Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şark Tiyatrosu (Arevelyan Tadron), Tanzimat döneminde İstanbul'da kurulmuş bir tiyatro topluluğu.
| Şark Tiyatrosu | |
|---|---|
| Kurucu | Arakel Altunduryan |
| Kuruluş tarihi | 1859 |
| Kapanış tarihi | 1867 |
| Konum | Beyoğlu, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
Osmanlı Devleti'ndeki ilk profesyonel tiyatro topluluğu olarak bilinir. 1859 yılında Osmanlı tebası Ermeni tiyatrocular tarafından kuruldu. Daha sonra ünlü Tokatlıyan Oteli'nin inşa edildiği yerde bulunan Alcazar de Byzance adlı yapıda Ermenice, Türkçe ve İtalyanca temsiller verdi. Ağırlıklı olarak melodramlar, komediler sahneledi. Birçok yeni ve amatör oyuncunun sahneye çıkmasına olanak tanıması açısından tiyatro tarihinde önemli yeri vardır.
Arka plan
Venedik açıklarındaki 'nda bulunan 'nda 19. yüzyıl ortasında Anadolu'nun pek çok yerinden gelen Osmanlı tebası Ermeni gençler öğrenim görmüş ve eğitim amacıyla organize edilen tiyatro faaliyetleri yoluyla tiyatro sanatını öğrenmişti. Eğitimlerini tamamladıkta nsonra İstanbul'a dönen bazı Ermeni gençler İstanbul'da öncü nitelikte küçük tiyatro grupları kurdular.
Tarihçe
1859'da Hasköy'de bir tiyatro binası inşa eden ancak İstanbul'da tiyatro yapma hakkı padişah fermanıyla Naum Efendi'ye verilince tiyatrosunu kapatmak zorunda kalan , 1861'de kardeşlerinin desteği ile Cadde-i Kebir üzerindeki Café Oriental adlı yapıyı kiralayıp, tiyatroya dönüştürdü; burada muntazam temsiller vermek için hükûmetten izin aldı.
Şark Tiyatrosu (Arevelyan Tadron) adını alan topluluk, ilk oyununu 15 Aralık 1861 tarihinde sahneledi. Sahnelenen ilk oyunlar, İki Ahbap Çavuşlar ve Punçinella idi.
Topluluğun belli başlı oyuncuları Acemyan, S., Agavni Papazyan, Bedros Magakyan, Beşiktaşlıyan, David Triyans, Hovannes Acemyan, Kalus Dernogasyan, Licezi, Osep Çeraz, Romanos Sedefçiyan, Serope Benliyan, Mardiros Mmakyan, Terziyan, Tığlıyan idi. Sonradan Güllü Agop olarak meşhur olan Agop Vartovyan 1862 yılında topluluğa girdi ve ilk olarak Victor Hugo'nun Kral Eğleniyor adlı eserinde oynadı. İlk kadın oyuncular olan Arusyak ve Ağavni Papazyan kardeşler ile Mariam Dzağikyan ilk defa Şark Tiyatrosu'nda sahneye çıktı.
Tiyatronun ilk rejisörü Bedros Mağakyan idi. Çok kısa bir süre sonra Sinyör Asti adlı tecrübeli bir İtalyan tiyatrocu, rejisör olarak görev yaptı. Sinyör Asti, Şark Tiyatrosu'nda heveslilere muntazam tiyatro dersleri verdi.
Şark Tiyatrosu, perdesini birkaç yıl açık tutabildi. Repertuarında yabancı komedilere, melodilere, trajediler yer verdi. Ermenice oyunların yanında Türkçeye çevrilmiş oyunlar da oynadı.
Aralarında geçimsizlikler olan oyuncuların yavaş yavaş ayrılması ile dağılmaya başlayan topluluk, 1862- 1863 sezonunda Moliere ve Voltaire'in eserlerini oynadı. Bu sezonda sahneledikleri tek telif eser, S. Tığlıyan'ın Elonara'sı oldu. Oyunlara ilgi gitgide azaldı ve tiyatro kapandı. Birçok oyuncu İzmir'deki Vaspuragan Topluluğu'na katıldı.
1864'te Sultan, Şark Tiyatrosuna yardımda bulundu, Altınduryan kardeşler tiyatro binasını yıkarak yeniden yaptılar. Tiyatronun başına getirildi. Hekimyan, tiyatroyu tekrar ayağa kaldırmaya çalıştı ancak başarılı olamadı. 1866'da Simon Tıngır isimli bir Ermeni Şark tiyatrosunu yeniden faaliyete geçirdi; tekrar Ermenice oyunlar sahnelemeye başladı. Tiyatro 1867 yılında kapandı.
Şark Tiyatrosu binası
Şark Tiyatrosu'nun mekanı olan “Café Oriental” adlı yapı, 1861'de tiyatroya dönüştürülmüş ve 'Alcazar de Byzance” adını almıştı (Petit Alcazar da deniliyordu). Yapı, 1864’de onarım geçirdi. 1870'teki Büyük Beyoğlu Yangını'ndan kurutulan Alcazar de Byzance binası, 1883'te tramvay yolu döşenirken yıktırıldı.
Ermeni Kilisesi’ne ait olan bu arazi üzerine kısa sürede tekrar bir tiyatro yaptırılmış; 29 Aralık 1883'te görkemli bir balo ile açılışı yapılmıştır. Tiyatronun adı, Yeni Tiyatro ya da Yeni Fransız Tiyatrosu idi. 1892’de bir yangında tiyatronun hem sahnesi hem de içi yandı.
Ermeni Kilisesi, tiyatronun tekrar yapılması için belediyeden izin istedi. Gerekli izin verilmiş olmasına rağmen buraya tiyatro yapılmadı; aynı arazide Tokatlıyan Oteli inşa edildi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . Agos. 19 Aralık 2012. 12 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2023.
- ^ Koytak, Ahmet Selim (2010). "19. yüzyılda İstanbul'da Osmanlı makam müziğinin yapıldığı mekanlar ve batılılaşmanın bu müzik mekanları üzerine etkileri". İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi.
- ^ a b "Anonim : 19. yy. Osmanlı Temaşa Sanatının Başlangıcından 1946'ya Ermeniler". www.bolsohays.com. Erişim tarihi: 21 Eylül 2023.
- ^ a b c And, Metin (Kasım 1970). "100 Soruda Türk Tiyatrosu Tarihi" (PDF). Gerçek Yayınevi.
- ^ a b Ahmet, Refik (27 Şubat 1930). "İlk Türkçe Piyes Nasıl Temsil Edildi?a" (PDF). Vakit gazetesi.
- ^ a b Uslu, Mehmet Fatih (1 Ocak 2015). "İstanbul'da Modern Tiyatronun Doğuşu ve Gelişimi". 26 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Eylül 2023.
- ^ Özel, Mehmet Kerem (Temmuz 2019). "Theatre Buildings of Istanbul in the Tanzimat Era" (PDF). Online Journal of Art and Design.
- ^ "Mıgırdiç Tokatlıyan, Tokatlıyan Otelleri, Gazinosu ve Lokantası". docplayer.biz.tr. Erişim tarihi: 21 Eylül 2023.
- ^ Karadağlı, Özgecan (2006). "Türkiye'ye müzikli sahne sanatlarının girişi- Dikran Çuhacıyan öncesi ve sonrası". Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sark Tiyatrosu Arevelyan Tadron Tanzimat doneminde Istanbul da kurulmus bir tiyatro toplulugu Sark TiyatrosuKurucuArakel AltunduryanKurulus tarihi1859Kapanis tarihi1867KonumBeyoglu Istanbul Osmanli Imparatorlugu Osmanli Devleti ndeki ilk profesyonel tiyatro toplulugu olarak bilinir 1859 yilinda Osmanli tebasi Ermeni tiyatrocular tarafindan kuruldu Daha sonra unlu Tokatliyan Oteli nin insa edildigi yerde bulunan Alcazar de Byzance adli yapida Ermenice Turkce ve Italyanca temsiller verdi Agirlikli olarak melodramlar komediler sahneledi Bircok yeni ve amator oyuncunun sahneye cikmasina olanak tanimasi acisindan tiyatro tarihinde onemli yeri vardir Arka planVenedik aciklarindaki nda bulunan nda 19 yuzyil ortasinda Anadolu nun pek cok yerinden gelen Osmanli tebasi Ermeni gencler ogrenim gormus ve egitim amaciyla organize edilen tiyatro faaliyetleri yoluyla tiyatro sanatini ogrenmisti Egitimlerini tamamladikta nsonra Istanbul a donen bazi Ermeni gencler Istanbul da oncu nitelikte kucuk tiyatro gruplari kurdular Tarihce1859 da Haskoy de bir tiyatro binasi insa eden ancak Istanbul da tiyatro yapma hakki padisah fermaniyla Naum Efendi ye verilince tiyatrosunu kapatmak zorunda kalan 1861 de kardeslerinin destegi ile Cadde i Kebir uzerindeki Cafe Oriental adli yapiyi kiralayip tiyatroya donusturdu burada muntazam temsiller vermek icin hukumetten izin aldi Sark Tiyatrosu Arevelyan Tadron adini alan topluluk ilk oyununu 15 Aralik 1861 tarihinde sahneledi Sahnelenen ilk oyunlar Iki Ahbap Cavuslar ve Puncinella idi Toplulugun belli basli oyunculari Acemyan S Agavni Papazyan Bedros Magakyan Besiktasliyan David Triyans Hovannes Acemyan Kalus Dernogasyan Licezi Osep Ceraz Romanos Sedefciyan Serope Benliyan Mardiros Mmakyan Terziyan Tigliyan idi Sonradan Gullu Agop olarak meshur olan Agop Vartovyan 1862 yilinda topluluga girdi ve ilk olarak Victor Hugo nun Kral Egleniyor adli eserinde oynadi Ilk kadin oyuncular olan Arusyak ve Agavni Papazyan kardesler ile Mariam Dzagikyan ilk defa Sark Tiyatrosu nda sahneye cikti Tiyatronun ilk rejisoru Bedros Magakyan idi Cok kisa bir sure sonra Sinyor Asti adli tecrubeli bir Italyan tiyatrocu rejisor olarak gorev yapti Sinyor Asti Sark Tiyatrosu nda heveslilere muntazam tiyatro dersleri verdi Sark Tiyatrosu perdesini birkac yil acik tutabildi Repertuarinda yabanci komedilere melodilere trajediler yer verdi Ermenice oyunlarin yaninda Turkceye cevrilmis oyunlar da oynadi Aralarinda gecimsizlikler olan oyuncularin yavas yavas ayrilmasi ile dagilmaya baslayan topluluk 1862 1863 sezonunda Moliere ve Voltaire in eserlerini oynadi Bu sezonda sahneledikleri tek telif eser S Tigliyan in Elonara si oldu Oyunlara ilgi gitgide azaldi ve tiyatro kapandi Bircok oyuncu Izmir deki Vaspuragan Toplulugu na katildi 1864 te Sultan Sark Tiyatrosuna yardimda bulundu Altinduryan kardesler tiyatro binasini yikarak yeniden yaptilar Tiyatronun basina getirildi Hekimyan tiyatroyu tekrar ayaga kaldirmaya calisti ancak basarili olamadi 1866 da Simon Tingir isimli bir Ermeni Sark tiyatrosunu yeniden faaliyete gecirdi tekrar Ermenice oyunlar sahnelemeye basladi Tiyatro 1867 yilinda kapandi Sark Tiyatrosu binasiSark Tiyatrosu nun mekani olan Cafe Oriental adli yapi 1861 de tiyatroya donusturulmus ve Alcazar de Byzance adini almisti Petit Alcazar da deniliyordu Yapi 1864 de onarim gecirdi 1870 teki Buyuk Beyoglu Yangini ndan kurutulan Alcazar de Byzance binasi 1883 te tramvay yolu dosenirken yiktirildi Ermeni Kilisesi ne ait olan bu arazi uzerine kisa surede tekrar bir tiyatro yaptirilmis 29 Aralik 1883 te gorkemli bir balo ile acilisi yapilmistir Tiyatronun adi Yeni Tiyatro ya da Yeni Fransiz Tiyatrosu idi 1892 de bir yanginda tiyatronun hem sahnesi hem de ici yandi Ermeni Kilisesi tiyatronun tekrar yapilmasi icin belediyeden izin istedi Gerekli izin verilmis olmasina ragmen buraya tiyatro yapilmadi ayni arazide Tokatliyan Oteli insa edildi Ayrica bakinizOsmanli Imparatorlugu nda tiyatro Osmanli da sahne sanatlari Naum Tiyatrosu Gullu AgopKaynakca Agos 19 Aralik 2012 12 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Eylul 2023 Koytak Ahmet Selim 2010 19 yuzyilda Istanbul da Osmanli makam muziginin yapildigi mekanlar ve batililasmanin bu muzik mekanlari uzerine etkileri Istanbul Teknik Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu yuksek lisans tezi a b Anonim 19 yy Osmanli Temasa Sanatinin Baslangicindan 1946 ya Ermeniler www bolsohays com Erisim tarihi 21 Eylul 2023 a b c And Metin Kasim 1970 100 Soruda Turk Tiyatrosu Tarihi PDF Gercek Yayinevi a b Ahmet Refik 27 Subat 1930 Ilk Turkce Piyes Nasil Temsil Edildi a PDF Vakit gazetesi a b Uslu Mehmet Fatih 1 Ocak 2015 Istanbul da Modern Tiyatronun Dogusu ve Gelisimi 26 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Eylul 2023 Ozel Mehmet Kerem Temmuz 2019 Theatre Buildings of Istanbul in the Tanzimat Era PDF Online Journal of Art and Design Migirdic Tokatliyan Tokatliyan Otelleri Gazinosu ve Lokantasi docplayer biz tr Erisim tarihi 21 Eylul 2023 Karadagli Ozgecan 2006 Turkiye ye muzikli sahne sanatlarinin girisi Dikran Cuhaciyan oncesi ve sonrasi Mimar Sinan Guzel Sanatlar Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu yuksek lisans tezi