Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İş ve özgürlük için Washington'a yürüyüş veya Büyük Washington yürüyüşü (İngilizce: March on Washington for Jobs and Freedom) 28 Ağustos 1963 günü Washington'da sona eren hak mücadelesi eylemlerini anlatır. Yürüyüş ve gösterilerin amacı ABD'de maruz kalan Afroamerikalıların hakları ve yaşamakta oldukları yoksulluğa karşı çözüm arayışıdır. Eylemlerin kapanışında insan hakları savunucusu Martin Luther King Jr. Lincoln Anıtı önünden yaptığı tarihi Bir Hayalim Var konuşmasıyla ırkçılığın sonlandırılması çağrısı yapmıştır.
Yaklaşık 250 bin kişinin katıldığı eylemde çoğunluğu Afroamerikalılar oluşturmuştur. ABD tarihindeki en büyük insan hakları gösterisi olan eyleme United Auto Workers sendikası ve beyaz başkanı de destek vermiştir. Eylemin 1964 Medeni Haklar Yasasının kabul edilmesinde büyük etkisi olduğu belirtilmektedir.
Arka planı
Amerika Birleşik Devletleri Anayasasına yapılan Afroamerikalılar yasal olarak kölelikten kurtarılırken eşit yurttaşlık hakkını elde etmişlerdir. Amerikan İç Savaşının hemen ardından Afroamerikalı erkekler seçme hakkına kavuşmuştur. Ancak 1865-1877 döneminde uygulanan Amerika Birleşik Devletleri'nin yeniden yapılanma dönemi siyaseti terk edilince özellikle eski köleci Güney eyaletlerinde iktidara gelen eski varlıklı sınıflar yasal hakları fiilen sınırlamış ve uygulanmasını engellemiştir. Dolayısıyla yoksul beyazlar ve siyahiler siyasetin dışına itilmiş, ayrımcılığa uğramıştır. Tüm ülkede adı konmamış bir şekilde Jim Crow yasaları 1960'lı yıllara kadar egemen olmuştur. İnsanların eğitim, seçme, seçilme hakları gibi temel özgürlükleri engellenmiş, siyahlarla beyazların evlenmesi yasaklanmıştır.
20.yüzyıl başlarında hak savunucuları Washington D.C.'ye yürüme fikrini hak aramanın bir aracı olarak hayal etmeye başlamıştır. Bu çabaların ilki 1940'lı yıllardaki Washington'a Yürüyüş Hareketi adı altında örgütlenmiştir. Özellikle Pullman Şirketi tarafından işletilen demiryolu yataklı vagonlarında hamal olarak görev yapan siyahiler sendikada örgütlenmiş ve temel haklarını aramaya başlamıştır. Vagon Hamalları Sendikası başkanı diğer sendikalarla birlikte hareket ederek 1941 yılında 100 bin siyahi Amerikalının Washington'a yürümesi yolunda çağrı yapmış ve sürmekte olan II. Dünya Savaşı sırasında olağanüstü kârlarla çalışan savunma sanayii firmalarının siyahi işçilere yönelik ayrımcılığına son verilmesini talep etmiştir. 1 Temmuz 1941 günü için planlanan eylemin yakıcılığından çekinen dönemin ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt 25 Haziran günü yayınladığı 8802 sayılı kararnameyle savunma sanayiindeki ayrımcılığa son vermiş, yürüyüş de iptal edilmiştir.
1963 yılına gelindiğinde insan hakları mücadelesi artık güç kazanmış durumdaydı. Bu yıl aynı zamanda Başkan Abraham Lincoln tarafından imzalanan Özgürlük Bildirgesinin 100. yıl dönümüydü. Bu dönemde artan hak talepleri nedeniyle çeşitli şiddet olayları yaşansa da bu alanda faaliyet gösteren iki büyük çaplı örgüt olan National Association for the Advancement of Colored People (NAACP) ve Southern Christian Leadership Conference (SCLC) aralarındaki anlaşmazlıkları ikinci plana atarak Washington D.C.'ye yürüyüş için ortaklaştılar. Bu dönemde insan hakları konusunda büyük umutlar bağlanan John F. Kennedy yönetiminin beklentiyi karşılayamamış olması da eylemi tetiklemiştir. Kennedy Afroamerikalılara yönelik haklara dair çalışma yapsa da süreç suikast sonucu öldürülmesiyle durmuş, ondan sonra başa geçen Lyndon B. Johnson tarafından yasalaştırılmıştır. Ancak buna rağmen siyahilere yönelik ayrımcılık ve şiddet sürmüştür.
Yürüyüş
A. Philip Randolph ve Bayard Rustin, Aralık 1961'de yürüyüşü planlamaya başlarlar. İki güne yayılmış şekilde tasarlanan protesto eylemlerinde oturma eylemleri, lobi faaliyetleri ve Lincoln Anıtında yapılacak olan kitlesel bir miting yer almaktaydı. Randolph ve Rustin siyahiler arasındaki işsizliğe çözüm bulunması ve kamu görevlerinin siyahilere de açılması yönünde talepleri dile getirmek istiyorlardı. Farklı örgütler eylem fikrine destek vermiş sendikalar da iş konusuna odaklanılması durumunda destek vereceklerini bildirmişlerdi. 15 Mayıs 1963'te büyük herhangi bir örgütün desteğini veya onayını almadan kamuoyuna yaptığı açıklamada Randolph Washington'a yapılacak yürüyüşü ilan etmiştir. Diğer insan hakları örgütleri ve sendika liderleriyle yapılan görüşmelerin ardından yürüyüşün iş ve özgürlük için olmasında karar kılınır. 1963 yılı Haziran ayında örgütler ve kurumlar arasında koordinasyon sağlanması için Council for United Civil Rights Leadership adlı komisyon kurulur. Komisyonu oluşturan liderler şunlardı:
- Randolph, yürüyüşün lideri
- , Congress of Racial Equality Başkanı
- John Lewis, Student Nonviolent Coordinating Committee Sekreteri
- Dr. Martin Luther King Jr., Southern Christian Leadership Conference Başkanı
- , NAACP Başkanı
- , National Urban League Başkanı.
Yürüyüşten iki ay önce komiteye dört beyaz lider dahil edilir. Böylece toplamda 10 kişiden oluşan ve verimli çalışan bir heyet oluşur:
- , United Automobile Workers Sendikası Başkanı
- , National Council of Churches eski başkanı
- , National Catholic Conference for Interracial Justice Başkanı
- , American Jewish Congress Başkanı.
Yürüyüş planı, tüm hak savunucu örgütler tarafından desteklenmiyordu. Rustin başta olmak üzere bazı kesimler eylemin şiddete yol açmasından çekinmekte ve hareketin saygınlığının zedelenebileceğini düşünmekteydi. Ayrıca İslam Milleti hareketi lideri Malcolm X planı "Washington'daki maskaralık" şeklinde tanımlayarak eleştirmiştir.
Yürüyüş ulusal ölçekte basın kurumlarının dikkatini çekmeyi başarmıştı. Ancak kimse bu kadar büyük bir toplamın biraraya gelmesine ihtimal vermiyordu. Life dergisi yürüyüşle ilgili yaptığı haberde başkentin Birinci Bull Run Muharebesi'nden bu yana böyle bir işgal girişimiyle karşılaşmadığını yazabilmiştir. Emniyet güçleri eylemde gözaltına alınacaklara yer açmak için çoksayıda hapishanedeki tutukluların yerlerini değiştirmiştir. 28 Ağustos günü tarifeli seferlerin dışında 2 binden çok otobüs, 21 tren, 10 uçak ve sayısız hususi araç Washington'a gelmek üzere yola çıkmıştır. Yürüyüşün liderlerinin Kongre üyeleriyle toplantısı uzadığı için toplanan kalabalık onları beklemeden Washington Anıtından Lincoln Anıtına doğru harekete geçmiştir. Constitution Caddesinde yürüyüş kolunun önüne geçebilen liderler burada fotoğraflanmıştır. Yürüyüş televizyonlardan canlı olarak verilmiş, hapishanelerde mahkûmların izlemesine olanak tanınmıştır. Yürüyüşün sonunda aşağıdaki kişiler konuşma yapmıştır.
- – Yürüyüş koordinatörü
- – UAW, AFL–CIO
- – NAACP
- John Lewis – SNCC
- – Little Rock, Arkansas
- Dr. – United Presbyterian Church and the National Council of Churches
- Floyd McKissick – CORE
- – National Urban League
- Kısa konuşmalar: Haham – American Jewish Congress, – National Catholic Conference ve Josephine Baker – dansçı ve aktris
- Dr. Martin Luther King Jr. – SCLC. Ünlü Bir Hayalim Var konuşmasını yapmıştır.
Konuşamayanlar
Konuşmacılar arasından bir kadının olmaması başta hak savunucusu olmak üzere çok sayıda kişi tarafından eleştirilmiştir. , Josephine Baker, , Rosa Parks ve Lena Horne gibi isimler orada olmalarına rağmen konuşturulmamıştır. Ayrıca işsizler adına bir işçinin konuşturulmaması da yürüyüşü tertipleyenlerin orta sınıf ideolojisine hitap etmeleri eleştirilerine prim vermiştir.
Sahne alan sanatçılar
Etkinlik sırasında sarasında Joan Baez, Bob Dylan, Peter, Paul and Mary gibi sanatçılar sahne almıştır. Hiçbir siyahi grubun sahne almaması Dick Gregory gibi sanatçılar tarafından eleştirilmiştir.
Süreci destekleyen ünlüler
Etkinlik sırasında orada bulunan ünlüler arasında Josephine Baker, Harry Belafonte, Sidney Poitier, James Baldwin, Jackie Robinson, Sammy Davis, Jr., Dick Gregory, Eartha Kitt, Ossie Davis, Ruby Dee, Diahann Carroll, Bill Russell ve Lena Horne sayılabilir. Ayrıca etkinlik sırasında orada olmasalar da sürece destek verenler arasında James Garner, , Charlton Heston, Paul Newman, Joanne Woodward, Rita Moreno, Marlon Brando, Bobby Darin, Burt Lancaster ve Judy Garland sayılabilir.
Tepkiler
Yürüyüşü örgütleyen isimlerden Randolph ve Rustin olağanüstü katılıma rağmen taleplerinin yerine getirilmesinden umutsuz olurken King, yürüyüşün etkili olduğunu ancak sonraki eylemlerde ekonomik adaletsizliğe daha çok odaklanılması gerektiğini söylemiştir.
Malcolm X, yaptığı değerlendirmede yürüyüşün bir pikniğe döndüğünü söylerken esas amaçtan sapıldığına vurgu yapmış, siyahilerin güçlerinin ve nefretlerinin beyazların da eyleme katılmasıyla seyreltildiğini savunmuştur.
Eyleme katılan çok sayıda kişi tarihi ve hayatlarını değiştiren bir eyleme katılmaktan dolayı mutluluklarını ifade ederken, bazıları yürüyüşün amacının seyreltildiği görüşünü desteklemiştir.
Etkileri
Black Panther Party ve ABD Komünist Partisi gibi örgütler yürüyüşteki eşitlik talebinin halihazırdaki sistem içinde asla mümkün olmadığını, bu değişikliğin bir sosyalist devrim ile olanaklı olduğunu vurgulamıştır.
Liberal ve muhafazakârlar yürüyüşü sadece King tarafından yapılan Bir Hayalim Var konuşmasına indirgemiş ve içeriğini boşaltarak popüler hale getirmişlerdir.
İzleyen dönemde çok sayıda hak savunma eylemi Washington'a yürüyüş şeklinde gerçekleşmiştir.
Galeri
-
![image]()
-
![image]()
Aktör Ossie Davis -
![image]()
Dr. Ralph Bunche -
![image]()
Major League Baseball oyuncusu, Jackie Robinson -
![image]()
Liderler fotoğraf çekimi için bir arada -
![image]()
Şarkı söyleyen eylemciler -
![image]()
-
![image]()
Yemek dağıtım organizasyonu -
![image]()
Sammy Davis Jr. ve , NAACP Başkanı -
![image]()
-
![image]()
Notlar
Kaynakça
- ^ FDR Library sitesinde kararnamenin tam metni 11 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 26 Nisan 2022 tarihinde erişilmiştir
- ^ Taylor Branch, Parting the waters: America in the King years 1954-1963 Simon & Schuster, 1989 s.88
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Is ve ozgurluk icin Washington a yuruyus veya Buyuk Washington yuruyusu Ingilizce March on Washington for Jobs and Freedom 28 Agustos 1963 gunu Washington da sona eren hak mucadelesi eylemlerini anlatir Yuruyus ve gosterilerin amaci ABD de maruz kalan Afroamerikalilarin haklari ve yasamakta olduklari yoksulluga karsi cozum arayisidir Eylemlerin kapanisinda insan haklari savunucusu Martin Luther King Jr Lincoln Aniti onunden yaptigi tarihi Bir Hayalim Var konusmasiyla irkciligin sonlandirilmasi cagrisi yapmistir 28 Agustos 1963 gunu yuruyusun sonunda Washington da toplanan eylemciler Yaklasik 250 bin kisinin katildigi eylemde cogunlugu Afroamerikalilar olusturmustur ABD tarihindeki en buyuk insan haklari gosterisi olan eyleme United Auto Workers sendikasi ve beyaz baskani de destek vermistir Eylemin 1964 Medeni Haklar Yasasinin kabul edilmesinde buyuk etkisi oldugu belirtilmektedir Arka planiAmerika Birlesik Devletleri Anayasasina yapilan Afroamerikalilar yasal olarak kolelikten kurtarilirken esit yurttaslik hakkini elde etmislerdir Amerikan Ic Savasinin hemen ardindan Afroamerikali erkekler secme hakkina kavusmustur Ancak 1865 1877 doneminde uygulanan Amerika Birlesik Devletleri nin yeniden yapilanma donemi siyaseti terk edilince ozellikle eski koleci Guney eyaletlerinde iktidara gelen eski varlikli siniflar yasal haklari fiilen sinirlamis ve uygulanmasini engellemistir Dolayisiyla yoksul beyazlar ve siyahiler siyasetin disina itilmis ayrimciliga ugramistir Tum ulkede adi konmamis bir sekilde Jim Crow yasalari 1960 li yillara kadar egemen olmustur Insanlarin egitim secme secilme haklari gibi temel ozgurlukleri engellenmis siyahlarla beyazlarin evlenmesi yasaklanmistir 20 yuzyil baslarinda hak savunuculari Washington D C ye yurume fikrini hak aramanin bir araci olarak hayal etmeye baslamistir Bu cabalarin ilki 1940 li yillardaki Washington a Yuruyus Hareketi adi altinda orgutlenmistir Ozellikle Pullman Sirketi tarafindan isletilen demiryolu yatakli vagonlarinda hamal olarak gorev yapan siyahiler sendikada orgutlenmis ve temel haklarini aramaya baslamistir Vagon Hamallari Sendikasi baskani diger sendikalarla birlikte hareket ederek 1941 yilinda 100 bin siyahi Amerikalinin Washington a yurumesi yolunda cagri yapmis ve surmekte olan II Dunya Savasi sirasinda olaganustu karlarla calisan savunma sanayii firmalarinin siyahi iscilere yonelik ayrimciligina son verilmesini talep etmistir 1 Temmuz 1941 gunu icin planlanan eylemin yakiciligindan cekinen donemin ABD Baskani Franklin D Roosevelt 25 Haziran gunu yayinladigi 8802 sayili kararnameyle savunma sanayiindeki ayrimciliga son vermis yuruyus de iptal edilmistir 1963 yilina gelindiginde insan haklari mucadelesi artik guc kazanmis durumdaydi Bu yil ayni zamanda Baskan Abraham Lincoln tarafindan imzalanan Ozgurluk Bildirgesinin 100 yil donumuydu Bu donemde artan hak talepleri nedeniyle cesitli siddet olaylari yasansa da bu alanda faaliyet gosteren iki buyuk capli orgut olan National Association for the Advancement of Colored People NAACP ve Southern Christian Leadership Conference SCLC aralarindaki anlasmazliklari ikinci plana atarak Washington D C ye yuruyus icin ortaklastilar Bu donemde insan haklari konusunda buyuk umutlar baglanan John F Kennedy yonetiminin beklentiyi karsilayamamis olmasi da eylemi tetiklemistir Kennedy Afroamerikalilara yonelik haklara dair calisma yapsa da surec suikast sonucu oldurulmesiyle durmus ondan sonra basa gecen Lyndon B Johnson tarafindan yasalastirilmistir Ancak buna ragmen siyahilere yonelik ayrimcilik ve siddet surmustur YuruyusYuruyusun sorumlulari Washington da Baskan Yardimcisi Lyndon B Johnson ve Bassavci Robert F Kennedy ile birlikte Beyaz Saray da 22 Haziran 1963 A Philip Randolph ve Bayard Rustin Aralik 1961 de yuruyusu planlamaya baslarlar Iki gune yayilmis sekilde tasarlanan protesto eylemlerinde oturma eylemleri lobi faaliyetleri ve Lincoln Anitinda yapilacak olan kitlesel bir miting yer almaktaydi Randolph ve Rustin siyahiler arasindaki issizlige cozum bulunmasi ve kamu gorevlerinin siyahilere de acilmasi yonunde talepleri dile getirmek istiyorlardi Farkli orgutler eylem fikrine destek vermis sendikalar da is konusuna odaklanilmasi durumunda destek vereceklerini bildirmislerdi 15 Mayis 1963 te buyuk herhangi bir orgutun destegini veya onayini almadan kamuoyuna yaptigi aciklamada Randolph Washington a yapilacak yuruyusu ilan etmistir Diger insan haklari orgutleri ve sendika liderleriyle yapilan gorusmelerin ardindan yuruyusun is ve ozgurluk icin olmasinda karar kilinir 1963 yili Haziran ayinda orgutler ve kurumlar arasinda koordinasyon saglanmasi icin Council for United Civil Rights Leadership adli komisyon kurulur Komisyonu olusturan liderler sunlardi Randolph yuruyusun lideri Congress of Racial Equality Baskani John Lewis Student Nonviolent Coordinating Committee Sekreteri Dr Martin Luther King Jr Southern Christian Leadership Conference Baskani NAACP Baskani National Urban League Baskani Yuruyusten iki ay once komiteye dort beyaz lider dahil edilir Boylece toplamda 10 kisiden olusan ve verimli calisan bir heyet olusur United Automobile Workers Sendikasi Baskani National Council of Churches eski baskani National Catholic Conference for Interracial Justice Baskani American Jewish Congress Baskani Yuruyus plani tum hak savunucu orgutler tarafindan desteklenmiyordu Rustin basta olmak uzere bazi kesimler eylemin siddete yol acmasindan cekinmekte ve hareketin sayginliginin zedelenebilecegini dusunmekteydi Ayrica Islam Milleti hareketi lideri Malcolm X plani Washington daki maskaralik seklinde tanimlayarak elestirmistir Yuruyus ulusal olcekte basin kurumlarinin dikkatini cekmeyi basarmisti Ancak kimse bu kadar buyuk bir toplamin biraraya gelmesine ihtimal vermiyordu Life dergisi yuruyusle ilgili yaptigi haberde baskentin Birinci Bull Run Muharebesi nden bu yana boyle bir isgal girisimiyle karsilasmadigini yazabilmistir Emniyet gucleri eylemde gozaltina alinacaklara yer acmak icin coksayida hapishanedeki tutuklularin yerlerini degistirmistir 28 Agustos gunu tarifeli seferlerin disinda 2 binden cok otobus 21 tren 10 ucak ve sayisiz hususi arac Washington a gelmek uzere yola cikmistir Yuruyusun liderlerinin Kongre uyeleriyle toplantisi uzadigi icin toplanan kalabalik onlari beklemeden Washington Anitindan Lincoln Anitina dogru harekete gecmistir Constitution Caddesinde yuruyus kolunun onune gecebilen liderler burada fotograflanmistir Yuruyus televizyonlardan canli olarak verilmis hapishanelerde mahkumlarin izlemesine olanak taninmistir Yuruyusun sonunda asagidaki kisiler konusma yapmistir Yuruyus koordinatoru UAW AFL CIO NAACP John Lewis SNCC Little Rock Arkansas Dr United Presbyterian Church and the National Council of Churches Floyd McKissick CORE National Urban League Kisa konusmalar Haham American Jewish Congress National Catholic Conference ve Josephine Baker dansci ve aktris Dr Martin Luther King Jr SCLC Unlu Bir Hayalim Var konusmasini yapmistir KonusamayanlarKonusmacilar arasindan bir kadinin olmamasi basta hak savunucusu olmak uzere cok sayida kisi tarafindan elestirilmistir Josephine Baker Rosa Parks ve Lena Horne gibi isimler orada olmalarina ragmen konusturulmamistir Ayrica issizler adina bir iscinin konusturulmamasi da yuruyusu tertipleyenlerin orta sinif ideolojisine hitap etmeleri elestirilerine prim vermistir Sahne alan sanatcilarEtkinlik sirasinda sarasinda Joan Baez Bob Dylan Peter Paul and Mary gibi sanatcilar sahne almistir Hicbir siyahi grubun sahne almamasi Dick Gregory gibi sanatcilar tarafindan elestirilmistir Sureci destekleyen unlulerEtkinlik sirasinda orada bulunan unluler arasinda Josephine Baker Harry Belafonte Sidney Poitier James Baldwin Jackie Robinson Sammy Davis Jr Dick Gregory Eartha Kitt Ossie Davis Ruby Dee Diahann Carroll Bill Russell ve Lena Horne sayilabilir Ayrica etkinlik sirasinda orada olmasalar da surece destek verenler arasinda James Garner Charlton Heston Paul Newman Joanne Woodward Rita Moreno Marlon Brando Bobby Darin Burt Lancaster ve Judy Garland sayilabilir TepkilerYuruyusu orgutleyen isimlerden Randolph ve Rustin olaganustu katilima ragmen taleplerinin yerine getirilmesinden umutsuz olurken King yuruyusun etkili oldugunu ancak sonraki eylemlerde ekonomik adaletsizlige daha cok odaklanilmasi gerektigini soylemistir Malcolm X yaptigi degerlendirmede yuruyusun bir piknige dondugunu soylerken esas amactan sapildigina vurgu yapmis siyahilerin guclerinin ve nefretlerinin beyazlarin da eyleme katilmasiyla seyreltildigini savunmustur Eyleme katilan cok sayida kisi tarihi ve hayatlarini degistiren bir eyleme katilmaktan dolayi mutluluklarini ifade ederken bazilari yuruyusun amacinin seyreltildigi gorusunu desteklemistir EtkileriBlack Panther Party ve ABD Komunist Partisi gibi orgutler yuruyusteki esitlik talebinin halihazirdaki sistem icinde asla mumkun olmadigini bu degisikligin bir sosyalist devrim ile olanakli oldugunu vurgulamistir Liberal ve muhafazakarlar yuruyusu sadece King tarafindan yapilan Bir Hayalim Var konusmasina indirgemis ve icerigini bosaltarak populer hale getirmislerdir Izleyen donemde cok sayida hak savunma eylemi Washington a yuruyus seklinde gerceklesmistir GaleriSidney Poitier Harry Belafonte ve Charlton Heston Aktor Ossie Davis Dr Ralph Bunche Major League Baseball oyuncusu Jackie Robinson Liderler fotograf cekimi icin bir arada Sarki soyleyen eylemciler Charlton Heston James Baldwin Marlon Brando ve Harry Belafonte Yemek dagitim organizasyonu Sammy Davis Jr ve NAACP Baskani Peter Paul and Mary National Basketball Association oyuncusu Bill RussellNotlar Ingilizce PorterKaynakca FDR Library sitesinde kararnamenin tam metni 11 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 26 Nisan 2022 tarihinde erisilmistir Taylor Branch Parting the waters America in the King years 1954 1963 Simon amp Schuster 1989 s 88