Süleyman,Tanah ve Eski Ahit'e göre eski İsrail hükümdarı ve Kral Davut'un oğlu ve halefidir. Birleştirilmiş İsrail ve Yahuda'nın sondan bir önceki hükümdarı olarak tanımlanır. Süleyman'ın hükümdarlığının varsayılan tarihleri MÖ 970-931 arasındadır. Ölümünden sonra oğlu ve halefi Rehav'am kuzey kabilelerine karşı sert bir politika benimseyecek ve sonunda İsrailoğullarının kuzeydeki İsrail Krallığı ile güneydeki Yehuda Krallığı arasında bölünmesine yol açacaktır. Bölünmenin ardından onun soyundan gelenler Yahuda'yı tek başlarına yönetti.
Süleyman | |
---|---|
Yaşlı Süleyman, Gustave Doré, 1866 | |
İsrail kralı | |
Hüküm süresi | MÖ 970–931 |
Önce gelen | Davud |
Sonra gelen | Rehav'am |
Doğum | y. MÖ 990 |
Ölüm | y. MÖ 930 |
Eş(ler)i | 700 asil eş ve 300 cariye |
Babası | Davud |
Kitâb-ı Mukaddes Süleyman'ın Kudüs'te Birinci Tapınağı inşa ettiğini ve tapınağı Yahova'ya ya da Yahudilikteki adıyla Tanrı'ya adadığını söyler. Süleyman zengin, bilge, güçlü ve 48 Yahudi peygamberden biri olarak tasvir edilir. Kendisi aynı zamanda daha sonraki birçok referans ve efsaneye konu olmuştur. Bunların en dikkat çekeni, birinci yüzyıla ait apokrif Kutsal Kitap metinleri arasında yer alan Süleyman'ın Ahdi'dir.
Süleyman'ın tarihsel varlığı hararetle tartışılan bir konudur. Mevcut genel kanı, Süleyman'ın tarihsel bir figür olduğunu kabul etse de, MÖ onuncu yüzyılda İsrail ve Yahuda üzerindeki krallığının kesin olmadığı ve kutsal kitaplarda anlatılan imparatorluğunun ihtişamının büyük olasılıkla abartılı olduğu görüşündedir.
Yeni Ahit'te, bilgeliği İsa tarafından aşılmış bir öğretmen ve ihtişamlı bir kral olarak tasvir edilir ancak sadeliği "kır zambakları"na kıyasla sönüktür.Kur'an'da ise büyük bir İslam peygamberi olarak kabul edilir. Kutsal kitaplar dışındaki çevrelerde ise Süleyman, adına yazılmış muskalar ve mühürlerle Helenistik dönemden beri büyücü ve şeytan çıkaran biri olarak da bilinir.
Tevrat'ta Süleyman
Eski Ahit'te Süleyman'ın öyküsü 1. Krallar kitabının ilk 11 bölümünde ve 2. Tarihler kitabının ilk 9 bölümünde anlatılır.
1.“Kral Süleyman firavunun kızının yanı sıra , Ammonlu, Edomlu, Saydalı ve Hititli birçok yabancı kadın sevdi.
2.Bu kadınlar RAB'bin İsrail halkına, "Ne siz onların arasına girin, ne de onlar sizin aranıza girsinler; çünkü onlar kesinlikle sizi kendi ilahlarının ardınca yürümek üzere saptıracaklardır." dediği uluslardandı. Buna karşın, Süleyman onlara sevgiyle bağlandı.
3.Süleyman'ın kral kızlarından yedi yüz karısı ve üç yüz cariyesi vardı. Karıları, onu yolundan saptırdılar.
4.Süleyman yaşlandıkça karıları onu başka ilahların ardınca yürümek üzere saptırdılar. Böylece Süleyman bütün yüreğini Tanrısı RAB'be adayan babası Davut gibi yaşamadı.
5.Saydalılar'ın tanrıçası 'e ve Ammonlular'ın ilahı Molek'e taptı.
6.Böylece RAB'bin gözünde kötü olanı yaptı, RAB'bin yolunda yürüyen babası Davut gibi tam anlamıyla RAB'bi izlemedi.
7.Kudüs'ün doğusundaki tepede Moavlılar'ın ilahı Kemoş'a ve 'ın ilahı Molek'e tapmak için bir yer yaptırdı.
8.İlahlarına buhur yakıp kurban kesen bütün yabancı karıları için de aynı şeyleri yaptı.”
Dini kaynaklara göre Süleyman, Kudüs yakınlarındaki Gazze şehrinde doğdu. Davud'un on dokuz kadar oğlu vardı ama Tanrı, Davud'un oğulları arasından Süleyman'ı kendisine varis kıldı. Ayrıca kutsal kitaplara göre dünyaya gelmiş en zengin insan ve peygamberdir. Eski Ahit'te Süleyman döneminde altın ve gümüşün çok bulunmalarından sebep, bir taş parçası kadar değersizleştiği söylenerek Süleyman ve serveti tasvir edilmektedir. Süleyman'ın bilgeliğinden faydalanmak isteyen, diğer ülke kral ve kraliçelerinin, Kral Süleyman'a ödül mahiyetinde altın ve değerli eşyalar getirmesi ise serveti artırıcı etmenlerdendir.
Süleyman سُلَيْمَان | |
---|---|
İslam kaligrafisinde Süleyman'ın adı. | |
Doğum | Kudüs |
Ölüm | Kudüs |
Yerine geldiği | Davud |
Ebeveyn(ler) | Davud baba |
İslam'da Süleyman
İslam kaynaklarına göre Süleyman'ın kuş dilini bildiği, rüzgara, hayvanlara ve cinlere hakim olduğu ifade edilir. Kur'an'da Neml ve Sebe surelerinde kıssası anlatılır. Anlatıma göre Saba Melikesi Belkıs'ın Süleyman'ı ziyaret edip Müslüman olduğu, Hüdhüd adlı bir kuş ile haberleştiklerinden bahsedilmiştir. Yine çok ciddi bir hastalık geçirerek tahtı üzerinde ceset gibi kalarak sınandığı; güzel atların sunulduğu, kendisi için erimiş bakır madeninin sel gibi akıtıldığı, Cinler'in Süleyman'ın emriyle heykeller, havuzlar ve Süleyman Tapınağı'nı yaptığı, Belkıs'ın tahtını Süleyman'ın ehli kitap alimi olan baş veziri Asaf, ilim yoluyla göz açıp kapayıncaya kadar getirmiştir. Birçok şairin şiirlerinde kullandığı "Asaf'ın miktarını bilmez Süleyman olmayan" sözüde buradan gelir. Kur'an'a göre Süleyman peygamber, asasına dayanır halde ölmüş, uzun süre öldüğü anlaşılamamış, ancak kurtların kemirmesi ile bastonunun düşmesi sonucu öldüğü anlaşıldıktan sonra defnedilmiştir. Bu ayetle cinlerin gaybı bilemeyecekleri anlatılmak istenir.
Rivayetlere göre Süleyman'ın yeşil yakuttan yüzüğü cennetten getirilmedir. Süleyman'ın mührü, edebiyatta kullanılan bir alegoridir. Mühründe İsmi azam yazılıdır. Pers ve İran folklöründeki pek çok kuş figürünün kullanıldığı masalda, sırrı bilge ve kuş dilinden anlayan Süleyman çözer.
Tarihsellik
İsrail toplumunun orta dönemindeki çoğu Kutsal Kitap şahsiyeti gibi, Süleyman'ın tarihselliği de hararetle tartışılmaktadır. Mevcut genel kanıya göre, M.Ö. onuncu yüzyılda Yahudiye tepelerinde Süleyman adında bir adam gerçekten hüküm sürmüş olsa da olmasa da, Kutsal Kitap'ın onun imparatorluğunun ihtişamına ilişkin anlatımı neredeyse kesinlikle abartılıdır.
Eski Ahit arkeolojisinde hem minimalist hem de maksimalist görüşü benimseyen uzmanlar, Süleyman'ın tarihsel bir figür olarak var olduğu konusunda genelde hemfikir. Ancak Davut soyundan gelen bu kralın doğru bir tarihsel portresini çıkarmak zorlu bir görev olmaya devam ediyor. Bazı arkeologlar, Süleyman'ın yalnızca Yahuda'yı yönettiğini, kuzeydeki krallığın ise ayrı bir oluşum olarak ortaya çıktığını ileri sürüyor. Bu görüş, MÖ 10. yüzyılda birleşik bir krallığın var olduğunu savunan diğer arkeolog ve bilim insanları tarafından eleştiriliyor. Yine de, bu uzmanlar kutsal metinlerdeki anlatının abartılı olduğunu kabul ediyor.
Kutsal Kitap'taki tanımlamasına karşı argümanlar
Kral Süleyman'ın kutsal kitaplar dışındaki tarihi kayıtlara bakıldığında, hükümdarlığına dair çok az bilgi bulunması, bazı tarihçilerin bu dönemi bir "Karanlık Çağ" olarak nitelendirmesine neden olmuştur (Muhly 1998). Birinci yüzyıl Yahudi tarihçisi Josephus, Surlu Menander'in kayıtlarına dayanarak, Sur Kralı I. Hiram'ın Süleyman'a Tapınak inşası için malzeme sağladığı tarihi net bir şekilde belirtse de, Süleyman'ın hükümdarlığına kesin olarak bağlanabilecek hiçbir arkeolojik kanıt bulunamamıştır. Yigael Yadin'in Hazor, Megiddo, ve Gezer'de yürüttüğü kazılarda ortaya çıkarılan yapıları, kendisi ve diğer bazı araştırmacılar Süleyman dönemine atfetmişlerdir. Ancak ve gibi diğer uzmanlar, bu yapıların bir asır sonrasına, yani Omriler dönemine ait olması gerektiğini savunmaktadır.
The Bible Unearthed kitabının yazarları Finkelstein ve Silberman, Davut ve Süleyman zamanında Kudüs'ün yalnızca birkaç yüz kişilik nüfusa sahip küçük bir şehir olduğunu, bu nedenle Fırat'tan Eilat'a uzanan geniş bir imparatorluğun başkenti olamayacağını öne sürerler. Arkeolojik kanıtların, İsrail krallığının Süleyman döneminde küçük bir şehir devleti olmaktan öteye geçemediğini ve yıllık 666 talent altın vergisinin gerçekçi olmadığını gösterdiğini belirtirler. Finkelstein ve Silberman, Davut ve Süleyman'ın MÖ 10. yüzyılda Yahuda'da yaşamış gerçek kişiler olduğunu kabul etmekle birlikte, İsrail ve Yahuda Krallığına dair en eski bağımsız referansların sırasıyla MÖ 890 ve 750 yıllarına kadar uzandığını ileri sürerler. Kutsal kitap yazarlarının dini önyargılarla hareket ederek Omrilerin (çok tanrılı oldukları için) başarılarını küçümsediklerini ve bunları Yahudiliğin ve tek tanrıcılığın sözde altın çağına atfettiklerini savunurlar. gibi bazı minimalistler daha da ileri giderek, Kudüs'ün ancak 7. yüzyılın ortalarında bir devlet başkentine hizmet edebilecek bir şehir haline geldiğini iddia ederler. Benzer şekilde, Finkelstein ve diğerleri, Süleyman'ın tapınağının iddia edilen boyutlarının gerçekçiliğini sorgulamaktadır.
Kutsal Kitap'taki tanımlama lehine argümanlar
Tarihçi , Kral Süleyman'ın hayatındaki temel olayların Kutsal Kitap'ta anlatıldığı gibi tarihsel bir temele sahip olabileceğini öne sürer. Ancak, Saba Melikesi'nin Kral Süleyman'ı ziyaretine dair Kutsal Kitap'taki anlatıyı doğrulayacak herhangi bir arkeolojik kanıt bulamamıştır. Özellikle, Saba ile Orta Doğu arasındaki en eski ticaret yollarının MÖ 750 civarına, yani Kral Süleyman'ın tahmini saltanatından yaklaşık 250 yıl sonrasına dayandığını belirtmektedir.
Bununla bağlantılı olarak, 2001 yılında arkeologlar, MÖ 1000 civarına tarihlenen eski Fenike kil şişelerinde tarçın kalıntıları keşfettiler. Bu durum, Güney Asya ile ticaret bağlantılarının daha önce düşünüldüğünden daha erken var olmuş olabileceğini gösteriyor.
Tarihçi Kenneth Kitchen ise Kral Süleyman'ın krallığının küçük bir şehir devleti olmaktan ziyade oldukça müreffeh ve güçlü bir "mini imparatorluk" olduğunu savunuyor. Kutsal Kitap'ta bahsedilen 666 altın talentinin mütevazı bir miktarı temsil ettiğini ve krallığın 30 yıllık bir süre içinde 500 tona kadar altın biriktirebileceğini öne sürüyor. Bu miktar, Büyük İskender'in Susa'dan ele geçirdiği 1.180 ton altın gibi diğer antik imparatorlukların ganimetlerine kıyasla nispeten azdır.
Kitchen ve diğer tarihçiler ayrıca, Kral Süleyman tarafından inşa edilen tapınağın o dönemde bölge için tipik bir boyut ve tasarıma sahip olduğunu ileri sürüyor. Hatta, arkeolog Dever, son keşiflerin Süleyman'ın tapınağının Kutsal Kitap'taki tanımına uyan Bronz ve Demir Çağı'ndan benzer tapınakları ortaya çıkardığını belirtiyor.
Orta yol
Bazı bilim insanları, Kral Süleyman'ın tamamen hayali olduğunu savunan minimalist görüş ve kutsal metinlerdeki anlatımların tamamının doğru olduğunu savunan maksimalist görüşün her ikisine de karşı çıkarak, daha dengeli bir yaklaşım benimsemiştir. Örneğin, arkeolog , kutsal metinlerin Süleyman'ın serveti, yapıları ve krallığı abartmış olabileceğini, ancak onun Kudüs'ten daha geniş bir alanda hüküm sürdüğünün ve surlarla çevrili bir şehir merkezine sahip olduğunun muhtemel olduğunu öne sürer. Faust'un Kudüs yakınlarındaki Şaron gibi bölgelerde yaptığı araştırmalar, önemli ticari faaliyetlere dair kanıtlar bulmuştur ve bu da bu ticareti desteklemek için yönetici bir otoritenin varlığını gerektirir. Faust, Kudüs'ün muhtemelen bu bölgeler üzerinde gevşek bir kontrole sahip olduğuna inanıyor.
gibi diğer bilim insanları da bu dönemde Kudüs'te bir hükümdarın var olması gerektiği ve şehrin nispeten küçük olmasına rağmen bir tapınak inşa etmiş olmalarının muhtemel olduğu konusunda hemfikirdir. da benzer bir görüşe sahiptir ve Süleyman'ın İsrail'e hükmettiğini ve bir tapınak inşa ettiğini, ancak savurgan yaşam tarzı ve askeri fetihlerle ilgili anlatımların büyük ölçüde abartıldığını savunur.
Arkeoloji
Genel gözlemler
Kral Süleyman dönemine ait arkeolojik bulgular, Kenan kültürünün önemli bir değişiklik yaşamadan varlığını sürdürdüğünü göstermesi bakımından şaşırtıcıdır. Kutsal kitaplarda anlatılan güçlü bir imparatorluğun aksine, ne görkemli bir yapıya ne de kültürel ilerlemeye dair bir kanıt bulunmamaktadır. Hatta, İsrail'in parçası olduğu düşünülen bölgelerdeki çanak çömlekler, Filistinlilere ait olanlarla karşılaştırıldığında, Filistinlilerin daha gelişmiş olduğu görülmektedir.
Süleyman'ın imparatorluğuna ait fiziksel kanıtların olmaması, bölgenin Babilliler de dahil olmak üzere çeşitli fatihler tarafından defalarca yıkılıp yeniden inşa edildiği düşünüldüğünde şaşırtıcı değildir. Bu yıkımlar, imparatorluğun varlığına dair birçok işareti yok etmiş olabilir.
Ancak, 2014 yılında Profesör liderliğindeki bir ekip, Gazze'nin doğusunda, Hirbet Summeyli adlı bir alanda önemli bir keşifte bulunmuştur. MÖ 10. yüzyıla ait nadir eserler olan altı adet mühür bulmuşlardır. Bu mühürler, o dönemde bölgede güçlü bir siyasi varlığın olduğunu düşündürmekte ve kutsal kitaplarda anlatılan Kral Davut ve Süleyman'ın gerçek olaylara dayanıyor olabileceği fikrini desteklemektedir.
Kudüs'teki Tapınak Dağı
Süleyman Mabedi'nin temeli olduğu düşünülen Tapınak Dağı olarak bilinen bölgede çok az arkeolojik kazı yapılmıştır, çünkü bu yöndeki girişimler 'nın Müslüman yetkilileri tarafından protestolarla karşılanmaktadır.
Tarşiş'ten değerli metaller
Tarşiş'i Kral Süleyman'ın büyük metal zenginliğinin kaynağı olarak anlayan Kutsal Kitap pasajları -özellikle gümüş, aynı zamanda altın, kalay ve demir (Hezekiel 27)- 2013 yılında Fenike'de bulunan gümüş ambarlarından elde edilen arkeolojik kanıtlarla ilişkilendirilmiştir. Tarşiş'ten gelen metallerin Süleyman tarafından Fenikeli Sur Kralı Hiram (Yeşaya 23) ve Tarşiş filoları ve onların hizmetinde yelken açan gemilerle ortaklaşa elde edildiği bildirilmektedir. Gümüş hazineleri, Süleyman'ın krallığı ve servetiyle ilgili eski metinlerle uyuşan ilk maddi kanıtları sunmaktadır.
Süleyman'ın ve krallığının tarif edilen zenginliğine dair olası kanıtlar, İsrail ve Fenike'de bulunan ve 2003 yılında önemleri kabul edilen antik gümüş 'larda keşfedilmiştir. Yığınlardan elde edilen kanıtlar, Levant'ın Süleyman ve Hiram dönemlerinde değerli metaller açısından bir zenginlik merkezi olduğunu göstermekte ve ticaretin Asya'dan Atlas Okyanusu'na kadar uzandığını söyleyen metinlerle örtüşmektedir.
Kutsal Kitap eleştirisi: Süleyman'ın dindarlığı
Eleştirel bir bakış açısıyla, Süleyman'ın Yahve için bir tapınak inşa etmesi, Yahve'ye özel bir bağlılık eylemi olarak görülmemelidir çünkü Süleyman'ın başka tanrılar için de ibadet yerleri inşa ettiği anlatılmaktadır. Bazı akademisyenler ve tarihçiler, Süleyman'ın Yahve'ye olan ilk bağlılığını anlatan adanma duası gibi bölümlerin çok daha sonra, Kudüs krallığın dini merkezi haline geldikten ve Şilo ve gibi yerlerin yerini aldıktan sonra yazıldığını savunmaktadır. Daha önceki tarihçiler, Krallar'daki bu pasajların Süleyman dönemindeki resmi mahkeme kayıtlarından ve Krallar'ın kanonik kitaplarına dahil edilen o dönemin diğer yazılarından türetildiğine dair kanıtlar olduğunu savunurlar. Daha yeni araştırmacılar Krallar Kitabı'ndaki bu gibi pasajların metnin geri kalanını yazan yazarlar tarafından değil, muhtemelen Tesniyeci tarafından yazıldığına inanmaktadırlar.
Efsaneler
Binbir Gece Masalları
Binbir Gece Masalları külliyatındaki ünlü bir hikâyede, Kral Süleyman'ı kızdırdığı için cezalandırılan bir cin anlatılır. Cin bir şişeye hapsedilerek denize atılır ve yüzyıllar sonra bir balıkçı tarafından bulunur. Hikâyeye göre şişe Süleyman'ın mührüyle mühürlenmiştir ve cinin kendisini kurtarması imkansızdır.
Külliyattaki diğer hikâyelerde, bilinmeyen yerlere seyahat eden kahramanlar, Süleyman'ın daha önce orada bulunduğuna dair işaretler bulurlar. Bazen, kaybolan ve yasak ve ıssız yerlere rastlayanlara yardım etmek için yazılmış Süleyman'ın sözlerini keşfederler.
Melekler ve Büyü
Rabbinik literatüre göre Süleyman'ın bilgelik için mütevazı isteği, zenginlik ve meleklerin yaşadığı üst dünya ile tüm yeryüzünü kapsayan görkemli bir krallıkla ödüllendirilir. Cinler, ruhlar ve hayvanlar üzerindeki kontrolü ihtişamına katkıda bulunur ve onlara istediğini yaptırabilir.
Süleyman'ın sarayı, hayvanların ve kuşların kralın yiyeceği olarak kullanılmak üzere kendi istekleriyle mutfağa girdiği bir harikalar diyarı olarak tasvir edilir. 700 karısı ve 300 cariyesi onun için her gün şatafatlı yemekler hazırlar ve o gün kendi evlerinde ziyafet çekmesini umut ederlerdi.
Süleyman'ın Mührü
Süleyman'ın Mührü, Orta Çağ mistik geleneklerinde Süleyman'a atfedilen efsanevi bir mühür yüzüğüdür. Süleyman'a doğaüstü varlıkları yönetme ve hayvanlarla konuşma gücü verdiği söylenir. Yüzük genellikle pentagram veya heksagram şeklinde tasvir edilir ve Süleyman'ın bilgeliği ve gücünün bir sembolü olarak kabul edilir.
Süleyman ve Asmodeus
Bir efsane, Süleyman ile iblis Asmodeus'un hikâyesini anlatır. Hikâyeye göre, Süleyman, Asmodeus'a cinlerin insan üzerinde nasıl güçlü olabileceğini sorar ve Asmodeus, serbest bırakılıp yüzüğü kendisine verilmesini, böylece gösterebileceğini ister. Süleyman kabul eder, ancak Asmodeus yüzüğü denize atar ve bir balık tarafından yutulur. Asmodeus daha sonra Süleyman'ı yutar, bir kanadı cennete, diğeri yere değecek şekilde ayağa kalkar ve Süleyman'ı 400 mil uzağa tükürür.
Süleyman, sonunda bir Ammonit şehrine varana kadar şehirden şehire dolaşmak zorunda kalır ve burada kralın mutfaklarında çalışmaya zorlanır. Ancak sonunda sihirli yüzüğü bir balığın karnında keşfederek tahtını geri kazanır ve Asmodeus'u kovar.
Eserler
Süleyman'a atfedilen diğer büyülü eşyalar arasında anahtarı ve Sofrası bulunur. Sofra'nın İspanya'nın Toledo kentinde olduğu ve İspanya'nın Müslümanlar tarafından fethi sırasında Tarık bin Ziyad tarafından alınan ganimetlerin bir parçası olduğu söylenir.
Süleyman'ın anahtarı, çerçeve hikâyesi Süleyman'ın yüzüğünü kullanarak cinleri yakalaması ve onları kendisine açıklamaya zorlaması olan bir Hristiyan büyü kitabı olan "Süleyman'ın Küçük Anahtarı"nın başlığında yer alır.
Melekler
Tapınağın inşasında Süleyman'a melekler de yardım eder, ancak kendi istekleriyle değil. Yapı mucizevi bir şekilde baştan sona inşa edilmiş, büyük ağır taşlar kendiliğinden yükselip yerlerine oturmuştur. Rabinik efsaneye göre Süleyman, sadece dokunuşuyla kayaları yarabilecek efsanevi bir solucan olan şamir yardımıyla taşları yontmuştur.
Kabala'da
Kabala'nın ilk taraftarları, Süleyman'ı, onu hem cennet kapılarının yakınına hem de düşmüş melekler Uzza ve Azzazel'in zincirlendiği karanlık dağlara getiren bir kartalın üzerine yerleştirilmiş bir ışık tahtında havada süzülürken tasvir ederler.
Girişsiz Saray
Bir efsaneye göre Süleyman, sihirli bir şekilde seyahat ederken girişi olmayan muhteşem bir saray fark eder. Cinlere çatıya tırmanmalarını ve binada yaşayan bir varlık olup olmadığını görmelerini emreder, ancak sadece 700 yaşında olduğunu ve hiçbir zaman bir giriş görmediğini söyleyen bir kartal bulurlar.
Taht
Süleyman'ın tahtı, üç farklı kaynaktan derlenen Targum Sheni'de ve daha sonraki iki Midraş'ta ayrıntılı olarak anlatılmıştır. Bunlara göre tahtın basamaklarında, her biri altın bir kartala bakan on iki altın aslan vardı. Tahtın altı basamağı vardı ve bu basamaklarda, tamamı altından yapılmış hayvanlar belirli bir düzende yerleştirilmişti.
Tahtın, Süleyman'ın gitmek istediği yere onu takip etmesini sağlayan mekanik bir düzenekle yapıldığı söylenirdi. Kral tahta oturduğunda tekerlekler dönmeye başlar ve hayvanlar ve kuşlar kendi seslerini çıkarmaya başlar, bu da yalancı şahitlik yapmaya niyetlenenleri korkuturdu.
Süleyman'ın ölümünden sonra taht Firavun Şişak tarafından alınır ve Sanherib bu ülkeyi fethedene kadar Mısır'da kalır. Daha sonra Perslere geçer ve Pers kralı Darius, Süleyman'ın ölümünden sonra tahtına başarıyla oturan ilk kişi olur.
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta Süleyman ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Notlar
Kaynakça
- ^ "Solomon | Sources, Meaning, Temple, & Facts | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 27 Ağustos 2023. 9 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2023.
- ^ "TEMPLE OF SOLOMON - JewishEncyclopedia.com". www.jewishencyclopedia.com. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2023.
- ^ Grabbe, Lester. The Dawn of Israel: A History of Canaan in the Second Millennium BCE. 2023. T&T Clark. p. 255-259. “Esasında bu hikaye, Doğulu bir hükümdarla ilgili bir halk söylencesinden ibarettir; krallara dair menkıbelerden ya da efsanelerden biridir. Dolayısıyla, Süleyman kıssasında eleştirel bakış açısına sahip bir okuyucunun gerçekçi bulabileceği unsurlar bulmak pek mümkün görünmüyor. Mabetle ilgili rivayetler, abartılı bir efsane şeklinde sunulmuştur. Süleyman kıssası, erken dönem İsrail krallarıyla ilgili anlatılar arasında en sorunlu olanıdır ve ardındaki tarihi gerçekleri en kalın bir sis perdesiyle örter.”
- ^ Dever, William G. (2021). "Solomon, Scripture, and Science: The Rise of the Judahite State in the 10th Century BCE". Jerusalem Journal of Archaeology. 1: 102-125. doi:10.52486/01.00001.4 . ISSN 2788-8819.
- ^ Matthew 6:28–29; Luke 12:27
- ^ "Archaeology, Culture, and other Religions". FMC terra santa. 20 Aralık 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Haziran 2013.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Haziran 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Şubat 2012.
- ^ "Neml Suresi". 4 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2008.
- ^ "Sebe Suresi". 4 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2008.
- ^ Celik, Ercan (1 Ocak 2022). "Distorted Stories of Solomon in Quran Translations (sura al-Naml) (How Biblical 'Hadad' Turned into a Bird Name 'Hudhud'; and a Real Woman into a Female Ant". 30 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ekim 2022.
- ^ . 30 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2016.
- ^ Finkelstein & Silberman 2006, s. 20.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;Grabbe222
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - [[#cite_ref-FOOTNOTEFinkelsteinSilberman2006[[Kategori:Kaynaklardaki_sayfa_numarası_eksik_olan_maddeler]]<sup_class="noprint_Inline-Template"_style="white-space:nowrap;">[<i>[[Vikipedi:Kaynak_gösterme|<span_title="Bu_şablon_referans_gösterilen_kaynağın_sayfa_veya_bölüm_numarasının_istenildiğini_belirtir.'"`UNIQ--nowiki-00000017-QINU`"'_(November_2021)">sayfa belirt</span>]]</i>]</sup>_15-0|^]] Finkelstein & Silberman 2006, s. [].
- ^ Lipschits, Oded (2014). "The history of Israel in the biblical period". Berlin, Adele; Brettler, Marc Zvi (Ed.). The Jewish Study Bible (İngilizce) (2. bas.). Oxford University Press. ISBN . 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2024.
- ^ Kuhrt, Amélie (1995). The Ancient Near East, c. 3000-330 BC, Band 1. New York: Routledge. s. 438. ISBN .
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;De20212
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ . Magazine (İngilizce). 1 Aralık 2010. 23 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2021.
- ^ i:17, 18.
- ^ a b c Finkelstein, Israel; Silberman, Neil Asher (6 Mart 2002). The Bible Unearthed: Archaeology's New Vision of Ancient Israel and the Origin of Sacred Texts (İngilizce). Simon and Schuster. ISBN . 1 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2023.
- ^ Thompson, Thomas L., 1999, The Bible in History: How Writers Create a Past, Jonathan Cape, London, p. 207
- ^ See: Lemaire, South Arabia 14 Ağustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. In 's own words: "The first mention of Sheba in Neo-Assyrian texts is to be dated mid-8th century BCE with the story of a caravan of 200 camels coming from Tayma and Sheba to Hindanu (Middle-Euphrates) (Cavigneaux–Ismaïl 1990: 339–357; Frame 1995: 300; Younger 2003: 279–282; Holladay 2006: 319–321)."
- ^ Gilboa, Ayelet; Namdar, Dvory (2015). "On the Beginnings of South Asian Spice Trade with the Mediterranean Region: A Review". Radiocarbon (İngilizce). 57 (2): 265-283. doi:10.2458/azu_rc.57.18562. ISSN 0033-8222.
- ^ a b Kitchen, Kenneth A. (2003). On the reliability of the Old Testament. Grand Rapids, Mich.: Eerdmans. ISBN .
- ^ William G. Dever (2001). What did the biblical writers know, and when did they know it?. Internet Archive. Eerdmans Pub. Co. ISBN .
- ^ Faust, Avraham (22 Haziran 2012). The Archaeology of Israelite Society in Iron Age II. Penn State University Press. ISBN .
- ^ Grabbe, Lester L. 2016. 1 & 2 Kings: An Introduction and Study Guide: History and Story in Ancient Israel: Bloomsbury Publishing.
- ^ Dever, William G. (18 Ağustos 2020). Has Archaeology Buried the Bible? (İngilizce). Wm. B. Eerdmans Publishing. ISBN . 9 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2023.
- ^ "MSU department announces major archaeological find | Mississippi State University News Archive". www.newsarchive.msstate.edu. 11 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2024.
- ^ . Sacred destinations. 21 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2010.
- ^ Jacqueline Schaalje. . Jewish Magazine. Archived from the original on 6 Ekim 2009. Erişim tarihi: 7 Nisan 2018.
- ^ Thompson, Christine; Skaggs, Sheldon (2013). "King Solomon's Silver? Southern Phoenician Hacksilber Hoards and the Location of Tarshish". Internet Archaeology (35). doi:10.11141/ia.35.6 . 8 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2023.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;JE
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Harrison, RK (1969), Introduction to the Old Testament, Grand Rapids: Eerdmans, ss. 722-724
- ^ Archer, GL (1964), A Survey of Old Testament Introduction, Chicago: Moody Press, ss. 276-277
- ^ Thiele 1983, ss. 193-204.
- ^ Dever 2001, s. 145.
- ^ "Nights 3-9. The Story of the Fisherman. 1909-14. Stories from the Thousand and One Nights. The Harvard Classics". www.bartleby.com. 30 Eylül 2022. 25 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2024.
- ^ [1] 24 Eylül 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Legends of the Jews
- ^ a b "SOLOMON - JewishEncyclopedia.com". www.jewishencyclopedia.com. 18 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2024.
Süleyman | ||
Resmî unvanlar | ||
---|---|---|
Önce gelen Davud | İsrail Kralı M.Ö. 971-931 | Sonra gelen Rehav'am |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Suleyman Tanah ve Eski Ahit e gore eski Israil hukumdari ve Kral Davut un oglu ve halefidir Birlestirilmis Israil ve Yahuda nin sondan bir onceki hukumdari olarak tanimlanir Suleyman in hukumdarliginin varsayilan tarihleri MO 970 931 arasindadir Olumunden sonra oglu ve halefi Rehav am kuzey kabilelerine karsi sert bir politika benimseyecek ve sonunda Israilogullarinin kuzeydeki Israil Kralligi ile guneydeki Yehuda Kralligi arasinda bolunmesine yol acacaktir Bolunmenin ardindan onun soyundan gelenler Yahuda yi tek baslarina yonetti SuleymanYasli Suleyman Gustave Dore 1866Israil kraliHukum suresiMO 970 931Once gelenDavudSonra gelenRehav amDogumy MO 990Olumy MO 930Es ler i700 asil es ve 300 cariyeBabasiDavud Kitab i Mukaddes Suleyman in Kudus te Birinci Tapinagi insa ettigini ve tapinagi Yahova ya ya da Yahudilikteki adiyla Tanri ya adadigini soyler Suleyman zengin bilge guclu ve 48 Yahudi peygamberden biri olarak tasvir edilir Kendisi ayni zamanda daha sonraki bircok referans ve efsaneye konu olmustur Bunlarin en dikkat cekeni birinci yuzyila ait apokrif Kutsal Kitap metinleri arasinda yer alan Suleyman in Ahdi dir Suleyman in tarihsel varligi hararetle tartisilan bir konudur Mevcut genel kani Suleyman in tarihsel bir figur oldugunu kabul etse de MO onuncu yuzyilda Israil ve Yahuda uzerindeki kralliginin kesin olmadigi ve kutsal kitaplarda anlatilan imparatorlugunun ihtisaminin buyuk olasilikla abartili oldugu gorusundedir Yeni Ahit te bilgeligi Isa tarafindan asilmis bir ogretmen ve ihtisamli bir kral olarak tasvir edilir ancak sadeligi kir zambaklari na kiyasla sonuktur Kur an da ise buyuk bir Islam peygamberi olarak kabul edilir Kutsal kitaplar disindaki cevrelerde ise Suleyman adina yazilmis muskalar ve muhurlerle Helenistik donemden beri buyucu ve seytan cikaran biri olarak da bilinir Tevrat ta SuleymanEski Ahit te Suleyman in oykusu 1 Krallar kitabinin ilk 11 bolumunde ve 2 Tarihler kitabinin ilk 9 bolumunde anlatilir 1 Kral Suleyman firavunun kizinin yani sira Ammonlu Edomlu Saydali ve Hititli bircok yabanci kadin sevdi 2 Bu kadinlar RAB bin Israil halkina Ne siz onlarin arasina girin ne de onlar sizin araniza girsinler cunku onlar kesinlikle sizi kendi ilahlarinin ardinca yurumek uzere saptiracaklardir dedigi uluslardandi Buna karsin Suleyman onlara sevgiyle baglandi 3 Suleyman in kral kizlarindan yedi yuz karisi ve uc yuz cariyesi vardi Karilari onu yolundan saptirdilar 4 Suleyman yaslandikca karilari onu baska ilahlarin ardinca yurumek uzere saptirdilar Boylece Suleyman butun yuregini Tanrisi RAB be adayan babasi Davut gibi yasamadi 5 Saydalilar in tanricasi e ve Ammonlular in ilahi Molek e tapti 6 Boylece RAB bin gozunde kotu olani yapti RAB bin yolunda yuruyen babasi Davut gibi tam anlamiyla RAB bi izlemedi 7 Kudus un dogusundaki tepede Moavlilar in ilahi Kemos a ve in ilahi Molek e tapmak icin bir yer yaptirdi 8 Ilahlarina buhur yakip kurban kesen butun yabanci karilari icin de ayni seyleri yapti Dini kaynaklara gore Suleyman Kudus yakinlarindaki Gazze sehrinde dogdu Davud un on dokuz kadar oglu vardi ama Tanri Davud un ogullari arasindan Suleyman i kendisine varis kildi Ayrica kutsal kitaplara gore dunyaya gelmis en zengin insan ve peygamberdir Eski Ahit te Suleyman doneminde altin ve gumusun cok bulunmalarindan sebep bir tas parcasi kadar degersizlestigi soylenerek Suleyman ve serveti tasvir edilmektedir Suleyman in bilgeliginden faydalanmak isteyen diger ulke kral ve kralicelerinin Kral Suleyman a odul mahiyetinde altin ve degerli esyalar getirmesi ise serveti artirici etmenlerdendir Suleyman س ل ي م ان PeygamberIslam kaligrafisinde Suleyman in adi DogumKudusOlumKudusYerine geldigiDavudEbeveyn ler Davud babaIslam da SuleymanIslam kaynaklarina gore Suleyman in kus dilini bildigi ruzgara hayvanlara ve cinlere hakim oldugu ifade edilir Kur an da Neml ve Sebe surelerinde kissasi anlatilir Anlatima gore Saba Melikesi Belkis in Suleyman i ziyaret edip Musluman oldugu Hudhud adli bir kus ile haberlestiklerinden bahsedilmistir Yine cok ciddi bir hastalik gecirerek tahti uzerinde ceset gibi kalarak sinandigi guzel atlarin sunuldugu kendisi icin erimis bakir madeninin sel gibi akitildigi Cinler in Suleyman in emriyle heykeller havuzlar ve Suleyman Tapinagi ni yaptigi Belkis in tahtini Suleyman in ehli kitap alimi olan bas veziri Asaf ilim yoluyla goz acip kapayincaya kadar getirmistir Bircok sairin siirlerinde kullandigi Asaf in miktarini bilmez Suleyman olmayan sozude buradan gelir Kur an a gore Suleyman peygamber asasina dayanir halde olmus uzun sure oldugu anlasilamamis ancak kurtlarin kemirmesi ile bastonunun dusmesi sonucu oldugu anlasildiktan sonra defnedilmistir Bu ayetle cinlerin gaybi bilemeyecekleri anlatilmak istenir Rivayetlere gore Suleyman in yesil yakuttan yuzugu cennetten getirilmedir Suleyman in muhru edebiyatta kullanilan bir alegoridir Muhrunde Ismi azam yazilidir Pers ve Iran folklorundeki pek cok kus figurunun kullanildigi masalda sirri bilge ve kus dilinden anlayan Suleyman cozer TarihsellikIsrail toplumunun orta donemindeki cogu Kutsal Kitap sahsiyeti gibi Suleyman in tarihselligi de hararetle tartisilmaktadir Mevcut genel kaniya gore M O onuncu yuzyilda Yahudiye tepelerinde Suleyman adinda bir adam gercekten hukum surmus olsa da olmasa da Kutsal Kitap in onun imparatorlugunun ihtisamina iliskin anlatimi neredeyse kesinlikle abartilidir Eski Ahit arkeolojisinde hem minimalist hem de maksimalist gorusu benimseyen uzmanlar Suleyman in tarihsel bir figur olarak var oldugu konusunda genelde hemfikir Ancak Davut soyundan gelen bu kralin dogru bir tarihsel portresini cikarmak zorlu bir gorev olmaya devam ediyor Bazi arkeologlar Suleyman in yalnizca Yahuda yi yonettigini kuzeydeki kralligin ise ayri bir olusum olarak ortaya ciktigini ileri suruyor Bu gorus MO 10 yuzyilda birlesik bir kralligin var oldugunu savunan diger arkeolog ve bilim insanlari tarafindan elestiriliyor Yine de bu uzmanlar kutsal metinlerdeki anlatinin abartili oldugunu kabul ediyor Kutsal Kitap taki tanimlamasina karsi argumanlar Suleyman in Hukmu Gustave Dore nin gravuru 19 yuzyil Kral Suleyman in kutsal kitaplar disindaki tarihi kayitlara bakildiginda hukumdarligina dair cok az bilgi bulunmasi bazi tarihcilerin bu donemi bir Karanlik Cag olarak nitelendirmesine neden olmustur Muhly 1998 Birinci yuzyil Yahudi tarihcisi Josephus Surlu Menander in kayitlarina dayanarak Sur Krali I Hiram in Suleyman a Tapinak insasi icin malzeme sagladigi tarihi net bir sekilde belirtse de Suleyman in hukumdarligina kesin olarak baglanabilecek hicbir arkeolojik kanit bulunamamistir Yigael Yadin in Hazor Megiddo ve Gezer de yuruttugu kazilarda ortaya cikarilan yapilari kendisi ve diger bazi arastirmacilar Suleyman donemine atfetmislerdir Ancak ve gibi diger uzmanlar bu yapilarin bir asir sonrasina yani Omriler donemine ait olmasi gerektigini savunmaktadir The Bible Unearthed kitabinin yazarlari Finkelstein ve Silberman Davut ve Suleyman zamaninda Kudus un yalnizca birkac yuz kisilik nufusa sahip kucuk bir sehir oldugunu bu nedenle Firat tan Eilat a uzanan genis bir imparatorlugun baskenti olamayacagini one surerler Arkeolojik kanitlarin Israil kralliginin Suleyman doneminde kucuk bir sehir devleti olmaktan oteye gecemedigini ve yillik 666 talent altin vergisinin gercekci olmadigini gosterdigini belirtirler Finkelstein ve Silberman Davut ve Suleyman in MO 10 yuzyilda Yahuda da yasamis gercek kisiler oldugunu kabul etmekle birlikte Israil ve Yahuda Kralligina dair en eski bagimsiz referanslarin sirasiyla MO 890 ve 750 yillarina kadar uzandigini ileri surerler Kutsal kitap yazarlarinin dini onyargilarla hareket ederek Omrilerin cok tanrili olduklari icin basarilarini kucumsediklerini ve bunlari Yahudiligin ve tek tanriciligin sozde altin cagina atfettiklerini savunurlar gibi bazi minimalistler daha da ileri giderek Kudus un ancak 7 yuzyilin ortalarinda bir devlet baskentine hizmet edebilecek bir sehir haline geldigini iddia ederler Benzer sekilde Finkelstein ve digerleri Suleyman in tapinaginin iddia edilen boyutlarinin gercekciligini sorgulamaktadir Kutsal Kitap taki tanimlama lehine argumanlar 1896 tarihli bir Kutsal Kitap kartindan illustrasyon Tarihci Kral Suleyman in hayatindaki temel olaylarin Kutsal Kitap ta anlatildigi gibi tarihsel bir temele sahip olabilecegini one surer Ancak Saba Melikesi nin Kral Suleyman i ziyaretine dair Kutsal Kitap taki anlatiyi dogrulayacak herhangi bir arkeolojik kanit bulamamistir Ozellikle Saba ile Orta Dogu arasindaki en eski ticaret yollarinin MO 750 civarina yani Kral Suleyman in tahmini saltanatindan yaklasik 250 yil sonrasina dayandigini belirtmektedir Bununla baglantili olarak 2001 yilinda arkeologlar MO 1000 civarina tarihlenen eski Fenike kil siselerinde tarcin kalintilari kesfettiler Bu durum Guney Asya ile ticaret baglantilarinin daha once dusunuldugunden daha erken var olmus olabilecegini gosteriyor Tarihci Kenneth Kitchen ise Kral Suleyman in kralliginin kucuk bir sehir devleti olmaktan ziyade oldukca mureffeh ve guclu bir mini imparatorluk oldugunu savunuyor Kutsal Kitap ta bahsedilen 666 altin talentinin mutevazi bir miktari temsil ettigini ve kralligin 30 yillik bir sure icinde 500 tona kadar altin biriktirebilecegini one suruyor Bu miktar Buyuk Iskender in Susa dan ele gecirdigi 1 180 ton altin gibi diger antik imparatorluklarin ganimetlerine kiyasla nispeten azdir Kitchen ve diger tarihciler ayrica Kral Suleyman tarafindan insa edilen tapinagin o donemde bolge icin tipik bir boyut ve tasarima sahip oldugunu ileri suruyor Hatta arkeolog Dever son kesiflerin Suleyman in tapinaginin Kutsal Kitap taki tanimina uyan Bronz ve Demir Cagi ndan benzer tapinaklari ortaya cikardigini belirtiyor Orta yol Bazi bilim insanlari Kral Suleyman in tamamen hayali oldugunu savunan minimalist gorus ve kutsal metinlerdeki anlatimlarin tamaminin dogru oldugunu savunan maksimalist gorusun her ikisine de karsi cikarak daha dengeli bir yaklasim benimsemistir Ornegin arkeolog kutsal metinlerin Suleyman in serveti yapilari ve kralligi abartmis olabilecegini ancak onun Kudus ten daha genis bir alanda hukum surdugunun ve surlarla cevrili bir sehir merkezine sahip oldugunun muhtemel oldugunu one surer Faust un Kudus yakinlarindaki Saron gibi bolgelerde yaptigi arastirmalar onemli ticari faaliyetlere dair kanitlar bulmustur ve bu da bu ticareti desteklemek icin yonetici bir otoritenin varligini gerektirir Faust Kudus un muhtemelen bu bolgeler uzerinde gevsek bir kontrole sahip olduguna inaniyor gibi diger bilim insanlari da bu donemde Kudus te bir hukumdarin var olmasi gerektigi ve sehrin nispeten kucuk olmasina ragmen bir tapinak insa etmis olmalarinin muhtemel oldugu konusunda hemfikirdir da benzer bir goruse sahiptir ve Suleyman in Israil e hukmettigini ve bir tapinak insa ettigini ancak savurgan yasam tarzi ve askeri fetihlerle ilgili anlatimlarin buyuk olcude abartildigini savunur Arkeoloji Genel gozlemler Kral Suleyman donemine ait arkeolojik bulgular Kenan kulturunun onemli bir degisiklik yasamadan varligini surdurdugunu gostermesi bakimindan sasirticidir Kutsal kitaplarda anlatilan guclu bir imparatorlugun aksine ne gorkemli bir yapiya ne de kulturel ilerlemeye dair bir kanit bulunmamaktadir Hatta Israil in parcasi oldugu dusunulen bolgelerdeki canak comlekler Filistinlilere ait olanlarla karsilastirildiginda Filistinlilerin daha gelismis oldugu gorulmektedir Suleyman in imparatorluguna ait fiziksel kanitlarin olmamasi bolgenin Babilliler de dahil olmak uzere cesitli fatihler tarafindan defalarca yikilip yeniden insa edildigi dusunuldugunde sasirtici degildir Bu yikimlar imparatorlugun varligina dair bircok isareti yok etmis olabilir Ancak 2014 yilinda Profesor liderligindeki bir ekip Gazze nin dogusunda Hirbet Summeyli adli bir alanda onemli bir kesifte bulunmustur MO 10 yuzyila ait nadir eserler olan alti adet muhur bulmuslardir Bu muhurler o donemde bolgede guclu bir siyasi varligin oldugunu dusundurmekte ve kutsal kitaplarda anlatilan Kral Davut ve Suleyman in gercek olaylara dayaniyor olabilecegi fikrini desteklemektedir Kudus teki Tapinak Dagi Suleyman Mabedi nin temeli oldugu dusunulen Tapinak Dagi olarak bilinen bolgede cok az arkeolojik kazi yapilmistir cunku bu yondeki girisimler nin Musluman yetkilileri tarafindan protestolarla karsilanmaktadir Tarsis ten degerli metaller Tarsis i Kral Suleyman in buyuk metal zenginliginin kaynagi olarak anlayan Kutsal Kitap pasajlari ozellikle gumus ayni zamanda altin kalay ve demir Hezekiel 27 2013 yilinda Fenike de bulunan gumus ambarlarindan elde edilen arkeolojik kanitlarla iliskilendirilmistir Tarsis ten gelen metallerin Suleyman tarafindan Fenikeli Sur Krali Hiram Yesaya 23 ve Tarsis filolari ve onlarin hizmetinde yelken acan gemilerle ortaklasa elde edildigi bildirilmektedir Gumus hazineleri Suleyman in kralligi ve servetiyle ilgili eski metinlerle uyusan ilk maddi kanitlari sunmaktadir Suleyman in ve kralliginin tarif edilen zenginligine dair olasi kanitlar Israil ve Fenike de bulunan ve 2003 yilinda onemleri kabul edilen antik gumus larda kesfedilmistir Yiginlardan elde edilen kanitlar Levant in Suleyman ve Hiram donemlerinde degerli metaller acisindan bir zenginlik merkezi oldugunu gostermekte ve ticaretin Asya dan Atlas Okyanusu na kadar uzandigini soyleyen metinlerle ortusmektedir Kutsal Kitap elestirisi Suleyman in dindarligi Elestirel bir bakis acisiyla Suleyman in Yahve icin bir tapinak insa etmesi Yahve ye ozel bir baglilik eylemi olarak gorulmemelidir cunku Suleyman in baska tanrilar icin de ibadet yerleri insa ettigi anlatilmaktadir Bazi akademisyenler ve tarihciler Suleyman in Yahve ye olan ilk bagliligini anlatan adanma duasi gibi bolumlerin cok daha sonra Kudus kralligin dini merkezi haline geldikten ve Silo ve gibi yerlerin yerini aldiktan sonra yazildigini savunmaktadir Daha onceki tarihciler Krallar daki bu pasajlarin Suleyman donemindeki resmi mahkeme kayitlarindan ve Krallar in kanonik kitaplarina dahil edilen o donemin diger yazilarindan turetildigine dair kanitlar oldugunu savunurlar Daha yeni arastirmacilar Krallar Kitabi ndaki bu gibi pasajlarin metnin geri kalanini yazan yazarlar tarafindan degil muhtemelen Tesniyeci tarafindan yazildigina inanmaktadirlar EfsanelerBinbir Gece Masallari Binbir Gece Masallari kulliyatindaki unlu bir hikayede Kral Suleyman i kizdirdigi icin cezalandirilan bir cin anlatilir Cin bir siseye hapsedilerek denize atilir ve yuzyillar sonra bir balikci tarafindan bulunur Hikayeye gore sise Suleyman in muhruyle muhurlenmistir ve cinin kendisini kurtarmasi imkansizdir Kulliyattaki diger hikayelerde bilinmeyen yerlere seyahat eden kahramanlar Suleyman in daha once orada bulunduguna dair isaretler bulurlar Bazen kaybolan ve yasak ve issiz yerlere rastlayanlara yardim etmek icin yazilmis Suleyman in sozlerini kesfederler Melekler ve Buyu Rabbinik literature gore Suleyman in bilgelik icin mutevazi istegi zenginlik ve meleklerin yasadigi ust dunya ile tum yeryuzunu kapsayan gorkemli bir krallikla odullendirilir Cinler ruhlar ve hayvanlar uzerindeki kontrolu ihtisamina katkida bulunur ve onlara istedigini yaptirabilir Suleyman in sarayi hayvanlarin ve kuslarin kralin yiyecegi olarak kullanilmak uzere kendi istekleriyle mutfaga girdigi bir harikalar diyari olarak tasvir edilir 700 karisi ve 300 cariyesi onun icin her gun satafatli yemekler hazirlar ve o gun kendi evlerinde ziyafet cekmesini umut ederlerdi Suleyman in Muhru Suleyman in Muhru Orta Cag mistik geleneklerinde Suleyman a atfedilen efsanevi bir muhur yuzugudur Suleyman a dogaustu varliklari yonetme ve hayvanlarla konusma gucu verdigi soylenir Yuzuk genellikle pentagram veya heksagram seklinde tasvir edilir ve Suleyman in bilgeligi ve gucunun bir sembolu olarak kabul edilir Suleyman ve Asmodeus Bir efsane Suleyman ile iblis Asmodeus un hikayesini anlatir Hikayeye gore Suleyman Asmodeus a cinlerin insan uzerinde nasil guclu olabilecegini sorar ve Asmodeus serbest birakilip yuzugu kendisine verilmesini boylece gosterebilecegini ister Suleyman kabul eder ancak Asmodeus yuzugu denize atar ve bir balik tarafindan yutulur Asmodeus daha sonra Suleyman i yutar bir kanadi cennete digeri yere degecek sekilde ayaga kalkar ve Suleyman i 400 mil uzaga tukurur Suleyman sonunda bir Ammonit sehrine varana kadar sehirden sehire dolasmak zorunda kalir ve burada kralin mutfaklarinda calismaya zorlanir Ancak sonunda sihirli yuzugu bir baligin karninda kesfederek tahtini geri kazanir ve Asmodeus u kovar Eserler Suleyman a atfedilen diger buyulu esyalar arasinda anahtari ve Sofrasi bulunur Sofra nin Ispanya nin Toledo kentinde oldugu ve Ispanya nin Muslumanlar tarafindan fethi sirasinda Tarik bin Ziyad tarafindan alinan ganimetlerin bir parcasi oldugu soylenir Suleyman in anahtari cerceve hikayesi Suleyman in yuzugunu kullanarak cinleri yakalamasi ve onlari kendisine aciklamaya zorlamasi olan bir Hristiyan buyu kitabi olan Suleyman in Kucuk Anahtari nin basliginda yer alir Melekler Tapinagin insasinda Suleyman a melekler de yardim eder ancak kendi istekleriyle degil Yapi mucizevi bir sekilde bastan sona insa edilmis buyuk agir taslar kendiliginden yukselip yerlerine oturmustur Rabinik efsaneye gore Suleyman sadece dokunusuyla kayalari yarabilecek efsanevi bir solucan olan samir yardimiyla taslari yontmustur Kabala da Kabala nin ilk taraftarlari Suleyman i onu hem cennet kapilarinin yakinina hem de dusmus melekler Uzza ve Azzazel in zincirlendigi karanlik daglara getiren bir kartalin uzerine yerlestirilmis bir isik tahtinda havada suzulurken tasvir ederler Girissiz Saray Bir efsaneye gore Suleyman sihirli bir sekilde seyahat ederken girisi olmayan muhtesem bir saray fark eder Cinlere catiya tirmanmalarini ve binada yasayan bir varlik olup olmadigini gormelerini emreder ancak sadece 700 yasinda oldugunu ve hicbir zaman bir giris gormedigini soyleyen bir kartal bulurlar Taht Suleyman tahtinda Andreas Brugger in tablosu 1777 Suleyman in tahti uc farkli kaynaktan derlenen Targum Sheni de ve daha sonraki iki Midras ta ayrintili olarak anlatilmistir Bunlara gore tahtin basamaklarinda her biri altin bir kartala bakan on iki altin aslan vardi Tahtin alti basamagi vardi ve bu basamaklarda tamami altindan yapilmis hayvanlar belirli bir duzende yerlestirilmisti Tahtin Suleyman in gitmek istedigi yere onu takip etmesini saglayan mekanik bir duzenekle yapildigi soylenirdi Kral tahta oturdugunda tekerlekler donmeye baslar ve hayvanlar ve kuslar kendi seslerini cikarmaya baslar bu da yalanci sahitlik yapmaya niyetlenenleri korkuturdu Suleyman in olumunden sonra taht Firavun Sisak tarafindan alinir ve Sanherib bu ulkeyi fethedene kadar Misir da kalir Daha sonra Perslere gecer ve Pers krali Darius Suleyman in olumunden sonra tahtina basariyla oturan ilk kisi olur Ayrica bakinizWikimedia Commons ta Suleyman ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Hiram AbiNotlar Ibranice ש ל מ ה romanize Slomoh lit baris yapan Suryanice ܫܠܝܡܘܢ Slemun Arapca س ليمان Sulayman lit selamet getiren Grekce Solomwn romanize Solomōn Latince SalomonKaynakca Solomon Sources Meaning Temple amp Facts Britannica www britannica com Ingilizce 27 Agustos 2023 9 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2023 TEMPLE OF SOLOMON JewishEncyclopedia com www jewishencyclopedia com 28 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2023 Grabbe Lester The Dawn of Israel A History of Canaan in the Second Millennium BCE 2023 T amp T Clark p 255 259 Esasinda bu hikaye Dogulu bir hukumdarla ilgili bir halk soylencesinden ibarettir krallara dair menkibelerden ya da efsanelerden biridir Dolayisiyla Suleyman kissasinda elestirel bakis acisina sahip bir okuyucunun gercekci bulabilecegi unsurlar bulmak pek mumkun gorunmuyor Mabetle ilgili rivayetler abartili bir efsane seklinde sunulmustur Suleyman kissasi erken donem Israil krallariyla ilgili anlatilar arasinda en sorunlu olanidir ve ardindaki tarihi gercekleri en kalin bir sis perdesiyle orter Dever William G 2021 Solomon Scripture and Science The Rise of the Judahite State in the 10th Century BCE Jerusalem Journal of Archaeology 1 102 125 doi 10 52486 01 00001 4 ISSN 2788 8819 Matthew 6 28 29 Luke 12 27 Archaeology Culture and other Religions FMC terra santa 20 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Haziran 2013 Arsivlenmis kopya 30 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Subat 2012 Neml Suresi 4 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Subat 2008 Sebe Suresi 4 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Subat 2008 Celik Ercan 1 Ocak 2022 Distorted Stories of Solomon in Quran Translations sura al Naml How Biblical Hadad Turned into a Bird Name Hudhud and a Real Woman into a Female Ant 30 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ekim 2022 30 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Haziran 2016 Finkelstein amp Silberman 2006 s 20 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Grabbe222 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme cite ref FOOTNOTEFinkelsteinSilberman2006 Kategori Kaynaklardaki sayfa numarasi eksik olan maddeler lt sup class noprint Inline Template style white space nowrap gt amp 91 lt i gt Vikipedi Kaynak gosterme lt span title Bu sablon referans gosterilen kaynagin sayfa veya bolum numarasinin istenildigini belirtir UNIQ nowiki 00000017 QINU November 2021 gt sayfa amp nbsp belirt lt span gt lt i gt amp 93 lt sup gt 15 0 Finkelstein amp Silberman 2006 s sayfa belirt Lipschits Oded 2014 The history of Israel in the biblical period Berlin Adele Brettler Marc Zvi Ed The Jewish Study Bible Ingilizce 2 bas Oxford University Press ISBN 978 0 19 997846 5 9 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2024 Kuhrt Amelie 1995 The Ancient Near East c 3000 330 BC Band 1 New York Routledge s 438 ISBN 978 0 41516 762 8 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi De20212 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Magazine Ingilizce 1 Aralik 2010 23 Subat 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Mart 2021 i 17 18 a b c Finkelstein Israel Silberman Neil Asher 6 Mart 2002 The Bible Unearthed Archaeology s New Vision of Ancient Israel and the Origin of Sacred Texts Ingilizce Simon and Schuster ISBN 978 0 7432 2338 6 1 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2023 Thompson Thomas L 1999 The Bible in History How Writers Create a Past Jonathan Cape London 978 0 224 03977 2 p 207 See Lemaire South Arabia 14 Agustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde In s own words The first mention of Sheba in Neo Assyrian texts is to be dated mid 8th century BCE with the story of a caravan of 200 camels coming from Tayma and Sheba to Hindanu Middle Euphrates Cavigneaux Ismail 1990 339 357 Frame 1995 300 Younger 2003 279 282 Holladay 2006 319 321 Gilboa Ayelet Namdar Dvory 2015 On the Beginnings of South Asian Spice Trade with the Mediterranean Region A Review Radiocarbon Ingilizce 57 2 265 283 doi 10 2458 azu rc 57 18562 ISSN 0033 8222 a b Kitchen Kenneth A 2003 On the reliability of the Old Testament Grand Rapids Mich Eerdmans ISBN 978 0 8028 4960 1 William G Dever 2001 What did the biblical writers know and when did they know it Internet Archive Eerdmans Pub Co ISBN 978 0 8028 4794 2 Faust Avraham 22 Haziran 2012 The Archaeology of Israelite Society in Iron Age II Penn State University Press ISBN 978 1 57506 673 8 Grabbe Lester L 2016 1 amp 2 Kings An Introduction and Study Guide History and Story in Ancient Israel Bloomsbury Publishing Dever William G 18 Agustos 2020 Has Archaeology Buried the Bible Ingilizce Wm B Eerdmans Publishing ISBN 978 1 4674 5949 5 9 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2023 MSU department announces major archaeological find Mississippi State University News Archive www newsarchive msstate edu 11 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2024 Sacred destinations 21 Haziran 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Mart 2010 Jacqueline Schaalje Jewish Magazine Archived from the original on 6 Ekim 2009 Erisim tarihi 7 Nisan 2018 KB1 bakim BOT esas url durumu bilinmeyen link Thompson Christine Skaggs Sheldon 2013 King Solomon s Silver Southern Phoenician Hacksilber Hoards and the Location of Tarshish Internet Archaeology 35 doi 10 11141 ia 35 6 8 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2023 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi JE isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Harrison RK 1969 Introduction to the Old Testament Grand Rapids Eerdmans ss 722 724 Archer GL 1964 A Survey of Old Testament Introduction Chicago Moody Press ss 276 277 Thiele 1983 ss 193 204 Dever 2001 s 145 Nights 3 9 The Story of the Fisherman 1909 14 Stories from the Thousand and One Nights The Harvard Classics www bartleby com 30 Eylul 2022 25 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2024 1 24 Eylul 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Legends of the Jews a b SOLOMON JewishEncyclopedia com www jewishencyclopedia com 18 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2024 SuleymanResmi unvanlarOnce gelen Davud Israil Krali M O 971 931 Sonra gelen Rehav am