Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şahruh bin Ferruh Yesar – Şirvanşahlar Devleti'nin 43. hükümdarı, Şirvanşah 'ın oğlu, Şirvanşahlar Devletinin son hükümdarıdır. Safevi Devleti Şahı I. Tahmasp tarafından 1539'da katledilmesiyle, Şirvanşahlar Devleti tarih sahnesinden silinmiştir
| Şahruh bin Ferruh Yesar | |
|---|---|
| Şirvanşahlar Hükümdarı | |
| Hüküm süresi | 1535-1538 |
| Önce gelen | |
| Doğum | Bakü |
| Ölüm | 1539 Tebriz |
| Hanedan | Şirvanşahlar |
| Babası | |
Hayatı
Yerini alacak varisi bulunmayan 1535 yılında öldükten sonra, devletin ileri gelen beyleri, 'ın oğlu ve Şehinşah 'in 15 yaşındaki torunu Şahruh'u alelacele Dağıstan'dan Şamahı'ya getirip, Şirvanşah tahtına oturttular. Şahruh adına ilk olarak 1535'te, Şamahı'da gümüş sikkeler kesilmiştir. Bu devirde Derbendi Şirvanşahlar Hanedanı bir çöküş yaşıyordu. Şirvan'da gerçekte hakimiyet, başta naip Lala Hüseyin Bey olmak üzere, Şirvan feodal beylerinin elinde bulunmaktaydı. Ülkede dirlik ve düzen bozulmuş, feodal beyler başına buyruk hareket etmekteydiler. Halk müşkül durumdaydı.
Şirvan'da isyan
1537 yılının kış aylarının başlarında Şirvan'da, kendisinin Şehinşah'ın oğlu olduğunu iddia eden Sultan Muhammed isimli Kalenderi bir dervişin liderliğinde halk ayaklanması patlak verdi. Liderliğini yaptığı kalabalık güruhla birlikte Salyan şehrini ele geçirdi ve Şamahı'ya doğru hareket etti. Ferruh'un orduları savaşmak istemiyordu ve emrindeki feodal beyler arasında da büyük ayrılıklar bulunmaktaydı. Böyle bir durumda isyancıları karşılayarak, isyanı bastırması mümkün değildi. Çaresizce, emrindeki beylerle birlikte Şamahı'yı terk ederek, 'ne çekildi. İsyancılar, savaş olmadan şehri ele geçirdiler. Fakat, kendi aralarında bile birlik sağlayamayan isyancı grup, şehirde düzen ve disiplini sağlayamadı. Yaşanan karmaşa, halkın hoşnutsuzluğuna ve itirazlarına yol açtı. Bir müddet Şamahı'da kalan isyancılar kendi aralarında da ihtilaf yaşamaya başladılar. Şehri terk edip tekrar Salyan'a doğru yola çıktılar. İsyancıların şehri terk ettiği haberini alan Şahruh, 'nden çıkarak onları takip etmeye başladı. İsyancıları Salyan yakınlarında yakalayıp mağlup etti. Kalenderi elebaşı esir alınarak öldürüldü. Sosyal Karakteri çok belirgin olmasa da, sahte bir hükümdarın ortaya çıkıp, etrafına dervişleri ve büyük bir halk kitlesini toplayabilmesi, bu hareketi Ön Asya'nın 18 ve 19. asırda görülen "köylü ayaklanmaları" sınıfına dahil etmemize imkân vermektedir
I. Tahmasb'ın Şirvan Seferi
İsyan bastırıldıktan sonra, Kalenderi mezhebine mensup ve Safevi sarayının talimatıyla hareket eden dul karısı Perihan Hanım, Tebriz'e giderek Şirvanşahlar Devleti'nin içinde bulunduğu zor durumu kardeşi Şah Tahmasb'a ileterek, Şirvan'ı kolaylıkla ele geçirebileceğini söyledi. İsyandan sonra, Şirvan emirleri halka karşı zulüm ve gaddarlıklarını daha da arttırdılar. Baskı dayanılmaz hale gelmişti. Korucubaşı (az:Qorçu) Padar bir grup askerle beraber Tebriz'e geldi. Tahmasb'a şikayette bulunarak, Şirvan'a müdahale etmesini talep etti. Şahruh'un bir mektupla sadakatini bildirdiği Osmanlı İmparatorluğu, Tahmasb için ciddi bir tehdit oluşturuyordu ki, bu da Tahmasb'ı bir takım acil tedbirler almaya itti.
Çoktan beridir Şirvan'ı topraklarına katmayı düşünmekte olan Şah Tahmasb aradığı uygun bahaneyi bulmuştu. Azeri tarihçi 'nun anlatımıyla "...Şah Şahruh'un ülkesini kötü idare etmesi, onun beylerinin çirkinlikleri, ordusunun karıştığı hırsızlık olayları, ülkedeki dinsizlik ve dini yapılara saygısızlık, Tahmasb'ın kulağına kadar gelmişti. Bunun üzerine Tahmasb, , Kaçar ve Talış aşiretlerinin beylerine, Elkas Mirza'nın kumandasında Karabağ ve Mugan'ın gayri nizami birlikleri ve Kızılbaş ordusudan 20.000 asker ile Şirvan'ı ele geçirmeyi emretti. 1538'in baharında Elkas Mirza Korucubaşı Padar'ın eşliğinde Kura Nehri'ni geçti. Şirvan'a girdi. ve Kebele kalelerini 300'er kişilik kuvvetle takviye ederek, Şirvan'ın en büyük kalesi olan 'ni kuşattılar. Şehrin komutanı (kütval/kale muhafızı) Nimetullah Bey idi. Fakat Kızılbaş komutanlar, askerlerin bir kısmını 'nde bırakarak, Şahruh, Lala Hüseyin Bey ve diğer Şirvan emirlerinin sığındığı, yüksek bir tepede bulunan, erişilmesi güç 'ne yöneldiler. Kalenin savunucularının direnişine, yanında Hüseyin Bey'le Kızılbaşlar arasındaki savaşın sonucuna rağmen, Safeviler, Şirvanlıları yenilgiye uğratarak Gürcü kalesini ele geçirdiler.
Elkas Mirza'nın dört aylık (tarihçiler ve Müneccimbaşı'ya göre yedi, Hürşah'a göre dokuz ay) muhasarasına Şahruh ve emirleri içinde bulundukları mahrumiyet ve zorluğa rağmen cesurca direndiler. Ordusuyla birlikte Şahruh'un yardımına gelen Şeki hükümdarı Derviş Muhammed Han, Buğurt Kalesi yakınlarında mağlubiyete uğradı. Askerlerinin büyük kısmını kaybederek, geri çekilmek zorunda kaldı. Top atışlarıyla yıkılan kale surları ve yardım umutlarının kesilmesi, kaledekilerin direncini kırdı. Hüseyin Bey, Tahmasb'a teslim olmaya razı olduklarını bildirdi. Saraya gönderilen ulak Tahmasb'a Merend'de ulaştı.
'nin verdiği bilgiye göre, Buğurt'a gelen Şah Tahmasb, adamlarını Şahruh'un yanına göndererek ona toprak ve hediyeler vereceğine dair yalan vaatlerde bulundu. Şamahı'nın beylerini ve önde gelenlerini de yalan vaatlerle kandırdı. Şehrin yüksek rütbelilerinin ve zenginlerinin paralarına el koyarak, çoğunun idam edilmesini emretti. Ertəsi gün Şahruh, Hüseyin Bəy, Muhammed Bey və Şirvan emirleri hediyelerle Tahmasb'ın huzuruna çıkarak, saraylarının ve hazinelerinin anahtarlarını takdim ettiler.Şirvanşahların XIII. asırdan beri Buğurt Kalesin'de saklanılan hazinesine Tahmasb sahip oldu.
Ölümü
Buğurt Kalesi'nin düşmesinden sonra Şahruh, Lala Hüseyin Bey ve Muhammed Bey hapsedildi. Buğurt Kalesi'nin yıkılması emredildi. 27 Eylül 1538'de 'nin kütvalı Nimetullah Bey, Tahmasb'ın huzuruna gelip, kaleyi ona teslim etdi. Cemazüyülevvel ayının yedinci günü Lala Hüseyin Bey idam edildi. Şeref Han Bitlisi şöyle yazmıştır:
Kızılbaşların amansız kılıçları altında, kalede mühasra edilenlerin altı yüze yakını öldürüldü. Hatta Şah Tahmasb, babası Şeyh Haydar'ın intikamını almak için, birçok Şirvan ileri gelenini kendi elleriyle öldürdü
Şah Tahmasb Şirvan'ı ikta olarak kardeşi Elkas Mirza'ya verdi, Şirvanşah Şahruh'u da bir köle gibi zincire vurarak Tebriz'e götürdü. 1539'da gizlice idam edilmesi emrini verdi.
Şirvanşah Devleti'nin sonu
Tahmasb Şirvan'ı ele geçirdikten sonra, 'nın devrildiğini ilan etti ve Şirvan'ı 'ne kattı. Ülke, şahın kardeşi Beylerbeyi Elkas Mirza'nın yönettiği bir vilayete çevrildi. Şirvan'ın neredeyse tüm ileri gelenleri yok edildi. Onların toprakları Kızılbaş aşiretlerin liderlerine, komutanlarına pay edildi. 1535'te Tebriz'i ele geçiren Osmanlı sultanı I. Süleyman'ın tarafına geçmiş olan lideri , Osmanlı'ya ihanet ederek 6.000 kişilik göçeriyle birlikte Sürlük yaylağında şahın yanına geldi. Şirvan vilayetinin bir parçası – Salyan, və Bakü ona bağışlandı. Özgürlüklerine düşkün olan Şirvan halkı, uzun süre Şirvanşahlar Devleti'nin yok olduğu düşüncesine rıza göstermeyerek, kimi yerlerde ciddi mukavemet gösterdiler. uzun ve şiddetli mücadelelerden sonra, 1540'ta Bakü Kalesi'ni ele geçirerek, ahaliden epey insanı katletti. 1543 yılında, kendisine yapılan suikaste 'nin de katıldığını düşünen Tahmasb, onun kardeşleriyle birlikte idam edilmesi emrini verdi. Bu emir Elkas Mirza tarafındən Şirvan'da icra edildi.
Kaynakça
- ^ Həsən Rumlu, s.272-273
- ^ Tarixi Cənnabi, v.961a
- ^ Mюнeджим-бaши, c.l74
- ^ Xurşah. Tarixi-İlçiye Nizamşah, c.60.
- ^ Пaxoмoв. Kлaды Aзepбaйджaнa, вып.II, c.49, №495.
- ^ Həsən Rumlu, s.282
- ^ Иcкeндep Myнши. Tapиx aлeм apa, c.59, 89-90
- ^ Xurşah. Tarixi-İlçiye Nizamşah, s.60-61
- ^ Пeтpyшeвcкий. Aзepбaйджaн в XVI-XVII вeкax. c.266.
- ^ Xurşah.Tarixi-İlçiyeNizamşah. s.60-62
- ^ Həsən Rumlu, s.285-286
- ^ Иcкeндep Myнши. Tapиx aлeм apa, c.60
- ^ Həsən Rumlu, s.285-286.
- ^ Шapaф-xaн Бидлиcи, т.II, c.181-185
- ^ Дopн, c.597
- ^ Joseph von Hammer. Geschichte des Osmanischen Reiches. Bd. IV, Pest, 1827, t.IV s.61.
- ^ Həsən Rumlu, c.285-289
- ^ Mюнeджжим-бaши, c.174
- ^ Шapaф-xaн Бидлиcи, т.II, c.188
- ^ Xurşah. Tarixi-İlçiye Nizamşah, s.62-64
- ^ Tarixi Cənnabi, v.61
- ^ Дopн, c.600.
- ^ 3aкapийa aл-Kaзвини. Acap aл-билaд, изд. Bюcтeнфeльдa, ч.II, 4.392.
- ^ Həsən Rumlu, s.289-290, 295
- ^ Шapaф-xaн Бидлиcи, ч. Ц, c.188
- ^ Mюнeджжим-бaши. c.174
- ^ Tarixi-Cənnabi, л.961b.
- ^ Xurşah. Tarixi-İlçiye Nizamşah. s.64
- ^ Шapaф-xaн Бидлиcи, ц, c.188-189, 191
- ^ Həsən Rumlu, s.295, 300
- ^ A.Джeнкинcoн. Пyтeшecтвиe в Пepcию. Л., 1938, c.204-205.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sahruh bin Ferruh Yesar Sirvansahlar Devleti nin 43 hukumdari Sirvansah in oglu Sirvansahlar Devletinin son hukumdaridir Safevi Devleti Sahi I Tahmasp tarafindan 1539 da katledilmesiyle Sirvansahlar Devleti tarih sahnesinden silinmistirSahruh bin Ferruh YesarSirvansahlar HukumdariHukum suresi1535 1538Once gelenDogumBakuOlum1539 TebrizHanedanSirvansahlarBabasiHayatiYerini alacak varisi bulunmayan 1535 yilinda oldukten sonra devletin ileri gelen beyleri in oglu ve Sehinsah in 15 yasindaki torunu Sahruh u alelacele Dagistan dan Samahi ya getirip Sirvansah tahtina oturttular Sahruh adina ilk olarak 1535 te Samahi da gumus sikkeler kesilmistir Bu devirde Derbendi Sirvansahlar Hanedani bir cokus yasiyordu Sirvan da gercekte hakimiyet basta naip Lala Huseyin Bey olmak uzere Sirvan feodal beylerinin elinde bulunmaktaydi Ulkede dirlik ve duzen bozulmus feodal beyler basina buyruk hareket etmekteydiler Halk muskul durumdaydi Sirvan da isyan 1537 yilinin kis aylarinin baslarinda Sirvan da kendisinin Sehinsah in oglu oldugunu iddia eden Sultan Muhammed isimli Kalenderi bir dervisin liderliginde halk ayaklanmasi patlak verdi Liderligini yaptigi kalabalik guruhla birlikte Salyan sehrini ele gecirdi ve Samahi ya dogru hareket etti Ferruh un ordulari savasmak istemiyordu ve emrindeki feodal beyler arasinda da buyuk ayriliklar bulunmaktaydi Boyle bir durumda isyancilari karsilayarak isyani bastirmasi mumkun degildi Caresizce emrindeki beylerle birlikte Samahi yi terk ederek ne cekildi Isyancilar savas olmadan sehri ele gecirdiler Fakat kendi aralarinda bile birlik saglayamayan isyanci grup sehirde duzen ve disiplini saglayamadi Yasanan karmasa halkin hosnutsuzluguna ve itirazlarina yol acti Bir muddet Samahi da kalan isyancilar kendi aralarinda da ihtilaf yasamaya basladilar Sehri terk edip tekrar Salyan a dogru yola ciktilar Isyancilarin sehri terk ettigi haberini alan Sahruh nden cikarak onlari takip etmeye basladi Isyancilari Salyan yakinlarinda yakalayip maglup etti Kalenderi elebasi esir alinarak olduruldu Sosyal Karakteri cok belirgin olmasa da sahte bir hukumdarin ortaya cikip etrafina dervisleri ve buyuk bir halk kitlesini toplayabilmesi bu hareketi On Asya nin 18 ve 19 asirda gorulen koylu ayaklanmalari sinifina dahil etmemize imkan vermektedir I Tahmasb in Sirvan Seferi Isyan bastirildiktan sonra Kalenderi mezhebine mensup ve Safevi sarayinin talimatiyla hareket eden dul karisi Perihan Hanim Tebriz e giderek Sirvansahlar Devleti nin icinde bulundugu zor durumu kardesi Sah Tahmasb a ileterek Sirvan i kolaylikla ele gecirebilecegini soyledi Isyandan sonra Sirvan emirleri halka karsi zulum ve gaddarliklarini daha da arttirdilar Baski dayanilmaz hale gelmisti Korucubasi az Qorcu Padar bir grup askerle beraber Tebriz e geldi Tahmasb a sikayette bulunarak Sirvan a mudahale etmesini talep etti Sahruh un bir mektupla sadakatini bildirdigi Osmanli Imparatorlugu Tahmasb icin ciddi bir tehdit olusturuyordu ki bu da Tahmasb i bir takim acil tedbirler almaya itti Coktan beridir Sirvan i topraklarina katmayi dusunmekte olan Sah Tahmasb aradigi uygun bahaneyi bulmustu Azeri tarihci nun anlatimiyla Sah Sahruh un ulkesini kotu idare etmesi onun beylerinin cirkinlikleri ordusunun karistigi hirsizlik olaylari ulkedeki dinsizlik ve dini yapilara saygisizlik Tahmasb in kulagina kadar gelmisti Bunun uzerine Tahmasb Kacar ve Talis asiretlerinin beylerine Elkas Mirza nin kumandasinda Karabag ve Mugan in gayri nizami birlikleri ve Kizilbas ordusudan 20 000 asker ile Sirvan i ele gecirmeyi emretti 1538 in baharinda Elkas Mirza Korucubasi Padar in esliginde Kura Nehri ni gecti Sirvan a girdi ve Kebele kalelerini 300 er kisilik kuvvetle takviye ederek Sirvan in en buyuk kalesi olan ni kusattilar Sehrin komutani kutval kale muhafizi Nimetullah Bey idi Fakat Kizilbas komutanlar askerlerin bir kismini nde birakarak Sahruh Lala Huseyin Bey ve diger Sirvan emirlerinin sigindigi yuksek bir tepede bulunan erisilmesi guc ne yoneldiler Kalenin savunucularinin direnisine yaninda Huseyin Bey le Kizilbaslar arasindaki savasin sonucuna ragmen Safeviler Sirvanlilari yenilgiye ugratarak Gurcu kalesini ele gecirdiler Elkas Mirza nin dort aylik tarihciler ve Muneccimbasi ya gore yedi Hursah a gore dokuz ay muhasarasina Sahruh ve emirleri icinde bulunduklari mahrumiyet ve zorluga ragmen cesurca direndiler Ordusuyla birlikte Sahruh un yardimina gelen Seki hukumdari Dervis Muhammed Han Bugurt Kalesi yakinlarinda maglubiyete ugradi Askerlerinin buyuk kismini kaybederek geri cekilmek zorunda kaldi Top atislariyla yikilan kale surlari ve yardim umutlarinin kesilmesi kaledekilerin direncini kirdi Huseyin Bey Tahmasb a teslim olmaya razi olduklarini bildirdi Saraya gonderilen ulak Tahmasb a Merend de ulasti nin verdigi bilgiye gore Bugurt a gelen Sah Tahmasb adamlarini Sahruh un yanina gondererek ona toprak ve hediyeler verecegine dair yalan vaatlerde bulundu Samahi nin beylerini ve onde gelenlerini de yalan vaatlerle kandirdi Sehrin yuksek rutbelilerinin ve zenginlerinin paralarina el koyarak cogunun idam edilmesini emretti Ertesi gun Sahruh Huseyin Bey Muhammed Bey ve Sirvan emirleri hediyelerle Tahmasb in huzuruna cikarak saraylarinin ve hazinelerinin anahtarlarini takdim ettiler Sirvansahlarin XIII asirdan beri Bugurt Kalesin de saklanilan hazinesine Tahmasb sahip oldu OlumuBugurt Kalesi nin dusmesinden sonra Sahruh Lala Huseyin Bey ve Muhammed Bey hapsedildi Bugurt Kalesi nin yikilmasi emredildi 27 Eylul 1538 de nin kutvali Nimetullah Bey Tahmasb in huzuruna gelip kaleyi ona teslim etdi Cemazuyulevvel ayinin yedinci gunu Lala Huseyin Bey idam edildi Seref Han Bitlisi soyle yazmistir Kizilbaslarin amansiz kiliclari altinda kalede muhasra edilenlerin alti yuze yakini olduruldu Hatta Sah Tahmasb babasi Seyh Haydar in intikamini almak icin bircok Sirvan ileri gelenini kendi elleriyle oldurdu Sah Tahmasb Sirvan i ikta olarak kardesi Elkas Mirza ya verdi Sirvansah Sahruh u da bir kole gibi zincire vurarak Tebriz e goturdu 1539 da gizlice idam edilmesi emrini verdi Sirvansah Devleti nin sonu Tahmasb Sirvan i ele gecirdikten sonra nin devrildigini ilan etti ve Sirvan i ne katti Ulke sahin kardesi Beylerbeyi Elkas Mirza nin yonettigi bir vilayete cevrildi Sirvan in neredeyse tum ileri gelenleri yok edildi Onlarin topraklari Kizilbas asiretlerin liderlerine komutanlarina pay edildi 1535 te Tebriz i ele geciren Osmanli sultani I Suleyman in tarafina gecmis olan lideri Osmanli ya ihanet ederek 6 000 kisilik goceriyle birlikte Surluk yaylaginda sahin yanina geldi Sirvan vilayetinin bir parcasi Salyan ve Baku ona bagislandi Ozgurluklerine duskun olan Sirvan halki uzun sure Sirvansahlar Devleti nin yok oldugu dusuncesine riza gostermeyerek kimi yerlerde ciddi mukavemet gosterdiler uzun ve siddetli mucadelelerden sonra 1540 ta Baku Kalesi ni ele gecirerek ahaliden epey insani katletti 1543 yilinda kendisine yapilan suikaste nin de katildigini dusunen Tahmasb onun kardesleriyle birlikte idam edilmesi emrini verdi Bu emir Elkas Mirza tarafinden Sirvan da icra edildi Kaynakca Hesen Rumlu s 272 273 Tarixi Cennabi v 961a Myunedzhim bashi c l74 Xursah Tarixi Ilciye Nizamsah c 60 Paxomov Klady Azepbajdzhana vyp II c 49 495 Hesen Rumlu s 282 Ickendep Mynshi Tapix alem apa c 59 89 90 Xursah Tarixi Ilciye Nizamsah s 60 61 Petpyshevckij Azepbajdzhan v XVI XVII vekax c 266 Xursah Tarixi IlciyeNizamsah s 60 62 Hesen Rumlu s 285 286 Ickendep Mynshi Tapix alem apa c 60 Hesen Rumlu s 285 286 Shapaf xan Bidlici t II c 181 185 Dopn c 597 Joseph von Hammer Geschichte des Osmanischen Reiches Bd IV Pest 1827 t IV s 61 Hesen Rumlu c 285 289 Myunedzhzhim bashi c 174 Shapaf xan Bidlici t II c 188 Xursah Tarixi Ilciye Nizamsah s 62 64 Tarixi Cennabi v 61 Dopn c 600 3akapija al Kazvini Acap al bilad izd Byuctenfelda ch II 4 392 Hesen Rumlu s 289 290 295 Shapaf xan Bidlici ch C c 188 Myunedzhzhim bashi c 174 Tarixi Cennabi l 961b Xursah Tarixi Ilciye Nizamsah s 64 Shapaf xan Bidlici c c 188 189 191 Hesen Rumlu s 295 300 A Dzhenkincon Pyteshectvie v Pepciyu L 1938 c 204 205 Ayrica bakinizSirvansahlar Devleti Azerbaycan tarihi