Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İnebahtı Deniz Muharebesi (İspanyolca: Batalla de Lepanto), 7 Ekim 1571'de Papa V. Pius tarafından düzenlenen Katolik devletler koalisyonu olan Kutsal İttifak'ın bir filosunun Patras Körfezi'nde Osmanlı İmparatorluğu filosunu büyük bir yenilgiye uğrattığı bir deniz çatışmasıdır. Osmanlı kuvvetleri, İnebahtı'ndaki (Grekçe: Ναύπακτος) deniz üssünden batıya doğru yelken açmışlardı ki, Sicilya'nın Messina kentinden doğuya doğru yelken açan Kutsal Birlik filosuyla karşılaştılar.
| İnebahtı Deniz Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1570-1573 Osmanlı-Venedik Savaşı | |||||||
 İnebahtı Deniz Muharebesi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Haçlı Donanması:
 Yunan isyancılar |  Osmanlı İmparatorluğu•  Cezâyir-i Garp | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
Merkez: Juan de Austria Sebastiano Venier Marcantonio ColonnaSol: (ölü)Sağ:  Yedek: Álvaro de Bazán | Merkez: Müezzinzade Ali Paşa (ölü) Sağ: (ölü)Sol: Uluç Ali Reis | ||||||
| Güçler | |||||||
| 65.000 (toplam): 30.000 denizci ve kürekçi 35.000 asker 206 kadırga 6 kalyon | 67,000 (Toplam): 37,000 denizci ve kürekçi 30,000 asker 222 kadırga 56 Galyot | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 7.500-10.000 ölü 15.000 yaralı 13 kadırga batırıldı | 20.000 - 25.000 ölü 117 kadırga ele geçirildi 20 galyot ele geçirildi 50 kadırga ve galyot battı veya yok edildi | ||||||
Kutsal Birlik filosu, Venedik Cumhuriyeti'nden 109 kadırga ve altı kalyon, İspanyol İmparatorluğu'ndan 49 kadırga, Ceneviz Cumhuriyeti'nden 27 kadırga, Papalık Devletleri'nden yedi kadırga, Aziz Stephen Tarikatı ve Toskana Büyük Dükalığı'ndan beş kadırga, Savoy Dükalığı'ndan üç kadırga, Malta Şövalyeleri'nden üç kadırga ve bazı özel gemilerden oluşuyordu. İspanya Kralı II. Felipe'nin üvey kardeşi Avusturyalı Juan, Papa V. Pius tarafından filonun genel komutanı olarak atandı ve Papalık kaptanı Marcantonio Colonna ve Venedikli Sebastiano Venier ile birlikte merkez bölüğü yönetti; kanatlara Venedikli Agostino Barbarigo ve Cenevizli Gianandrea Doria komuta etti. Osmanlı donanması 222 kadırga ve 56 kalyondan oluşuyordu ve Müezzinzade Ali Paşa, Mehmed Paşa ve Kılıç Ali Paşa tarafından yönetiliyordu.
Deniz savaşları tarihinde İnebahtı, Batı dünyasında neredeyse tamamen kürekli gemiler, yani antik trireme savaş gemilerinin doğrudan torunları olan kadırga ve kalyonlar arasında yapılan son büyük çatışmaya işaret eder. Savaş özünde bir "yüzen platformlar üzerinde piyade savaşı" idi. Klasik antik çağdan bu yana Batı tarihinde 450'den fazla savaş gemisinin katıldığı en büyük deniz savaşıydı. Takip eden on yıllar boyunca, kalyonun ve savaş hattı taktiğinin artan önemi kadırgayı çağının en büyük savaş gemisi olmaktan çıkaracak ve "Yelken Çağı"nın başlangıcına işaret edecektir.
Kutsal Birlik'in zaferi, Avrupa ve Osmanlı İmparatorluğu tarihinde büyük önem taşımaktadır; Osmanlı donanması neredeyse tamamen imha edildi ve Avrupa'daki Osmanlı savaşları bir yüzyıl daha devam edecek olsa da, Osmanlı'nın Akdeniz'deki askeri yayılmasının dönüm noktasını oluşturdu. Hem taktiksel paralellikler hem de Avrupa'nın emperyal yayılmaya karşı savunulmasındaki kritik önemi nedeniyle uzun zamandır Salamis Deniz Muharebesi ile karşılaştırılmaktadır. Ayrıca, Protestan Reformu'nun ardından Avrupa'nın kendi din savaşlarıyla parçalandığı bir dönemde büyük bir sembolik öneme sahipti. Papa V. Pius, zaferi Meryem Ana'ya adadı ve İspanya Kralı II. Felipe de bu zaferi "En Katolik Kral" ve Müslüman istilasına karşı Hristiyan âleminin savunucusu olarak konumunu güçlendirmek için kullandı.
Tarihçi Paul K. Davis şöyle yazmaktadır:
İnebahtı, askeri bir zaferden öte, ahlaki bir zaferdi. Osmanlı Türkleri on yıllardır Avrupa'yı dehşete düşürmüştü ve Kanuni Sultan Süleyman'ın zaferleri, Hristiyan Avrupa'da ciddi endişelere yol açmıştı. İnebahtı yenilgisi, II. Selim yönetimindeki Osmanlı kudretinin hızla gerilemesinin bir örneğiydi ve Hıristiyanlar Osmanlıların bu gerilemesine sevindiler. Osmanlı gücünün gizemi bu savaşla önemli ölçüde zedelenmiş ve Hristiyan Avrupa'nın yüreğine su serpilmişti.
Muharebe Öncesi
O dönemde Kıbrıs, oldukça hareketli Mısır - İstanbul deniz ticaret yolu üzerinde önemli bir engeldi. Ada Venediklilerin elinde bulunuyor, adada yuvalanan, Venedik desteğindeki Hristiyan korsanlar sık sık ticaret ve hac gemilerini vuruyorlardı. Kıbrıs'ın vaktiyle Müslüman bir ülke olduğu gerekçesiyle fetva alınıp savaş açıldı. Kıbrıs'ın önemli merkezleri Lefkoşa ve Mağusa, zorlu mücadelelerden sonra zaptedildi. Fethi tamamlandıktan sonra Kıbrıs, beylerbeyliği haline getirildi (1570-1571).
Osmanlı Devleti'nin Kıbrıs adasını alması, Avrupa'da büyük tepkilere yol açtı. Bunun sonucu olarak Papa V. Pius, İspanya kralı ve Venedik dukası, Osmanlılara karşı birleştiler. Bu birleşmeyi imza ile de onayladılar. (15 Mayıs 1571) Kutsal İttifak adı verilen bu antlaşmayı, Osmanlılar öğrendiler. Dîvan'da, bu tarihlerde, bazı görüş ayrılıkları yüzünden anlaşmazlık vardı. Bu durum, alınacak tedbirleri durduruyor, Donanmayı Hümayun amiralliğinin, Preveze'den yazdığı yardım isteklerini cevapsız bırakıyordu. Sonunda Dîvan, Avrupa karşısına güçlü bir donanma ile çıkma konusunda karara vardı. Ancak Dîvandaki anlaşmazlık yüzünden, Osmanlı donanmasının başına, bir kara ordusu kumandanı olan Müezzinzade Ali Paşa getirildi. İstanbul'a gelen ikinci bir haber, Osmanlı sularına gelmekte olan Haçlı donanması ile ilgiliydi. Sokollu, bu donanmayı durdurmak görevini de gene bir kara ordusu kumandanı olan Pertev Mehmed Paşa'ya verdi.
Muharebe
Osmanlı donanmasında bir vezir, dört paşa, 15 beylerbeyi vardı. Ayrıca Uluç Ali Paşa, Cafer Paşa, Barbaroszâde Hasan Paşa, Barbaroszâde Mehmed Paşa ve Salihpaşazâde Mehmed Bey gibi Osmanlı denizcileri de bulunuyordu.
Osmanlılara karşı meydana getirilen Haçlı donanmasının başına, V. Karl'ın evlilik dışı oğlu, Hollanda genel valisi (Avusturyalı Johann) getirildi. Venedik donanmasının başında Vaniero, Cenevizlilerinkinde Giovanni Andrea Doria, Papalık donanmasında da dük Marco Antonio Colonna vardı. Ayrıca Avrupa'nın prens, asilzâde, amiral ve generalleri Haçlı donanmasında görev almıştı.
Müezzinzade Ali Paşa ile Pertev Mehmed Paşa'nın yanlış tutumları, Osmanlı denizcilerinin karşı koymalarına sebep oldu, ancak, yapılan tartışmalar sonunda Kaptan-ı Deryanın görüşü uygulandı.
Saat 11 sıralarında Osmanlı donanması da manevralarını tamamlamış, harp nizamını almış bulunuyordu. Müttefik donanması ise henüz istediği durumu alamamıştı. Her biri 30 toplu olan galiaslardan dört tanesi cephedeki yerini almış, sağ cenah Harisinde bulunacak olan iki galias ise mevkiini almaya çalışıyordu.
Müttefik ihtiyat filosu ise henüz Skrofa burnunun gerisinde bulunuyordu. Her iki filonun teşkil ettiği hattı harp yaklaşık olarak dört mil genişliğinde idi. Bu genişlik nedeniyle de filolara bir merkezden komuta etmek pek mümkün olamıyordu. Savaş, evvela Osmanlı sağ cenahıyla müttefik sol cenahı arasında başladı. Biraz sonra da merkez filoları muharebeye tutuştular. Osmanlı sol cenahıyla müttefik sağ cenahı savaşa bir hayli geç başladılar. Öğleye doğru Osmanlı sağ cenahıyla merkez filosu galiasların top menzili içine girdiler. Atılan güllelerden Osmanlı kadırgaları kayıplar vermeye başladılar.
Şuluk Mehmet Bey ile Ağrıboz Beyi Mehmet Paşa'nın bulunduğu Osmanlı sağ cenahı müttefiklerin sol cenahına hücum etti. Her iki taraf gemilerinin birbirine rampa etmesiyle muharebe başladı. Başlangıçta savaş Venediklilerin aleyhine cereyan ediyordu. Bunu gören diğer Venedik kalyonları derhal sol cenahlarının yardımına koştular. Yeni gelen takviye kuvvetleri karşısında Osmanlılar galibiyet ümitlerini yitirdiler. Venediklilerin sayıca üstünlüğü karşısında Osmanlıların bütün gayretleri bir sonuç vermedi. Osmanlı kadırgalarındaki Hristiyan forsaların ayaklanması, bu cenahta Osmanlıların yenilgisini çabuklaştırdı. Şuluk Mehmet Bey, Venediklilerin eline esir düştü. Ağrıboz Beyi Mehmet Paşa ise öldü. Kıyıya yakın olan ve baştan kara eden on kadar kadırgadan başka bu cenahta geri kalan gemiler ya battı veya düşman tarafından zapt edildiler.
Merkez kesimine gelince, başta Başkomutan Pertev Paşa baştardasıyla Papalık amirali Kolonna'nın kaptanesine, Kaptan-ı Derya Ali Paşa da Don Juan'ın riyalesine hücum ve rampa ettiler. Diğer Osmanlı kadırgalarıyla müttefiklerin kalyonları da yekdiğerlerine rampa ederek şiddetli bir savaş başladı. Savaşın en kızgın bir anında Don Juan, çektiği bir işaretle 30 gemiden kurulu ihtiyat filosunu yardıma çağırdı. Oldukça uzun süren kanlı ve şiddetli savaşlar sonunda İspanyol ve Papalık askerleri Ali Paşa'nın baştardasına girdiler, gemiyi zapt ettiler. Savaşlar sırasında bir kurşunla yaralanmış olan Ali Paşa'nın başını keserek Don Juan'a götürdüler ve baş direğe astılar.
Pertev Paşa ila Sebastian Venier gemileri arasında cereyan eden savaş da, müttefik ihtiyat filosunun yardıma yetişmesi üzerine Osmanlıların aleyhine döndü. Pertev Paşa'nın gemileri de düşmanın eline geçti. Haşan Paşazade Mahmut Bey kadırgasıyla çekilmekte iken denizde yüzmekte olduğunu gördüğü Pertev Paşa ile bir kısım erleri kurtarmayı başardı. Bu suretle merkez kesimindeki savaşlar sonunda Osmanlı kadırgalarının çoğu düşman tarafından zapt edildi.
Osmanlı sol cenah filosunun komutanı Uluç Ali Paşa, daha küçük yaştan beri deniz savaşlarında yetişmiş olduğu ve Venedik ve İspanyol harp usullerini ve gemilerinin kudreti hakkında bilgi sahibi olduğu için cepheden yapılacak hücumların sakıncasını biliyordu. Kâptan-ı Derya Ali Paşa’yı bu bakımdan ikaz ettikten sonra kendi filosunda bulunan komuta gemilerindeki komutan forslarının indirilmesini emretti. Sonra düşman donanmasına yandan veya geriden hücum etmek amacıyla 90 derece iskeleye dönerek kıble yönünde ilerleyip düşmanın merkez filosundan açıldı.
Uluç Ali Paşa'nın karşısında bulunan müttefik sağ cenah filosu komutanı Jean Andrea Doria, Uluç Ali Paşa'nın maksadını anladı. O da kendi yanının kuşatılmasına engel olmak üzere güneye doğru seyre başladı. Halbuki bu manevrayı yapacağı yerde Osmanlı merkez filosuna saldırsaydı savaşın sonu daha çabuk alınabilirdi.
Ana filolardan bir hayli açıkta savaşa tutuşmak üzere Uluç Ali Paşa düşmanın gerisini almak üzere fırsat bulamayacağını anlayınca, düşmanın sağ cenah filosu ile savaşa tutuşmadan birden dönerek düşmanın merkez filosu üzerine saldırdı. Merkez filosunun güney kısmında bulunan Malta, Papalık, Venedik ve Savva'ya ait yedi kalitenin üzerine atıldı. Bunlar üzerinde kesin bir sonuç almayı başardı. Bir saat devam eden bu üstün deniz savaşı, düşmanın yetişen takviye kuvvetleri ve özellikle ihtiyat filosunun muharebeye katılması üzerine Uluç Ali Paşa kendi kuvvetinin üç misline varan düşman sağ cenahı, merkez ve ihtiyat filolarıyla da bir saatten fazla kanlı bir savaş verdi. Her iki taraf da ağır kayıplara uğradılar. Daha fazla bir iş yapmanın imkânsızlığını gören Uluç Ali Paşa, kendi etrafını saran düşman gemileri içinden kendisine katılan 40 kadar gemisiyle sıyrılmaya muvaffak oldu. Itaki adasıyla Aya Movro (Levkas) arasındaki boğazdan geçerek açık denize çıktı.
Santa Cruz markisiyle Andrea Doria kendisini bir müddet takip ettilerse de yetişmeye muvaffak olamadılar. Bilahare Uluç Ali Paşa Modon'a gitmeye muvaffak oldu. Uluç Ali Paşa'nın bu savaşı sırasında da beş on Osmanlı kadırgası İnebahtı Körfezine çekilmeye muvaffak olabildiler. Saat 12 sıralarında başlayan savaş saat 17'de son buldu.
142 gemi yok oldu, 20 bin Osmanlı askeri öldü. Ölenler arasında, Müezzinzade Ali Paşa başta olmak üzere birçok Osmanlı paşası ve beylerbeyi de vardı. Bu arada, yalnız Uluç Ali Paşa'nın kumandasındaki Osmanlı donanmasının sağ cenahı başarı gösterdi. 42 Osmanlı gemisinden kurulu olan bu cenah, gemilerini kaybetmedi, Haçlı sağ cenahını bozarak, savaş alanından ayrıldı. Uluç Ali Paşa, bu başarısından sonra Kaptan-ı Deryalığa getirildi ve "Kılıç Ali Paşa" diye anıldı.
Sokollu Mehmed Paşa yeni bir donanma hazırlamasını istedi. Bunun için çok sayıda malzemeye ihtiyaç olduğunu, kısa süre içinde böyle bir donanmanın hazırlanmasının zor olacağını söyleyen Uluç Ali Paşa'ya, Sokullu; "Bütün donanmanın demirlerini gümüşten, halatlarını ibrişimden, yelkenlerini atlastan yapabiliriz. Hangi geminin malzemesi yetişmezse gel benden al" demiştir ki, Osmanlı Devletinin o dönemdeki gücünü göstermesi açısından önemlidir. Sokullu Mehmed Paşa, gönderilen Venedik elçisine de, İnebahtı Deniz Muharebesiyle ilgili olarak "Biz Kıbrıs'ı almakla sizin kolunuzu kestik, siz İnebahtı'da bizi yenmekle, sakalımızı tıraş ettiniz. Kesilen kolun yerine yenisi gelmez, fakat kesilen sakalın yerine daha gür çıkar." diye cevap vermiştir. Nitekim Tersane Baş Mimarı Mustafa Ağa idaresinde altı ay içerisinde 150 Kadırga inşa edilerek Osmanlı donanması yine eski haline getirilmiştir.
Sonuç
Bu deniz savaşını Osmanlı donanmasının kaybetmesine başlıca sebep, Uluç Ali Paşa ile birkaç reis hariç, yeniçeri ağalığından bu makamlara gelmiş olan Pertev ve Müezzinzade Ali Paşa gibi cesur ve cengâver olmakla beraber denizcilik yönünden ehliyetli olmayan komutanların emirlerinde bulunması idi. Bundan başka Mart ayından yani yaklaşık olarak yedi aydan beri sürekli olarak denizde bulunan gemilerin tamire muhtaç ve personelin yorgun ve bir kısmının terhis edilmiş veya izinli olarak donanmadan ayrılması sonucu denizci olmayan sipahilerle takviye edilmiş olmaları gibi sebepler de bu yenilgide etkili olmuşlardı. Buna karşılık müttefik donanmasındaki bütün komutanların tecrübeli birer denizci olmaları, filoların iyi sevk ve idare edilmeleri, personelin sayıca ve teçhizat yönlerinden üstün oluşu, özellikle top miktarı fazla olan galias tipi gemilerin sağladığı ateş kudreti gibi hususlar, bu deniz savaşını müttefikler lehine sonuçlandırmıştır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Geoffrey Parker, The Military Revolution, pp. 87–88
- ^ Beaton, Roderick (2021). The Greeks: A Global History. 1st (İngilizce). New York: Basic Books. s. 368. ISBN .
- ^ See e.g. William Stevens, History of Sea Power (1920), s. 83; Frederick A. de Armas, Cervantes, Raphael and the Classics (1998), s. 87.
- ^ Davis 1999.
- ^ Koçu, Reşat Ekrem, Hayat Tarih Mecmuası, İstanbul, 1966
- ^ Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi 3.cilt 3.kısım eki - KIBRIS SEFERİ (1570-1571) (PDF). Genelkurmay Harp Tarhi Bşk. yayınları. 1971. ss. 145-157. 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 19 Kasım 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Inebahti Deniz Muharebesi Ispanyolca Batalla de Lepanto 7 Ekim 1571 de Papa V Pius tarafindan duzenlenen Katolik devletler koalisyonu olan Kutsal Ittifak in bir filosunun Patras Korfezi nde Osmanli Imparatorlugu filosunu buyuk bir yenilgiye ugrattigi bir deniz catismasidir Osmanli kuvvetleri Inebahti ndaki Grekce Naypaktos deniz ussunden batiya dogru yelken acmislardi ki Sicilya nin Messina kentinden doguya dogru yelken acan Kutsal Birlik filosuyla karsilastilar Inebahti Deniz Muharebesi1570 1573 Osmanli Venedik SavasiInebahti Deniz MuharebesiTarih7 Ekim 1571BolgeInebahti Osmanli Devleti Bugunku Naupaktos Yunanistan Adriyatik DeniziSonucHacli zaferiTaraflarHacli Donanmasi Ispanyol Imparatorlugu Napoli Kralligi Sicilya Kralligi Sardinya Kralligi Venedik Cumhuriyeti Ceneviz Cumhuriyeti Savoy Dukaligi Papalik Devleti Toskana Buyuk Dukaligi Malta Sovalyeleri Yunan isyancilarOsmanli Imparatorlugu Cezayir i GarpKomutanlar ve liderlerMerkez Juan de Austria Sebastiano Venier Marcantonio Colonna Sol olu Sag Yedek Alvaro de BazanMerkez Muezzinzade Ali Pasa olu Sag olu Sol Uluc Ali ReisGucler65 000 toplam 30 000 denizci ve kurekci 35 000 asker 206 kadirga 6 kalyon67 000 Toplam 37 000 denizci ve kurekci 30 000 asker 222 kadirga 56 GalyotKayiplar7 500 10 000 olu 15 000 yarali 13 kadirga batirildi20 000 25 000 olu 117 kadirga ele gecirildi 20 galyot ele gecirildi 50 kadirga ve galyot batti veya yok edildi Kutsal Birlik filosu Venedik Cumhuriyeti nden 109 kadirga ve alti kalyon Ispanyol Imparatorlugu ndan 49 kadirga Ceneviz Cumhuriyeti nden 27 kadirga Papalik Devletleri nden yedi kadirga Aziz Stephen Tarikati ve Toskana Buyuk Dukaligi ndan bes kadirga Savoy Dukaligi ndan uc kadirga Malta Sovalyeleri nden uc kadirga ve bazi ozel gemilerden olusuyordu Ispanya Krali II Felipe nin uvey kardesi Avusturyali Juan Papa V Pius tarafindan filonun genel komutani olarak atandi ve Papalik kaptani Marcantonio Colonna ve Venedikli Sebastiano Venier ile birlikte merkez bolugu yonetti kanatlara Venedikli Agostino Barbarigo ve Cenevizli Gianandrea Doria komuta etti Osmanli donanmasi 222 kadirga ve 56 kalyondan olusuyordu ve Muezzinzade Ali Pasa Mehmed Pasa ve Kilic Ali Pasa tarafindan yonetiliyordu Deniz savaslari tarihinde Inebahti Bati dunyasinda neredeyse tamamen kurekli gemiler yani antik trireme savas gemilerinin dogrudan torunlari olan kadirga ve kalyonlar arasinda yapilan son buyuk catismaya isaret eder Savas ozunde bir yuzen platformlar uzerinde piyade savasi idi Klasik antik cagdan bu yana Bati tarihinde 450 den fazla savas gemisinin katildigi en buyuk deniz savasiydi Takip eden on yillar boyunca kalyonun ve savas hatti taktiginin artan onemi kadirgayi caginin en buyuk savas gemisi olmaktan cikaracak ve Yelken Cagi nin baslangicina isaret edecektir Kutsal Birlik in zaferi Avrupa ve Osmanli Imparatorlugu tarihinde buyuk onem tasimaktadir Osmanli donanmasi neredeyse tamamen imha edildi ve Avrupa daki Osmanli savaslari bir yuzyil daha devam edecek olsa da Osmanli nin Akdeniz deki askeri yayilmasinin donum noktasini olusturdu Hem taktiksel paralellikler hem de Avrupa nin emperyal yayilmaya karsi savunulmasindaki kritik onemi nedeniyle uzun zamandir Salamis Deniz Muharebesi ile karsilastirilmaktadir Ayrica Protestan Reformu nun ardindan Avrupa nin kendi din savaslariyla parcalandigi bir donemde buyuk bir sembolik oneme sahipti Papa V Pius zaferi Meryem Ana ya adadi ve Ispanya Krali II Felipe de bu zaferi En Katolik Kral ve Musluman istilasina karsi Hristiyan aleminin savunucusu olarak konumunu guclendirmek icin kullandi Tarihci Paul K Davis soyle yazmaktadir Inebahti askeri bir zaferden ote ahlaki bir zaferdi Osmanli Turkleri on yillardir Avrupa yi dehsete dusurmustu ve Kanuni Sultan Suleyman in zaferleri Hristiyan Avrupa da ciddi endiselere yol acmisti Inebahti yenilgisi II Selim yonetimindeki Osmanli kudretinin hizla gerilemesinin bir ornegiydi ve Hiristiyanlar Osmanlilarin bu gerilemesine sevindiler Osmanli gucunun gizemi bu savasla onemli olcude zedelenmis ve Hristiyan Avrupa nin yuregine su serpilmisti Inebahti Deniz Muharebesi nin Hacli kumandanlari Juan de Austria Marcantonio Colonna Sebastiano VenierMuharebe OncesiO donemde Kibris oldukca hareketli Misir Istanbul deniz ticaret yolu uzerinde onemli bir engeldi Ada Venediklilerin elinde bulunuyor adada yuvalanan Venedik destegindeki Hristiyan korsanlar sik sik ticaret ve hac gemilerini vuruyorlardi Kibris in vaktiyle Musluman bir ulke oldugu gerekcesiyle fetva alinip savas acildi Kibris in onemli merkezleri Lefkosa ve Magusa zorlu mucadelelerden sonra zaptedildi Fethi tamamlandiktan sonra Kibris beylerbeyligi haline getirildi 1570 1571 Osmanli Devleti nin Kibris adasini almasi Avrupa da buyuk tepkilere yol acti Bunun sonucu olarak Papa V Pius Ispanya krali ve Venedik dukasi Osmanlilara karsi birlestiler Bu birlesmeyi imza ile de onayladilar 15 Mayis 1571 Kutsal Ittifak adi verilen bu antlasmayi Osmanlilar ogrendiler Divan da bu tarihlerde bazi gorus ayriliklari yuzunden anlasmazlik vardi Bu durum alinacak tedbirleri durduruyor Donanmayi Humayun amiralliginin Preveze den yazdigi yardim isteklerini cevapsiz birakiyordu Sonunda Divan Avrupa karsisina guclu bir donanma ile cikma konusunda karara vardi Ancak Divandaki anlasmazlik yuzunden Osmanli donanmasinin basina bir kara ordusu kumandani olan Muezzinzade Ali Pasa getirildi Istanbul a gelen ikinci bir haber Osmanli sularina gelmekte olan Hacli donanmasi ile ilgiliydi Sokollu bu donanmayi durdurmak gorevini de gene bir kara ordusu kumandani olan Pertev Mehmed Pasa ya verdi MuharebeOsmanli donanmasinda bir vezir dort pasa 15 beylerbeyi vardi Ayrica Uluc Ali Pasa Cafer Pasa Barbaroszade Hasan Pasa Barbaroszade Mehmed Pasa ve Salihpasazade Mehmed Bey gibi Osmanli denizcileri de bulunuyordu Osmanlilara karsi meydana getirilen Hacli donanmasinin basina V Karl in evlilik disi oglu Hollanda genel valisi Avusturyali Johann getirildi Venedik donanmasinin basinda Vaniero Cenevizlilerinkinde Giovanni Andrea Doria Papalik donanmasinda da duk Marco Antonio Colonna vardi Ayrica Avrupa nin prens asilzade amiral ve generalleri Hacli donanmasinda gorev almisti Muezzinzade Ali Pasa ile Pertev Mehmed Pasa nin yanlis tutumlari Osmanli denizcilerinin karsi koymalarina sebep oldu ancak yapilan tartismalar sonunda Kaptan i Deryanin gorusu uygulandi Saat 11 siralarinda Osmanli donanmasi da manevralarini tamamlamis harp nizamini almis bulunuyordu Muttefik donanmasi ise henuz istedigi durumu alamamisti Her biri 30 toplu olan galiaslardan dort tanesi cephedeki yerini almis sag cenah Harisinde bulunacak olan iki galias ise mevkiini almaya calisiyordu Muttefik ihtiyat filosu ise henuz Skrofa burnunun gerisinde bulunuyordu Her iki filonun teskil ettigi hatti harp yaklasik olarak dort mil genisliginde idi Bu genislik nedeniyle de filolara bir merkezden komuta etmek pek mumkun olamiyordu Savas evvela Osmanli sag cenahiyla muttefik sol cenahi arasinda basladi Biraz sonra da merkez filolari muharebeye tutustular Osmanli sol cenahiyla muttefik sag cenahi savasa bir hayli gec basladilar Ogleye dogru Osmanli sag cenahiyla merkez filosu galiaslarin top menzili icine girdiler Atilan gullelerden Osmanli kadirgalari kayiplar vermeye basladilar Suluk Mehmet Bey ile Agriboz Beyi Mehmet Pasa nin bulundugu Osmanli sag cenahi muttefiklerin sol cenahina hucum etti Her iki taraf gemilerinin birbirine rampa etmesiyle muharebe basladi Baslangicta savas Venediklilerin aleyhine cereyan ediyordu Bunu goren diger Venedik kalyonlari derhal sol cenahlarinin yardimina kostular Yeni gelen takviye kuvvetleri karsisinda Osmanlilar galibiyet umitlerini yitirdiler Venediklilerin sayica ustunlugu karsisinda Osmanlilarin butun gayretleri bir sonuc vermedi Osmanli kadirgalarindaki Hristiyan forsalarin ayaklanmasi bu cenahta Osmanlilarin yenilgisini cabuklastirdi Suluk Mehmet Bey Venediklilerin eline esir dustu Agriboz Beyi Mehmet Pasa ise oldu Kiyiya yakin olan ve bastan kara eden on kadar kadirgadan baska bu cenahta geri kalan gemiler ya batti veya dusman tarafindan zapt edildiler Merkez kesimine gelince basta Baskomutan Pertev Pasa bastardasiyla Papalik amirali Kolonna nin kaptanesine Kaptan i Derya Ali Pasa da Don Juan in riyalesine hucum ve rampa ettiler Diger Osmanli kadirgalariyla muttefiklerin kalyonlari da yekdigerlerine rampa ederek siddetli bir savas basladi Savasin en kizgin bir aninda Don Juan cektigi bir isaretle 30 gemiden kurulu ihtiyat filosunu yardima cagirdi Oldukca uzun suren kanli ve siddetli savaslar sonunda Ispanyol ve Papalik askerleri Ali Pasa nin bastardasina girdiler gemiyi zapt ettiler Savaslar sirasinda bir kursunla yaralanmis olan Ali Pasa nin basini keserek Don Juan a goturduler ve bas direge astilar Pertev Pasa ila Sebastian Venier gemileri arasinda cereyan eden savas da muttefik ihtiyat filosunun yardima yetismesi uzerine Osmanlilarin aleyhine dondu Pertev Pasa nin gemileri de dusmanin eline gecti Hasan Pasazade Mahmut Bey kadirgasiyla cekilmekte iken denizde yuzmekte oldugunu gordugu Pertev Pasa ile bir kisim erleri kurtarmayi basardi Bu suretle merkez kesimindeki savaslar sonunda Osmanli kadirgalarinin cogu dusman tarafindan zapt edildi Osmanli sol cenah filosunun komutani Uluc Ali Pasa daha kucuk yastan beri deniz savaslarinda yetismis oldugu ve Venedik ve Ispanyol harp usullerini ve gemilerinin kudreti hakkinda bilgi sahibi oldugu icin cepheden yapilacak hucumlarin sakincasini biliyordu Kaptan i Derya Ali Pasa yi bu bakimdan ikaz ettikten sonra kendi filosunda bulunan komuta gemilerindeki komutan forslarinin indirilmesini emretti Sonra dusman donanmasina yandan veya geriden hucum etmek amaciyla 90 derece iskeleye donerek kible yonunde ilerleyip dusmanin merkez filosundan acildi Uluc Ali Pasa nin karsisinda bulunan muttefik sag cenah filosu komutani Jean Andrea Doria Uluc Ali Pasa nin maksadini anladi O da kendi yaninin kusatilmasina engel olmak uzere guneye dogru seyre basladi Halbuki bu manevrayi yapacagi yerde Osmanli merkez filosuna saldirsaydi savasin sonu daha cabuk alinabilirdi Ana filolardan bir hayli acikta savasa tutusmak uzere Uluc Ali Pasa dusmanin gerisini almak uzere firsat bulamayacagini anlayinca dusmanin sag cenah filosu ile savasa tutusmadan birden donerek dusmanin merkez filosu uzerine saldirdi Merkez filosunun guney kisminda bulunan Malta Papalik Venedik ve Savva ya ait yedi kalitenin uzerine atildi Bunlar uzerinde kesin bir sonuc almayi basardi Bir saat devam eden bu ustun deniz savasi dusmanin yetisen takviye kuvvetleri ve ozellikle ihtiyat filosunun muharebeye katilmasi uzerine Uluc Ali Pasa kendi kuvvetinin uc misline varan dusman sag cenahi merkez ve ihtiyat filolariyla da bir saatten fazla kanli bir savas verdi Her iki taraf da agir kayiplara ugradilar Daha fazla bir is yapmanin imkansizligini goren Uluc Ali Pasa kendi etrafini saran dusman gemileri icinden kendisine katilan 40 kadar gemisiyle siyrilmaya muvaffak oldu Itaki adasiyla Aya Movro Levkas arasindaki bogazdan gecerek acik denize cikti Santa Cruz markisiyle Andrea Doria kendisini bir muddet takip ettilerse de yetismeye muvaffak olamadilar Bilahare Uluc Ali Pasa Modon a gitmeye muvaffak oldu Uluc Ali Pasa nin bu savasi sirasinda da bes on Osmanli kadirgasi Inebahti Korfezine cekilmeye muvaffak olabildiler Saat 12 siralarinda baslayan savas saat 17 de son buldu 142 gemi yok oldu 20 bin Osmanli askeri oldu Olenler arasinda Muezzinzade Ali Pasa basta olmak uzere bircok Osmanli pasasi ve beylerbeyi de vardi Bu arada yalniz Uluc Ali Pasa nin kumandasindaki Osmanli donanmasinin sag cenahi basari gosterdi 42 Osmanli gemisinden kurulu olan bu cenah gemilerini kaybetmedi Hacli sag cenahini bozarak savas alanindan ayrildi Uluc Ali Pasa bu basarisindan sonra Kaptan i Deryaliga getirildi ve Kilic Ali Pasa diye anildi Sokollu Mehmed Pasa yeni bir donanma hazirlamasini istedi Bunun icin cok sayida malzemeye ihtiyac oldugunu kisa sure icinde boyle bir donanmanin hazirlanmasinin zor olacagini soyleyen Uluc Ali Pasa ya Sokullu Butun donanmanin demirlerini gumusten halatlarini ibrisimden yelkenlerini atlastan yapabiliriz Hangi geminin malzemesi yetismezse gel benden al demistir ki Osmanli Devletinin o donemdeki gucunu gostermesi acisindan onemlidir Sokullu Mehmed Pasa gonderilen Venedik elcisine de Inebahti Deniz Muharebesiyle ilgili olarak Biz Kibris i almakla sizin kolunuzu kestik siz Inebahti da bizi yenmekle sakalimizi tiras ettiniz Kesilen kolun yerine yenisi gelmez fakat kesilen sakalin yerine daha gur cikar diye cevap vermistir Nitekim Tersane Bas Mimari Mustafa Aga idaresinde alti ay icerisinde 150 Kadirga insa edilerek Osmanli donanmasi yine eski haline getirilmistir SonucBu deniz savasini Osmanli donanmasinin kaybetmesine baslica sebep Uluc Ali Pasa ile birkac reis haric yeniceri agaligindan bu makamlara gelmis olan Pertev ve Muezzinzade Ali Pasa gibi cesur ve cengaver olmakla beraber denizcilik yonunden ehliyetli olmayan komutanlarin emirlerinde bulunmasi idi Bundan baska Mart ayindan yani yaklasik olarak yedi aydan beri surekli olarak denizde bulunan gemilerin tamire muhtac ve personelin yorgun ve bir kisminin terhis edilmis veya izinli olarak donanmadan ayrilmasi sonucu denizci olmayan sipahilerle takviye edilmis olmalari gibi sebepler de bu yenilgide etkili olmuslardi Buna karsilik muttefik donanmasindaki butun komutanlarin tecrubeli birer denizci olmalari filolarin iyi sevk ve idare edilmeleri personelin sayica ve techizat yonlerinden ustun olusu ozellikle top miktari fazla olan galias tipi gemilerin sagladigi ates kudreti gibi hususlar bu deniz savasini muttefikler lehine sonuclandirmistir Ayrica bakinizPreveze Deniz MuharebesiKaynakca Geoffrey Parker The Military Revolution pp 87 88 Beaton Roderick 2021 The Greeks A Global History 1st Ingilizce New York Basic Books s 368 ISBN 9781541618299 See e g William Stevens History of Sea Power 1920 s 83 Frederick A de Armas Cervantes Raphael and the Classics 1998 s 87 Davis 1999 Kocu Resat Ekrem Hayat Tarih Mecmuasi Istanbul 1966 Turk Silahli Kuvvetleri Tarihi 3 cilt 3 kisim eki KIBRIS SEFERI 1570 1571 PDF Genelkurmay Harp Tarhi Bsk yayinlari 1971 ss 145 157 27 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 19 Kasim 2020