Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çekoslovak Lejyonu (Çekçe: Československé legie), I. Dünya Savaşı sırasında İtilaf Devletleri bünyesinde savaşan Çek ve Slovaklardan oluşan gönüllü ordu. Rus İç Savaşı'nda önemli bir silahlı güç olarak yer almış, I. Dünya Savaşı'nın ardından Çekoslovakya'nın bağımsızlığının ilanında etkili olmuştur.
Genel bakış
Çek ve Slovaklar I. Dünya Savaşı öncesinde Avusturya Macaristan İmparatorluğu egemenliği altındaydı. Bağımsızlık peşindeki Çekler ve Slovaklar I. Dünya Savaşı sırasında İtilaf Devletlerinin zafer kazanmaları durumunda Çekoslovakya’nın bağımsız olacağını vaatlerine icabet ederek savaşa silahlı destek vermişlerdir. Farklı ülkelerdeki Çek ve Slovak gönüllülerin, serbest bırakılan savaş esirlerinin katılması ve sürgündeki aydın ve politikacıların çağrısıyla giderek büyüyen bir silahlı kuvvet oluşturulur. Çabalar sonuç verecek ve 1918 yılında Çekoslovakya bağımsız olacaktır. Çekoslovak Birlikleri Fransa, Sırbistan, İtalya ve Rusya’da savaşacaktır. Rusya Ordusunda birlik seviyesindeyken 1917 yılında Çekoslovak Lejyonu kurulacaktır. Fransa’da ve daha sonra Sırbistan ve İtalya’da savaşan Çekoslovak birlikleri I. Dünya Savaşının ilk günlerinden itibaren cephede görev yapar. Birlik bünyesinde ABD’den gelen gönüllüler, çeşitli zamanlarda savaş esiri olmuş askerler ve diğer gönüllüler bulunuyordu. Birliklerde görev yapanların yaklaşık %90’ı Çek, %7’si Slovaktı. Lejyon terimi savaş sırasında yoğun olarak kullanılmamıştır. Fransız Ordusunda görev yapan yabancı askerlerin Fransız Lejyonu olarak adlandırılmasından ötürü bu terimin kullanılabileceği öne sürülmektedir.
Rusya’da
Kuruluş
I. Dünya Savaşı çıktığında Rus İmparatorluğu bünyesinde yaşayan etnik Çekler Çar II. Nikolay’a başvurarak ülkelerini işgal etmekte olan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’na karşı savaşmak için ulusal bir birlik kurmak istediklerini ilettiler. İstekleri kabul edildi. 1914 yılında ilk Çek birliği kuruldu ve Çarlık Ordusuna eklendi. Mayıs 1915’e gelindiğinde Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Ordusundan firar eden ve esir edilen Çeklerin katılımıyla birlikte asker sayısı artmaya başladı. Şubat 1916’da birlik yeniden teşkilatlanacak ve Mayıs ayında 7300 kişiye ulaşarak kolordu seviyesine çıkacaktı. İleride Çekoslovakya’nın ilk cumhurbaşkanı olacak olan Tomáš Masaryk ve General Milan Rastislav Štefánik 1917 baharında Rusya’ya gelerek birliğin büyümesi, Çekoslovak Ulusal Konseyinin komutasına girmesi ve Çekoslovakya’nın bağımsız ordusu olarak örgütlenmesini konuşarak Geçici Hükûmet ile anlaşırlar. Çekoslovak Lejyonu dört alaydan oluşmaktaydı:
- 1. Alay (Jan Hus Alayı), Şubat 1916’da kuruldu
- 2. Alay (Jiří z Poděbrad Alayı), Mayıs 1916’da kuruldu
- 3. Alay (Jan Žižka z Trocnova Alayı), Mart 1917’de kuruldu
- 4. Alay (Büyük Prokop Alayı), Eylül 1917’de kuruldu
Temmuz 1917’ye gelindiğinde toplam asker sayısı 38 bin 500 olacak, lejyondaki asker sayısı 61 bine kadar çıkacaktır. I. Dünya Savaşı sırasında Rus Çarlık Ordusu bünyesinde 4,112 Çek ve Slovak hayatını kaybetmiştir.
Sibirya’dan geçiş
1917 yılındaki Şubat Devrimi ile Çarlık rejimi devrilecek ve ikili iktidar dönemi başlayacaktır. Asker ve işçilerin taban örgütlenmesine dayanan Sovyetler ile Çarlık Dumasındaki vekillerin oluşturduğu Geçici Hükûmet ülkeyi yönetir. Geçici Hükûmet, İtilaf Devletlerine verdiği teminatlara göre savaşa devam etme kararını alsa da toplumdaki savaş karşıtlığı yüksektir. Ekim Devrimi ile iktidarı alan Bolşevikler emperyalist olarak adlandırdıkları I. Dünya Savaşından çekildiklerini açıklarlar. Doğu cephesinde savaşmakta oldukları Almanya İmparatorluğu ile 1918 başlarında Brest Litovsk Antlaşmasını imzalayarak savaştan çekilirler. Bolşevikler topraklarındaki bu silahlı kuvvetin ülke dışına çıkarak Fransa’da savaşmasını onaylarlar. Ancak Rusya’nın Avrupa’daki limanları güven altında olmadığından birliklerin Sibirya üzerinden geçerek, Pasifik Okyanusundaki Vladivostok limanından ABD’ye buradan da Avrupa’ya geçmesi öngörülür. Birliğin avrupa’ya geri dönmekte olduğu haberini alan ve artık özgür olan çok sayıda Çek ve Slovak savaş esiri Çekoslovak Lejyonuna katılır.
Çek politikacı Masaryk, Lejyon komutanlarına geçmekte olan Rus topraklarındaki karışıklıklara ve iç siyaseti ilgilendiren olaylara karışmamalarını talimatla belirtse de gerçekte böyle olmayacaktır. Ekim Devriminden sonra iktidarı alan Bolşeviklere karşı savaşan Beyaz Ordu, Rus İç Savaşını başlatmıştır ve Rusya’da farklı bölgelerde farklı taraflar hüküm sürmektedir. Bu iç savaş sırasında silahlı ve kalabalık Çekoslovak Lejyonu taraf olacak ve Bolşeviklere karşı savaşacaktır.
Zaten çok uzun olan tahliye güzergahı, dönemin taşıma yoklukları yüzünden de oldukça sıkıntılı ve uzun zaman alarak ilerler. En önemli ve işleyen neredeyse tek yol olan Sibirya tren yolu da tıkabasa doludur. O dönemde Almanya ile imzalanan Brest Litovsk Antlaşması gereğince Alman, Avusturyalı ve Macar savaş esirleri Sibirya’daki esir kamplarından Almanya’ya bu yolla taşınmaktadır. Ayrıca iç savaş ortamında ülkede başıboş kalan bir silahlı kuvvetin varlığını kabul etmeyen Savaş Komiseri Leon Troçki de Çekoslovak Lejyonunun silahsızlandırılmasını emreder.
Silahlarının alınması girişimleri artınca Çekoslovak Lejyonu Mayıs 1918 tarihinde ayaklanır. Sibirya tren hattı boyunca cepheye gitmekte olan Alman, Avusturyalı ve Macar askerle Çekler arasında zaten sık sık sürtüşmeler yaşanmaktaydı. Çelyabinsk tren istasyonunda yaşanan bir olayın kıvılcım etkisi yaptığı iddia edilse de kanıtlanan bir durum yoktur. Sonuçta Bolşeviklerin iktidarda bulunduğu yerlerde Çekoslovak Lejyonu doğrudan Bolşeviklerle savaşacak ve iktidarı Beyaz Orduya verecektir.
Tren hatlarındaki sıkışıklık ve kargaşa yüzünden Çekoslovak Lejyonunun tümü aynı zamanda aynı yerde değil, farklı trenlerle farklı şehirlerde ilerlemekte veya beklemektedirler. Bu parçalı durumda yerel Bolşevik kuvvetleriyle sayısız irili ufaklı çatışma yaşanacaktır. Bölgede Troçki’nin Kızılordusu henüz nüve halinde olduğu için Çekoslovak Lejyonu Trans Sibirya Demiryolu hattı boyunca tek silahlı güç olarak egemen hale gelir ve iç savaş ortamındaki Rus iç politikasına dahil olur. Bu birlik üzerinden yapılan planlar arasında Bolşeviklerin aleyhine olası bir İtilaf Devletleri işgalinde kullanılmaları bile vardır.
Lejyon, İdil Nehrinin doğusundan Vladivostok’a kadar tren yolu üzerindeki bütün önemli şehirleri çeşitli zamanlarda ele geçirir. Çok sayıda mühimmat ve ekipman ele geçiren Lejyon zırhlı trenlerle ilerlemekte ve geçtiği bölgede iktidarı ele almaktadır. Bu durum Bolşevik karşıtı muhalif gruplara yarayacak ve Sibirya’da Bolşevik karşıtı hareketler gelişecektir.
Bu sırada Masaryk ve diğer Çekoslovak siyasetçiler İtilaf Devletleriyle kurulacak Çekoslovakya üzerine pazarlık yapmaktaydılar. İmzalanan Pittsburg Antlaşmasıyla istenilen pazarlık tamamlanır.
Çekoslovak Lejyonu karşısında ilk başlarda yenilgi alan Kızılordu ve Troçki ordusunun gelişmesi ve yetkinleşmesiyle birlikte Çekleri yenecek ve tren hattı boyunca Vladivostok yönüne doğru çekilmek zorunda bırakacaktır.
Bu sırada Rus İç Savaşının yarattığı iktidar boşluğundan yaralanan İtilaf Devletleri Rus topraklarına asker çıkartmaya başlar. Çekoslovak Lejyonunun Vladivostok’da kontrolü Bolşeviklerden almasının ardından ABD, İngiltere, Fransa ve Japonya bölgeye yoğun şekilde asker çıkartacak ve Bolşeviklere karşı katliam başlatılacaktır. Yabancı askerlerin Rusya’ya birlik çıkartma tarihleri ve ilk andaki asker sayıları aşağıdaki gibidir:
- Nisan 1918, Japonya, 500 asker
- Mayıs 1918, İngiltere, 50 asker
- Haziran 1918, ABD, 500 asker
- Haziran 1918, Fransa
- Haziran 1918, İngiltere 600 asker
Bölgeye gelen İtilaf Devletleri askerleri Bolşeviklerle Beyazlar ve Çekler arasında açık savaş ortamına doğrudan dahil olacaklar ve Bolşeviklere karşı saf tutacaklardır. Bölgeye yoğun asker çıkartılması ve Çekoslovak Lejyonunun Avrupa’ya gönderilmesi projesi özellikle I. Dünya Savaşının beklenmedik bir şekilde Kasım ayında sona ermesiyle anlamsızlaşır. Kargaşa bölgede yoğunlaşacak ve bölgede öteden beri sömürge oluşturma özlemi bulunan Japonya doğrudan Bolşeviklere karşı savaşta taraf olur. Eylül 1918’e gelindiğinde Vladivostok ve civarında büyük bir askeri yığınak göze çarpmaktadır:
- Japonya: 70.000 asker
- İngiltere: 829 asker
- İtalya: 1.400 asker
- ABD: 5.000 asker
- Fransa: 107 Vietnam askeri
Beyaz Ordu ile Kızılordu arasındaki savaş şiddetlenirken Japonya’nın emrindeki Kazak komutan Grigori Semyonov’un yaptığı katliamlar tepki çekmeye başladı.
Vladivostok’dan ayrılış
Çok uzun yolculuktan, bitmek bilmeyen çatışmalardan yorgun düşen ve biran önce yurtlarına dönmek isteyen Çekler Bolşeviklerle anlaşırlar. 1920 yılında yapılan antlaşmaya göre Çekoslovak Lejyonu ellerindeki Çarlık altınları ve Bolşevik karşıtı Beyaz Ordu komutanı Amiral Aleksandr Kolçak karşılığında Vladivostok’dan ayrılmak için Bolşeviklerin onayını alırlar. Sonuçta 67,739 Çekoslovak asker Vladivostok’dan ayrılır ve Çekoslovakya’nın ordusunun belkemiğini oluşturmak için evlerine döner.
Geride çok az sayıda Çek ve Slovak komünist kalır. Geride kalıp Bolşevik saflarında savaşanlar arasında ileride Aslan Asker Şvayk adlı eseri yazacak olan Jaroslav Hašek de bulunmaktadır. Kalanlar arasında Beyaz Ordu saflarına geçenler de olur. Bunlardan en bilineni Çekoslovak Lejyonunun komutanlarından General Radola Gajda ileride Çek faşist hareketinin önde gelen isimlerinden olacaktır.
Fransa’da
Çek gönüllülerinin Fransız Yabancı Lejyonuna katılmaları 21 Ağustos 1914 günü Paris’de başlar. Oluşturulan birlik 9 Mayıs – 16 Haziran 1915 tarihleri arasında yapılan Arras Muharbelerinde görev alır ve çok ağır kayıplar verdiği için lağvedilir. Fransa’da diğer Çekoslovak birliği hükûmetin kararıyla 19 Aralık 1917’de kurulacaktır. Buna diğer birliklerin kuruluş izleyecektir. Fransa hükûmeti 29 Haziran 1918 günü aldığı kararla Çeklerin ve Slovakların bağımsızlıklarını tanıyacaklarını açıklar. Ertesi gün Fransa’da bulunan Çekoslovak birlikler Çekoslovak bağımsızlık liderlerinin ve Fransız Cumhurbaşkanı Poincaré huzurunda yeni ülkelerine bağlılık yemini ederler. 30 Haziran günü hala Çek silahlı Kuvvetler günü olarak kutlanmaktadır. I. Dünya Savaşı ve Rus İç Savaşı sırasında öldürülen Çekoslovak Lejyonu mensubu sayısı 4112'dir.
Savaştan sonra
Çekoslovak Lejyonunun üyeleri yeni Çekoslovak Ordusunun çekirdeğini oluşturur. Çoğu 1919 yılında Macar Sovyet Cumhuriyetine karşı savaşacaktır.
Kaynakça
- ^ Tomáš Garrigue Masaryk, Milan Rastislav Štefánik vd
- ^ Bir ülkenin bağımsızlığı için kendisinin dahil olmadığı savaşa dahil olması ve burada gösterilen yararlılık sonucu bağımsızlığının bir grup ülke tarafından tanınması ahlaki olarak tartışılması gereken bir konudur. I. Dünya Savaşı sırasında bağımsızlığın bir tür diyeti olarak verilen ve savaşta hayatını kaybetmiş olan binlerce Çek ve Slovak gencinin nasıl bir hesap sonucu feda edildiği aslında II. Dünya Savaşı öncesinde aynı toprakların bu sefer de aynı güçler tarafından Nazi Almanyasına verilmesiyle sorgulanır hale gelmiştir.
- ^ [1] 8 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Konuyla ilgili Çekçe makale, 19 Ocak 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ Preclík, Vratislav. Masaryk a legie (Masaryk and legions), váz. kniha, 219 pages, first issue vydalo nakladatelství Paris Karviná, Žižkova 2379 (734 01 Karvina, Czech Republic) ve spolupráci s Masarykovým demokratickým hnutím (Masaryk Democratic Movement, Prague), 2019, , pages 6 - 31, 36 - 39, 41 - 42, 106 - 107, 111-112, 124–125, 128, 129, 132, 140–148, 184–203.
- ^ Bradley, John F. N., The Czechoslovak Legion in Russia, 1914–1920. East European Monographs, New York: Boulder/Columbia University Press, 1991, , s.156.
- ^ İngiliz siyasetçi Winston Churchill bu şekilde düşünmektedir.
- ^ Willmott, H.P.,First World War, Dorling Kindersley, 2003, s.251
- ^ Çekoslovak Lejyonunun yaklaşması üzerine Bolşevikler ellerinde tutsak olan Çar ve ailesini öldüreceklerdir.
- ^ John Bradley, The Czechoslovak Legion in Russia 1914–1920 (Boulder: East European Monographs, 1990) s.156
Ayrıca bakınız
Konuyla ilgili yazılan eserler
- Baerlein, Henry, The March of the 70,000, Leonard Parsons/Whitefriar Press, London 1926
- Clarke, William, The Lost Fortune of the Tsars, St. Martins Press, New York 1994 pp183–189
- Fic, Victor M., The Bolsheviks and the Czechoslovak Legion, Shakti Malik, New Delhi 1978
- Footman, David, Civil War in Russia, Faber & Faber, London 1961
- Goldhurst, Richard, The Midnight War, McGraw-Hill, New York 1978
- Hoyt, Edwin P., The Army Without a Country, MacMillan, New York/London 1967
- Kalvoda, Josef, Czechoslovakia's Role in Soviet Strategy, University Press of America, Washington DC 1981
- Kalvoda, Josef, The Genesis of Czechoslovakia, East European Monographs, Boulder 1986
- McNeal, Shay, The Secret Plot to Save the Tsar, Harper Collins, New York 2002 pp 221–222
- Preclik, Vratislav. Masaryk a legie (Masaryk and legions), váz. kniha, 219 str., vydalo nakladatelství Paris Karviná, Žižkova 2379 (734 01 Karviná, CZ) ve spolupráci s Masarykovým demokratickým hnutím (in association with the Masaryk Democratic Movement, Prague), 2019, , pp. 17 – 25, 33 - 45, 70 – 96, 100- 140, 159 – 184, 187 - 199
- Unterberger, Betty Miller, The United States, Revolutionary Russia, and the Rise of Czechoslovakia, Texas A&M University Press, College Station, 2000
- White, John Albert, The Siberian Intervention, Princeton University Press, Princeton 1950
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cekoslovak Lejyonu Cekce Ceskoslovenske legie I Dunya Savasi sirasinda Itilaf Devletleri bunyesinde savasan Cek ve Slovaklardan olusan gonullu ordu Rus Ic Savasi nda onemli bir silahli guc olarak yer almis I Dunya Savasi nin ardindan Cekoslovakya nin bagimsizliginin ilaninda etkili olmustur Lejyon anisina yapilan Prag daki anitGenel bakisCek ve Slovaklar I Dunya Savasi oncesinde Avusturya Macaristan Imparatorlugu egemenligi altindaydi Bagimsizlik pesindeki Cekler ve Slovaklar I Dunya Savasi sirasinda Itilaf Devletlerinin zafer kazanmalari durumunda Cekoslovakya nin bagimsiz olacagini vaatlerine icabet ederek savasa silahli destek vermislerdir Farkli ulkelerdeki Cek ve Slovak gonullulerin serbest birakilan savas esirlerinin katilmasi ve surgundeki aydin ve politikacilarin cagrisiyla giderek buyuyen bir silahli kuvvet olusturulur Cabalar sonuc verecek ve 1918 yilinda Cekoslovakya bagimsiz olacaktir Cekoslovak Birlikleri Fransa Sirbistan Italya ve Rusya da savasacaktir Rusya Ordusunda birlik seviyesindeyken 1917 yilinda Cekoslovak Lejyonu kurulacaktir Fransa da ve daha sonra Sirbistan ve Italya da savasan Cekoslovak birlikleri I Dunya Savasinin ilk gunlerinden itibaren cephede gorev yapar Birlik bunyesinde ABD den gelen gonulluler cesitli zamanlarda savas esiri olmus askerler ve diger gonulluler bulunuyordu Birliklerde gorev yapanlarin yaklasik 90 i Cek 7 si Slovakti Lejyon terimi savas sirasinda yogun olarak kullanilmamistir Fransiz Ordusunda gorev yapan yabanci askerlerin Fransiz Lejyonu olarak adlandirilmasindan oturu bu terimin kullanilabilecegi one surulmektedir Rusya daKurulus I Dunya Savasi ciktiginda Rus Imparatorlugu bunyesinde yasayan etnik Cekler Car II Nikolay a basvurarak ulkelerini isgal etmekte olan Avusturya Macaristan Imparatorlugu na karsi savasmak icin ulusal bir birlik kurmak istediklerini ilettiler Istekleri kabul edildi 1914 yilinda ilk Cek birligi kuruldu ve Carlik Ordusuna eklendi Mayis 1915 e gelindiginde Avusturya Macaristan Imparatorlugu Ordusundan firar eden ve esir edilen Ceklerin katilimiyla birlikte asker sayisi artmaya basladi Subat 1916 da birlik yeniden teskilatlanacak ve Mayis ayinda 7300 kisiye ulasarak kolordu seviyesine cikacakti Ileride Cekoslovakya nin ilk cumhurbaskani olacak olan Tomas Masaryk ve General Milan Rastislav Stefanik 1917 baharinda Rusya ya gelerek birligin buyumesi Cekoslovak Ulusal Konseyinin komutasina girmesi ve Cekoslovakya nin bagimsiz ordusu olarak orgutlenmesini konusarak Gecici Hukumet ile anlasirlar Cekoslovak Lejyonu dort alaydan olusmaktaydi 1 Alay Jan Hus Alayi Subat 1916 da kuruldu 2 Alay Jiri z Podebrad Alayi Mayis 1916 da kuruldu 3 Alay Jan Zizka z Trocnova Alayi Mart 1917 de kuruldu 4 Alay Buyuk Prokop Alayi Eylul 1917 de kuruldu Temmuz 1917 ye gelindiginde toplam asker sayisi 38 bin 500 olacak lejyondaki asker sayisi 61 bine kadar cikacaktir I Dunya Savasi sirasinda Rus Carlik Ordusu bunyesinde 4 112 Cek ve Slovak hayatini kaybetmistir Sibirya dan gecis Vladivostok 1918 ABD askerleri sehre girerken onlari Japon askerleri selamliyorCekoslovak Lejyonu tarafindan oldurulen Bolsevikler 1917 yilindaki Subat Devrimi ile Carlik rejimi devrilecek ve ikili iktidar donemi baslayacaktir Asker ve iscilerin taban orgutlenmesine dayanan Sovyetler ile Carlik Dumasindaki vekillerin olusturdugu Gecici Hukumet ulkeyi yonetir Gecici Hukumet Itilaf Devletlerine verdigi teminatlara gore savasa devam etme kararini alsa da toplumdaki savas karsitligi yuksektir Ekim Devrimi ile iktidari alan Bolsevikler emperyalist olarak adlandirdiklari I Dunya Savasindan cekildiklerini aciklarlar Dogu cephesinde savasmakta olduklari Almanya Imparatorlugu ile 1918 baslarinda Brest Litovsk Antlasmasini imzalayarak savastan cekilirler Bolsevikler topraklarindaki bu silahli kuvvetin ulke disina cikarak Fransa da savasmasini onaylarlar Ancak Rusya nin Avrupa daki limanlari guven altinda olmadigindan birliklerin Sibirya uzerinden gecerek Pasifik Okyanusundaki Vladivostok limanindan ABD ye buradan da Avrupa ya gecmesi ongorulur Birligin avrupa ya geri donmekte oldugu haberini alan ve artik ozgur olan cok sayida Cek ve Slovak savas esiri Cekoslovak Lejyonuna katilir Cek politikaci Masaryk Lejyon komutanlarina gecmekte olan Rus topraklarindaki karisikliklara ve ic siyaseti ilgilendiren olaylara karismamalarini talimatla belirtse de gercekte boyle olmayacaktir Ekim Devriminden sonra iktidari alan Bolseviklere karsi savasan Beyaz Ordu Rus Ic Savasini baslatmistir ve Rusya da farkli bolgelerde farkli taraflar hukum surmektedir Bu ic savas sirasinda silahli ve kalabalik Cekoslovak Lejyonu taraf olacak ve Bolseviklere karsi savasacaktir Zaten cok uzun olan tahliye guzergahi donemin tasima yokluklari yuzunden de oldukca sikintili ve uzun zaman alarak ilerler En onemli ve isleyen neredeyse tek yol olan Sibirya tren yolu da tikabasa doludur O donemde Almanya ile imzalanan Brest Litovsk Antlasmasi geregince Alman Avusturyali ve Macar savas esirleri Sibirya daki esir kamplarindan Almanya ya bu yolla tasinmaktadir Ayrica ic savas ortaminda ulkede basibos kalan bir silahli kuvvetin varligini kabul etmeyen Savas Komiseri Leon Trocki de Cekoslovak Lejyonunun silahsizlandirilmasini emreder Silahlarinin alinmasi girisimleri artinca Cekoslovak Lejyonu Mayis 1918 tarihinde ayaklanir Sibirya tren hatti boyunca cepheye gitmekte olan Alman Avusturyali ve Macar askerle Cekler arasinda zaten sik sik surtusmeler yasanmaktaydi Celyabinsk tren istasyonunda yasanan bir olayin kivilcim etkisi yaptigi iddia edilse de kanitlanan bir durum yoktur Sonucta Bolseviklerin iktidarda bulundugu yerlerde Cekoslovak Lejyonu dogrudan Bolseviklerle savasacak ve iktidari Beyaz Orduya verecektir Tren hatlarindaki sikisiklik ve kargasa yuzunden Cekoslovak Lejyonunun tumu ayni zamanda ayni yerde degil farkli trenlerle farkli sehirlerde ilerlemekte veya beklemektedirler Bu parcali durumda yerel Bolsevik kuvvetleriyle sayisiz irili ufakli catisma yasanacaktir Bolgede Trocki nin Kizilordusu henuz nuve halinde oldugu icin Cekoslovak Lejyonu Trans Sibirya Demiryolu hatti boyunca tek silahli guc olarak egemen hale gelir ve ic savas ortamindaki Rus ic politikasina dahil olur Bu birlik uzerinden yapilan planlar arasinda Bolseviklerin aleyhine olasi bir Itilaf Devletleri isgalinde kullanilmalari bile vardir Lejyon Idil Nehrinin dogusundan Vladivostok a kadar tren yolu uzerindeki butun onemli sehirleri cesitli zamanlarda ele gecirir Cok sayida muhimmat ve ekipman ele geciren Lejyon zirhli trenlerle ilerlemekte ve gectigi bolgede iktidari ele almaktadir Bu durum Bolsevik karsiti muhalif gruplara yarayacak ve Sibirya da Bolsevik karsiti hareketler gelisecektir Bu sirada Masaryk ve diger Cekoslovak siyasetciler Itilaf Devletleriyle kurulacak Cekoslovakya uzerine pazarlik yapmaktaydilar Imzalanan Pittsburg Antlasmasiyla istenilen pazarlik tamamlanir Cekoslovak Lejyonu karsisinda ilk baslarda yenilgi alan Kizilordu ve Trocki ordusunun gelismesi ve yetkinlesmesiyle birlikte Cekleri yenecek ve tren hatti boyunca Vladivostok yonune dogru cekilmek zorunda birakacaktir Bu sirada Rus Ic Savasinin yarattigi iktidar boslugundan yaralanan Itilaf Devletleri Rus topraklarina asker cikartmaya baslar Cekoslovak Lejyonunun Vladivostok da kontrolu Bolseviklerden almasinin ardindan ABD Ingiltere Fransa ve Japonya bolgeye yogun sekilde asker cikartacak ve Bolseviklere karsi katliam baslatilacaktir Yabanci askerlerin Rusya ya birlik cikartma tarihleri ve ilk andaki asker sayilari asagidaki gibidir Nisan 1918 Japonya 500 asker Mayis 1918 Ingiltere 50 asker Haziran 1918 ABD 500 asker Haziran 1918 Fransa Haziran 1918 Ingiltere 600 asker Bolgeye gelen Itilaf Devletleri askerleri Bolseviklerle Beyazlar ve Cekler arasinda acik savas ortamina dogrudan dahil olacaklar ve Bolseviklere karsi saf tutacaklardir Bolgeye yogun asker cikartilmasi ve Cekoslovak Lejyonunun Avrupa ya gonderilmesi projesi ozellikle I Dunya Savasinin beklenmedik bir sekilde Kasim ayinda sona ermesiyle anlamsizlasir Kargasa bolgede yogunlasacak ve bolgede oteden beri somurge olusturma ozlemi bulunan Japonya dogrudan Bolseviklere karsi savasta taraf olur Eylul 1918 e gelindiginde Vladivostok ve civarinda buyuk bir askeri yiginak goze carpmaktadir Japonya 70 000 asker Ingiltere 829 asker Italya 1 400 asker ABD 5 000 asker Fransa 107 Vietnam askeri Beyaz Ordu ile Kizilordu arasindaki savas siddetlenirken Japonya nin emrindeki Kazak komutan Grigori Semyonov un yaptigi katliamlar tepki cekmeye basladi Vladivostok dan ayrilis Cok uzun yolculuktan bitmek bilmeyen catismalardan yorgun dusen ve biran once yurtlarina donmek isteyen Cekler Bolseviklerle anlasirlar 1920 yilinda yapilan antlasmaya gore Cekoslovak Lejyonu ellerindeki Carlik altinlari ve Bolsevik karsiti Beyaz Ordu komutani Amiral Aleksandr Kolcak karsiliginda Vladivostok dan ayrilmak icin Bolseviklerin onayini alirlar Sonucta 67 739 Cekoslovak asker Vladivostok dan ayrilir ve Cekoslovakya nin ordusunun belkemigini olusturmak icin evlerine doner Geride cok az sayida Cek ve Slovak komunist kalir Geride kalip Bolsevik saflarinda savasanlar arasinda ileride Aslan Asker Svayk adli eseri yazacak olan Jaroslav Hasek de bulunmaktadir Kalanlar arasinda Beyaz Ordu saflarina gecenler de olur Bunlardan en bilineni Cekoslovak Lejyonunun komutanlarindan General Radola Gajda ileride Cek fasist hareketinin onde gelen isimlerinden olacaktir Fransa daCek gonullulerinin Fransiz Yabanci Lejyonuna katilmalari 21 Agustos 1914 gunu Paris de baslar Olusturulan birlik 9 Mayis 16 Haziran 1915 tarihleri arasinda yapilan Arras Muharbelerinde gorev alir ve cok agir kayiplar verdigi icin lagvedilir Fransa da diger Cekoslovak birligi hukumetin karariyla 19 Aralik 1917 de kurulacaktir Buna diger birliklerin kurulus izleyecektir Fransa hukumeti 29 Haziran 1918 gunu aldigi kararla Ceklerin ve Slovaklarin bagimsizliklarini taniyacaklarini aciklar Ertesi gun Fransa da bulunan Cekoslovak birlikler Cekoslovak bagimsizlik liderlerinin ve Fransiz Cumhurbaskani Poincare huzurunda yeni ulkelerine baglilik yemini ederler 30 Haziran gunu hala Cek silahli Kuvvetler gunu olarak kutlanmaktadir I Dunya Savasi ve Rus Ic Savasi sirasinda oldurulen Cekoslovak Lejyonu mensubu sayisi 4112 dir Savastan sonraCekoslovak Lejyonunun uyeleri yeni Cekoslovak Ordusunun cekirdegini olusturur Cogu 1919 yilinda Macar Sovyet Cumhuriyetine karsi savasacaktir Kaynakca Tomas Garrigue Masaryk Milan Rastislav Stefanik vd Bir ulkenin bagimsizligi icin kendisinin dahil olmadigi savasa dahil olmasi ve burada gosterilen yararlilik sonucu bagimsizliginin bir grup ulke tarafindan taninmasi ahlaki olarak tartisilmasi gereken bir konudur I Dunya Savasi sirasinda bagimsizligin bir tur diyeti olarak verilen ve savasta hayatini kaybetmis olan binlerce Cek ve Slovak gencinin nasil bir hesap sonucu feda edildigi aslinda II Dunya Savasi oncesinde ayni topraklarin bu sefer de ayni gucler tarafindan Nazi Almanyasina verilmesiyle sorgulanir hale gelmistir 1 8 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Konuyla ilgili Cekce makale 19 Ocak 2010 tarihinde erisilmistir Preclik Vratislav Masaryk a legie Masaryk and legions vaz kniha 219 pages first issue vydalo nakladatelstvi Paris Karvina Zizkova 2379 734 01 Karvina Czech Republic ve spolupraci s Masarykovym demokratickym hnutim Masaryk Democratic Movement Prague 2019 ISBN 978 80 87173 47 3 pages 6 31 36 39 41 42 106 107 111 112 124 125 128 129 132 140 148 184 203 Bradley John F N The Czechoslovak Legion in Russia 1914 1920 East European Monographs New York Boulder Columbia University Press 1991 ISBN 0 88033 218 2 s 156 Ingiliz siyasetci Winston Churchill bu sekilde dusunmektedir Willmott H P First World War Dorling Kindersley 2003 s 251 Cekoslovak Lejyonunun yaklasmasi uzerine Bolsevikler ellerinde tutsak olan Car ve ailesini oldureceklerdir John Bradley The Czechoslovak Legion in Russia 1914 1920 Boulder East European Monographs 1990 s 156Ayrica bakinizRus Ic SavasiKonuyla ilgili yazilan eserlerBaerlein Henry The March of the 70 000 Leonard Parsons Whitefriar Press London 1926 Clarke William The Lost Fortune of the Tsars St Martins Press New York 1994 pp183 189 Fic Victor M The Bolsheviks and the Czechoslovak Legion Shakti Malik New Delhi 1978 Footman David Civil War in Russia Faber amp Faber London 1961 Goldhurst Richard The Midnight War McGraw Hill New York 1978 Hoyt Edwin P The Army Without a Country MacMillan New York London 1967 Kalvoda Josef Czechoslovakia s Role in Soviet Strategy University Press of America Washington DC 1981 Kalvoda Josef The Genesis of Czechoslovakia East European Monographs Boulder 1986 McNeal Shay The Secret Plot to Save the Tsar Harper Collins New York 2002 pp 221 222 Preclik Vratislav Masaryk a legie Masaryk and legions vaz kniha 219 str vydalo nakladatelstvi Paris Karvina Zizkova 2379 734 01 Karvina CZ ve spolupraci s Masarykovym demokratickym hnutim in association with the Masaryk Democratic Movement Prague 2019 ISBN 978 80 87173 47 3 pp 17 25 33 45 70 96 100 140 159 184 187 199 Unterberger Betty Miller The United States Revolutionary Russia and the Rise of Czechoslovakia Texas A amp M University Press College Station 2000 White John Albert The Siberian Intervention Princeton University Press Princeton 1950