Çin'in büyük nüfusu ve yüzölçümü nedeniyle idarî bölümleri antik çağlardan beri çeşitli düzeylere ayrılmıştır. Çin'in anayasasına göre üç de jure idarî bölüm olmasına rağmen günümüzde beş de facto idarî bölüm bulunmaktadır: eyalet, il, ilçe, belde ve köy.
Eyaletlerin Çin'de önemli bir kültürel rolü bulunur. Birçok insan kendilerini doğdukları eyalet ile tanımlar. Çin eyaletlerinin büyük çoğunluğunun sınırları Ming Hanedanının son dönemlerinde belirlenmiştir. Bu dönemden sonra önemli değişiklikler Çin'in kurulmasından sonra kuzeydoğu eyaletlerinin yeniden örgütlenmesi ve Sovyet ulusalcı kuramına uygun olarak özerk bölgelerin kurulmasıdır.
Düzeyler
Çin'in anayasasına göre yönetimsel bölümler üç düzeyden oluşur: eyalet, ilçe ve belde. Ancak günümüzde eyaletlerin altına il ve beldelerin altına köy olmak üzere iki düzey daha kullanılmaktadır.Çin Halk Cumhuriyeti'nde 33 eyalet düzeyinde bölüm, 333 il düzeyinde bölüm, 2.862 ilçe düzeyinde bölüm, 41.636 belde düzeyinde bölüm ve çok sayıda köy düzeyinde bölüm bulunmaktadır.
Özet
Bu tablo 31 Aralık 2005 tarihi itibarıyla Çin tarafından yönetilen bölümleri özetlemektedir.
Düzey | Adı | Türleri |
---|---|---|
1 | Eyalet düzeyi |
|
2 | İl düzeyi |
|
3 | İlçe düzeyi |
|
4 | Belde düzeyi |
|
5 | Köy düzeyi |
|
Eyalet düzeyi
Çin'in yönetimi altında 22 eyalet, beş özerk bölge, dört belediye ve iki özel idari bölgeden oluşan 33 eyalet düzeyinde yönetimsel bölüm bulunmaktadır:
Eyaletler kuramsal olarak Çin Halk Cumhuriyeti merkezî hükûmetine bağlıdır ancak özellikle ekonomik politikada uygulamada eyalet yetkililerinin geniş yetkileri bulunur. ABD'nin aksine, 1990'ların başına kadar merkezî hükûmet ordu haricinde paralel kurumlarla yürütme gücünü kullanmıyordu. Eyaletlerin pratik uygulamaları bazı ekonomistlerin Çin özellikleri taşıyan federal yapı dediği bir yönetim biçimini oluşturmuştur.
Çin'in kuzeydoğu dışındaki eyaletlerinin çoğunun sınırları Yuan, Ming ve Qing Hanedanı dönemlerinde belirlenmiştir. Bazen eyalet sınırları kültürel ve coğrafi sınırlardan uzaklaşır ve buna "köpeklerin dişlerinin birbirine geçmesi" (Çince: 犬牙交错; pinyin: quǎnyájiāocuò) fenomeni denir. Bu imparatorluk yönetiminin böl ve yönet politikası uyarınca ayrılıkçılığı yıldırmak ve savaş ağalığından vazgeçirmek için yapılmış bir girişimdi. Yine de eyaletler Çin içinde önemli kültürel bir role sahiptir. İnsanlar kendilerini bulundukları eyaletler ile tanımlamakta ve her eyaletin yaşayanları için belirli bir stereotip bulunmaktadır.
En yakın yönetimsel değişiklikler Hainan (1988) ve Chongqing'in (1997) eyalet düzeyine çıkarılmaları ve Hong Kong (1997) ile Makao'nun (1999) özel idari bölge olarak kabul edilmeleridir.
Eyalet düzeyinde idari bölümlerin listesi
Adı | Çince (G) | Çince (B) | Pinyin | Türü | Kıs.¹ | Yüzölçümü² | Başkenti | Bölge | ISO | İdari böl. | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Anhui | Çince: 安徽 | Çince: 安徽 | Ānhuī | Anhwei | Eyalet | Çince: 皖 wǎn | 139.700 | Hefei | Doğu | CN-34 | |
Pekin | Çince: 北京 | Çince: 北京 | Běijīng | Peking | Belediye | Çince: 京 jīng | 16.800 | — | Kuzey | CN-11 | |
Chongqing | Çince: 重慶 | Çince: 重庆 | Chóngqìng | Chungking | Belediye | Çince: 渝 yú | 82.300 | — | Güneybatı | CN-50 | |
Fujian | Çince: 福建 | Çince: 福建 | Fújiàn | Fukien | Eyalet | Çince: 闽 mǐn | 121.300 | Fuzhou | Doğu | CN-35 | |
Gansu | Çince: 甘肅 | Çince: 甘肃 | Gānsù | Kansu | Eyalet | Çince: 甘 gān ya da Çince: 陇 lǒng | 454.300 | Lanzhou | Kuzeybatı | CN-62 | |
Guangdong | Çince: 廣東 | Çince: 广东 | Guǎngdōng | Kwangtung | Eyalet | Çince: 粤 yuè | 180.000 | Guangzhou | Güney Orta | CN-44 | |
Guangxi | Çince: 廣西 | Çince: 广西 | Guǎngxī | Kwangsi | Özerk bölge | Çince: 桂 Guì | 236.000 | Nanning | Güney Orta | CN-45 | |
Guizhou | Çince: 貴州 | Çince: 贵州 | Gùizhōu | Kweichow | Eyalet | Çince: 黔 qián ya da Çince: 贵 gùi | 176.000 | Guiyang | Güneybatı | CN-52 | |
Hainan | Çince: 海南 | Çince: 海南 | Hǎinán | Hainan | Eyalet | Çince: 琼 qióng | 34.000 | Haikou | Güney Orta | CN-46 | |
Hebei | Çince: 河北 | Çince: 河北 | Héběi | Hopeh | Eyalet | Çince: 冀 jì | 187.700 | Shijiazhuang | Kuzey | CN-13 | |
Heilongjiang | Çince: 黑龍江 | Çince: 黑龙江 | Hēilóngjiāng | Heilungkiang | Eyalet | Çince: 黑 hēi | 454.000 | Harbin | Kuzeydoğu | CN-23 | |
Henan | Çince: 河南 | Çince: 河南 | Hénán | Honan | Eyalet | Çince: 豫 yù | 167.000 | Zhengzhou | Güney Orta | CN-41 | |
Hong Kong | Çince: 香港 | Çince: 香港 | Xiānggǎng | Hongkong | Özel idari bölge | Çince: 港 gǎng | 1.104 | — | Güney Orta | CN-91 | |
Hubei | Çince: 湖北 | Çince: 湖北 | Húběi | Hupeh | Eyalet | Çince: 鄂 è | 185.900 | Vuhan | Güney Orta | CN-42 | |
Hunan | Çince: 湖南 | Çince: 湖南 | Húnán | Hunan | Eyalet | Çince: 湘 xiāng | 210.000 | Changsha | Güney Orta | CN-43 | |
İç Moğolistan | Çince: 內蒙古 | Çince: 内蒙古 | Nèiměnggǔ | Mongolia | Özerk bölge | Çince: 内蒙 Nèiměng | 1.183.000 | Hohhot | Kuzey | CN-15 | |
Jiangsu | Çince: 江蘇 | Çince: 江苏 | Jiāngsū | Kiangsu | Eyalet | Çince: 苏 sū | 102.600 | Nanjing | Doğu | CN-32 | |
Jiangxi | Çince: 江西 | Çince: 江西 | Jiāngxī | Kiangsi | Eyalet | Çince: 赣 gàn | 167.000 | Nanchang | Doğu | CN-36 | |
Jilin | Çince: 吉林 | Çince: 吉林 | Jílín | Kirin | Eyalet | Çince: 吉 jí | 187.400 | Changchun | Kuzeydoğu | CN-22 | |
Liaoning | Çince: 遼寧 | Çince: 辽宁 | Liáoníng | Fengtien | Eyalet | Çince: 辽 liáo | 145.900 | Shenyang | Kuzeydoğu | CN-21 | |
Makao | Çince: 澳門 | Çince: 澳门 | Àomén | Macau | Özel idari bölge | Çince: 澳 ào | 28.6 | — | Güney Orta | CN-92 | |
Ningxia | Çince: 寧夏 | Çince: 宁夏 | Níngxià | Ningsia | Özerk bölge | Çince: 宁 níng | 66.400 | Yinchuan | Kuzeybatı | CN-64 | |
Qinghai | Çince: 青海 | Çince: 青海 | Qīnghǎi | Tsinghai | Eyalet | Çince: 青 qīng | 721.200 | Xining | Kuzeybatı | CN-63 | |
Şensi | Çince: 陝西 | Çince: 陕西 | Şahsi | Shensi | Eyalet | Çince: 陕 shǎn ya da Çince: 秦 qín | 205.600 | Xi'an | Kuzeybatı | CN-61 | |
Shandong | Çince: 山東 | Çince: 山东 | Shāndōng | Shantung | Eyalet | Çince: 鲁 lǔ | 153.800 | Jinan | Doğu | CN-37 | |
Şanghay | Çince: 上海 | Çince: 上海 | Shànghǎi | Shanghai | Belediye | Çince: 沪 hù | 6.340,5 | — | Doğu | CN-31 | |
Şansi | Çince: 山西 | Çince: 山西 | Şansi | Shansi | Eyalet | Çince: 晋 jìn | 156.300 | Taiyuan | Kuzey | CN-14 | |
Sichuan | Çince: 四川 | Çince: 四川 | Sìchuān | Szechuan | Eyalet | Çince: 川 chuān ya da Çince: 蜀 shǔ | 485.000 | Chengdu | Güneybatı | CN-51 | |
† | Çince: 臺灣 | Çince: 台湾 | Táiwān | Formosa | Eyalet (iddia) | Çince: 台 tái | 35.581 | Taipei | Doğu | CN-71 | Liste |
Tianjin | Çince: 天津 | Çince: 天津 | Tiānjīn | Tientsin | Belediye | Çince: 津 jīn | 11.305 | — | Kuzey | CN-12 | |
Tibet | Çince: 西藏 | Çince: 西藏 | Xīzàng | Tibet | Özerk bölge | Çince: 藏 zàng | 1.228.400 | Lhasa | Güneybatı | CN-54 | |
Sincan Uygur | Çince: 新疆 | Çince: 新疆 | Xīnjiāng | Sinkiang | Özerk bölge | Çince: 新 xīn | 1.660.400 | Urumçi | Kuzeybatı | CN-65 | |
Yunnan | Çince: 雲南 | Çince: 云南 | Yúnnán | Yunnan | Eyalet | Çince: 滇 diān ya da Çince: 云 yún | 394.000 | Kunming | Güneybatı | CN-53 | |
Zhejiang | Çince: 浙江 | Çince: 浙江 | Zhèjiāng | Chekiang | Eyalet | Çince: 浙 zhè | 102.000 | Hangzhou | Doğu | CN-33 |
Notlar:
- ¹: Eyalet düzeyi idari bölümler için kullanılan kısaltma
- ²: km² olarak
- †: 1949'da kurulduğundan beri Çin Tayvan'ı 23. eyaleti olarak görmüştür. Ancak ÇHC hiçbir zaman Tayvan'ı kontrolü altına alamamıştır. Tayvan adası ve Pescadores'den oluşan 'ni Çin Cumhuriyeti yönetmektedir. Çin Cumhuriyeti ayrıca eyaletinin Kinmen ilçesini ve ilçesinin bir kısmını da yönetmektedir.
İl düzeyi
İl düzeyi bölümler ikinci derece idari yapıdır. 31 Aralık 2005 tarihinde bu yapı 333 bölümden ibarettir:
- İl düzeyi şehir (283)
- İl (17)
- Özerk il (30)
- Aymak (3) -- yalnızca İç Moğolistan Özerk Bölgesi
İl düzeyi şehirler il düzeyi bölümlerin büyük çoğunluğunu oluşturur. İl düzeyi şehirler genellikle bir şehir merkezi ve bu merkezden çok daha büyük olan çevresindeki kırsal alandan oluşur, dolayısıyla kelimenin tam anlamıyla "şehir" değildirler.
Eyaletlerin çoğu il düzeyi şehirlere bölünmüştür ve başka bir ikinci düzey idari yapı içermez. 22 eyalet ve 5 özerk bölgenin içinde yalnızca 3 eyalet (Yunnan, Guizhou, Qinghai) ve 2 özerk bölgede (Sincan Uygur Özerk Bölgesi, Tibet Özerk Bölgesi) üçten fazla il düzeyi şehir olmayan, ikinci düzey ya da il düzeyi idari bölüm bulunur.
İller il düzeyi idari bölümler arasında bulunan bir başka idari bölümdür. Bir zamanlar ana ikinci düzey bölümlenme olmalarından ötürü bu düzey "il düzeyi" olarak adlandırılır. Ancak 1983'ten 1990'lara kadar illerin çoğu il düzeyi şehirlerle değiştirilmiştir. Günümüzde iller çoğunlukla Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve Tibet Özerk Bölgesi'nde bulunur.
Aymaklar iller ile aynı düzeydedir ancak yalnızca İç Moğolistan Özerk Bölgesi'nde bulunurlar. İller gibi aymakların çoğu da il düzeyi şehirlerle değiştirilmiştir. Kullanılan ad Moğolistan'ın önceki idari birimlerinden kalma bir addır.
Özerk iller Çin'in etnik azınlıklarından bir ya da birkaçından oluşan illerdir ve çoğunlukla Çin'in batı bölgelerinde bulunur.
İlçe düzeyi
31 Aralık 2005 itibarıyla Kıta Çin'inde 2.872 ilçe düzeyi idari bölüm bulunmaktadır: 862 bucak, 374 ilçe düzeyi şehir, 1.464 ilçe, 117 özerk ilçe, 49 sancak, 3 özerk sancak, 2 özel bucak ve 1 orman alanı bulunur (Çin Cumhuriyeti'nde 5 eyalet belediyesi ve 18 ilçeden oluşan 23 ilçe düzeyi idari bölüm bulunur).
İlçeler en çok bulunan ilçe düzeyi idari birimlerdir. İlçeler, Çin'in diğer idari düzeylerinin çoğundan daha eskiden, Muharip Devletler Döneminden beri varolmuşlardır. Sinoloji edebiyatında, xian genellikle "ilçe" ya da "il" olarak çevrilir.
Özerk ilçeler Çin'in etnik azınlıklarından bir ya da birkaçından oluşan ilçelerdir. Bunlar eyalet düzeyinde özerk bölgeler ve il düzeyinde özerk illere benzer yapıdadır.
Sancaklar ve özerk sancaklar İç Moğolistan Özerk Bölgesi'nde bulunur ve adları dışında ilçe ve özerk ilçeler ile aynı konuma sahiptir. Kullanılan ad Moğolistan'ın önceki idari birimlerinden kalma bir addır.
İlçe düzeyi şehirler, il düzeyi şehirler gibi tam olarak "şehir" değildir ve hem kırsal hem de şehir merkezlerinden oluşan geniş idari bölümlerdir. 1990'larda ilçelerin ilçe düzeyi şehir olmaları yaygındı ancak bu artık durdurulmuştur.
Bucaklar bir başka ilçe düzeyi idari bölümdür. Bunlar önceden şehir merkezlerinin alt bölümleriydi. Yakın geçmişte birçok ilçe bucağa çevrilmiştir ve artık bucakların çoğu ilçeler gibi hem şehir merkezi hem de kırsal alanlardan oluşur.
Ayrıca birkaç özel ilçe düzeyi idari bölüm de bulunur. Hubei eyaletinde bir ilçe düzeyi ormanlık alan olan Shennongjia bulunmaktadır. Guizhou eyaletinde de ve bulunur.
Belde düzeyi
31 Aralık 2005 itibarıyla Kıta Çin'inde 41.636 belde düzeyi idari bölüm bulunmaktadır: 19.522 kasaba, 14.677 belde, 1.092 etnik belde, 181 sum, 1 etnik sum, 6.152 alt bucak ve 11 bucak kamu bürosu.
Genel olarak şehir merkezleri alt bucaklara ayrılırken, kırsal alanlar kasabalara, beldelere ve etnik beldelere ayrılır. Sum ve etnik sum İç Moğolistan Özerk Bölgesi'nde bulunur ve adları dışında belde ve etnik beldeler ile aynı konuma sahiptir. Kullanılan ad Moğolistan'ın önceki idari birimlerinden kalma bir addır.
Bucak kamu büroları eskiden kalma bir idari bölümdür ve bir zamanlar ilçe ile belde düzeyi arasında bir düzey olarak bulunmaktaydılar. Günümüzde bunlardan çok az bulunmaktadır ve yavaş yavaş yok olmaktadırlar.
Köy düzeyi
Köy idari bölümlenmesi siyasi temsilden çok nüfus sayımı, posta işleri gibi örgütsel bölümlenmelerde kullanılmaktadır. Mahalleler ya da topluluklar gibi yerel bölümlerin belirli sınırları ve idarecileri bulunur.
Şehir bölgelerinde her alt bucak topluluklara ya da mahallelere ayrılır. Buraları yönetmek için mahalle komiteleri bulunmaktadır. Kırsal bölgeler ise köy komiteleri ya da köy grupları olarak örgütlenmiştir. Köy ya doğal olarak yerleşim bölgesi olmuş ya da yalnızca bir bürokratik varlık olarak idari köy olarak adlandırılmış olabilir.
Özel durumlar
Her ne kadar her bir idari birimin belirli bir düzeyi bulunsa da bazen bir idari birime kendi düzeyinin izin verdiğinden daha fazla özerklik tanınabilmektedir.
Örneğin, en büyük il düzeyi şehirlerin bazılarına daha fazla özerklik verilmiştir. Bunlara eyalet altı şehirler denmekte ve ilden yüksek ancak eyalet düşük bir idari erk verildiği anlaşılmaktadır. Bu tür şehirler olmaları gereken düzeyden yarım düzey daha yukarıdadır. Her ne kadar bu şehirler eyaletlere bağlı olsalar da özel statüleri nedeniyle kendi eyaletleri içerisinde daha üst derece özerkliğe sahiptirler.
Benzer durum bazı ilçe düzeyi şehirler içinde geçerlidir. Bazı ilçe düzeyi şehirlere daha fazla özerklik verilmiştir. Bunlar il altı şehirler olarak bilinir ve ilçeden yüksek ancak ilden düşük bir idari erk verilmiştir. Bu tür şehirler olmaları gereken düzeyden yarım düzey daha yukarıdadır. İl altı şehirler genellikle bir ile bağlı değildir ve doğrudan eyalet tarafından yönetilirler.
Çin'de "şehir" sözcüğünün belirsizliği
İdari bölümlerin karmaşıklığı nedeniyle Çince "市"(shì) sözcüğü ya da Türkçe "şehir" sözcüğünün farklı anlamları olabilir.
İdari düzeye göre "şehir" aşağıdaki anlamlara gelebilmektedir:
- 1. düzey (eyalet düzeyi):
- Belediye, örneğin, Pekin
- 2. düzey (il düzeyi):
- 3. düzey (ilçe düzeyi):
İstatistiki verilerde kullanıldığında "şehir" sözcüğünün üç anlamı olabilir:
- Şehir tarafından yönetilen alan. Belediye, eyalet altı şehir ya da il düzeyi şehir için "şehir" sözcüğü tüm ilçeleri, ilçe düzeyi şehirleri, şehrin yönettiği bucakları kapsar. İl altı şehir ya da ilçe düzeyi şehir için ise tüm alt bucakları, kasabaları ya da beldeleri kapsar.
- Şehir merkezinde bulunan şehir bucakları ile banliyö bucaklarından oluşan alan. Şehir merkezi bucaklar ile banliyö bucaklar arasındaki fark şehir bucaklarının yalnızca alt bucaklardan oluşması, banliyö bucaklarında ise kırsal alnları barındıran belde ya da kasabaların bulunmasıdır. Bir anlamda bu tanım metropolitan alan tanımıdır. Bu tanım eyalet altı şehirlere ve ilçe düzeyi şehirlere uygulanmaz çünkü bunların şehir bucakları yoktur.
- Şehir merkezi. Bazen şehir merkezi alanı Çince 市区 (shìqū) olarak adlandırılır. Belediye, eyalet altı şehir ve il düzeyi şehir için bu şehir merkezi bucağı ve banliyö bucaklarının alt bucaklarından oluşur. İl altı şehirler ve ilçe düzeyi şehirler için yalnızca merkezi alt bucaklar bunun içindedir. Batı ülkelerinde "şehir" anlamına en yakın tanımlama budur.
Çin şehirleri hakkında istatistiki verilerden söz edilirken "şehir" tanımın verilmesi önemlidir yoksa ortaya karışıklık çıkabilir. Örneğin Şanghay şehir merkezi nüfusu olarak Çin'in en büyük şehridir ancak idari sınırları içindeki nüfusu ile Chongqing'ten bile küçük bir şehirdir.
Tarihçe
Qin Hanedanının kurulmasından önce Çin krallar, soylular ve kabileler tarafından yönetiliyordu. Bu grupların rekabeti Muharip Devletler Dönemi'nde doruğa ulaştı ve sonunda mücadeleden Qin beyi Qin Shihuang galip çıkarak tüm Çin'in birleştirdi.
Qin Hanedanı Çin'in tekrar bölünmesini engellemek amacıyla ilk hiyerarşik idari bölümlenmeyi kurdu ve iki düzeyden oluşan sistemi getirdi: jùn (郡, il) ve xiàn (縣, ilçe). Hemen ardından gelen Han Hanedanı üçüncü bir yapı olarak en üst düzeye zhōu (州, eyalet) idari bölümünü ekledi.
Sui Hanedanı ve Tang Hanedanı jùn bölümlerini kaldırdı ve en üste dào (sonradan Song Hanedanı zamanında lù) adlı idari yapıyı ekledi. (İkinci derece düzey olduğunda zhou genellikle il olarak çevrilir.) Moğollar tarafından kurulan Yuan Hanedanı ise günümüz Çin eyaletlerinin modern öncüllerini kurarak idari düzey sayısını dörde çıkardı. Bu sistem Çin'i yöneten son imparatorluk hanedanı olan Qing Hanedanına kadar hemen hemen aynen korundu.
Çin Cumhuriyeti 1928'de idari düzeyleri yalnızca eyaletler ve ilçeler olarak sınırladı ve ilçe düzeyinin altında bir idari sitem kurmanın ilk adımını atarak ilçelerin altına kasabaları kurdu. Bu sistem aynı zamanda 1949'da resmî olarak Çin tarafından da kabul edilen sistemdir ve idari bölümler üç düzey olarak tanımlanmıştır: eyalet, ilçe ve belde.
Uygulamada ise birçok düzey eklenmiştir. Çin Halk Cumhuriyeti hükûmeti bir eyaletin bazen onlarca, hatta yüzlerce ilçeyi doğrudan yönetmesinin zor olduğunu gördükten sonra 1935'te Jiangxi Eyaleti'nden başlayarak eyaletler ve ilçeler arasına illeri eklemeye başladı. Bu ekleme 1980'lere kadar devam etti. Bu tarihten sonra illerin çoğu il düzeyi şehirlere çevrildi. Eyaletlerin üzerine daha büyük idari bölümler kondu ama daha sonra bunlar 1954'te kaldırıldı. İlçeler ile kasabalar arasında bucak kamu büroları kondu ama bunlarda günümüzde kaldırılmaktadır ve şu an çok az kalmıştır.
Yakın geçmişteki en önemli değişiklikler Chongqing'in eyalet düzeyinde şehir olarak Sichuan eyaletinden ayrılması; ve Hong Kong ile Makao özel idari bölgelerinin kurulmasıdır.
Notlar
- ^ . 12 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2008.
- ^ China Statistical Yearbook 2007, Ch. 23-28 Basic Conditions of Civil Affairs Agencies"
- ^ China Statistical Yearbook 2007, Ch. 23-28, op.cit.
- ^ . 30 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2008.
Dış bağlantılar
- İstatistikler29 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Eyalet, il ve ilçe haritaları9 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Çince)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cin in buyuk nufusu ve yuzolcumu nedeniyle idari bolumleri antik caglardan beri cesitli duzeylere ayrilmistir Cin in anayasasina gore uc de jure idari bolum olmasina ragmen gunumuzde bes de facto idari bolum bulunmaktadir eyalet il ilce belde ve koy Eyaletlerin Cin de onemli bir kulturel rolu bulunur Bircok insan kendilerini dogduklari eyalet ile tanimlar Cin eyaletlerinin buyuk cogunlugunun sinirlari Ming Hanedaninin son donemlerinde belirlenmistir Bu donemden sonra onemli degisiklikler Cin in kurulmasindan sonra kuzeydogu eyaletlerinin yeniden orgutlenmesi ve Sovyet ulusalci kuramina uygun olarak ozerk bolgelerin kurulmasidir DuzeylerCin in anayasasina gore yonetimsel bolumler uc duzeyden olusur eyalet ilce ve belde Ancak gunumuzde eyaletlerin altina il ve beldelerin altina koy olmak uzere iki duzey daha kullanilmaktadir Cin Halk Cumhuriyeti nde 33 eyalet duzeyinde bolum 333 il duzeyinde bolum 2 862 ilce duzeyinde bolum 41 636 belde duzeyinde bolum ve cok sayida koy duzeyinde bolum bulunmaktadir Ozet Bu tablo 31 Aralik 2005 tarihi itibariyla Cin tarafindan yonetilen bolumleri ozetlemektedir Duzey Adi Turleri1 Eyalet duzeyi Eyalet 省 sheng 22 Ozerk bolge 自治区 zizhiqu 5 Dogrudan yonetilen belediye 直辖市 zhixiashi 4 Ozel idari bolgeler 特别行政区 tebie xingzhengqu 2 2 Il duzeyi Il 地区 diqu 17 Ozerk il 自治州 zizhizhōu 30 Il duzeyi sehir 地级市 dijishi 283 Aymak 盟 meng 3 3 Ilce duzeyi Ilce 县 xian 1 464 Ozerk ilceler 自治县 zizhixian 117 Ilce duzeyi sehirler 县级市 xianjishi 374 Bucak 市辖区 shixiaqu 852 Sancak 旗 qi 49 Ozerk sancak 自治旗 zizhiqi 3 Orman alani 林区 linqu 1 Ozel bucaklar 特区 tequ 2 4 Belde duzeyi Belde 乡 xiang 14 677 Etnik belde 民族乡 minzuxiang 1 092 Kasaba 镇 zhen 19 522 Alt bucak 街道办事处 jiedaobanshichu 6 152 Bucak kamu burosu 区公所 qugōngsuǒ 11 Sum 苏木 sumu 181 Etnik sum 民族苏木 minzusumu 1 5 Koy duzeyi Mahalle komitesi 社区居民委员会 juminweiyuanhui 80 717 Mahalleler ya da topluluklar 社区 Koy komitesi 村民委员会 cunminweiyuanhui 623 669 ya da koy grubu 村民小组 cunminxiǎozǔ Idari koyler 行政村 xingzhengcun Dogal koyler 自然村 zirancun Eyalet duzeyi Cin in yonetimi altinda 22 eyalet bes ozerk bolge dort belediye ve iki ozel idari bolgeden olusan 33 eyalet duzeyinde yonetimsel bolum bulunmaktadir Eyaletler kuramsal olarak Cin Halk Cumhuriyeti merkezi hukumetine baglidir ancak ozellikle ekonomik politikada uygulamada eyalet yetkililerinin genis yetkileri bulunur ABD nin aksine 1990 larin basina kadar merkezi hukumet ordu haricinde paralel kurumlarla yurutme gucunu kullanmiyordu Eyaletlerin pratik uygulamalari bazi ekonomistlerin Cin ozellikleri tasiyan federal yapi dedigi bir yonetim bicimini olusturmustur Cin in kuzeydogu disindaki eyaletlerinin cogunun sinirlari Yuan Ming ve Qing Hanedani donemlerinde belirlenmistir Bazen eyalet sinirlari kulturel ve cografi sinirlardan uzaklasir ve buna kopeklerin dislerinin birbirine gecmesi Cince 犬牙交错 pinyin quǎnyajiaocuo fenomeni denir Bu imparatorluk yonetiminin bol ve yonet politikasi uyarinca ayrilikciligi yildirmak ve savas agaligindan vazgecirmek icin yapilmis bir girisimdi Yine de eyaletler Cin icinde onemli kulturel bir role sahiptir Insanlar kendilerini bulunduklari eyaletler ile tanimlamakta ve her eyaletin yasayanlari icin belirli bir stereotip bulunmaktadir En yakin yonetimsel degisiklikler Hainan 1988 ve Chongqing in 1997 eyalet duzeyine cikarilmalari ve Hong Kong 1997 ile Makao nun 1999 ozel idari bolge olarak kabul edilmeleridir Eyalet duzeyinde idari bolumlerin listesi Adi Cince G Cince B Pinyin Turu Kis Yuzolcumu Baskenti Bolge ISO Idari bol Anhui Cince 安徽 Cince 安徽 Anhui Anhwei Eyalet Cince 皖 wǎn 139 700 Hefei Dogu CN 34Pekin Cince 北京 Cince 北京 Beijing Peking Belediye Cince 京 jing 16 800 Kuzey CN 11Chongqing Cince 重慶 Cince 重庆 Chongqing Chungking Belediye Cince 渝 yu 82 300 Guneybati CN 50Fujian Cince 福建 Cince 福建 Fujian Fukien Eyalet Cince 闽 mǐn 121 300 Fuzhou Dogu CN 35Gansu Cince 甘肅 Cince 甘肃 Gansu Kansu Eyalet Cince 甘 gan ya da Cince 陇 lǒng 454 300 Lanzhou Kuzeybati CN 62Guangdong Cince 廣東 Cince 广东 Guǎngdōng Kwangtung Eyalet Cince 粤 yue 180 000 Guangzhou Guney Orta CN 44Guangxi Cince 廣西 Cince 广西 Guǎngxi Kwangsi Ozerk bolge Cince 桂 Gui 236 000 Nanning Guney Orta CN 45Guizhou Cince 貴州 Cince 贵州 Guizhōu Kweichow Eyalet Cince 黔 qian ya da Cince 贵 gui 176 000 Guiyang Guneybati CN 52Hainan Cince 海南 Cince 海南 Hǎinan Hainan Eyalet Cince 琼 qiong 34 000 Haikou Guney Orta CN 46Hebei Cince 河北 Cince 河北 Hebei Hopeh Eyalet Cince 冀 ji 187 700 Shijiazhuang Kuzey CN 13Heilongjiang Cince 黑龍江 Cince 黑龙江 Heilongjiang Heilungkiang Eyalet Cince 黑 hei 454 000 Harbin Kuzeydogu CN 23Henan Cince 河南 Cince 河南 Henan Honan Eyalet Cince 豫 yu 167 000 Zhengzhou Guney Orta CN 41Hong Kong Cince 香港 Cince 香港 Xianggǎng Hongkong Ozel idari bolge Cince 港 gǎng 1 104 Guney Orta CN 91Hubei Cince 湖北 Cince 湖北 Hubei Hupeh Eyalet Cince 鄂 e 185 900 Vuhan Guney Orta CN 42Hunan Cince 湖南 Cince 湖南 Hunan Hunan Eyalet Cince 湘 xiang 210 000 Changsha Guney Orta CN 43Ic Mogolistan Cince 內蒙古 Cince 内蒙古 Neimenggǔ Mongolia Ozerk bolge Cince 内蒙 Neimeng 1 183 000 Hohhot Kuzey CN 15Jiangsu Cince 江蘇 Cince 江苏 Jiangsu Kiangsu Eyalet Cince 苏 su 102 600 Nanjing Dogu CN 32Jiangxi Cince 江西 Cince 江西 Jiangxi Kiangsi Eyalet Cince 赣 gan 167 000 Nanchang Dogu CN 36Jilin Cince 吉林 Cince 吉林 Jilin Kirin Eyalet Cince 吉 ji 187 400 Changchun Kuzeydogu CN 22Liaoning Cince 遼寧 Cince 辽宁 Liaoning Fengtien Eyalet Cince 辽 liao 145 900 Shenyang Kuzeydogu CN 21Makao Cince 澳門 Cince 澳门 Aomen Macau Ozel idari bolge Cince 澳 ao 28 6 Guney Orta CN 92Ningxia Cince 寧夏 Cince 宁夏 Ningxia Ningsia Ozerk bolge Cince 宁 ning 66 400 Yinchuan Kuzeybati CN 64Qinghai Cince 青海 Cince 青海 Qinghǎi Tsinghai Eyalet Cince 青 qing 721 200 Xining Kuzeybati CN 63Sensi Cince 陝西 Cince 陕西 Sahsi Shensi Eyalet Cince 陕 shǎn ya da Cince 秦 qin 205 600 Xi an Kuzeybati CN 61Shandong Cince 山東 Cince 山东 Shandōng Shantung Eyalet Cince 鲁 lǔ 153 800 Jinan Dogu CN 37Sanghay Cince 上海 Cince 上海 Shanghǎi Shanghai Belediye Cince 沪 hu 6 340 5 Dogu CN 31Sansi Cince 山西 Cince 山西 Sansi Shansi Eyalet Cince 晋 jin 156 300 Taiyuan Kuzey CN 14Sichuan Cince 四川 Cince 四川 Sichuan Szechuan Eyalet Cince 川 chuan ya da Cince 蜀 shǔ 485 000 Chengdu Guneybati CN 51 Cince 臺灣 Cince 台湾 Taiwan Formosa Eyalet iddia Cince 台 tai 35 581 Taipei Dogu CN 71 ListeTianjin Cince 天津 Cince 天津 Tianjin Tientsin Belediye Cince 津 jin 11 305 Kuzey CN 12Tibet Cince 西藏 Cince 西藏 Xizang Tibet Ozerk bolge Cince 藏 zang 1 228 400 Lhasa Guneybati CN 54Sincan Uygur Cince 新疆 Cince 新疆 Xinjiang Sinkiang Ozerk bolge Cince 新 xin 1 660 400 Urumci Kuzeybati CN 65Yunnan Cince 雲南 Cince 云南 Yunnan Yunnan Eyalet Cince 滇 dian ya da Cince 云 yun 394 000 Kunming Guneybati CN 53Zhejiang Cince 浙江 Cince 浙江 Zhejiang Chekiang Eyalet Cince 浙 zhe 102 000 Hangzhou Dogu CN 33 Notlar Eyalet duzeyi idari bolumler icin kullanilan kisaltma km olarak 1949 da kuruldugundan beri Cin Tayvan i 23 eyaleti olarak gormustur Ancak CHC hicbir zaman Tayvan i kontrolu altina alamamistir Tayvan adasi ve Pescadores den olusan ni Cin Cumhuriyeti yonetmektedir Cin Cumhuriyeti ayrica eyaletinin Kinmen ilcesini ve ilcesinin bir kismini da yonetmektedir Il duzeyi Guangdong Eyaleti nde il duzeyi sehir olan Foshan in haritasi Il duzeyi bolumler ikinci derece idari yapidir 31 Aralik 2005 tarihinde bu yapi 333 bolumden ibarettir Il duzeyi sehir 283 Il 17 Ozerk il 30 Aymak 3 yalnizca Ic Mogolistan Ozerk Bolgesi Il duzeyi sehirler il duzeyi bolumlerin buyuk cogunlugunu olusturur Il duzeyi sehirler genellikle bir sehir merkezi ve bu merkezden cok daha buyuk olan cevresindeki kirsal alandan olusur dolayisiyla kelimenin tam anlamiyla sehir degildirler Eyaletlerin cogu il duzeyi sehirlere bolunmustur ve baska bir ikinci duzey idari yapi icermez 22 eyalet ve 5 ozerk bolgenin icinde yalnizca 3 eyalet Yunnan Guizhou Qinghai ve 2 ozerk bolgede Sincan Uygur Ozerk Bolgesi Tibet Ozerk Bolgesi ucten fazla il duzeyi sehir olmayan ikinci duzey ya da il duzeyi idari bolum bulunur Iller il duzeyi idari bolumler arasinda bulunan bir baska idari bolumdur Bir zamanlar ana ikinci duzey bolumlenme olmalarindan oturu bu duzey il duzeyi olarak adlandirilir Ancak 1983 ten 1990 lara kadar illerin cogu il duzeyi sehirlerle degistirilmistir Gunumuzde iller cogunlukla Sincan Uygur Ozerk Bolgesi ve Tibet Ozerk Bolgesi nde bulunur Aymaklar iller ile ayni duzeydedir ancak yalnizca Ic Mogolistan Ozerk Bolgesi nde bulunurlar Iller gibi aymaklarin cogu da il duzeyi sehirlerle degistirilmistir Kullanilan ad Mogolistan in onceki idari birimlerinden kalma bir addir Ozerk iller Cin in etnik azinliklarindan bir ya da birkacindan olusan illerdir ve cogunlukla Cin in bati bolgelerinde bulunur Ilce duzeyi 31 Aralik 2005 itibariyla Kita Cin inde 2 872 ilce duzeyi idari bolum bulunmaktadir 862 bucak 374 ilce duzeyi sehir 1 464 ilce 117 ozerk ilce 49 sancak 3 ozerk sancak 2 ozel bucak ve 1 orman alani bulunur Cin Cumhuriyeti nde 5 eyalet belediyesi ve 18 ilceden olusan 23 ilce duzeyi idari bolum bulunur Ilceler en cok bulunan ilce duzeyi idari birimlerdir Ilceler Cin in diger idari duzeylerinin cogundan daha eskiden Muharip Devletler Doneminden beri varolmuslardir Sinoloji edebiyatinda xian genellikle ilce ya da il olarak cevrilir Ozerk ilceler Cin in etnik azinliklarindan bir ya da birkacindan olusan ilcelerdir Bunlar eyalet duzeyinde ozerk bolgeler ve il duzeyinde ozerk illere benzer yapidadir Sancaklar ve ozerk sancaklar Ic Mogolistan Ozerk Bolgesi nde bulunur ve adlari disinda ilce ve ozerk ilceler ile ayni konuma sahiptir Kullanilan ad Mogolistan in onceki idari birimlerinden kalma bir addir Ilce duzeyi sehirler il duzeyi sehirler gibi tam olarak sehir degildir ve hem kirsal hem de sehir merkezlerinden olusan genis idari bolumlerdir 1990 larda ilcelerin ilce duzeyi sehir olmalari yaygindi ancak bu artik durdurulmustur Bucaklar bir baska ilce duzeyi idari bolumdur Bunlar onceden sehir merkezlerinin alt bolumleriydi Yakin gecmiste bircok ilce bucaga cevrilmistir ve artik bucaklarin cogu ilceler gibi hem sehir merkezi hem de kirsal alanlardan olusur Ayrica birkac ozel ilce duzeyi idari bolum de bulunur Hubei eyaletinde bir ilce duzeyi ormanlik alan olan Shennongjia bulunmaktadir Guizhou eyaletinde de ve bulunur Belde duzeyi 31 Aralik 2005 itibariyla Kita Cin inde 41 636 belde duzeyi idari bolum bulunmaktadir 19 522 kasaba 14 677 belde 1 092 etnik belde 181 sum 1 etnik sum 6 152 alt bucak ve 11 bucak kamu burosu Genel olarak sehir merkezleri alt bucaklara ayrilirken kirsal alanlar kasabalara beldelere ve etnik beldelere ayrilir Sum ve etnik sum Ic Mogolistan Ozerk Bolgesi nde bulunur ve adlari disinda belde ve etnik beldeler ile ayni konuma sahiptir Kullanilan ad Mogolistan in onceki idari birimlerinden kalma bir addir Bucak kamu burolari eskiden kalma bir idari bolumdur ve bir zamanlar ilce ile belde duzeyi arasinda bir duzey olarak bulunmaktaydilar Gunumuzde bunlardan cok az bulunmaktadir ve yavas yavas yok olmaktadirlar Koy duzeyi Koy idari bolumlenmesi siyasi temsilden cok nufus sayimi posta isleri gibi orgutsel bolumlenmelerde kullanilmaktadir Mahalleler ya da topluluklar gibi yerel bolumlerin belirli sinirlari ve idarecileri bulunur Sehir bolgelerinde her alt bucak topluluklara ya da mahallelere ayrilir Buralari yonetmek icin mahalle komiteleri bulunmaktadir Kirsal bolgeler ise koy komiteleri ya da koy gruplari olarak orgutlenmistir Koy ya dogal olarak yerlesim bolgesi olmus ya da yalnizca bir burokratik varlik olarak idari koy olarak adlandirilmis olabilir Ozel durumlar Her ne kadar her bir idari birimin belirli bir duzeyi bulunsa da bazen bir idari birime kendi duzeyinin izin verdiginden daha fazla ozerklik taninabilmektedir Ornegin en buyuk il duzeyi sehirlerin bazilarina daha fazla ozerklik verilmistir Bunlara eyalet alti sehirler denmekte ve ilden yuksek ancak eyalet dusuk bir idari erk verildigi anlasilmaktadir Bu tur sehirler olmalari gereken duzeyden yarim duzey daha yukaridadir Her ne kadar bu sehirler eyaletlere bagli olsalar da ozel statuleri nedeniyle kendi eyaletleri icerisinde daha ust derece ozerklige sahiptirler Benzer durum bazi ilce duzeyi sehirler icinde gecerlidir Bazi ilce duzeyi sehirlere daha fazla ozerklik verilmistir Bunlar il alti sehirler olarak bilinir ve ilceden yuksek ancak ilden dusuk bir idari erk verilmistir Bu tur sehirler olmalari gereken duzeyden yarim duzey daha yukaridadir Il alti sehirler genellikle bir ile bagli degildir ve dogrudan eyalet tarafindan yonetilirler Cin de sehir sozcugunun belirsizligiIdari bolumlerin karmasikligi nedeniyle Cince 市 shi sozcugu ya da Turkce sehir sozcugunun farkli anlamlari olabilir Idari duzeye gore sehir asagidaki anlamlara gelebilmektedir 1 duzey eyalet duzeyi Belediye ornegin Pekin2 duzey il duzeyi Eyalet alti sehir ornegin Shenyang Il duzeyi sehir ornegin Baoding3 duzey ilce duzeyi Il alti sehir ornegin Jiyuan Ilce duzeyi sehir ornegin Yiwu Istatistiki verilerde kullanildiginda sehir sozcugunun uc anlami olabilir Sehir tarafindan yonetilen alan Belediye eyalet alti sehir ya da il duzeyi sehir icin sehir sozcugu tum ilceleri ilce duzeyi sehirleri sehrin yonettigi bucaklari kapsar Il alti sehir ya da ilce duzeyi sehir icin ise tum alt bucaklari kasabalari ya da beldeleri kapsar Sehir merkezinde bulunan sehir bucaklari ile banliyo bucaklarindan olusan alan Sehir merkezi bucaklar ile banliyo bucaklar arasindaki fark sehir bucaklarinin yalnizca alt bucaklardan olusmasi banliyo bucaklarinda ise kirsal alnlari barindiran belde ya da kasabalarin bulunmasidir Bir anlamda bu tanim metropolitan alan tanimidir Bu tanim eyalet alti sehirlere ve ilce duzeyi sehirlere uygulanmaz cunku bunlarin sehir bucaklari yoktur Sehir merkezi Bazen sehir merkezi alani Cince 市区 shiqu olarak adlandirilir Belediye eyalet alti sehir ve il duzeyi sehir icin bu sehir merkezi bucagi ve banliyo bucaklarinin alt bucaklarindan olusur Il alti sehirler ve ilce duzeyi sehirler icin yalnizca merkezi alt bucaklar bunun icindedir Bati ulkelerinde sehir anlamina en yakin tanimlama budur Cin sehirleri hakkinda istatistiki verilerden soz edilirken sehir tanimin verilmesi onemlidir yoksa ortaya karisiklik cikabilir Ornegin Sanghay sehir merkezi nufusu olarak Cin in en buyuk sehridir ancak idari sinirlari icindeki nufusu ile Chongqing ten bile kucuk bir sehirdir TarihceQin Hanedaninin kurulmasindan once Cin krallar soylular ve kabileler tarafindan yonetiliyordu Bu gruplarin rekabeti Muharip Devletler Donemi nde doruga ulasti ve sonunda mucadeleden Qin beyi Qin Shihuang galip cikarak tum Cin in birlestirdi Qin Hanedani Cin in tekrar bolunmesini engellemek amaciyla ilk hiyerarsik idari bolumlenmeyi kurdu ve iki duzeyden olusan sistemi getirdi jun 郡 il ve xian 縣 ilce Hemen ardindan gelen Han Hanedani ucuncu bir yapi olarak en ust duzeye zhōu 州 eyalet idari bolumunu ekledi Sui Hanedani ve Tang Hanedani jun bolumlerini kaldirdi ve en uste dao sonradan Song Hanedani zamaninda lu adli idari yapiyi ekledi Ikinci derece duzey oldugunda zhou genellikle il olarak cevrilir Mogollar tarafindan kurulan Yuan Hanedani ise gunumuz Cin eyaletlerinin modern oncullerini kurarak idari duzey sayisini dorde cikardi Bu sistem Cin i yoneten son imparatorluk hanedani olan Qing Hanedanina kadar hemen hemen aynen korundu Cin Cumhuriyeti 1928 de idari duzeyleri yalnizca eyaletler ve ilceler olarak sinirladi ve ilce duzeyinin altinda bir idari sitem kurmanin ilk adimini atarak ilcelerin altina kasabalari kurdu Bu sistem ayni zamanda 1949 da resmi olarak Cin tarafindan da kabul edilen sistemdir ve idari bolumler uc duzey olarak tanimlanmistir eyalet ilce ve belde Uygulamada ise bircok duzey eklenmistir Cin Halk Cumhuriyeti hukumeti bir eyaletin bazen onlarca hatta yuzlerce ilceyi dogrudan yonetmesinin zor oldugunu gordukten sonra 1935 te Jiangxi Eyaleti nden baslayarak eyaletler ve ilceler arasina illeri eklemeye basladi Bu ekleme 1980 lere kadar devam etti Bu tarihten sonra illerin cogu il duzeyi sehirlere cevrildi Eyaletlerin uzerine daha buyuk idari bolumler kondu ama daha sonra bunlar 1954 te kaldirildi Ilceler ile kasabalar arasinda bucak kamu burolari kondu ama bunlarda gunumuzde kaldirilmaktadir ve su an cok az kalmistir Yakin gecmisteki en onemli degisiklikler Chongqing in eyalet duzeyinde sehir olarak Sichuan eyaletinden ayrilmasi ve Hong Kong ile Makao ozel idari bolgelerinin kurulmasidir Notlar 12 Temmuz 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Agustos 2008 China Statistical Yearbook 2007 Ch 23 28 Basic Conditions of Civil Affairs Agencies China Statistical Yearbook 2007 Ch 23 28 op cit 30 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Agustos 2008 Dis baglantilarIstatistikler29 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Eyalet il ve ilce haritalari9 Subat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cince