Şemkir minaresi veya Şemkir kulesi, "Şamhor sütunu" olarak da bilinir,Şemkir (günümüzde Azerbaycan'da bir şehir) yakınlarında bulunan bir kule veya minaredir. Kulenin 11. yüzyılın sonunda inşa edilen görünümü, 19. yüzyılın ilk yarısında Şemkir'in Orta Çağ yerleşimini ziyaret eden N. Florovsky'nin ayrıntılı yazılı açıklamasının yanı sıra Grigory Gagarin ve Dubois de Montpereux gibi sanatçıların resimlerinden bilinmektedir.
Minare'nin Frédéric Dubois de Montpere tarafından çizimi, 19. yüzyıl. | |
Koordinatlar | 40°50′07″K 46°07′34″D / 40.83528°K 46.12611°D |
---|---|
Konum | Şemkir, Azerbaycan |
Malzeme | Tuğla |
Tamamlanma tarihi | 11. yüzyılın sonu |
Hakkında
Anıt birçok gezginin dikkatini çekmiş ve defalarca bahsedilmiş ve hatta tarif edilmiştir. Anıtla ilgili en eski referans Ebü'l-Fidâ'da (14. yüzyılın başı) bulunur ve minarenin çok yüksek ve olağanüstü olduğu belirtilir. Mimarisinin stilistik özelliklerine atıfta bulunan Mikael Useynov ve Leonid Brittanytsky, minareyi 12. yüzyıldan 13. yüzyılın başına kadar tarihlendirmişlerdir. G. Gamba, Kafkasya seyahatini anlatırken kuleyi Roma'daki Trajans Sütunu ile karşılaştırmış ve mollaların bu kuleyi Müslümanları namaza çağırmak için kullandıklarını belirtmiştir. Eduard Eichwald minareyi 1826 yılında görmüş, ancak Boris Dorn 1861 yılında Şemkir yerleşim bölgesini ziyaret ettiğinde sadece kalıntılarını bulmuş ve yerle bir olduğunu rapor etmiştir. Minare, Dubois de Montpereux ve Grigori Gagarin'in birbirini tamamlayan çizimleriyle bilinmektedir. Ancak bu çizimler minarenin geçmişteki çevresi hakkında fikir vermemektedir. Bu nedenle, 1650'lerde Şamkir'den geçen Arseny Sukhanov'un anlattıkları özellikle ilginçtir. "Boş şehirden geçtik, büyüktü, tuğladan ve topraktan bir taştan yapılmıştı, ama içinde bir tane daha vardı; her ikisinin de duvarları hasarlıydı, ama sadece tuğladan yapılmış yüksek minare sağlamdı; nehrin üzerinde tuğladan bir köprü vardı; beş nehre bölünmüş büyük bir nehir; nehir kıyısı boyunca; bu nehri geçtikten sonra, kıyıda geceyi bunun boş dolusuna karşı geçirdik" diye yazmıştır.
Bu kuleden Amerikalı Protestan misyoner Eli Smith bahsetmişti:
“ | Sabahki sis dağıldıktan sonra bile doğu rüzgârı bütün gün zehirli buharlarla dolup taşmış gibiydi; Şemkir sütununa ulaşmadan önce yaklaşan ateşin belirtilerini hissettim. Bu antik eseri incelemek için bir an durduk. Tuğladan inşa edilmiş, tepesine spiral merdivenlerle çıkılıyor ve 180 feet yüksekliğinde olduğu söyleniyor. Tabanındaki bir taşın üzerinde Arap harfleriyle yazılmış bir yazıt bulunurken, bir diğeri de üst kısmı çevreliyor ve burada da içeriden açılan bir kapısı olan etrafı çevrili bir galeri var. Kökeni bilinmemektedir, ancak görünüşe göre bir caminin minaresi olarak inşa edilmiştir. Yerin diğer kalıntıları büyük bir kervansarayın temelleri ve birkaç küçük Müslüman mezarıdır. | ” |
N. Florovsky'nin 1899'da Peterburg'da yayınladığı kitaptaki yazılı anlatım, minarenin yapısı ve boyutlarının daha eksiksiz bir tanımı için de değerlidir. Florovsky'ye göre Gence vilayetinin en değerli antik anıtıdır:
“ | ... ovanın ortasında, Şamhor Çayı'nın sol sahilinde yükselen ve neredeyse 30 verst kadar uzaklardan görülebilen bir Şamhor kulesi bulunmaktadır. Kulenin temeli küp şeklindedir ve yedi arşın genişliğinde ve beş arşın yüksekliğindedir. Üzerinde, temelde beş, üstte dört arşın çapında dairesel bir sütun yükselir. Üst kısmı her iki tarafı da beş arşın olan, üstte dört arşın çapında dairesel bir sütunla desteklenir. Alt kısmı her iki tarafı da beş arşın olan dört köşeli bir karnizle çevrilmiştir ve bu karnizin altında...kufi tarzında yazılmış büyük bir kitabe bulunmaktadır. Bu karnizin üstünde, altı sajendir, üstte daha dar olan bir dairesel sütun bulunur. Bu sütunun çapı bir sajenden fazla değildir. Tüm Kulenin yüksekliği yirmi sekiz sajendir. Minarenin ortasında, neredeyse dağılmış gibi görünen 124 büyük taş blok bulunmaktadır, bu nedenle çıkmak oldukça zordur. Üst kısımda, karnizin altında da görülebilen merdivenler bulunur. Minare, kireçtaşı, kum ve ince taşla karıştırılmış tuğladan inşa edilmiştir; iş oldukça güzel ve sağlamdır; tuğla ile sıkıca birleşmiş gibi görünen bir harç kullanılmıştır. Zamanın bu güzel eseri pek çok yerden tahrip ettiği görülüyor ve hatta çeşmenin eğildiği açıkça hissediliyor. | ” |
Mimari özellikleri
Minare tasarımı yaygındır. Taban, giriş açıklığı olan prizmatik bir hacimdir. Kama şeklindeki eğimler, üzerinde minarenin hafifçe incelen kulesinin yükseldiği sekiz yüzlü bir alana geçiş oluşturur. Müezzin için balkonun yorumlanması ilginçtir. Grigori Gagarin'in çizimi, altında bir yazıt şeridi bulunan destekleyici sarkıt kornişin büyük eklemlerini yakalar. Şerefenin üzerinde uzun bir orana sahip küçük bir lanset açıklığı bulunmaktadır.
Minarenin tepesi, Karabağlar ve Nahçıvan'daki yaklaşık aynı tarihli minarelerin restorasyonu için başlangıç malzemesini temsil etmektedir. Minare, uçtan uca hafif bir kemere sahip bir tür "fener" ile tamamlanmıştır. "Fener "in gelişmiş bir balkonla birleşimi bir müezzin için biraz sıra dışıdır ve bu nedenle nadirdir. Böyle bir "fener" komşu ülkelerin minarelerinde yaygındır. Şirvan minarelerinde bulunmaz ve müezzin için dairesel dolambaçlı bir balkon tasarlanmıştır. Şekil aynı zamanda kulenin tepesine kadar olan tuğla örgüsünün desenindeki farklılığı da göstermektedir. Buna ek olarak, kulenin üzerinde, yaklaşık olarak üst üçte birlik kısmının yüksekliğinde, yarık benzeri açıklıklarla kesilmiş geniş bir dekoratif şerit göze çarpmaktadır.
Kufi kule yazıtı
1970 yılında Azerbaycan SSC'nin Şamkir bölgesinde bir gaz boru hattı döşenirken, Şamkir kasabasının yerinde bir Kufi yazıtı bulundu. Bu yazıt, yapısının amacını ve inşa tarihini aydınlatmaktadır. Günümüzde Azerbaycan Tarih Müzesi'nde bulunan bu taş levha üzerindeki Arapça yazıt, kulesinin Şeyh al-Saleh ibn Afshin tarafından 493 H. (1099/1100) yılında yaptırıldığını söylüyor.
Bu yazıtta şunlar yazmaktadır: "Bismillah, Yüce Allah'ın yardımıyla, Şeyh el-Salih ibn Afşin'in talebi ve himayesi altında, dört yüz doksan üç yılında savunma yapıları serisindeki bu gözetleme kulesini inşa etmesi emredildi."
Azerbaycanlı tarihçi Meshadihanum Neymat, yazıtın metnini inceledi ve Şamkir minaresinin şehrin savunması için belirlenen yapılarından biri olduğu sonucuna vardı. Bu, bir gözetleme kulesi olarak hizmet ettiği anlamına gelir. Neymat, yazıtın aynı zamanda anıtın tarihî inşasını araştıranlar tarafından varsayıldığı gibi 12-13. yüzyıllarda değil, 11. yüzyılın sonlarında inşa edildiğini gösterdiğini belirtti.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ (Azerice). shamkir-archeo.com. 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2021.
- ^ a b c d e f g Бретаницкий, Леонид (1966). Зодчество Азербайджана XII-XV вв. и его место в архитектуре Переднего Востока. Moskova: Наука. ss. 90-92.
- ^ Valikhanli, Naila (2016). Azərbaycan VII-XII əsrlərdə: tarix, mənbələr, şərhlər / Azerbaijan in VII-XII centuries: history, sources, comments (PDF). Bakü: Azərbaycan millî Elmlər Akademiyası millî Azərbaycan Tarixi Muzeyi. s. 163. 7 Eylül 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Eylül 2023.
- ^ "Şəmkir qülləsinin kitabəsi" (Azerice). azhistorymuseum.az. 16 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2021.
- ^ a b Florovsky, N. (1836). Елисаветпольский край // Обозрение российских владений за Кавказом. Елисаветпольский округ. Sankt-Peterburg: Типография департамента внешней торговли. ss. 363-364.
- ^ a b (1840). Voyage Autour Du Caucase, Chez Les Tcherkesses Et Les Abkhases, En Colchide, En Géorgie, En Arménie Et En Crimée. 4. Paris: Librairie De Gide. s. 147. 7 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Eylül 2023.
- ^ a b c d Useynov, Mikayil (1963). История архитектуры Азербайджана / History of architecture of Azerbaijan. Bakü: Гос. издат. литературы по строительству, архитектуре и строительным материалам. ss. 74-75. 7 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Eylül 2023.
- ^ Jean François, Gamba (1826). . II. Paris. ss. 245-246. 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Арсения Суханова, Проскинитарий (1889). Православно-палестинский сборник, 1889. VII. Sankt-Peterburg: Православно-палестинский сборник. s. 103.
- ^ Ritter, Carl (1843). Die Erdkunde Asien, Kleinasien, Arabien. Berlin. s. 765.
- ^ Eli Smith, H G O Dwight, Josiah Conder (1834). Missionary researches in Armenia: including a journey through Asia Minor, and into Georgia and Persia, with a visit to the Nestorian and Chaldean Christians of Oormiah and Salmas. Londra: George Wightmann. s. 171.
- ^ Meshadihanum Nejmat (1991). (PDF). Bakü. ISBN . 15 Kasım 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Semkir minaresi veya Semkir kulesi Samhor sutunu olarak da bilinir Semkir gunumuzde Azerbaycan da bir sehir yakinlarinda bulunan bir kule veya minaredir Kulenin 11 yuzyilin sonunda insa edilen gorunumu 19 yuzyilin ilk yarisinda Semkir in Orta Cag yerlesimini ziyaret eden N Florovsky nin ayrintili yazili aciklamasinin yani sira Grigory Gagarin ve Dubois de Montpereux gibi sanatcilarin resimlerinden bilinmektedir Semkir minaresiMinare nin Frederic Dubois de Montpere tarafindan cizimi 19 yuzyil Koordinatlar40 50 07 K 46 07 34 D 40 83528 K 46 12611 D 40 83528 46 12611KonumSemkir AzerbaycanMalzemeTuglaTamamlanma tarihi11 yuzyilin sonuHakkindaAnit bircok gezginin dikkatini cekmis ve defalarca bahsedilmis ve hatta tarif edilmistir Anitla ilgili en eski referans Ebu l Fida da 14 yuzyilin basi bulunur ve minarenin cok yuksek ve olaganustu oldugu belirtilir Mimarisinin stilistik ozelliklerine atifta bulunan Mikael Useynov ve Leonid Brittanytsky minareyi 12 yuzyildan 13 yuzyilin basina kadar tarihlendirmislerdir G Gamba Kafkasya seyahatini anlatirken kuleyi Roma daki Trajans Sutunu ile karsilastirmis ve mollalarin bu kuleyi Muslumanlari namaza cagirmak icin kullandiklarini belirtmistir Eduard Eichwald minareyi 1826 yilinda gormus ancak Boris Dorn 1861 yilinda Semkir yerlesim bolgesini ziyaret ettiginde sadece kalintilarini bulmus ve yerle bir oldugunu rapor etmistir Minare Dubois de Montpereux ve Grigori Gagarin in birbirini tamamlayan cizimleriyle bilinmektedir Ancak bu cizimler minarenin gecmisteki cevresi hakkinda fikir vermemektedir Bu nedenle 1650 lerde Samkir den gecen Arseny Sukhanov un anlattiklari ozellikle ilginctir Bos sehirden gectik buyuktu tugladan ve topraktan bir tastan yapilmisti ama icinde bir tane daha vardi her ikisinin de duvarlari hasarliydi ama sadece tugladan yapilmis yuksek minare saglamdi nehrin uzerinde tugladan bir kopru vardi bes nehre bolunmus buyuk bir nehir nehir kiyisi boyunca bu nehri gectikten sonra kiyida geceyi bunun bos dolusuna karsi gecirdik diye yazmistir Bu kuleden Amerikali Protestan misyoner Eli Smith bahsetmisti Sabahki sis dagildiktan sonra bile dogu ruzgari butun gun zehirli buharlarla dolup tasmis gibiydi Semkir sutununa ulasmadan once yaklasan atesin belirtilerini hissettim Bu antik eseri incelemek icin bir an durduk Tugladan insa edilmis tepesine spiral merdivenlerle cikiliyor ve 180 feet yuksekliginde oldugu soyleniyor Tabanindaki bir tasin uzerinde Arap harfleriyle yazilmis bir yazit bulunurken bir digeri de ust kismi cevreliyor ve burada da iceriden acilan bir kapisi olan etrafi cevrili bir galeri var Kokeni bilinmemektedir ancak gorunuse gore bir caminin minaresi olarak insa edilmistir Yerin diger kalintilari buyuk bir kervansarayin temelleri ve birkac kucuk Musluman mezaridir N Florovsky nin 1899 da Peterburg da yayinladigi kitaptaki yazili anlatim minarenin yapisi ve boyutlarinin daha eksiksiz bir tanimi icin de degerlidir Florovsky ye gore Gence vilayetinin en degerli antik anitidir ovanin ortasinda Samhor Cayi nin sol sahilinde yukselen ve neredeyse 30 verst kadar uzaklardan gorulebilen bir Samhor kulesi bulunmaktadir Kulenin temeli kup seklindedir ve yedi arsin genisliginde ve bes arsin yuksekligindedir Uzerinde temelde bes ustte dort arsin capinda dairesel bir sutun yukselir Ust kismi her iki tarafi da bes arsin olan ustte dort arsin capinda dairesel bir sutunla desteklenir Alt kismi her iki tarafi da bes arsin olan dort koseli bir karnizle cevrilmistir ve bu karnizin altinda kufi tarzinda yazilmis buyuk bir kitabe bulunmaktadir Bu karnizin ustunde alti sajendir ustte daha dar olan bir dairesel sutun bulunur Bu sutunun capi bir sajenden fazla degildir Tum Kulenin yuksekligi yirmi sekiz sajendir Minarenin ortasinda neredeyse dagilmis gibi gorunen 124 buyuk tas blok bulunmaktadir bu nedenle cikmak oldukca zordur Ust kisimda karnizin altinda da gorulebilen merdivenler bulunur Minare kirectasi kum ve ince tasla karistirilmis tugladan insa edilmistir is oldukca guzel ve saglamdir tugla ile sikica birlesmis gibi gorunen bir harc kullanilmistir Zamanin bu guzel eseri pek cok yerden tahrip ettigi goruluyor ve hatta cesmenin egildigi acikca hissediliyor Mimari ozellikleriGrigori Gagarin in tarafindan cizilmis Semkir minaresi Minare tasarimi yaygindir Taban giris acikligi olan prizmatik bir hacimdir Kama seklindeki egimler uzerinde minarenin hafifce incelen kulesinin yukseldigi sekiz yuzlu bir alana gecis olusturur Muezzin icin balkonun yorumlanmasi ilginctir Grigori Gagarin in cizimi altinda bir yazit seridi bulunan destekleyici sarkit kornisin buyuk eklemlerini yakalar Serefenin uzerinde uzun bir orana sahip kucuk bir lanset acikligi bulunmaktadir Minarenin tepesi Karabaglar ve Nahcivan daki yaklasik ayni tarihli minarelerin restorasyonu icin baslangic malzemesini temsil etmektedir Minare uctan uca hafif bir kemere sahip bir tur fener ile tamamlanmistir Fener in gelismis bir balkonla birlesimi bir muezzin icin biraz sira disidir ve bu nedenle nadirdir Boyle bir fener komsu ulkelerin minarelerinde yaygindir Sirvan minarelerinde bulunmaz ve muezzin icin dairesel dolambacli bir balkon tasarlanmistir Sekil ayni zamanda kulenin tepesine kadar olan tugla orgusunun desenindeki farkliligi da gostermektedir Buna ek olarak kulenin uzerinde yaklasik olarak ust ucte birlik kisminin yuksekliginde yarik benzeri acikliklarla kesilmis genis bir dekoratif serit goze carpmaktadir Kufi kule yazitiSemkir kulesinin 4 tas levhasi kitabe uzerinde Arapca Kufi yazit bulunmaktadir Azerbaycan Tarih Muzesi 1970 yilinda Azerbaycan SSC nin Samkir bolgesinde bir gaz boru hatti dosenirken Samkir kasabasinin yerinde bir Kufi yaziti bulundu Bu yazit yapisinin amacini ve insa tarihini aydinlatmaktadir Gunumuzde Azerbaycan Tarih Muzesi nde bulunan bu tas levha uzerindeki Arapca yazit kulesinin Seyh al Saleh ibn Afshin tarafindan 493 H 1099 1100 yilinda yaptirildigini soyluyor Bu yazitta sunlar yazmaktadir Bismillah Yuce Allah in yardimiyla Seyh el Salih ibn Afsin in talebi ve himayesi altinda dort yuz doksan uc yilinda savunma yapilari serisindeki bu gozetleme kulesini insa etmesi emredildi Azerbaycanli tarihci Meshadihanum Neymat yazitin metnini inceledi ve Samkir minaresinin sehrin savunmasi icin belirlenen yapilarindan biri oldugu sonucuna vardi Bu bir gozetleme kulesi olarak hizmet ettigi anlamina gelir Neymat yazitin ayni zamanda anitin tarihi insasini arastiranlar tarafindan varsayildigi gibi 12 13 yuzyillarda degil 11 yuzyilin sonlarinda insa edildigini gosterdigini belirtti Ayrica bakinizBayil Kalesi Gilehli CamiiKaynakca Azerice shamkir archeo com 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Temmuz 2021 a b c d e f g Bretanickij Leonid 1966 Zodchestvo Azerbajdzhana XII XV vv i ego mesto v arhitekture Perednego Vostoka Moskova Nauka ss 90 92 Valikhanli Naila 2016 Azerbaycan VII XII esrlerde tarix menbeler serhler Azerbaijan in VII XII centuries history sources comments PDF Baku Azerbaycan milli Elmler Akademiyasi milli Azerbaycan Tarixi Muzeyi s 163 7 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Eylul 2023 Semkir qullesinin kitabesi Azerice azhistorymuseum az 16 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Temmuz 2021 a b Florovsky N 1836 Elisavetpolskij kraj Obozrenie rossijskih vladenij za Kavkazom Elisavetpolskij okrug Sankt Peterburg Tipografiya departamenta vneshnej torgovli ss 363 364 a b 1840 Voyage Autour Du Caucase Chez Les Tcherkesses Et Les Abkhases En Colchide En Georgie En Armenie Et En Crimee 4 Paris Librairie De Gide s 147 7 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Eylul 2023 a b c d Useynov Mikayil 1963 Istoriya arhitektury Azerbajdzhana History of architecture of Azerbaijan Baku Gos izdat literatury po stroitelstvu arhitekture i stroitelnym materialam ss 74 75 7 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Eylul 2023 Jean Francois Gamba 1826 II Paris ss 245 246 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Arseniya Suhanova Proskinitarij 1889 Pravoslavno palestinskij sbornik 1889 VII Sankt Peterburg Pravoslavno palestinskij sbornik s 103 Ritter Carl 1843 Die Erdkunde Asien Kleinasien Arabien Berlin s 765 Eli Smith H G O Dwight Josiah Conder 1834 Missionary researches in Armenia including a journey through Asia Minor and into Georgia and Persia with a visit to the Nestorian and Chaldean Christians of Oormiah and Salmas Londra George Wightmann s 171 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Meshadihanum Nejmat 1991 PDF Baku ISBN 5 8066 0322 9 15 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi