Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Paşa (d. 1735 - ö. 20 Şubat 1781), I. Abdülhamid saltanatında, 22 Ağustos 1779-20 Şubat 1781 tarihleri arasında bir yıl beş gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Paşa | |
---|---|
Osmanlı Sadrazamı | |
Görev süresi 22 Ağustos 1779 - 20 Şubat 1781 | |
Hükümdar | I. Abdülhamid |
Yerine geldiği | Kalafat Mehmed Paşa |
Yerine gelen | İzzet Mehmed Paşa |
Kişisel bilgiler | |
Ölüm | 20 Şubat 1781 İstanbul |
Hayatı
Kırşehir'in kazasının (günümüzde Nevşehir ilinde bağlı Gülşehir ilçesi) bir mahalle olan Karacaşar'da 1735'te doğmuştur. 1747'de on iki yaşında İstanbul'a gelmiştir. "Aşçıbaşı" diye şöhreti olan Sürre emini Süleyman Ağa dayısı olduğundan kendisini sarayda helvahaneye kaydettirmiştir. Bu gencin yetişmesini arzu eden Süleyman Ağa, yeğeninin eğitimi ve tahsilini yakın dostlarından olup yeniçeri ocağının 56. Ortası subaylarından Hacı Odabaşı'ya havale etmiştir. Seyyid Mehmet beş yıl kadar Hacı Odabaşı'nın nezareti altında eğitim almış, bir müddet dayısının hizmetinde bulunmuş ve dayısının ölümü üzerine 1753'te ocağına kaydedilmiştir. Seyyid Mehmet, bu ocakta da okumaya ve kitabete önem verip eğitimini ilerletmiş ve bu nedenle Aralık 1761'de Enderun'ada hazine odasına alınmıştır. Eğitimi nedeniyle de 9 Mart 1762'de hazine odası ikinci yazıcılığı görevi verilmiştir. Bu sırada Seyyid Mehmet Efendi'nin kardeşi Helvacı Mustafa Ağa veliaht Abdülhamid'in kahvecibaşılığında bulunmakta ve veliahdın işlerinin baş idarecisi olduğu için Seyyid Mehmet Efendi de o tarihlerde Abdülhamid'e kapılanmıştır. I. Abdülhamit 21 Ocak 1774'te tahta çıkınca Seyyid Mehmet Efendi 20 Şubat 1774'te hasodaya nakledilerek mabeyinci ve yirmi bir gün sonra hazine kethüdası ve 4 Mart 1775'te de padişahın silahtarı olmuştur.
Seyyid Mehmet Efendi, padişahın teveccühü dolayısıyla devlet idaresine büyük etkilerde bulunmaya başlamıştır. Kendisine rakip olabilecekleri birer birer saraydan uzaklaştırmıştır. Sadrazam azil ve tayinlerinde de etkili olup istediği kişiyi sadrazam yaptırabilecek ve o mevkide bulunan beğenmediği kişiyi azlettirecek kadar nüfuz elde etmiştir.
Küçük Kaynarca Antlaşması'ndan sonra I. Abdülhamid reform yapmak isteyerek sadarete tayin ettiği vezirlere geniş salahiyet veriyor görünmekteydi. Ama bu yetkiler hatt-ı hümayunlarda kalıyordu. Sadrazamlar mevkilerinde tutunabilmek için Karavezir Seyyid Mehmet Efendi ile iyi geçinmeye mecbur kalmaktaydılar ve kendilerine verilen yetkileri istedikleri gibi kullanamıyorlardı. Bunun yanında, Küçük Kaynarca'dan sonra Sultan'ın sadrazam olarak seçtiği kişiler arasında reform işlerini kavrayıp başaracak yetenekli, cesur, değerli vezirler bulunmamaktaydı. Uzunçarşılı'ya göre
I. Abdülhamid vaziyeti göz önüne alarak askeri bir ıslahatın lüzumunu şiddetle takdir etmişti. Bunun için sadaret makamını işgal edenlere bu hususta tam bir salahiyet vermiş ise de bunlardan İzzet Mehmed, Derviş Mehmed, Darendeli Mahmud, Kalafat Mehmed Paşalardan hiçbirisi istenilen ıslahatı yapacak kabiliyet ve cesarette olmamışlardı.[]
I. Abdülhamid'i reformlarını yeterli bulmayan diğer tarihçiler bu durumu değişik yorumlamaktadırlar; örneğin:
I. Abdülhamit bu dönemde yeni önlemler almayıp sadece sudan sebeblerle sık sık değiştirme politikası gütmekte idi. Geleneksel kurumlar oldukça yetersizlikleriyle aynen korundu. Abdülhamit sudan bahanelerle sık sık sadrazam değiştirdi... Seçtiği sadrazamlar ise... dünya görüşü kıt, sorunları kavramaktan uzak kişilerdi. Bu... sadrazamların ilk yedisinin seçimlerinde Peygamber'le adaş olmalardan uğur beklemekteydi... Bunların ortak özellikleri adlarının "Mehmed" (Muhammed) olmasıydı.
Padişah'ın sık sık sadrâzam değişmesinin Silahdar Seyyid Mehmet Paşa bu işlere karışması nedeniyle ortaya çıktığı ve bu göreve getirilenlerin de iş görmeden ayrılmasından da onun mesul olduğuna dair söylentiler İstanbul'da yayılmıştı. İstanbul'da yangınların da sık sık çıkması, bunda da silâhtarın eli bulunduğu hakkında dedikodular yayılıp artmaktaydı. Karavezir Seyyid Mehmed Paşa artık perde arkasından çıkarak şahsen işleri ele almasına lüzum görülmüştü. Bunun için 22 Ağustos 1779 da Sultan I. Abdülhamit Beşiktaş sarayında iken Kalafat Mehmet Paşa'yı sadrazamlıktan azletmiş ve yeni sadrazam olarak Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Paşa'ya mühr-i humayunu vermiştir.
Bir buçuk sene süren (on sekiz ay on bir gün) sadarazamlık döneminde Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Paşa'nın bazı reformcu icraat ve faaliyeti görülmüştür.
Karavezir Seyyid Mehmet'in ilk icraatı her yıl yapılması gelenek haline gelmiş eyalet valilerinin merkezden ve diğer eyaletlerden gelen diğer kişilerle değiştirilmesini o yıl için durdurmak oldu. Böylece yeni bir valiliğe çok sayıda maiyetle gitmek zorunluğu ve bu yolculuk menzili üzerinde olup yer değiştirmekte olan vali, maiyetine ve hayvanlarına iase sağlamak zorunluğunda olan yerli halkın eziyetini önlemiş oldu. Bundan sonra vali değiştirmeleri her yıl değil ancak gerektiği zaman yapılmaya başlandı.
Merkez idaresinin kalem teşkilatında bozuklukları gidermeye çalışıp bu merkezi kalem teşkilatlarına yetenekli memurlar tayin etmeye gayret etti. Bu arada yetenekli Abdülrezzak Bahir Efendi'ye vezirlik rütbesi vererek divan-ı hümayun bürokrasini iyileştirdi. Halil Hamid Efendi'yi reis-ül küttab tayin etti. Kendi kardeşi olan Vezir Mustafa Paşa'yı nişancılık görevinden alarak yetenekli devlet memurlarından Hacı Mustafa Efendi'yi nişancı tayin etti.
Humbaracı Ahmet Paşa ve Baron de Tott zamanlarında kurulan ve ıslah edilen humbaracı ve süratli topçu askerinin eğitimine önem verdi. Bu birliklerin Kâğıthane'de yaptıkları atış eksersizlerine şahsen katılıp başarılı subay ve askerlere teşvik edici ihsanlar verdi. Bunu öğrenen I. Abdülhamit sadrazama padişahlara mahsus siyah bir tilki kürkü ihsan etti.
Küçük Kaynarca Antlaşması Rus yük gemilerinin Akdeniz ve Karadeniz taraflarında serbest nakil yapılmalarını kabul etmişti. İstanbul'un iaşesi için zahirenin çoğu Karadeniz sahillerinden gelmekte idi. Rus nakliye gemilerinin Karadeniz zahirelerini Ege ve Akdeniz'e götürerek İstanbul iaşenin kısılacağından korkulmaya başlandı. Karavezir Seyyid Mehmet Paşa Fransa elçisini aracılığı ile Rus nakliye gemilerinin serbestçe taşıyacakları zahirelerin sadece Rusya ülkesi üretimi olması üzerinde Rusya ile anlaşmaya vardı.
Küçük Kaynarca Antlaşması ile Rusların lüzum gördükleri her yerde konolosluklar açmasını kabul edilmişti. Ruslar Eflak ve Buğdan'da konsolosluklar kurmak istemekteydi. Osmanlı hükûmeti bu konsoloslukların oralardaki ahaliyi kışkırtmak için tahrik odağı kullanılmasından şüphelenmekteydi ve bunu önlemek istemekteydi. Önce antlaşmada bulunan "amme-i mevazı" tabirinin sırf İngiltere ve Fransa'nın konsolosluklarının bulundukları yerler olduğunun ve bu tabirin Eflak ve Buğdan'a uygulanamıyacağı iddia edildi. Fakat Rus elçisi ve merkezi hükûmeti buna itiraz etti. Sonunda Ocak 1780'de yine Fransa elçiliği aracılığı ile Rusların sadece Silistre eyalet merkezinde tek bir konsolosluk açmaları üzerinde anlaşmaya varıldı.
Fakat, Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Paşa kendisinden daha ziyade başarılar beklendiği sırada hastalandı ve 20 Şubat 1781 de kırk beş yaşında iken öldü. İstanbul'da vefat eden sadrazamların cenaze namazlarının Fatih Camii'nde kılınması gelenek idi. Ama aynı günde padişahın ölen oğlu Şehzade Mehmet için de değişik camiide cenaze namazı kılınması gerekmekteydi. Bu iki cenaze namazı arasında vakit olmaması ve iki caminin arasında mesafenin uzaklığı nedeniyle, şeyhülislama da danışıdıktan sonra, Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Paşa cenaze namazı Yeni Camii'nde (Valide Sultan Camii'nde) kılındı.
Bahçekapısı'nda Hamidiye türbesi mezarlığına defnedilmiştir.
Değerlendirme
Esmer olmasından dolayı silâhtarlığında Kara silâhtar ve sadaretinde de Karavezir denilmiştir.
I. Abdülhamit kendisini çok sevmiş ve itimad göstermiş, hizmetinden memnun kalmış ve hastalığı esnasında bizzat ziyaretine gelmiştir.
"Hâdikatül Vüzera zeyli" 'nde
fatin, zeki, teferrüde mail, kısa boylu, esmer, çirkin bir kişi idi. Önceleri latifeyi ve şakayı sever ve Nasreddin Hoca fıkralarıyla musahabeler yaparken hasodaya naklinden sonra huyunu değiştirerek hiddetli ve düşünmeden iş yapmaya başladığı
belirtilmektedir.
Eserleri
Doğum yeri olan Arapsun (günümüzde Gülşehir)'de adını taşıyan'da cami, imaret, mektep, kütüphane ve hamam yaptırmış, şehkente su getirtmiş, sekiz çeşme ile bütün tesislerine vakıf tahsis etmiştir. Bundan başka, Arapsun'a etraftaki Sarılar Türkmen aşiretini iskân ettirerek Damat İbrahim Paşa'nın Muşkara'yı Nevşehir yaptığı gibi, o zaman köy olan Arapsun'u bir kasaba haline koyarak Gülşehir ismini verdirmiş ve bu yeni ismi vakfiyesine kaydettirmiştir.
1777'de İstanbul'de "Silahtar Seyit Mehmet Paşa Camii"'ni yaptırmıştır.
İstanbul'da Hızıralez'den önce kuzu kesmek yasağı bunun sadareti zamanında konulmuştur.
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu Mülkün Sultanlari, İstanbul:Oğlak, . say 176
- Danişmend, İsmail Hâmi, (1961) Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul:Türkiye Yayınevi.
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5,
- Tektaş, Nazim (2002), Sadrâzamlar Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Yayınevi (Google books: [1]7 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Siyasi görevi | ||
---|---|---|
Önce gelen: Kalafat Mehmed Paşa | Osmanlı Sadrazamı 22 Ağustos 1779 - 20 Şubat 1781 | Sonra gelen: İzzet Mehmed Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Pasa d 1735 o 20 Subat 1781 I Abdulhamid saltanatinda 22 Agustos 1779 20 Subat 1781 tarihleri arasinda bir yil bes gun sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adamidir Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 22 Agustos 1779 20 Subat 1781Hukumdar I AbdulhamidYerine geldigi Kalafat Mehmed PasaYerine gelen Izzet Mehmed PasaKisisel bilgilerOlum 20 Subat 1781 IstanbulHayatiKirsehir in kazasinin gunumuzde Nevsehir ilinde bagli Gulsehir ilcesi bir mahalle olan Karacasar da 1735 te dogmustur 1747 de on iki yasinda Istanbul a gelmistir Ascibasi diye sohreti olan Surre emini Suleyman Aga dayisi oldugundan kendisini sarayda helvahaneye kaydettirmistir Bu gencin yetismesini arzu eden Suleyman Aga yegeninin egitimi ve tahsilini yakin dostlarindan olup yeniceri ocaginin 56 Ortasi subaylarindan Haci Odabasi ya havale etmistir Seyyid Mehmet bes yil kadar Haci Odabasi nin nezareti altinda egitim almis bir muddet dayisinin hizmetinde bulunmus ve dayisinin olumu uzerine 1753 te ocagina kaydedilmistir Seyyid Mehmet bu ocakta da okumaya ve kitabete onem verip egitimini ilerletmis ve bu nedenle Aralik 1761 de Enderun ada hazine odasina alinmistir Egitimi nedeniyle de 9 Mart 1762 de hazine odasi ikinci yaziciligi gorevi verilmistir Bu sirada Seyyid Mehmet Efendi nin kardesi Helvaci Mustafa Aga veliaht Abdulhamid in kahvecibasiliginda bulunmakta ve veliahdin islerinin bas idarecisi oldugu icin Seyyid Mehmet Efendi de o tarihlerde Abdulhamid e kapilanmistir I Abdulhamit 21 Ocak 1774 te tahta cikinca Seyyid Mehmet Efendi 20 Subat 1774 te hasodaya nakledilerek mabeyinci ve yirmi bir gun sonra hazine kethudasi ve 4 Mart 1775 te de padisahin silahtari olmustur Seyyid Mehmet Efendi padisahin teveccuhu dolayisiyla devlet idaresine buyuk etkilerde bulunmaya baslamistir Kendisine rakip olabilecekleri birer birer saraydan uzaklastirmistir Sadrazam azil ve tayinlerinde de etkili olup istedigi kisiyi sadrazam yaptirabilecek ve o mevkide bulunan begenmedigi kisiyi azlettirecek kadar nufuz elde etmistir Kucuk Kaynarca Antlasmasi ndan sonra I Abdulhamid reform yapmak isteyerek sadarete tayin ettigi vezirlere genis salahiyet veriyor gorunmekteydi Ama bu yetkiler hatt i humayunlarda kaliyordu Sadrazamlar mevkilerinde tutunabilmek icin Karavezir Seyyid Mehmet Efendi ile iyi gecinmeye mecbur kalmaktaydilar ve kendilerine verilen yetkileri istedikleri gibi kullanamiyorlardi Bunun yaninda Kucuk Kaynarca dan sonra Sultan in sadrazam olarak sectigi kisiler arasinda reform islerini kavrayip basaracak yetenekli cesur degerli vezirler bulunmamaktaydi Uzuncarsili ya gore I Abdulhamid vaziyeti goz onune alarak askeri bir islahatin luzumunu siddetle takdir etmisti Bunun icin sadaret makamini isgal edenlere bu hususta tam bir salahiyet vermis ise de bunlardan Izzet Mehmed Dervis Mehmed Darendeli Mahmud Kalafat Mehmed Pasalardan hicbirisi istenilen islahati yapacak kabiliyet ve cesarette olmamislardi kaynak belirtilmeli I Abdulhamid i reformlarini yeterli bulmayan diger tarihciler bu durumu degisik yorumlamaktadirlar ornegin I Abdulhamit bu donemde yeni onlemler almayip sadece sudan sebeblerle sik sik degistirme politikasi gutmekte idi Geleneksel kurumlar oldukca yetersizlikleriyle aynen korundu Abdulhamit sudan bahanelerle sik sik sadrazam degistirdi Sectigi sadrazamlar ise dunya gorusu kit sorunlari kavramaktan uzak kisilerdi Bu sadrazamlarin ilk yedisinin secimlerinde Peygamber le adas olmalardan ugur beklemekteydi Bunlarin ortak ozellikleri adlarinin Mehmed Muhammed olmasiydi Padisah in sik sik sadrazam degismesinin Silahdar Seyyid Mehmet Pasa bu islere karismasi nedeniyle ortaya ciktigi ve bu goreve getirilenlerin de is gormeden ayrilmasindan da onun mesul olduguna dair soylentiler Istanbul da yayilmisti Istanbul da yanginlarin da sik sik cikmasi bunda da silahtarin eli bulundugu hakkinda dedikodular yayilip artmaktaydi Karavezir Seyyid Mehmed Pasa artik perde arkasindan cikarak sahsen isleri ele almasina luzum gorulmustu Bunun icin 22 Agustos 1779 da Sultan I Abdulhamit Besiktas sarayinda iken Kalafat Mehmet Pasa yi sadrazamliktan azletmis ve yeni sadrazam olarak Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Pasa ya muhr i humayunu vermistir Bir bucuk sene suren on sekiz ay on bir gun sadarazamlik doneminde Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Pasa nin bazi reformcu icraat ve faaliyeti gorulmustur Karavezir Seyyid Mehmet in ilk icraati her yil yapilmasi gelenek haline gelmis eyalet valilerinin merkezden ve diger eyaletlerden gelen diger kisilerle degistirilmesini o yil icin durdurmak oldu Boylece yeni bir valilige cok sayida maiyetle gitmek zorunlugu ve bu yolculuk menzili uzerinde olup yer degistirmekte olan vali maiyetine ve hayvanlarina iase saglamak zorunlugunda olan yerli halkin eziyetini onlemis oldu Bundan sonra vali degistirmeleri her yil degil ancak gerektigi zaman yapilmaya baslandi Merkez idaresinin kalem teskilatinda bozukluklari gidermeye calisip bu merkezi kalem teskilatlarina yetenekli memurlar tayin etmeye gayret etti Bu arada yetenekli Abdulrezzak Bahir Efendi ye vezirlik rutbesi vererek divan i humayun burokrasini iyilestirdi Halil Hamid Efendi yi reis ul kuttab tayin etti Kendi kardesi olan Vezir Mustafa Pasa yi nisancilik gorevinden alarak yetenekli devlet memurlarindan Haci Mustafa Efendi yi nisanci tayin etti Humbaraci Ahmet Pasa ve Baron de Tott zamanlarinda kurulan ve islah edilen humbaraci ve suratli topcu askerinin egitimine onem verdi Bu birliklerin Kagithane de yaptiklari atis eksersizlerine sahsen katilip basarili subay ve askerlere tesvik edici ihsanlar verdi Bunu ogrenen I Abdulhamit sadrazama padisahlara mahsus siyah bir tilki kurku ihsan etti Kucuk Kaynarca Antlasmasi Rus yuk gemilerinin Akdeniz ve Karadeniz taraflarinda serbest nakil yapilmalarini kabul etmisti Istanbul un iasesi icin zahirenin cogu Karadeniz sahillerinden gelmekte idi Rus nakliye gemilerinin Karadeniz zahirelerini Ege ve Akdeniz e goturerek Istanbul iasenin kisilacagindan korkulmaya baslandi Karavezir Seyyid Mehmet Pasa Fransa elcisini araciligi ile Rus nakliye gemilerinin serbestce tasiyacaklari zahirelerin sadece Rusya ulkesi uretimi olmasi uzerinde Rusya ile anlasmaya vardi Kucuk Kaynarca Antlasmasi ile Ruslarin luzum gordukleri her yerde konolosluklar acmasini kabul edilmisti Ruslar Eflak ve Bugdan da konsolosluklar kurmak istemekteydi Osmanli hukumeti bu konsolosluklarin oralardaki ahaliyi kiskirtmak icin tahrik odagi kullanilmasindan suphelenmekteydi ve bunu onlemek istemekteydi Once antlasmada bulunan amme i mevazi tabirinin sirf Ingiltere ve Fransa nin konsolosluklarinin bulunduklari yerler oldugunun ve bu tabirin Eflak ve Bugdan a uygulanamiyacagi iddia edildi Fakat Rus elcisi ve merkezi hukumeti buna itiraz etti Sonunda Ocak 1780 de yine Fransa elciligi araciligi ile Ruslarin sadece Silistre eyalet merkezinde tek bir konsolosluk acmalari uzerinde anlasmaya varildi Fakat Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Pasa kendisinden daha ziyade basarilar beklendigi sirada hastalandi ve 20 Subat 1781 de kirk bes yasinda iken oldu Istanbul da vefat eden sadrazamlarin cenaze namazlarinin Fatih Camii nde kilinmasi gelenek idi Ama ayni gunde padisahin olen oglu Sehzade Mehmet icin de degisik camiide cenaze namazi kilinmasi gerekmekteydi Bu iki cenaze namazi arasinda vakit olmamasi ve iki caminin arasinda mesafenin uzakligi nedeniyle seyhulislama da danisidiktan sonra Silahdar Karavezir Seyyid Mehmed Pasa cenaze namazi Yeni Camii nde Valide Sultan Camii nde kilindi Bahcekapisi nda Hamidiye turbesi mezarligina defnedilmistir DegerlendirmeEsmer olmasindan dolayi silahtarliginda Kara silahtar ve sadaretinde de Karavezir denilmistir I Abdulhamit kendisini cok sevmis ve itimad gostermis hizmetinden memnun kalmis ve hastaligi esnasinda bizzat ziyaretine gelmistir Hadikatul Vuzera zeyli nde fatin zeki teferrude mail kisa boylu esmer cirkin bir kisi idi Onceleri latifeyi ve sakayi sever ve Nasreddin Hoca fikralariyla musahabeler yaparken hasodaya naklinden sonra huyunu degistirerek hiddetli ve dusunmeden is yapmaya basladigi belirtilmektedir EserleriDogum yeri olan Arapsun gunumuzde Gulsehir de adini tasiyan da cami imaret mektep kutuphane ve hamam yaptirmis sehkente su getirtmis sekiz cesme ile butun tesislerine vakif tahsis etmistir Bundan baska Arapsun a etraftaki Sarilar Turkmen asiretini iskan ettirerek Damat Ibrahim Pasa nin Muskara yi Nevsehir yaptigi gibi o zaman koy olan Arapsun u bir kasaba haline koyarak Gulsehir ismini verdirmis ve bu yeni ismi vakfiyesine kaydettirmistir 1777 de Istanbul de Silahtar Seyit Mehmet Pasa Camii ni yaptirmistir Istanbul da Hiziralez den once kuzu kesmek yasagi bunun sadareti zamaninda konulmustur Kaynakca a b c d Uzuncarsili Ismail Hakki 1956 Osmanli Tarihi IV Cilt I Kisim Karlofca Antlasmasindan XVIII Yuzyilin Sonlarina Kadar 6 Baski 2007 Ankara Turk Tarih Kurumu ISBN 975 16 0015 4 say 473 475 Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak say 176Dis baglantilarSakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak ISBN 9753292996 say 176 Danismend Ismail Hami 1961 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN978 975 254 278 5 Tektas Nazim 2002 Sadrazamlar Osmanli da Ikinci Adam Saltanati Istanbul Cati Yayinevi Google books 1 7 Aralik 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Kalafat Mehmed Pasa Osmanli Sadrazami 22 Agustos 1779 20 Subat 1781 Sonra gelen Izzet Mehmed Pasa