Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İdealizm, (metafizik açısından) gerçekliğin özünü yalnızca fenomen olarak kabul ettiği cisimler dünyasında değil, maddesel olmayan varlıkta arayan, nesnel gerçekliği; idea, us, tin olarak belirleyen ve maddeyi düşüncenin (tinin) bir görünüş biçimi olarak inceleyen görüş. Materyalizmin ve natüralizmin karşıtı.
Duyulur dünyanın, fenomenlerin karşısında hiçbir koşula bağlı olmayanı, saltık olanı bulmaya çalışan öğretidir. Böylece gerçekliğin asıl özünü, değişmez olan, zaman-dışı olan idealarda ya da ideaların nesnel alanında (); ya da tin, us ve onun yaratıcı biçimlendirme gücünde ve özgürlükte araştırır (Alman idealizmi).
Gelişimi
İdealizm, varlığın düşünceden bağımsız olarak var olduğunu kabul eder; bu bağlamda realizm, materyalizm ve natüralizm gibi felsefi anlayışların karşı kutbunda yer alır. Felsefede idealizm, dünyanın temellendirilmesinde en önemli görevin, bilince ya da maddesel olmayan zihne yönelik bir gerçeklik kuramı geliştirmek olduğu düşüncesi üstüne kurulmuştur. İdealizm anlayışının temelleri Platon'un "İdealar Kuramı" ile atılmış, daha sonra çeşitli düşünürler tarafından sunulan açıklamalarla güçlendirilmiştir.
Metafizikte idealizm, bütün fiziksel nesnelerin bütünüyle zihne bağımlı olduğu, onların bilincinde olan bir zihin olmaksızın metafizik anlamda hiçbir varlığın olmadığı anlayışına karşılık gelmektedir. Bir başka deyişle, metafizik idealizme göre gerçeklik her durumda zihne bağımlı olduğu için gerçekliğin gerçek bilgisi ancak tinsel bir bilinç kaynağına başvurularak elde edilebilirdir. Buna karşı, idealizm ile taban tabana zıt bir konuma yerleştirilip temellendirilen materyalizm, zihnin ya da bilincin bütünler hâlinde fiziksel ögeler ile süreçlere indirgenebileceğini savunmaktadır.
İdealistler, doğadaki şeyleri ya da nesneleri, her şeyin özünü oluşturan tek bir gücün ya da enerjinin geçici görünümleri olarak görür; varlığın tüm görünüşlerinde tek bir anlamın yattığını düşünür, varoluşu tek bir birlik olarak algılar; aklın sağladıklarının dışında gerçekliğe ulaşmanın olanaksız olduğunu öne sürer, gerçekliği "idea" olarak belirleyip maddeyi bunun bir yansıması sayarlar.
Felsefi anlamda idealizm dünyanın yalnızca düşüncelerin, zihnin, ruhun ya da daha doğrusu, fiziksel dünya var olmadan önce var olan ideanın bir yansıması olduğu görüşünden hareket eder. Duyularımızla bildiğimiz maddi şeyler, kusursuz ideanın kusurlu kopyalarıdır. Antik dönemde bu felsefenin en tutarlı savunucusu Platon'dur. Ancak idealizmin başlangıcı MÖ 6. yüzyıla, İlk Çağ Yunan felsefesinde Ksenophanes'e kadar uzanır. Ksenophanes, çok olanı Bir'e indirgemiş ve bu Bir'i "tüm düşünme" olarak belirlemiştir. Ksenophanes'in öğretisi günümüzde metafiziğin kurucusu olarak gösterilen öğrencisi Parmenides'in kurduğu Elea Okulu eliyle daha bir gelişim göstermiştir: "Varlık, değişmez ve birdir; özne ve nesne bir ve aynıdır."
Platon'a göre gerçek varlık idea, "düşünce varlığı"dır. Platon, "düşünülür dünya" (idealar dünyası) ile "duyulur dünya" (görüngüler dünyası) ayrımına gitmiş; duyulur dünyayı gölgelerden ibaret bir görünüşler dünyası olarak betimlerken, düşünülür dünyayı değişmez gerçeklikler diye gördüğü idealardan oluşan gerçek dünya olarak ilan etmiştir. Aynı fikir Kant'dan önce İrlandalı rahip ve filozof George Berkeley ve klasik İngiliz ampiristlerinin sonuncusu David Hume tarafından ileri sürülmüştür. Temelde şöyle özetlenebilir: "Dünyayı duyumlarım aracılığıyla yorumlarım. Bu nedenle, var olduğunu bildiğim tek şey duyu izlenimlerimdir. Örneğin bu elmanın var olduğunu söyleyebilir miyim? Hayır. Tüm söyleyebileceğim onu gördüğüm, hissettiğim, kokladığım, tattığımdır. Bu bakımdan, gerçekte bir maddi dünyanın var olduğunu hiçbir surette söyleyemem." Öznel idealizmin mantığına göre, eğer gözlerimi kaparsam dünya var olmaktan çıkar. Her ne kadar Berkeley idealist düşünceye önemli katkılarda bulunduysa da, idealist düşünce asıl gelişimini Kant ile birlikte göstermiştir.
Kendi felsefesini "madde tanımazcılık" diye adlandıran Berkeley'e göre ise; iki tür gerçek varlık -tinler (zihinler) vkonusudur- söz konusudur; fiziksel nesneler ise duyusal ideaların toplamıdır. Dolayısıyla, Berkeley'e göre, bir elmayı algıladığımızı söylediğimizde doğrudan farkına vardığımız duyusal görünüşlerin bir toplamıdır. Bundan dolayı sınırlı bir zihin tarafından algılanmayan şeyler yokturlar; şeyler zihnimize sınırlı zihin tarafından algıladıklarında ulaşırlar: "Var olmak algılanmış olmaktır (esse est percipi)." Berkeley şeyleri, onlara atfettiğimiz niteliklere ilişkin duyu deneyimimizden soyutlayarak kavrayamayacağı düşüncesinden hareket ederek, fiziksel nesnelerin varoluşunun algılanmak olduğunu, fiziksel nesnelerin yalnızca idealar olarak var olduklarını ileri sürer. Berkeley'in fiziksel şeylerin, onları algılayan kimse olmadığında da var gözükmeleri sorusuna yanıtı, onların Tanrı'nın hafızasında var olduklarıdır. Düşüncemizde şeylerin varlığını yaratan yegane güç Tanrı'dır.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Idealizm metafizik acisindan gercekligin ozunu yalnizca fenomen olarak kabul ettigi cisimler dunyasinda degil maddesel olma yan varlikta arayan nesnel gercekligi idea us tin olarak belirleyen ve maddeyi dusuncenin tinin bir gorunus bicimi olarak inceleyen gorus Materyalizmin ve naturalizmin karsiti Raphael in Atina Okulu ndan Platon Detayi Duyulur dunyanin fenomenlerin karsisinda hicbir kosula bagli olmayani saltik olani bulmaya calisan ogretidir Boylece gercekligin asil ozunu degismez olan zaman disi olan idealarda ya da idealarin nesnel alaninda ya da tin us ve onun yaratici bicimlendirme gucunde ve ozgur lukte arastirir Alman idealizmi GelisimiIdealizm varligin dusunceden bagimsiz olarak var oldugunu kabul eder bu baglamda realizm materyalizm ve naturalizm gibi felsefi anlayislarin karsi kutbunda yer alir Felsefede idealizm dunyanin temellendirilmesinde en onemli gorevin bilince ya da maddesel olmayan zihne yonelik bir gerceklik kurami gelistirmek oldugu dusuncesi ustune kurulmustur Idealizm anlayisinin temelleri Platon un Idealar Kurami ile atilmis daha sonra cesitli dusunurler tarafindan sunulan aciklamalarla guclendirilmistir Metafizikte idealizm butun fiziksel nesnelerin butunuyle zihne bagimli oldugu onlarin bilincinde olan bir zihin olmaksizin metafizik anlamda hicbir varligin olmadigi anlayisina karsilik gelmektedir Bir baska deyisle metafizik idealizme gore gerceklik her durumda zihne bagimli oldugu icin gercekligin gercek bilgisi ancak tinsel bir bilinc kaynagina basvurularak elde edilebilirdir Buna karsi idealizm ile taban tabana zit bir konuma yerlestirilip temellendirilen materyalizm zihnin ya da bilincin butunler halinde fiziksel ogeler ile sureclere indirgenebilecegini savunmaktadir Idealistler dogadaki seyleri ya da nesneleri her seyin ozunu olusturan tek bir gucun ya da enerjinin gecici gorunumleri olarak gorur varligin tum gorunuslerinde tek bir anlamin yattigini dusunur varolusu tek bir birlik olarak algilar aklin sagladiklarinin disinda gerceklige ulasmanin olanaksiz oldugunu one surer gercekligi idea olarak belirleyip maddeyi bunun bir yansimasi sayarlar Felsefi anlamda idealizm dunyanin yalnizca dusuncelerin zihnin ruhun ya da daha dogrusu fiziksel dunya var olmadan once var olan ideanin bir yansimasi oldugu gorusunden hareket eder Duyularimizla bildigimiz maddi seyler kusursuz ideanin kusurlu kopyalaridir Antik donemde bu felsefenin en tutarli savunucusu Platon dur Ancak idealizmin baslangici MO 6 yuzyila Ilk Cag Yunan felsefesinde Ksenophanes e kadar uzanir Ksenophanes cok olani Bir e indirgemis ve bu Bir i tum dusunme olarak belirlemistir Ksenophanes in ogretisi gunumuzde metafizigin kurucusu olarak gosterilen ogrencisi Parmenides in kurdugu Elea Okulu eliyle daha bir gelisim gostermistir Varlik degismez ve birdir ozne ve nesne bir ve aynidir Platon a gore gercek varlik idea dusunce varligi dir Platon dusunulur dunya idealar dunyasi ile duyulur dunya gorunguler dunyasi ayrimina gitmis duyulur dunyayi golgelerden ibaret bir gorunusler dunyasi olarak betimlerken dusunulur dunyayi degismez gerceklikler diye gordugu idealardan olusan gercek dunya olarak ilan etmistir Ayni fikir Kant dan once Irlandali rahip ve filozof George Berkeley ve klasik Ingiliz ampiristlerinin sonuncusu David Hume tarafindan ileri surulmustur Temelde soyle ozetlenebilir Dunyayi duyumlarim araciligiyla yorumlarim Bu nedenle var oldugunu bildigim tek sey duyu izlenimlerimdir Ornegin bu elmanin var oldugunu soyleyebilir miyim Hayir Tum soyleyebilecegim onu gordugum hissettigim kokladigim tattigimdir Bu bakimdan gercekte bir maddi dunyanin var oldugunu hicbir surette soyleyemem Oznel idealizmin mantigina gore eger gozlerimi kaparsam dunya var olmaktan cikar Her ne kadar Berkeley idealist dusunceye onemli katkilarda bulunduysa da idealist dusunce asil gelisimini Kant ile birlikte gostermistir Kendi felsefesini madde tanimazcilik diye adlandiran Berkeley e gore ise iki tur gercek varlik tinler zihinler vkonusudur soz konusudur fiziksel nesneler ise duyusal idealarin toplamidir Dolayisiyla Berkeley e gore bir elmayi algiladigimizi soyledigimizde dogrudan farkina vardigimiz duyusal gorunuslerin bir toplamidir Bundan dolayi sinirli bir zihin tarafindan algilanmayan seyler yokturlar seyler zihnimize sinirli zihin tarafindan algiladiklarinda ulasirlar Var olmak algilanmis olmaktir esse est percipi Berkeley seyleri onlara atfettigimiz niteliklere iliskin duyu deneyimimizden soyutlayarak kavrayamayacagi dusuncesinden hareket ederek fiziksel nesnelerin varolusunun algilanmak oldugunu fiziksel nesnelerin yalnizca idealar olarak var olduklarini ileri surer Berkeley in fiziksel seylerin onlari algilayan kimse olmadiginda da var gozukmeleri sorusuna yaniti onlarin Tanri nin hafizasinda var olduklaridir Dusuncemizde seylerin varligini yaratan yegane guc Tanri dir Kaynakca a b Akarsu Bedia 1988 Felsefe terimleri sozlugu 4 baski Istanbul Inkilap Kitabevi s 93 ISBN 975 10 0023 8 OCLC 32976765 Idealizm nedir Idealizm kurucusu temsilcileri ve ozellikleri hakkinda bilgi Hurriyet 10 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mayis 2021