Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şeyhülislam ya da Şeyh'ül-İslam (Osmanlıca: شَيْخُ الإسْلام), dini konularda en yüksek derecede bilgi ve yetkiye sahip olan kimse.
Osmanlı Devleti zamanında şeyhülislam dini konularda en yüksek yetkiye sahip devlet görevlisiydi. Gerektiği zaman dini sorunlarla ilgili görüşlerini fetva yayınlayarak açıklardı. Bu fetvalar kanun niteliği taşırlardı. 1920 yılında Ankara'da kurulan Meclis Hükûmetinde bu makam Şer'iye ve Evkaf Vekâleti adıyla "Bakanlık" olarak yer aldı. Cumhuriyetin ilanından kısa bir süre sonra 1924 yılında laiklik ilkesinin kabul edilmesi sonucu bu bakanlık kaldırılmış, yerini Diyanet İşleri Başkanlığına bırakmıştır.
İlk şeyhülislam, Molla Fenârî olup, bu unvan kendisine 1424'te verilmiştir. Son Osmanlı ŞeyhülislâmınınMustafa Sabri Efendi olduğu ile ilgili görüşler olsa da, şeyhülislamlık unvanını son taşıyan kişi, Mehmet Nuri Medeni Efendi'dir. Mehmet Nuri Medeni Efendi'nin 1922'de kabinesiyle birlikte istifa etmesi arasındaki 498 yıl boyunca şeyhülislamlık müessesesi sürmüştür.
1424-1922 yılları arasında 131 şeyhülislam 175 defa bu makama tayin edilmiştir. Ebussuud Efendi 29 yılla en fazla; Memikzade Mustafa Efendi de 13 saatle en az bu makamda kalan şeyhülislamdır.
131 şeyhülislamın yalnızca 9'u Türk asıllı değildir. (Arap, Bosnalı Gürcü, Çerkes, Arnavut'tur.) Şeyhülislamlar içinde müstesna bilginler, yazarlar, şairler, hattatlar, bestekârlar ve hukukçular vardı. Birçok şeyhülislam verdikleri fetvaları toplayarak hem İslamî ilimler, hem de Osmanlı hukuk tarihi bakımından değerli eserler bırakmışlardır.
I. Selim zamanında (1512-1520) şeyhülislamdan Müftî-yüs-sekaleyn (insan ve cinlere fetvâ veren) unvanı verilmiştir. I. Süleyman zamanına (1520-1566) kadar şeyhülislamlık tercihinde uyulması zorunlu bir yasa ya da kural yokken, Ebu's-Suud Efendi'nin hazırladığı bir kanunla Rumeli Kazaskerliği'nden sonra terfi edilen bir makam haline getirildi. Pek nadir olarak Anadolu kazaskerlerinden de şeyhülislamlar görüldü.
II. Mehmed, kanunnamesinde şeyhülislamı ve padişah hocalarını vezirlerden üstün tutmaktaydı. Bu kanunnameye göre ulemanın reisi kabul edilmekle beraber şeyhülislamın, ilmiye sınıfının başı sayılması 16. asrın ortalarına doğru gerçekleşmiştir. 16. asırda Zenbilli Ali Cemâlî Efendi, İbn-i Kemal Paşazâde ve Ebu's-Suûd Efendi gibi kudretli alimlerin bu makama gelmesiyle şeyhülislamlık daha da önem kazandı. Bilhassa bu üç şahsiyetin Osmanlı Devleti'nin yükselmesinde önemli katkıları olmuştur.
Başlangıçta kadıaskerlik ve muallim-i sultanî vazifelerine göre ikinci derecede bulunan şeyhülislamlığın, bilhassa İbn-i Kemal (1525-1533) ve Ebu's-Suud Efendi (1545-1574)'ye geçmesi ile daha bir önem kazandığı ve kadıaskerliğin üstünde bir görev olarak kabul edildiği anlaşılmaktadır.
Osmanlılar'da Şeyhülislam, ilmiye sınıfının başı sayılıyordu. Klasik Osmanlı devrinde devlet görevlileri kalemiye, seyfiye ve ilmiye olmak üzere üç sınıfa ayrılıyordu. İlmiye sınıfı, günümüzün Adalet ve Millî Eğitim Bakanlıkları ile Diyanet İşleri Başkanlığının görevlerini üstlenmiş durumdaydı.
Osmanlı tarihinde sadrazam olmak için eğitim aranmazdı ama şeyhülislam olmak hatta bunun ilk basamağı olan kadılık, müftülük ve müderrislik için bile, medreselerin en yükseğini bitirmiş olmak gerekirdi. Bu durum; Osmanlı İmparatorluğu'nun, şeyhülislamlığa verdiği değeri göstermesi açısından oldukça önemlidir.
Kaynakça
Dış bağlantılar
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Seyhulislam ya da Seyh ul Islam Osmanlica ش ي خ الإس لام dini konularda en yuksek derecede bilgi ve yetkiye sahip olan kimse Seyhulislam Osmanli Devleti zamaninda seyhulislam dini konularda en yuksek yetkiye sahip devlet gorevlisiydi Gerektigi zaman dini sorunlarla ilgili goruslerini fetva yayinlayarak aciklardi Bu fetvalar kanun niteligi tasirlardi 1920 yilinda Ankara da kurulan Meclis Hukumetinde bu makam Ser iye ve Evkaf Vekaleti adiyla Bakanlik olarak yer aldi Cumhuriyetin ilanindan kisa bir sure sonra 1924 yilinda laiklik ilkesinin kabul edilmesi sonucu bu bakanlik kaldirilmis yerini Diyanet Isleri Baskanligina birakmistir II Abdulhamid doneminde 1891 1907 yillari arasinda 16 yil seyhulislamlik yapmis olan Cemaleddin Efendi Ilk seyhulislam Molla Fenari olup bu unvan kendisine 1424 te verilmistir Son Osmanli SeyhulislamininMustafa Sabri Efendi oldugu ile ilgili gorusler olsa da seyhulislamlik unvanini son tasiyan kisi Mehmet Nuri Medeni Efendi dir Mehmet Nuri Medeni Efendi nin 1922 de kabinesiyle birlikte istifa etmesi arasindaki 498 yil boyunca seyhulislamlik muessesesi surmustur 1424 1922 yillari arasinda 131 seyhulislam 175 defa bu makama tayin edilmistir Ebussuud Efendi 29 yilla en fazla Memikzade Mustafa Efendi de 13 saatle en az bu makamda kalan seyhulislamdir Arif Pasa tarafindan cizilen ve Osmanli devlet yoneticilerini tasvir eden bir resim ortada seyhulislam 131 seyhulislamin yalnizca 9 u Turk asilli degildir Arap Bosnali Gurcu Cerkes Arnavut tur Seyhulislamlar icinde mustesna bilginler yazarlar sairler hattatlar bestekarlar ve hukukcular vardi Bircok seyhulislam verdikleri fetvalari toplayarak hem Islami ilimler hem de Osmanli hukuk tarihi bakimindan degerli eserler birakmislardir I Selim zamaninda 1512 1520 seyhulislamdan Mufti yus sekaleyn insan ve cinlere fetva veren unvani verilmistir I Suleyman zamanina 1520 1566 kadar seyhulislamlik tercihinde uyulmasi zorunlu bir yasa ya da kural yokken Ebu s Suud Efendi nin hazirladigi bir kanunla Rumeli Kazaskerligi nden sonra terfi edilen bir makam haline getirildi Pek nadir olarak Anadolu kazaskerlerinden de seyhulislamlar goruldu II Mehmed kanunnamesinde seyhulislami ve padisah hocalarini vezirlerden ustun tutmaktaydi Bu kanunnameye gore ulemanin reisi kabul edilmekle beraber seyhulislamin ilmiye sinifinin basi sayilmasi 16 asrin ortalarina dogru gerceklesmistir 16 asirda Zenbilli Ali Cemali Efendi Ibn i Kemal Pasazade ve Ebu s Suud Efendi gibi kudretli alimlerin bu makama gelmesiyle seyhulislamlik daha da onem kazandi Bilhassa bu uc sahsiyetin Osmanli Devleti nin yukselmesinde onemli katkilari olmustur Baslangicta kadiaskerlik ve muallim i sultani vazifelerine gore ikinci derecede bulunan seyhulislamligin bilhassa Ibn i Kemal 1525 1533 ve Ebu s Suud Efendi 1545 1574 ye gecmesi ile daha bir onem kazandigi ve kadiaskerligin ustunde bir gorev olarak kabul edildigi anlasilmaktadir Osmanlilar da Seyhulislam ilmiye sinifinin basi sayiliyordu Klasik Osmanli devrinde devlet gorevlileri kalemiye seyfiye ve ilmiye olmak uzere uc sinifa ayriliyordu Ilmiye sinifi gunumuzun Adalet ve Milli Egitim Bakanliklari ile Diyanet Isleri Baskanliginin gorevlerini ustlenmis durumdaydi Seyhulislam Musa Kazim Efendi 1910 Osmanli tarihinde sadrazam olmak icin egitim aranmazdi ama seyhulislam olmak hatta bunun ilk basamagi olan kadilik muftuluk ve muderrislik icin bile medreselerin en yuksegini bitirmis olmak gerekirdi Bu durum Osmanli Imparatorlugu nun seyhulislamliga verdigi degeri gostermesi acisindan oldukca onemlidir Kaynakca Arsivlenmis kopya 7 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Eylul 2020 Arsivlenmis kopya 5 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Eylul 2020 Arsivlenmis kopya 8 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Eylul 2020 Dis baglantilarAyrica bakinizOsmanli Seyhulislamlari listesi Ilmiye sinifi