olarak gorev yapan Tumgeneral komutasindaydi Bu komuta gorevi icin Korgenerallige terfi ettirilen O Connor emrinde onbin kisilik kuvvet hava unsurlari yaninda zirhli ve topcu birlikleri de vardir General O Connor un gorevi tum sinir boyunca saldirgan bir devriye gorevi yurutmekti Bu amacla unsurlarindan karma devriye kollari olusturdu Bu birlikler bunyesinde motorize piyadenin yani sira tanklar ve topcu bataryalari da yer almaktadir Bu kucuk muvazzaf birlikler oldukca iyi egitimliydiler Ilk akinlarini sinir otesinde Italyan tahkimatlarina ve ilk saldirilarini konvoylara yaptilar Italyan savas ilanini izleyen bir hafta icinde Ingiliz hafif zirhli alay Libya daki yu aldilar nin dogusundaki bir baskinda Italyan 10 Ordusu nun istihkam komutani General Lastucci tutsak alindi Italyan Kuzey Afrika Kuvvetleri Baskomutani ve Libya Genel Valisi olan Maresal Italo Balbo 28 Haziran 1940 tarihinde Tobruk ta limana cikarken dost atesi yle oldu Maresal Balbo savas alaninda teknolojinin etkisini cagdaslarindan daha iyi degerlendiren bir asker olarak gorulmustur Ayrica Italya nin Kuzey Afrika da tek basari sansinin surprize dayanan hizli bir taarruz oldugunu gormustur Italya henuz savasa girmeden Mussolini ye kuskularini dile getirmisti Endisem sadece asker sayisi degil fakat ellerindeki silahlar konusunda da endiseliyim Sinirli sayida ve cok eski toplar yok denecek kadar tanksavar ve ucaksavar silahi Manevra ve muharebe icin vazgecilmez techizatla destekleyemeyeceksek binlerce adam gondermenin bir yarari yok Hemen her cesit savas malzemesine ihtiyaci vardi bin kamyon yuz su tankeri daha fazla sayida orta sinif tank ve tanksavar topu Italya nin elinde bu kadar malzeme olmadigi gibi kisa donemde uretme olanagi da yoktu Bu isteklere cevap Italyan Kara Kuvvetleri Genelkurmay Baskani Maresal Pietro Badoglio dan yerine getirilemeyecek vaatlerdi Maresal Badoglio soyle diyordu Yetmis orta sinif tankiniz oldugunda duruma hakim olursunuz Yine de olumunden once Maresal Balbo Misir uzerine 15 Temmuz da baslayacak bir taarruz icin hazirlik yapiyordu Mussolini Maresal Balbo nun yerine Maresal Rodolfo Graziani yi atadi ve Maresale 8 Agustos ta Misir a bir genel taarruz baslatmasi icin emir verdi Bu Maresal Graziani nin ulasamadigi bircok zamanlamadan biridir Graziani nun boylesi bir harekat icin uygun donanima sahip olmadigini acikladi Ardindan da Misir a yapilacak bir saldirinin basari sansi olmadigini ileri surdu Yine de Mussolini Maresale her durumda taarruz etmesi emri vermistir Mussolini 10 Agustos 1940 tarihinde Maresal Graziani ye kesin bir talimat gonderdi Buyuk Britanya nin isgalinin hazirliklarina baslanmasina karar verildigini bildirmis dusman a saldirilmasini istemistir Maresal Graziani nin yaniti 10 Ordu Komutani General Berti ye 27 Agustos ta hazir olma emridir Fakat ne Maresal Graziani ve General Berti ne de Kuzey Afrika daki herhangi bir Italyan general bir genel saldirinin yapilabilir olduguna inanmiyordu Mussolini nin Roma daki Mussolini nin Kurmay Baskani Maresal yeterli ikmal ve nakliye araci sozu verdi ancak bu soz tatminkar bicimde yerine getirilmemisti Gorevden azledilme riski ile karsi karsiya olan Maresal Graziani 8 Eylul de bir sonraki gun Misir a taarruz etmeyi kabul etti Aslinda bircok faktor Italyanlar lehineydi Her seyden once sayisal olarak birkac kat ustun kuvvetlere sahiptiler Diger yandan Italyan Hava Kuvvetleri nin belirgin ustunlugu vardi Daha da onemlisi Ingiliz kuvvetleri donanim yonunden zayif olmalarinin yani sira Akdeniz uzerinden takviyeleri de olanaksiz gorunuyordu Muharebe alaniItalyan Genelkurmayi Misir a genel taarruz hazirliklari yaparken Ingiliz komutanligi da Italyanlarin 230 km lik sahil yolu uzerinden Mersa Matruh mevzilerini ve demiryolu indirme istasyonunu ele gecirmeye yonelecegi varsayimi uzerine hazirlik yapmaktaydi Cole ozgu arazi yapisi zirhli savasi yonunden tank birlikleri ve motorize piyade neredeyse ideal bir ortam sayilmaktadir Kiyidan 16 km derinlikten hemen sonra Libya Platosu nun sarp kayaliklari baslamaktadir Bu kayaliklarla sahil arasindaki kesim olasi ileri hareketlerin tum eksenleri boyunca genis bir gorus acisi vermektedir Mersa Matruh a kadar demiryolu ve karayolui ayrica Sidi Barrani ye kadar uzanan sert zeminli bir karayolu vardir Fakat buradan Libya sinirina kadar olan yol kotudur Ancak bu kayalik arazi sahil seridiyle kucuk bir liman kenti olan yakinlarinda birlesmektedir Bu bolgede yogun kayalik ve taslik arazi manevra olanaklarini sinirlamaktadir Italyan kuvvetlerinin harekat yapacagi kurak ve el degmemis bu arazide kiyidan iceriye herhangi bir mesafede yapilacak operasyon alani menzili iki faktore dayanmaktadir Ilk cozulmesi gereken sorun eldeki kuvvetleri harekat hatti boyunca nakletmekte kullanilacak motorlu araclarin yeterli sayida olmasidir Ikinci problem ise taarruz kuvvetlerinin ve yardimci kuvvetlerin beraberlerinde tasiyabilecekleri malzemedir Bu malzeme esas itibariyla erzak akaryakit ve yedek parcadir fakat col sartlarindaki bir askeri operasyonda en onemli ikmal malzemesi sudur Cepheye yakin Sollum da kucuk bir liman bulunmaktadir ama hicbir liman tesisi yoktur Ayrica su kaynagi da bulunmamaktadir KuvvetlerItalyan Kuzey Afrika daki General komutasindaki Italyan birlikleri yeni teskil edilen Libya Tumenler Grubu ya da kisaca Libya Kolordusu ile dan olusmaktadir Bu ordunun on tumeni dort kolordu bunyesinde toplanmistir Bunlar 20 21 22 ve 23 Kolordu lardir Boylelikle General Berti komutasindaki kuvvet bes kolordudan olusan bir kuvvettir Ancak Italyan 10 Ordusu tumenleri Italyan Kara Kuvvetleri ndeki standarda gore ikiser piyade alayindan Kara Gomlekliler piyade tumenlerinden ya da somurge Libya piyade tumenlerinden olusmaktadir General Berti kuvvetlerinden Libya Kolordusu ve 10 Ordu nun 21 ve 23 Kolordulari Libya harekatina katilmistir Libya Kolordusu iki Libya piyade tumeniyle ndan olusmaktadir General emrinde alti Libya motorize piyade taburu ile iki tank taburu vardir Tank taburlarindan birinde 35 ya da tankette diger taburda ise 35 orta sinif tank bulunmaktadir Harekata General Gaziani Tobruk tan cok uzaktaki karargahindan komuta etmistir General Berti col deneyimi yetersiz olan 21 Kolordu yu sahil yolundan ilerlemekle gorevlendirmistir Col kosullari icin daha deneyimli olan Libya Tumenleri ve motorize bir kuvvet olan Maletti Grubu 21 Kolordu nun guney kanadini ortmekle gorevliydi General Berti emrindeki kuvvetler Italyan Hava Kuvvetleri nin Regia Aeronautica Libya Hava Komutanligi na bagli degisik tiplerden 300 ucagi tarafindan desteklenecektir Bu ucaklar dort bombardiman filosu bir avci filosu uc diger avci grubu iki kesif grubu ve iki somurge kesif filosu seklinde teskillenmistir Libya Hava Komutanligi kara kuvvetlerini harekat sirasinda colde izleyecek ve destekleyecekti ancak General Berti Italyan Deniz Kuvvetleri nden Regia Marina ancak sinirli bir destek umabilirdi Savas ilanindan bu yanda Italyan Donanmasi on denizalti kaybetmisti Bu yuzden ortaya cikan bu kritik durumda Donanma nin durumu daha onemliydi Ote yandan Donanma ciddi bir akaryakit sikintisi icindeydi Ingiliz Milletler Toplulugu Italyan harekatinin hazirliklari surerken Misir daki Komutani General Archibald Wavell emrinde yardimci birlikler ve idari personel dahil 36 bin kisilik bir kuvvet vardir General Wavell bu kuvvetlerle Misir i ve Suveys Kanali ni Libya da ustlenmis 250 bin kisilik ve Italyan Dogu Afrikasi nda ustlenmis yine 250 bin kisilik Italyan kuvvetlerine karsi savunmak durumundadir Bu donemde General komutasindaki Ingiliz Bati Colu Kuvvetleri General komutasindaki ile Col Fareleri olarak unlenen den olusmaktadir Ancak Ingiltere Orta Dogu ya yetersiz askeri donanim sevk etmistir dolayisiyla bu teskiller tam donanimli degildiler Agustos ayi ortalarinda Ingiliz Komutanligi Italyan kuvvetlerinin Mersa Matruh uzerinden bir taarruza gececegi beklentisiyle zirhli birliklerini buyuk kismini Mersa Matruh civarinda toplamisti Zaten sinir bolgesine olan ulasim olanaklarinin elverisli olmamasi ve kit su ikmal olanagi yuzunden birliklerin buyuk kisminin geride tutulmasi gerekmektedir Tuggeneral komutasindaki nu cepheyi tutmak uzere ileride birakmistir Bu durumda Bati Colu ndeki en ileri Ingiliz savunma mevzileri Libya sinirindan yaklasik 195 km ilerideki bu Mersa Matruh mevzileridir Tuggeneral Gott kuvvetleri uc motorize piyade taburu bir istihkam mufrezesi ve destek topcusu ile makineli tufekcilerden olusuyordu Grup Italyan kuvvetlerini taciz etmek ve eger taarruza gecerlerse kesin sonuclu bir muharebeden kacinarak ileri hareketi geciktirmekle gorevliydi Bu sekilde sinirla Mersa Matruh arasindaki arazi ciddi kayiplara katlanilmadan tutulmus ote yandan kuvvetlerin yipranmamis asil bolumu Italyan taarruzunu yenilgiye ugratmak icin elde bulundurulmus olacaktir Ingiliz savunma plani yalindi Esas olarak Destek Grubu ndan olusan ve 11 Hussar in hafif zirhli alay katildigi hafif ortme kuvveti Italyan kuvvetlerini olabildigince yipratarak kademe kademe Mersa Matruh yonunde geri cekilecekti Mersa Matruh ta ise guclu bir piyade kuvveti Italyan saldirisini goguslerken 7 Zirhli Tumen in esas kismi bir karsi taarruz icin hazir olacakti Ortme kuvvetinin hedefi oldugundan daha buyuk gorunmeliydi Destek Grubu nun esas buyuk kismi ve motorize unsurlari bolgenin col kanadini orterken topcunun buyuk kismi tarafindan desteklenen birkac tabur da sahil kesimini tutmaktadir Ingiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri RAF Ortadogu da 1940 yili Mayis ayi sonu itibariyla cesitli tipte 205 ucak bulundurmaktadir Bu ucaklar 96 eski model Bristol Bombay orta sinif bombardiman 75 eski model cift kanatli Gloster Gladiator avci ucagi ve 34 diger modellerde ucaklardir Temmuz ayinda dort Hurricane avci ucagi Ortadogu Komutanligi emrine gonderildi ancak bunlardan sadece biri Bati Colu ne verilebildi Temmuz sonu itibariyla Ingiliz Kraliyet Donanmasi Dogu Akdeniz de hakimiyeti saglamisti Bu sayede Ingilizler Italyan sahil mevzilerini denizden bombardiman etme olanagina sahip olduklari gibi Mersa Matruh ve dogusundaki kiyilar boyunca nakliye ve her turlu ikmal malzemesi sevkiyatini guven altina almislardi Italyan taarruzuIleri harekata katilacak Italyan kuvvetleri bes piyade tumeni ile Maletti Grubu kuvvetlerinden olusmaktadir Libyali birliklerin buyuk bolumu ileri harekata katilacakti Muazzaf Libya suvarisi Savari Libya Tumenleri Grubu ya da kisaca Libya Kolordusu olarak da bilinen Libya Somurge Birlikleri Kraliyet Kolordusu icinde teskillenmistir Bu birlikler col ve deve birlikleri piyade taburlari topcu ve muazzaf olmayan suvari siniflarini icermektedir Ileri harekata iliskin planda nakil araclarinin yetersiz olmasi nedeniyle bu soruna cozum getirmek uzere degisiklik yapildi Colden yapilacak bir kanat hareketi iptal edildi ve 23 Kolordu nun piyade tumenlerine iki Libya piyade tumeni sahile daha yakin bir yol boyunca oncu unsur gorevi verildi Maletti Grubu ileri harekatin kanat guvenligini saglamakla gorevlendirildi Bu durumda General Berti Ingiliz kontrolundeki arazide ilerlerken kendi topcusu ve tanklariyla piyadesini destekleyecektir Italyan Hava Kuvvetleri ne bagli ucaklar 9 Eylul 1940 gunu Ingiliz hedeflerine karsi harekata gectiler ve ayni gun RAF la Ingiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri catismaya basladilar Libya ni dogusu ve Misir in batisi uzerinde her iki tarafin avci ucaklari it dalasina girdiler Ayni sekilde her iki tarafin bombardiman ucaklari da dusman hedeflere akinlar duzenlediler Ingiliz bombardiman ucaklari Tobruk u ve Italyan geri hatlarindaki diger mevzileri bombaladi Italyan bombardiman ucaklari ise ileri harekat hatti uzerindeki Ingiliz mevzilerine saldirdilar Karadaki Italyan ilerlemesi bir dizi aksaklik bas gosterdi Kuzey Afrika daki Italyan harekatinda neredeyse bastan itibaren isler iyi gitmemisdi 12 Haziran da 63 Italyan askeri Ingilizler tarafindan tutsak edildi Bir tumen izlemesi gereken guzergahi kaybetti ve bircok aracin motoru asiri isindi Bu arada cok sayida Ingiliz birligi araziyi mayinlayarak geri cekilmekteydi Ote yandan Maletti Grubu Misir siniri yakinlarinda Sidi Omar da kademelenmede ileri cikarken duzenini yitirdi Sonuc olarak Italyan genel taarruzu yavas ve duzensiz bir taarruz cikisi yapmistir Italyan radyolari dunyanin bircok radyo istasyonlari tarafindan alinan bildirilerinde bu durumu aciklamislardi Bununla birlikte Ingiliz 11 Hussar Maletti Grubu nun colde ilerleyisini 10 Eylul e kadar durdurabilmis degildi Yogun bir sis Ingiliz birliklerini gizledi ve Italyan birliklerinin taarruzun ileri hatlarina intikalinde gecikmelere yol acti Sis kalktiginda 11 Hussar havadan Italyan ucaklarinin karadan ise tanklarinin ve Italyan topcusunun taarruzu altinda kalmistir Bu arada Italyan ileri hareketi gelisiyordu Italyan 1 Karagomlekliler Tumeni 13 Eylul 1940 gunu Fort Capuzzo yu geri aldi Daha sonra Italyan ileri hareketi Libya Misir sinirini gecti Dort gun sonra Misir iclerinde ilerlemekteydiler Ayni gun Sallum da tek bir Ingiliz mufrezesi tum Italyan 1 Libya Tumeni nin saldirisi karsisinda yalniz kaldi Plato uzerinde konuslanmis Ingiliz mevzileri yogun bir ates altina alindi Ancak taarruz oncesi bu baraj atesi basladiginda ileri mevzilerdeki Ingiliz askerler zaten ne geri cekilmeye baslamislardi Bu arada ilerleyen Italyan askerleri de Ingiliz mevzilerinden acilan hafif ates altina alinmislardi Italyan kuvvetlerinin dort tumenden olusan unsurlari yavas yavas ciddi bir kayba ugramadan gecidden ilerlediler Bu ilerlemedeki Italyan kayiplari daha cok Ingiliz istihkamcilarin dosemis oldugu mayinlar yuzunden olmustur Ingiliz kuvvetlerinin cekilme hatlarinda tahrip olmus ve terk edilmis arac ve silahlar geride birakildi Gun sonunda Ingiliz ortme kuvvetinin buyuk bolumu Mersa Matruh civarina geri cekilmisti Bu arada Italyan ileri hareketi surmus ve 1 Karagomlekliler Tumeni Sidi Barrani ye girmistir Sidi Barrani den 16 km mesafedeki yonundeki ileri hareket ise Maresal Graziani tarafindan ikmal sorunlari gerekce gosterilerek durdurulmustur Mussolini ye sorunlar hakkinda karamsar bir rapor verdi Her seyden once Mersa Matruh a yaklasma yuruyusunun alti gunlerini alacagini ileri surdu Ordunun yeni bazi ihtiyaclari vardi bunlar arasinda 600 katira ihtiyac duyuluyordu Maresal Graziani gorunuse gore umutlarini daha fazla nakliye olanagina sahip olmaya baslamisti Mussolini nin ileri harekata devam etmesi yonunde baski yapmasina karsin Maresal Graziani Sidi Barrani de ilerlemeyi durdurdu ve siper kazdirmaya basladi Ayrica ikisi Tummar da dordu Sofafi de sarp kayaliklarin ustunde olmak uzere dokuz tahkimat hazirlatti Bu tahkimatlar zincirinin gerisinde Buq Buq da Sidi Omar da ve Halfaya Gecidi nde Italyan tumenleri konuslandi Maresal Graziani nin kuvvetleri bu konuslanmayla Ingiliz ana kuvvetlerinin Mersa Matruh taki savunma mevzilerinden 130 km batidaydi Sonuclari ve devamiSonuc itibariyla Kuzey Afrika daki Italyan askeri harekati baslardaki stratejik hedefi olan Suveys Kanali na ulasmadan cok daha geride kendi Komutanligi tarafindan durduruldu Italyan harekati bu sekliyle Ingiliz kuvvetlerine taarruz etmekten cok Ingiliz ortme kuvvvetlerini geri atarak cephe hattini ileri almak olarak gorunmektedir Ingiliz kuvvetleri ile ilgili olarak General Wavell in yazdiklari soyledir Bu geri cekilmenin paniksiz ve beceriyle gerceklestirilmesinde ayni zamanda birliklerin dayaniklilik ve taktik becerilerinde elimizdeki en buyuk dayanak General Gott komutasindaki Destek Grubu ve Yarbay Campbell Komutasindaki topcuydu Misir istilasi ile ilgili olarak Mussolini 26 Ekim de uzun suren duraklamadan memnun degildi Sidi Barrani nin ele gecirilmesinden sonraki bu kirk gunluk duraklamanin dusman in isine yaradigini dusunuyordu Iki gun sonra 28 Ekim 1940 gunu Italyan Ordusu Yunanistan a taarruz etti ve tum dikkatler Misir ve Maresal Graziani den uzaklasti Boylece Maresal Graziani nin aceleye getirmeden harekat plani yapmaya firsati oldu Mersa Matruh yonundeki yeni ileri harekat icin 15 Aralik ya da 18 Aralik tarihi belirlendi Ancak kisa bir sure sonra Maresal Graziani ve dolayisiyla Italyan kuvvetleri Misir da olaylarin gidisati uzerindeki inisiyatiflerini kaybettiler Ingiliz kuvvetleri 8 Aralik 1940 tarihinde Sidi Barrani disindan gecen bir hat boyunca duzenlenmis olan Italyan tahkimatlarina karsi bir genel taarruz baslattilar General Berti hastalik izni nedeniyle Kuzey Afrika dan ayrilmis O nun birliklerinin komutasini gecici olarak General ustlenmisti Ingiliz taarruzu son derece parlak bir basariyla baskin tarzinda gelisti Italyan 10 Ordusu ndan imha edilmeyen ancak birkac birlik geri cekilmeyi basarabildi Ingiliz taarruzu 11 Aralik ta kapali adini alan genis olcekli bir karsi taarruz seklini aldi Italyan kuvvetleri Libya iclerine kadar cekilmek zorunda kaldilar Bir baskin olarak baslayan genel taarruz sona erdiginde Italyan 10 Ordusu nun tumu imha olmustu Kaynakca a b World War II s Opening Salvoes in North Africa Jim Fox 5 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Agustos 2011 Winston Churchill The Second World War cilt 2 Sh 416 a b c Kenneth Macksey Beda Fomm Sh 35 Ian Stanley Playfair The Mediterranean and Middle East Cilt 1 Sh 109 Ian Stanlay Playfair The Mediterranean and Middle East Cilt 1 Sh 121 Ian Stanlay Playfair The Mediterranean and Middle East Cilt 1 Sh 54 a b c L Hart II Dunya Savasi Tarihi Sh 117 Kenneth Macksey Beda Fomm Sh 25 See also NZ Electronic Text Centre Chapter Three 24 Kasim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c d e Kenneth Macksey Beda Fomm Sh 38 a b Kenneth Macksey Beda Fomm Sh 28 a b c d e f g Arsivlenmis kopya 24 Kasim 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Agustos 2011 Ian Walker Iron Hulls Iron Hearts Mussolini s elite armoured divisions in North Africa Sh 62 Ian Walker Iron Hulls Iron Hearts Mussolini s elite armoured divisions in North Africa Sh 61 a b c Ian Stanlay Playfair The Mediterranean and Middle East Cilt 1 Sh 205 a b c d e Kenneth Macksey Beda Fomm Sh 40 Ian Stanlay Playfair The Mediterranean and Middle East Cilt 1 2004 Sh 209 210 Kenneth Macksey Beda Fomm Sh 29 Martin Gilbert The Second World War Sh 125 Ian Stanlay Playfair The Mediterranean and Middle East Cilt 1 2004 Sh 210 a b c Kenneth Macksey Beda Fomm Sh 47 Ian Stanlay Playfair The Mediterranean and Middle East Cilt 1 2004 Map 15 between Sh 256 287 Kenneth Macksey Beda Fomm Sh 68 Archibald Wavell Despatch on Operations in the Middle East From August 1939 to November 1940 Sh 3001KaynakcaLiddell Hart II Dunya Savasi Tarihi Cilt 1 YKB Yayinlari Winston Churchill The Second World War Volume II Their Finest Hour Boston Houghton Mifflin Company ISBN 0 395 41056 8 Martin Gilbert The Second World War Phoenix ISBN 1 84212 262 2 Major Kenneth Macksey Beda Fomm Classic Victory Ballentine s Illustrated History of the Violent Century Battle Book Number 22 Ballantine Books Ian W Walker Iron Hulls Iron Hearts Mussolini s elite armoured divisions in North Africa Marlborough Crowood ISBN 1 86126 646 4 Archibald Wavell Despatch on Operations in the Middle East From August 1939 to November 1940 London War Office in London Gazette Supplement no 37609 pp 2997 3006 13 June 1946 Retrieved 2009 10 31 Ian Stanley Playfair The Mediterranean and Middle East Cilt 1 Naval amp Military Press ISBN 1 84574 065 3 The New Zealand Electronic Text Centre www nzetc org 24 Kasim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde