Örnekler |
---|
|
- İsimden yüklem yapan ek-fiillerle karıştırılmamalıdır.
İsim-fiil, mastar veya eylemlik,fiillerin cümlede isim görevinde kullanılan hâli. Türkçedeki üç fiilimsi grubundan biridir. Fiil kök veya gövdelerine -me, -mek veya -iş mastar eklerinin getirilmesiyle oluşturulur. Bu eklerde ses uyumlarına göre gerekli değişiklikler yapılır.
- Kardeşim okumayı öğrendi.
- Bu bakışından hoşlanmadım.
- Yarın okula gitmek istemiyorum.
İsim-fiil eki -me ile olumsuzluk eki -me ile karıştırılmamalıdır:
- Sabahları koşmayı severim. (isim-fiil)
- Çocuklar, koridorlarda koşmayın! (emir kipinde fiil. "-ma" olumsuzluk ekidir.)
Ancak olumsuzluk ekinin ardından isim-fiil eki gelebilir:
- Yarın sizinle gelmemeyi tercih ederim. (ilk -me olumsuzluk eki, ikincisi isim-fiil eki)
"dokuma", "görüş", "dondurma", "sarma" gibi bazı sözcükler fiil kökenli olmakla birlikte kalıcı olarak isme dönüşmüşlerdir. Ancak cümlede fiil anlamlarını yitirmeden kullanılırlarsa mastar görevindedirler.
- En sevdiğim yemek zeytinyağlı sarmadır. (isim)
- Çocuk alçalan uçurtmanın ipini çabucak sarmaya çalışıyordu. (isim-fiil)
- Kasabamızda yeni bir dokuma atölyesi açıldı. (isim)
- Yıpranmış elleriyle dokumaya devam eden yaşlı kadın, gençlere taş çıkartıyordu. (isim-fiil)
Mastar eklerinde ses uyumu
Mastar eklerinden "-me" ve "-mek"in ikişer şekli bulunur ve büyük ünlü uyumuna uyacak şekilde fiillere eklenir:
ekten önceki hecede bulunan harf | ek | örnekler |
---|---|---|
e, i, ö, ü (ince) | -me, -mek | gelme, içmek, ölmek, süzme |
a, ı, o, u (kalın) | -ma, -mak | almak, ısınma, olma, duymak |
"a" ve "e" ile yazılan ekler her hâlükârda küçük ünlü uyumuna uyduklarından kontrol edilmelerine gerek yoktur.
"-iş" ekinin ise dört şekli bulunur ve bunlar hem büyük hem de küçük ünlü uyumuna uyacak şekilde fiillere eklenir:
ekten önceki hecede bulunan harf | ek | örnekler |
---|---|---|
e, i (ince-düz) | -iş | geliş, gidiş |
a, ı (kalın-düz) | -ış | bakış, çıkış |
ö, ü (ince-yuvarlak) | -üş | öpüş, düşüş |
o, u (kalın-yuvarlak) | -uş | oluş, duyuş |
Kaynakça
- ^ a b "mastar." Gramer Terimleri Sözlüğü 2003. Türk Dil Kurumu. Erişim: 19 Aralık 2012
- ^ a b Yapım ekleri 18 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Türkçeciler.com. Erişim: 20 Aralık 2012.
- ^ "eylemlik." 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . TDK Sözlük.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar