İstanbul'daki sinagoglar, ilk olarak Bizans döneminde şehre gelen Musevilerin dinî gereksinimleri için kurdukları ibadethanelerdir. Kayıtlarda, İstanbul'da ilk sinagoğun MS 318 yılında, bakırcılıkla uğraşan Musevilerin yoğun olarak yaşadığı Halkopratia semtinde inşa edildiği geçmektedir. Bu sinagog, II. Theodosius döneminde kiliseye çevrilse de, şehrin çeşitli noktalarında sinagoglar her dönemde varlığını sürdürmüştür. İstanbul'un 1453 yılında Türkler tarafından ele geçirilmesinin ardından da, Museviler İstanbul'daki varlıklarını sürdürmüşlerdir. Osmanlı İmparatorluğu'nun 1492 yılında İspanya'dan sürgün edilen Musevilere sığınma hakkı vermesiyle, Osmanlı topraklarındaki Musevi nüfusu büyük oranda artmıştır. Türkiye'de cumhuriyet ilan edildikten sonra, ülkenin dört bir yanındaki pek çok Musevi, İstanbul'a yerleşmiştir.
Günümüzde Türkiye'de 20 bin dolaylarında Musevi olduğu sanılmaktadır. Bunların 18 bin kadarı İstanbul'da yaşamaktadır. İstanbul'daki Musevilerin büyük çoğunluğu İspanya kökenli Sefaradlar olup, 500 kadar da Aşkenaz bulunmaktadır. Türk Musevilerinin yasal temsilciliğini Türkiye Hahambaşılığı üstlenmiştir. Hahambaşılığın merkezi İstanbul'da bulunmaktadır. Hahambaşılığın otoritesini tanımayan ve özerk bir cemaat oluşturan Karayların sayısı ise 80 dolaylarındadır.
Tüm Türkiye'de olduğu gibi, İstanbul'da da sinagoglar vakıf statüsündedir. İstanbul'da Musevi cemaatinin ibadetlerini gerçekleştirebilmesi için sürekli hizmet veren 20 sinagog vardır. Bunlardan 3'ü, yalnızca yaz aylarında açılmaktadır. İstanbul'un en eski sinagogları, 15. yüzyıldan beri ara verilmeksizin kullanılan Ahrida ve Yanbol sinagoglarıdır.
İstanbul'da Musevi cemaatinin kullanımına ayrılan 8 gömü alanı vardır. Bunlar, Kuzguncuk, Hasköy, Ortaköy, Ulus, Şişli, Bağlarbaşı Acıbadem ve Kilyos'ta bulunmaktadır. 1991 yılında cemaate tahsis edilen Kilyos'taki mezarlık alanı, cemaatin en yeni gömü alanıdır.
Mimari özellikleri
İstanbul'daki sinagoglar mimari açıdan büyük farklılıklar göstermektedir. Sinagogların mimari özellikleri, inşa edildikleri dönemin beğeni ve akımlarına göre değişiklik gösterebilmektedir. Göçmen sinagoglarında, göç edilen bölgenin mimari özelliklerinden esintiler görülür. Uzun yıllar boyunca depremler ve yangınlar nedeniyle sık sık zarar gören sinagoglar, kimi zaman aslına sadık kalınarak; çoğu zaman da büyük değişikliklere gidilerek onarılmış ya da yeniden yapılmıştır.
Sinagoglar, düzgün dikdörtgen ya da dört köşe olurlar. Pek çoğu ahşap ve yığmataş kullanılarak yapılmıştır. Hemen hemen hepsinin çatıları tümüyle ahşaptır. Hemen hiçbirinde kubbe ögesi yoktur. Genel olarak Musevilerin yoğun yaşadığı semtlerde kurulurlar. Sinagogların dış duvarları süsten ve gösterişten uzaktır. Genelde bir avlu ya da bahçe içinde bulunurlar. Avluda ibadet öncesi el yıkamak için yapılmış bir çeşme bulunur. Avlu, yüksek duvarlarla dışarıdan soyutlanır. Avlunun dışarıya açılan girişinde Davut yıldızı motifi ve sinagoğun İbranice adının işlendiği yazıta sık rastlanır.
Adlandırma gelenekleri
İstanbul ile ilgili en kapsamlı kaynaklardan olan Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi'nin sinagoglarla ilgili bölümünde İstanbul'un sinagogları, adlandırılma biçimleri bakımından 5 ana başlık altında işlenmiştir. Bu grupların birincisini, bulundukları semt ya da mekâna göre adlandırılan sinagoglar oluşturulmaktadır. İstanbul sinagoglarının çoğunluğu bu grupta bulunmaktadır. Örneğin Bakırköy, Caddebostan ve Yeniköy sinagogları bulundukları semtin adını, Zülfaris Sinagogu bulunduğu sokağın adını (Bugünkü Perçemli Sokağı, eski Zülfaris Sokağı), Çorapçı Han Sinagogu ise bulunduğu yapının adını almıştır.
İkinci gruptaki sinagoglar, adlarını kurucularının ya da cemaatinin kökenlerinden almaktadır. Bu sinagogların büyük bölümü Bizans döneminden kalmıştır ya da 1492 göçünden sonra kurulmuştur. Makedonya, Ohri göçmenlerinin kurduğu Ahrida Sinagogu; Bulgaristan, Yanbolu göçmenlerinin kurduğu Yanbol Sinagogu, günümüzde terk edilen Selaniko (Selanik) ve Verya (Veria) sinagogları bu grup altında değerlendirilebilir.
İstanbul sinagoglarının adlandırılmasında üçüncü grubu, adlarını kurucularının ya da cemaatlerinin mesleklerinden alan sinagoglar oluşturmaktadır. Bu tür adlandırmalara İstanbul sinagoglarında çok ender rastlanmaktadır. Galata'daki Terziler Sinagogu ve uzun süre önce terk edilen Hasköy'deki Kumaş Tacirleri Sinagogu bu grup sinagoglarına örnektir.
Dördüncü grupta adını, kendilerini kuran ya da yapımında emeği geçen ailelerden alan sinagoglar vardır. Bu tür sinagogların sayısı da oldukça azdır. Büyükada'daki Hesed Le Avraam Sinagogu bu gruba dâhil edilebilir. Bu ad, sinagoğun yapılması için arsasını bağışlayan Avram Arslan Efendi'ye atfen sinagoga verilmiştir.
Beşinci grupta ise felsefi, efsanevi, mesaj veren adlar taşıyan sinagoglar bulunmaktadır. Ortaköy'deki Etz Ahayim Sinagogu (Hayatağacı Sinagogu), Haydarpaşa'daki Hemdat İsrael Sinagogu (İsrailoğlu'nun Şefkati), Galata'daki Neve Şalom Sinagogu (Barış Vahası) bu grupta yer alır.
Liste
Türkçe adı | İbranice adı | Bulunduğu yaka | Konum | Yapım yılı | Durum |
---|---|---|---|---|---|
אכרידה Ahrida | Avrupa Yakası | Balat | 15. yüzyılın başları | Aktif | |
האשכנזי בית הכנסת Beyt HaKnesset HaAşkenazi | Avrupa Yakası | Galata | 1900 | Aktif | |
Yok | Avrupa Yakası | Bakırköy | 19. yüzyılın sonları | Yalnızca Şabat ayinlerine açık | |
בית הכנסת בית אברהם Beyt HaKnesset Beyt Avraham | Avrupa Yakası | Sirkeci | 1920'ler | Aktif | |
בית הכנסת בית ישראל Beyt HaKnesset Beyt İsrael | Avrupa Yakası | Osmanbey | 1920'ler | Aktif | |
בית הכנסת בית ניסים Beyt HaKnesset Beyt Nisim | Anadolu Yakası | Kuzguncuk | 1840'lar | Aktif | |
בית הכנסת בית יעקב Beyt HaKnesset Beyt Yaakov | Anadolu Yakası | Kuzguncuk | 1878 | Cumartesi sabahları Şabat ayinlerine açık | |
בית הכנסת בית יעקב Beyt HaKnesset Beyt Yaakov | Prens Adaları | Heybeliada | 1953 | Yaz aylarında aktif | |
Yok | Prens Adaları | Burgaz Adası | 1968 | Yaz aylarında aktif | |
Yok | Anadolu Yakası | Caddebostan | 1961 | Aktif | |
בית כנסת החיים Beyt Knesset HaHayim | Avrupa Yakası | Ortaköy | ilk:1707'den önce ikinci:1941 | Aktif | |
בית הכנסת חמדת ישראל Beyt HaKnesset Hemdat Yisrael | Anadolu Yakası | Haydarpaşa | 1899 | Aktif | |
בית הכנסת חסד לאברהם Beyt HaKnesset Hesed Le Avraham | Prens Adaları | Büyükada | 1 Eylül 1904 | Yaz aylarında aktif | |
בית הכנסת האיטלקי Beyt HaKnesset Haİtalki | Avrupa Yakası | Galata | ilk: 1800'ler ikinci: 1931 | Cumartesi şabat ayinlerine açık | |
Yok | Avrupa Yakası | Sirkeci | 1880'ler | Aktif | |
בית הכנסת קראית Beyt HaKnesset Karait | Avrupa Yakası | Hasköy | 16. yüzyıldan önce | Yalnızca özel günlerde açık | |
בית הכנסת מעלם Beyt HaKnesset Ma'alem | Avrupa Yakası | Hasköy | 1960'lar | Aktif | |
בית הכנסת נווה שלום Beyt HaKnesset Neve Şalom | Avrupa Yakası | Galata | 25 Mart 1951 | Aktif | |
בית הכנסת שער השמים Beyt HaKnesset Şaar Haşamayim | Avrupa Yakası | Kemerburgaz | 21 Eylül 2006 | Aktif | |
Yok | Avrupa Yakası | Balat | ilk: Bizans dön. ikinci: 18. yüzyıl | Aktif | |
Yok | Avrupa Yakası | Yeniköy | 1800'lerin sonu | Şabat ayinlerinde açık | |
Yok | Avrupa Yakası | Karaköy | 1671'den önce | 2001'de müzeleştirildi |
Terk edilen sinagoglar
Adı | Bulunduğu yaka | Konum | Yapım yılı | Kapanış yılı | Kapanış sebebi |
---|---|---|---|---|---|
Avrupa Yakası | Fener | Bizans dön. | 1958'den sonra | Azalan nüfus | |
Avrupa Yakası | Çıksalın | 19. yüzyılın ikinci yarısı | 1950 1998 | Terkedildi Yıkıldı | |
Avrupa Yakası | Okmeydanı (Darülaceze binası) | 25 Mayıs 1905 | Darülaceze'nin Musevi sakini bulunmadığından kapalı tutulmaktadır | ||
Avrupa Yakası | Fener | Bilinmiyor | Bakımsızlık | ||
Avrupa Yakası | Hasköy | 19. yüzyılın ilk yarısı | 28 Temmuz 1948 | Cemaatin yokluğu | |
Avrupa Yakası | Ayvansaray | ilk: 1694 ikinci: 1899 | 16 Eylül 1987 | Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu’na devredildi | |
Avrupa Yakası | Balat | Fatih Sultan Mehmet dön. | 1937 | Terkedildi | |
Avrupa Yakası | Galata | 1923'te kiralandı | 1982 | Bina sahipleri arasında çıkan anlaşmazlık | |
Avrupa Yakası | Hasköy | Bilinmiyor (300 ila 500 yıl önce) | |||
Avrupa Yakası | Galata | 1897 | 1985 | Satıldı | |
Avrupa Yakası | Hasköy | Bilinmiyor | 1804'ten sonra | Azalan nüfus | |
Avrupa Yakası | Balat | Bilinmiyor | 1950 1985 | Bakımsızlıktan terk edildi Satıldı | |
Avrupa Yakası | Balat | Fatih Sultan Mehmet dön. | 1975 | Çatı çökmesi | |
Avrupa Yakası | Hasköy | 1660 | Yangın | ||
Avrupa Yakası | Galata | 8 Eylül 1894 | 1960 1998 | Azalan nüfus Sanat galerisine dönüştürüldü | |
Avrupa Yakası | Unkapanı | 1698 | 18 Temmuz 1985 | Haliç ve çevresini düzenleme projesi gereğince yıkıldı | |
Avrupa Yakası | Balat | Bilinmiyor | 1890 | Yangın |
Musevi mezarlıkları
İstanbul'da Musevi cemaatine tahsis edilmiş 9 mezarlık alanı vardır. Bunlardan Kuzguncuk, Hasköy ve Ortaköy mezarlıklarının geçmişi, 16. ve 17. yüzyıllara kadar dayanmaktadır. Beyoğlu ilçesinde yer alan Hasköy Mezarlığı, İstanbul'da Musevilere ait en büyük mezarlık alanıdır. Ulus'ta, Sefarad ve cemaatine ait olmak üzere iki ayrı mezarlık vardır. Şişli ile Mecidiyeköy arasındaki gayrimüslim mezarlığında Ermeni ve Rum cemaatiyle birlikte, İtalyan Musevi cemaatine de bir bölüm ayrılmıştır. Musevi bölümü mezarlığın batısında yer almaktadır. Bunların yanı sıra, Anadolu Yakası'nda Bağlarbaşı ve Acıbadem semtlerinde de birer Musevi mezarlığı vardır. İstanbul'daki Musevi mezarlıkları genellikle bir sinagoğun çevresinde kuruludur. Ancak günümüzde bu gelenek büyük ölçüde kaybolmuş ve mezarlık çevrelerindeki sinagoglardan bazıları yıkılmıştır. İstanbul'daki Musevi mezarlıkları zaman zaman deprem, şiddetli yağışlar ve bakımsızlık gibi nedenlerle tahrip olmuştur. Tehlikeye açık hâle gelen mezarlıklar kimi zaman ideolojik saldırılara maruz kalmıştır. Kimi mezarlıklar, içinden ya da çevresinden yol geçirilmesi nedeniyle istimlâke uğramıştır. Çok eski mezarlıklar ise şehirleşme alanları açmak amacıyla taşınmış ya da yok edilmiştir. Günümüzde Musevi cemaatine ayrılan en yeni mezarlık alanı Sarıyer'in Kilyos köyünde bulunmaktadır. 1991 yılında cemaate verilen mezarlık alanında düzenleme ve parselasyon çalışmaları bitirilmesiyle, gömü işlemlerine 2010 yılının başında başlanmıştır. Ortaköy, Hasköy, Bağlarbaşı, Ulus Sefarad, Ulus Aşkenaz ve Kilyos mezarlıklarının yönetimi ve bakım işleri Neve Şalom Sinagogu Vakfı tarafından düzenlenmektedir.
İlgili görseller
- İstanbul Aşkenazi Sinagoğu, Galata
- Bet Yaakov Sinagoğu, Heybeliada
- Etz Ahayim Sinagoğu, Ortaköy
- Karaim Sinagoğu, Hasköy
- Maalem Sinagoğu, Hasköy
- Mayor Sinagoğu, Hasköy
- Zülfaris Sinagoğu, Beyoğlu
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d e f g "Sinagoglar". Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi. VI. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. 1993. ss. sf. 561, 562, 653.
- ^ . 30 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2010. (WebCite® 15 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ a b "İstanbul'daki kilise ve sinagoglar". 24 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ağustos 2010. (WebCite® 15 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ a b "A history predating 1492". 3 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ağustos 2010. (WebCite® 15 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ a b c d e . 14 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2010. (WebCite® 15 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ . 5 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2010. (WebCite® 15 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ a b . 4 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2010. (WebCite® 15 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ a b c d Güleryüz, Naim (2008). Türkiye Sinagogları. İstanbul: Gözlem. .
- ^ a b c d . 25 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2010. (WebCite® 15 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ a b c d e f g h i j k l m n . 25 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2010. (WebCite® 15 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ a b c d e f g h . 25 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2010. (WebCite® 15 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ . 21 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2010. (WebCite® 15 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ a b c d . 25 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2010. (WebCite® 15 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ a b c . 25 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2010. (WebCite® 15 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ . 29 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2010. (WebCite® 15 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ . 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2010. (WebCite® 15 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ a b . 24 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2010. (WebCite® 15 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ a b "Şaar Aşamayim Sinagogu açıldı". 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ağustos 2010. (WebCite® 15 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ a b . 25 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2010. (WebCite® 15 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ a b . 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2010. (WebCite® 15 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ . 5 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2010. (WebCite® 15 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ . 18 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2010. (WebCite® 15 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta İstanbul'daki sinagoglar listesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Türk Yahudi Toplumu ve Yahudi Kültürünü Tanıtma Projesi resmî sitesi24 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Istanbul daki sinagoglar ilk olarak Bizans doneminde sehre gelen Musevilerin dini gereksinimleri icin kurduklari ibadethanelerdir Kayitlarda Istanbul da ilk sinagogun MS 318 yilinda bakircilikla ugrasan Musevilerin yogun olarak yasadigi Halkopratia semtinde insa edildigi gecmektedir Bu sinagog II Theodosius doneminde kiliseye cevrilse de sehrin cesitli noktalarinda sinagoglar her donemde varligini surdurmustur Istanbul un 1453 yilinda Turkler tarafindan ele gecirilmesinin ardindan da Museviler Istanbul daki varliklarini surdurmuslerdir Osmanli Imparatorlugu nun 1492 yilinda Ispanya dan surgun edilen Musevilere siginma hakki vermesiyle Osmanli topraklarindaki Musevi nufusu buyuk oranda artmistir Turkiye de cumhuriyet ilan edildikten sonra ulkenin dort bir yanindaki pek cok Musevi Istanbul a yerlesmistir Hemdat Israel Sinagogu Gunumuzde Turkiye de 20 bin dolaylarinda Musevi oldugu sanilmaktadir Bunlarin 18 bin kadari Istanbul da yasamaktadir Istanbul daki Musevilerin buyuk cogunlugu Ispanya kokenli Sefaradlar olup 500 kadar da Askenaz bulunmaktadir Turk Musevilerinin yasal temsilciligini Turkiye Hahambasiligi ustlenmistir Hahambasiligin merkezi Istanbul da bulunmaktadir Hahambasiligin otoritesini tanimayan ve ozerk bir cemaat olusturan Karaylarin sayisi ise 80 dolaylarindadir Tum Turkiye de oldugu gibi Istanbul da da sinagoglar vakif statusundedir Istanbul da Musevi cemaatinin ibadetlerini gerceklestirebilmesi icin surekli hizmet veren 20 sinagog vardir Bunlardan 3 u yalnizca yaz aylarinda acilmaktadir Istanbul un en eski sinagoglari 15 yuzyildan beri ara verilmeksizin kullanilan Ahrida ve Yanbol sinagoglaridir Istanbul da Musevi cemaatinin kullanimina ayrilan 8 gomu alani vardir Bunlar Kuzguncuk Haskoy Ortakoy Ulus Sisli Baglarbasi Acibadem ve Kilyos ta bulunmaktadir 1991 yilinda cemaate tahsis edilen Kilyos taki mezarlik alani cemaatin en yeni gomu alanidir Mimari ozellikleriIstanbul daki sinagoglar mimari acidan buyuk farkliliklar gostermektedir Sinagoglarin mimari ozellikleri insa edildikleri donemin begeni ve akimlarina gore degisiklik gosterebilmektedir Gocmen sinagoglarinda goc edilen bolgenin mimari ozelliklerinden esintiler gorulur Uzun yillar boyunca depremler ve yanginlar nedeniyle sik sik zarar goren sinagoglar kimi zaman aslina sadik kalinarak cogu zaman da buyuk degisikliklere gidilerek onarilmis ya da yeniden yapilmistir Sinagoglar duzgun dikdortgen ya da dort kose olurlar Pek cogu ahsap ve yigmatas kullanilarak yapilmistir Hemen hemen hepsinin catilari tumuyle ahsaptir Hemen hicbirinde kubbe ogesi yoktur Genel olarak Musevilerin yogun yasadigi semtlerde kurulurlar Sinagoglarin dis duvarlari susten ve gosteristen uzaktir Genelde bir avlu ya da bahce icinde bulunurlar Avluda ibadet oncesi el yikamak icin yapilmis bir cesme bulunur Avlu yuksek duvarlarla disaridan soyutlanir Avlunun disariya acilan girisinde Davut yildizi motifi ve sinagogun Ibranice adinin islendigi yazita sik rastlanir Adlandirma gelenekleriIstanbul ile ilgili en kapsamli kaynaklardan olan Dunden Bugune Istanbul Ansiklopedisi nin sinagoglarla ilgili bolumunde Istanbul un sinagoglari adlandirilma bicimleri bakimindan 5 ana baslik altinda islenmistir Bu gruplarin birincisini bulunduklari semt ya da mekana gore adlandirilan sinagoglar olusturulmaktadir Istanbul sinagoglarinin cogunlugu bu grupta bulunmaktadir Ornegin Bakirkoy Caddebostan ve Yenikoy sinagoglari bulunduklari semtin adini Zulfaris Sinagogu bulundugu sokagin adini Bugunku Percemli Sokagi eski Zulfaris Sokagi Corapci Han Sinagogu ise bulundugu yapinin adini almistir Ikinci gruptaki sinagoglar adlarini kurucularinin ya da cemaatinin kokenlerinden almaktadir Bu sinagoglarin buyuk bolumu Bizans doneminden kalmistir ya da 1492 gocunden sonra kurulmustur Makedonya Ohri gocmenlerinin kurdugu Ahrida Sinagogu Bulgaristan Yanbolu gocmenlerinin kurdugu Yanbol Sinagogu gunumuzde terk edilen Selaniko Selanik ve Verya Veria sinagoglari bu grup altinda degerlendirilebilir Istanbul sinagoglarinin adlandirilmasinda ucuncu grubu adlarini kurucularinin ya da cemaatlerinin mesleklerinden alan sinagoglar olusturmaktadir Bu tur adlandirmalara Istanbul sinagoglarinda cok ender rastlanmaktadir Galata daki Terziler Sinagogu ve uzun sure once terk edilen Haskoy deki Kumas Tacirleri Sinagogu bu grup sinagoglarina ornektir Dorduncu grupta adini kendilerini kuran ya da yapiminda emegi gecen ailelerden alan sinagoglar vardir Bu tur sinagoglarin sayisi da oldukca azdir Buyukada daki Hesed Le Avraam Sinagogu bu gruba dahil edilebilir Bu ad sinagogun yapilmasi icin arsasini bagislayan Avram Arslan Efendi ye atfen sinagoga verilmistir Besinci grupta ise felsefi efsanevi mesaj veren adlar tasiyan sinagoglar bulunmaktadir Ortakoy deki Etz Ahayim Sinagogu Hayatagaci Sinagogu Haydarpasa daki Hemdat Israel Sinagogu Israiloglu nun Sefkati Galata daki Neve Salom Sinagogu Baris Vahasi bu grupta yer alir ListeTurkce adi Ibranice adi Bulundugu yaka Konum Yapim yili DurumAhrida Sinagogu אכרידה Ahrida Avrupa Yakasi Balat 15 yuzyilin baslari AktifAskenaz Sinagogu האשכנזי בית הכנסת Beyt HaKnesset HaAskenazi Avrupa Yakasi Galata 1900 AktifBakirkoy Sinagogu Yok Avrupa Yakasi Bakirkoy 19 yuzyilin sonlari Yalnizca Sabat ayinlerine acikBet Avraam Sinagogu בית הכנסת בית אברהם Beyt HaKnesset Beyt Avraham Avrupa Yakasi Sirkeci 1920 ler AktifBet Israel Sinagogu בית הכנסת בית ישראל Beyt HaKnesset Beyt Israel Avrupa Yakasi Osmanbey 1920 ler AktifBet Nissim Sinagogu בית הכנסת בית ניסים Beyt HaKnesset Beyt Nisim Anadolu Yakasi Kuzguncuk 1840 lar AktifBet Yaakov Sinagogu בית הכנסת בית יעקב Beyt HaKnesset Beyt Yaakov Anadolu Yakasi Kuzguncuk 1878 Cumartesi sabahlari Sabat ayinlerine acikBet Yaakov Sinagogu בית הכנסת בית יעקב Beyt HaKnesset Beyt Yaakov Prens Adalari Heybeliada 1953 Yaz aylarinda aktifBurgazada Sinagogu Yok Prens Adalari Burgaz Adasi 1968 Yaz aylarinda aktifCaddebostan Bet El Sinagogu Yok Anadolu Yakasi Caddebostan 1961 AktifEtz Ahayim Sinagogu בית כנסת החיים Beyt Knesset HaHayim Avrupa Yakasi Ortakoy ilk 1707 den once ikinci 1941 AktifHemdat Israel Sinagogu בית הכנסת חמדת ישראל Beyt HaKnesset Hemdat Yisrael Anadolu Yakasi Haydarpasa 1899 AktifHesed Le Avraam Sinagogu בית הכנסת חסד לאברהם Beyt HaKnesset Hesed Le Avraham Prens Adalari Buyukada 1 Eylul 1904 Yaz aylarinda aktifItalyan Sinagogu בית הכנסת האיטלקי Beyt HaKnesset HaItalki Avrupa Yakasi Galata ilk 1800 ler ikinci 1931 Cumartesi sabat ayinlerine acikKal Kados Corapci Han Sinagogu Yok Avrupa Yakasi Sirkeci 1880 ler AktifKaraim Sinagogu בית הכנסת קראית Beyt HaKnesset Karait Avrupa Yakasi Haskoy 16 yuzyildan once Yalnizca ozel gunlerde acikMaalem Sinagogu בית הכנסת מעלם Beyt HaKnesset Ma alem Avrupa Yakasi Haskoy 1960 lar AktifNeve Salom בית הכנסת נווה שלום Beyt HaKnesset Neve Salom Avrupa Yakasi Galata 25 Mart 1951 AktifSaar Asamayim Sinagogu בית הכנסת שער השמים Beyt HaKnesset Saar Hasamayim Avrupa Yakasi Kemerburgaz 21 Eylul 2006 AktifYanbol Sinagogu Yok Avrupa Yakasi Balat ilk Bizans don ikinci 18 yuzyil AktifYenikoy Sinagogu Yok Avrupa Yakasi Yenikoy 1800 lerin sonu Sabat ayinlerinde acikZulfaris Sinagogu Yok Avrupa Yakasi Karakoy 1671 den once 2001 de muzelestirildiTerk edilen sinagoglarAdi Bulundugu yaka Konum Yapim yili Kapanis yili Kapanis sebebiCana Sinagogu Avrupa Yakasi Fener Bizans don 1958 den sonra Azalan nufusCiksalin Sinagogu Avrupa Yakasi Ciksalin 19 yuzyilin ikinci yarisi 1950 1998 Terkedildi YikildiDarulaceze Sinagogu Avrupa Yakasi Okmeydani Darulaceze binasi 25 Mayis 1905 Darulaceze nin Musevi sakini bulunmadigindan kapali tutulmaktadirEliav Sinagogu Avrupa Yakasi Fener Bilinmiyor BakimsizlikEzger Sinagogu Avrupa Yakasi Haskoy 19 yuzyilin ilk yarisi 28 Temmuz 1948 Cemaatin yokluguIstipol Sinagogu Avrupa Yakasi Ayvansaray ilk 1694 ikinci 1899 16 Eylul 1987 Kultur ve Tabiat Varliklari Koruma Kurulu na devredildiKasturya Sinagogu Avrupa Yakasi Balat Fatih Sultan Mehmet don 1937 TerkedildiKenesset Sinagogu Avrupa Yakasi Galata 1923 te kiralandi 1982 Bina sahipleri arasinda cikan anlasmazlikMayor Sinagogu Avrupa Yakasi Haskoy Bilinmiyor 300 ila 500 yil once Or Hodes sinagogu Avrupa Yakasi Galata 1897 1985 SatildiParmakkapi Sinagogu Avrupa Yakasi Haskoy Bilinmiyor 1804 ten sonra Azalan nufusPol Yasan Sinagogu Avrupa Yakasi Balat Bilinmiyor 1950 1985 Bakimsizliktan terk edildi SatildiSelaniko Sinagogu Avrupa Yakasi Balat Fatih Sultan Mehmet don 1975 Cati cokmesiSinyaro Sinagogu Avrupa Yakasi Haskoy 1660 YanginTerziler Sinagogu Avrupa Yakasi Galata 8 Eylul 1894 1960 1998 Azalan nufus Sanat galerisine donusturulduUnkapani Sinagogu Avrupa Yakasi Unkapani 1698 18 Temmuz 1985 Halic ve cevresini duzenleme projesi geregince yikildiVerya Sinagogu Avrupa Yakasi Balat Bilinmiyor 1890 YanginMusevi mezarliklariIstanbul da Musevi cemaatine tahsis edilmis 9 mezarlik alani vardir Bunlardan Kuzguncuk Haskoy ve Ortakoy mezarliklarinin gecmisi 16 ve 17 yuzyillara kadar dayanmaktadir Beyoglu ilcesinde yer alan Haskoy Mezarligi Istanbul da Musevilere ait en buyuk mezarlik alanidir Ulus ta Sefarad ve cemaatine ait olmak uzere iki ayri mezarlik vardir Sisli ile Mecidiyekoy arasindaki gayrimuslim mezarliginda Ermeni ve Rum cemaatiyle birlikte Italyan Musevi cemaatine de bir bolum ayrilmistir Musevi bolumu mezarligin batisinda yer almaktadir Bunlarin yani sira Anadolu Yakasi nda Baglarbasi ve Acibadem semtlerinde de birer Musevi mezarligi vardir Istanbul daki Musevi mezarliklari genellikle bir sinagogun cevresinde kuruludur Ancak gunumuzde bu gelenek buyuk olcude kaybolmus ve mezarlik cevrelerindeki sinagoglardan bazilari yikilmistir Istanbul daki Musevi mezarliklari zaman zaman deprem siddetli yagislar ve bakimsizlik gibi nedenlerle tahrip olmustur Tehlikeye acik hale gelen mezarliklar kimi zaman ideolojik saldirilara maruz kalmistir Kimi mezarliklar icinden ya da cevresinden yol gecirilmesi nedeniyle istimlake ugramistir Cok eski mezarliklar ise sehirlesme alanlari acmak amaciyla tasinmis ya da yok edilmistir Gunumuzde Musevi cemaatine ayrilan en yeni mezarlik alani Sariyer in Kilyos koyunde bulunmaktadir 1991 yilinda cemaate verilen mezarlik alaninda duzenleme ve parselasyon calismalari bitirilmesiyle gomu islemlerine 2010 yilinin basinda baslanmistir Ortakoy Haskoy Baglarbasi Ulus Sefarad Ulus Askenaz ve Kilyos mezarliklarinin yonetimi ve bakim isleri Neve Salom Sinagogu Vakfi tarafindan duzenlenmektedir Ilgili gorsellerIstanbul Askenazi Sinagogu Galata Bet Yaakov Sinagogu Heybeliada Etz Ahayim Sinagogu Ortakoy Karaim Sinagogu Haskoy Maalem Sinagogu Haskoy Mayor Sinagogu Haskoy Zulfaris Sinagogu BeyogluAyrica bakinizTurkiye deki sinagoglar listesi Turkiye de YahudilikKaynakca a b c d e f g Sinagoglar Dunden Bugune Istanbul Ansiklopedisi VI Istanbul Tarih Vakfi Yayinlari 1993 ss sf 561 562 653 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim 30 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Agustos 2010 WebCite 15 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b Istanbul daki kilise ve sinagoglar 24 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Agustos 2010 WebCite 15 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b A history predating 1492 3 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Agustos 2010 WebCite 15 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c d e 14 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Agustos 2010 WebCite 15 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde 5 Haziran 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Agustos 2010 WebCite 15 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b 4 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2010 WebCite 15 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c d Guleryuz Naim 2008 Turkiye Sinagoglari Istanbul Gozlem ISBN 978 9944 994 25 5 a b c d 25 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2010 WebCite 15 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c d e f g h i j k l m n 25 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2010 WebCite 15 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c d e f g h 25 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2010 WebCite 15 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde 21 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2010 WebCite 15 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c d 25 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2010 WebCite 15 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c 25 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2010 WebCite 15 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde 29 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2010 WebCite 15 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2010 WebCite 15 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b 24 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2010 WebCite 15 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b Saar Asamayim Sinagogu acildi 25 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Agustos 2010 WebCite 15 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b 25 Kasim 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2010 WebCite 15 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b 5 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2010 WebCite 15 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde 5 Haziran 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2010 WebCite 15 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde 18 Ocak 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2010 WebCite 15 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis baglantilarWikimedia Commons ta Istanbul daki sinagoglar listesi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Turk Yahudi Toplumu ve Yahudi Kulturunu Tanitma Projesi resmi sitesi24 Agustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde