Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azerbaycan (Farsça: آذربایجان Āzarbāijān), Güney Azerbaycan (Azerice: Güney Azərbaycan گۆنئی آزربایجان, Cənubi Azərbaycan جنوبی آذربایجان) veya İran Azerbaycanı, İran'ın kuzeybatısında yer alan tarihi bölge. Günümüzde İran'ın Doğu Azerbaycan, Batı Azerbaycan, Erdebil və Zencan Eyaletlerini Kapsar.
| Azerbaycan آذربایجان | |
|---|---|
 İran üzerinde Güney Azerbaycan | |
| Ülke | İran |
| Yüzölçümü 100,887,35 km² 122,620,47 km² (Zencan eyaleti ile) Dahil olduğu eyaletler: Doğu Azerbaycan (eyalet)، Batı Azerbaycan (eyalet)، Erdebil (eyalet) ve Zencan (eyalet) | |
| • Toplam | 122,620,47 km² |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 8,874,000 9,991,000 (Zencan eyaleti ile) |
| Etnikler | |
| • Çoğunluk | Azeriler |
| • Azınlık | Kürtler، Talışlar، ، Ermeniler، Süryaniler |
| Diller | Çoğunluk: Azerice Azınlık: Kürt dilleri، Talışça، ، Ermenice، |
Siyasi coğrafya
Güney Azerbaycan Bölgesi 170.000 - 220.000 km²lik bir sahayı kapsar ve kuzeyde Aras Nehri, güneyde , doğuda Gilan ve Hazar Denizi, batıda Türkiye ve Irak ile çevirilir.
Doğal coğrafya
Azerbaycan, İran'ın kuzeybatısında ve Alborz, Zagros ve Kafkas sıradağlarının kesiştiği noktada yer alır ve ağırlıklı olarak dağlık bir ülkedir. Azerbaycan nehirleri çoğunlukla Urmiye Gölü ve Hazar Gölü'nün su toplama alanında akar. Azerbaycan'ın batı ve kuzeybatı bölgelerinin çoğunun iklimi nemli Akdeniz, güney bölgelerinde ise yazları sıcak olan Akdeniz iklimidir. Avrupa rotası üzerinde olması bu bölgeye özel bir stratejik konum kazandırmıştır.
Güney Azerbaycan Bayrağı
Demografi
Güney Azerbaycan Bölgesinde çoğunlukta olan İran Azerileri dışında Kürtler (%7) ve Ermeniler (%0,1) gibi çeşitli etnik gruplar yaşamaktadır.[]
Güney Azerbaycan Türkleri 15-17 milyon olarak tahmin edilmektedir.
Bölgede yaşayan Türk boyları
Afşar boyu, Kaşkaylar, Şahseven, Kaçarlar, Karapapaklar, , , Delikanlu aşireti, Kelişanlu aşireti, Şabsanlı, Mukriler, Kapanaklar, Çardovlu, , Küresünniler, Darilu, Beybağlu, Çeğini, İmarluları, Kasımluları, Kiresunlu, Karakoyunlu, Akkoyunlu, İlhanlı, Kızılayak, Başoğuz, Uğurlu, Kovanlı, Karasanlı, Karadolaklı, Tahtakapılı, Karababalı, Kalaçlı, Muganlı, Hıtaylı, Avkanlı, Kızılkeçili, Karaenikli, Karaçaylı, Osanlı, Umanlı, Kıyamandili, Çarıklı, Porsunlu, Develi
Etimoloji
Güney Azerbaycan'ın adı konusunda değişik görüşler bulunmaktadır.
- Medya döneminde bugün İran'ın Doğu ve Batı Azerbaycan eyaletlerinin bulunduğu bölgede Atropates (Yunanca: Ατροπατης/Atropatēs) adlı savaşçı isyan çıkardıktan sonra Aturpatene (Ατροπατηνη/Atropatēnē) olarak hitap edildiği söylenmektedir. Pehlevice ve Partça'da Atropatenes, "Ādur (Ateş, Alev) koruyucusu" anlamına gelen "Ādur-pād", "Aturpatene" ise "Āturpādakān" ya da "Ādurbādagān" olarak telaffuz edilmiştir.[]
- Sasani döneminde bölgede ateşgahlar bulunmuş ve Şiz ve "Ādur Gushāsp"ın Taht-ı Süleyman arkeolojik sitesi olduğu düşünülmektedir. İslam dininin bölgeye girişinden sonra Farsça "آذربيجان Ādharbayjān" ve Pehlevice "آذرباذكان Ādhurbādhakān" olmak üzere iki ad kullanılmıştır.[]
Tarih
Azerbaycan Millî Hükûmeti
1941'de İran Birleşik Krallık ve Sovyetler Birliği tarafından işgal edilip bölünmüştür. 1946'da İran'ın Azerbaycan Bölgesinde Sovyetler Birliği Azerbaycan Millî Hükûmetini kurdurmuştur. Devletin başkanı olarak da büyük Azeri düşünürü Seyit Cafer Pişeveri olmuştur.Ünlü Azeri Türk şairi Muhammed Biriya devletin eğitim bakanı olmuştur. Başkent olarak Tebriz şehri seçilmiştir. Fakat Sovyetler'in Doğu Avrupa'daki çıkarları karşılığında bölgeden geri çekilmesiyle Azerbaycan Millî Hükûmeti Batı Bloku ve İran devletine teslim etmiştir. Sovyetler'in desteği kesilince İran'ın düzenli ordusu karşısında aciz kalan Azeri Türk’ü vatanseverler yine de çatışmış ancak yaptıkları savaşlarında kayıp etmiş ve Seyit Cafer Pişeveri Kuzey Azerbaycan'a gelmiştir ancak 1947 yılında geçirdiği trafik kazası sonucunda ölmüştür. Pehleviler Azerice eğitim veren okulları kapatmıştır.[]
İran İslam Devrimi
İran İslam Devrimi de bu topraklardan başlayıp[] İran'ın diğer bölgelerine sıçradı. Ancak Devrim sonrasında da beklentileri karşılanmayan İran Azerileri bir daha ayaklanmaya başladılar.[]
Kültür
Edebiyat
Şehriyar, gibi şairler bu bölgede doğmuştur.
Din
Kaynakça
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Masahatisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Jamiyatisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Brown, Cameron S. 2002 (Dec.). "Observations from Azerbaijan." Middle East Review of International Affairs: v. 6, no. 4, (LINK 4 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ a b Ahmet Caferoğlu, Türk Kavimleri, Enderun Kitabevi, İstanbul, 1988, s. 64 - 72.
- ^ Peel, M. C., Finlayson, B. L., and McMahon, T. A. : Updated world map of the Köppen-Geiger climate classification, Hydrol. Earth Syst. Sci., 11, 1633-1644, doi:10.5194/hess-11-1633-2007, 2007.
- ^ Britanika ansiklopediyası 6 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Özet: The population consists mainly of Azeri-speaking Turks...
- ^ Nesib Nesibzade,Meseleye-Azerbaycan-der iran,№ 3,tehran 1381,s 73
- ^ "Peoples of Iran" 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . in Looklex Encyclopedia of the Orient. Retrieved on 22 January 2009.
- ^ "Iran: People" 19 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., CIA: The World Factbook: 24% of Iran's total population. Retrieved on 22 January 2009.
- ^ G. Riaux, "The Formative Years of Azerbaijani Nationalism in Post-Revolutionary Iran" 14 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Central Asian Survey, 27(1): 45-58, March 2008: 25% of Iran's total population (p. 46). Retrieved on 22 January 2009.
- ^ "Borders and Brethren: Iran and the Challenge of Azerbaijani Identity" in The Azerbaijani Population by , pp. 221–225. The MIT Press (2003), .
- ^ Swietochowski, Tadeusz; Collins, Brian C. (1999). Historical dictionary of Azerbaijan. Lanham, Maryland: Scarecrow Press, Inc. . pg 28: "15 million (1999)"
- ^ The Continuum political encyclopedia of the Middle East 12 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Avraham Sela Publisher: Continuum International Publishing Group; Rev Upd edition (October 2002) "
- ^ The security of the Caspian Sea Region 12 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . By Gennadiĭ Illarionovich Chufrin, Stockholm International Peace Research Institute"
- ^ "UNPO: Southern Azerbaijan". unpo.org. 6 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2020.
- ^ . 14 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2011.
- ^ "AZERBAIJAN AND THE CHALLENGE OF MULTIPLE IDENTITIES: IN SEARCH OF A GLOBAL SOUL 5". 6 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mart 2011.
- ^ "AZERBAIJANI PUBLIC OUTRAGED BY SLAUGHTER OF AZERIS IN IRAN". Jamestown. 3 Ocak 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2020.
- ^ "The 50 Most Widely Spoken Languages in the World". www.photius.com. 18 Kasım 2001 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2020.
- ^ . 10 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2011.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Azerbaycan Farsca آذربایجان Azarbaijan Guney Azerbaycan Azerice Guney Azerbaycan گۆنئی آزربایجان Cenubi Azerbaycan جنوبی آذربایجان veya Iran Azerbaycani Iran in kuzeybatisinda yer alan tarihi bolge Gunumuzde Iran in Dogu Azerbaycan Bati Azerbaycan Erdebil ve Zencan Eyaletlerini Kapsar Azerbaycan آذربایجانBolgeIran uzerinde Guney AzerbaycanBayrakUlkeIranYuzolcumu100 887 35 km 122 620 47 km Zencan eyaleti ile Dahil oldugu eyaletler Dogu Azerbaycan eyalet Bati Azerbaycan eyalet Erdebil eyalet ve Zencan eyalet Toplam122 620 47 km Nufus 2020 Toplam8 874 000 9 991 000 Zencan eyaleti ile Etnikler CogunlukAzeriler AzinlikKurtler Talislar Ermeniler SuryanilerDillerCogunluk Azerice Azinlik Kurt dilleri Talisca Ermenice Siyasi cografyaGuney Azerbaycan Bolgesi 170 000 220 000 km lik bir sahayi kapsar ve kuzeyde Aras Nehri guneyde doguda Gilan ve Hazar Denizi batida Turkiye ve Irak ile cevirilir Dogal cografyaAzerbaycan Iran in kuzeybatisinda ve Alborz Zagros ve Kafkas siradaglarinin kesistigi noktada yer alir ve agirlikli olarak daglik bir ulkedir Azerbaycan nehirleri cogunlukla Urmiye Golu ve Hazar Golu nun su toplama alaninda akar Azerbaycan in bati ve kuzeybati bolgelerinin cogunun iklimi nemli Akdeniz guney bolgelerinde ise yazlari sicak olan Akdeniz iklimidir Avrupa rotasi uzerinde olmasi bu bolgeye ozel bir stratejik konum kazandirmistir Guney Azerbaycan BayragiGuney Azerbaycan bayragiDemografiGuney Azerbaycan Bolgesinde cogunlukta olan Iran Azerileri disinda Kurtler 7 ve Ermeniler 0 1 gibi cesitli etnik gruplar yasamaktadir kaynak belirtilmeli Guney Azerbaycan Turkleri 15 17 milyon olarak tahmin edilmektedir Bolgede yasayan Turk boylariAfsar boyu Kaskaylar Sahseven Kacarlar Karapapaklar Delikanlu asireti Kelisanlu asireti Sabsanli Mukriler Kapanaklar Cardovlu Kuresunniler Darilu Beybaglu Cegini Imarlulari Kasimlulari Kiresunlu Karakoyunlu Akkoyunlu Ilhanli Kizilayak Basoguz Ugurlu Kovanli Karasanli Karadolakli Tahtakapili Karababali Kalacli Muganli Hitayli Avkanli Kizilkecili Karaenikli Karacayli Osanli Umanli Kiyamandili Carikli Porsunlu DeveliEtimolojiGuney Azerbaycan in adi konusunda degisik gorusler bulunmaktadir Medya doneminde bugun Iran in Dogu ve Bati Azerbaycan eyaletlerinin bulundugu bolgede Atropates Yunanca Atropaths Atropates adli savasci isyan cikardiktan sonra Aturpatene Atropathnh Atropatene olarak hitap edildigi soylenmektedir Pehlevice ve Partca da Atropatenes Adur Ates Alev koruyucusu anlamina gelen Adur pad Aturpatene ise Aturpadakan ya da Adurbadagan olarak telaffuz edilmistir kaynak belirtilmeli Sasani doneminde bolgede atesgahlar bulunmus ve Siz ve Adur Gushasp in Taht i Suleyman arkeolojik sitesi oldugu dusunulmektedir Islam dininin bolgeye girisinden sonra Farsca آذربيجان Adharbayjan ve Pehlevice آذرباذكان Adhurbadhakan olmak uzere iki ad kullanilmistir kaynak belirtilmeli TarihIran in son zamanlarda olusturulan Kafkasya devletinin Azerbaycan olarak adlandirilmasiyla ilgili resmi protestosu 1918 de Osmanli Imparatorlugu na gonderildi Azerbaycan Milli Hukumeti 1941 de Iran Birlesik Krallik ve Sovyetler Birligi tarafindan isgal edilip bolunmustur 1946 da Iran in Azerbaycan Bolgesinde Sovyetler Birligi Azerbaycan Milli Hukumetini kurdurmustur Devletin baskani olarak da buyuk Azeri dusunuru Seyit Cafer Piseveri olmustur Unlu Azeri Turk sairi Muhammed Biriya devletin egitim bakani olmustur Baskent olarak Tebriz sehri secilmistir Fakat Sovyetler in Dogu Avrupa daki cikarlari karsiliginda bolgeden geri cekilmesiyle Azerbaycan Milli Hukumeti Bati Bloku ve Iran devletine teslim etmistir Sovyetler in destegi kesilince Iran in duzenli ordusu karsisinda aciz kalan Azeri Turk u vatanseverler yine de catismis ancak yaptiklari savaslarinda kayip etmis ve Seyit Cafer Piseveri Kuzey Azerbaycan a gelmistir ancak 1947 yilinda gecirdigi trafik kazasi sonucunda olmustur Pehleviler Azerice egitim veren okullari kapatmistir kaynak belirtilmeli Iran Islam Devrimi Iran Islam Devrimi de bu topraklardan baslayip kaynak belirtilmeli Iran in diger bolgelerine sicradi Ancak Devrim sonrasinda da beklentileri karsilanmayan Iran Azerileri bir daha ayaklanmaya basladilar kaynak belirtilmeli KulturEdebiyat Sehriyar gibi sairler bu bolgede dogmustur Din Bolgenin en yaygin dini Islam yaygin mezhebi Siilik tir Kaynakca Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Masahat isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Jamiyat isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Brown Cameron S 2002 Dec Observations from Azerbaijan Middle East Review of International Affairs v 6 no 4 LINK 4 Mayis 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b Ahmet Caferoglu Turk Kavimleri Enderun Kitabevi Istanbul 1988 s 64 72 Peel M C Finlayson B L and McMahon T A Updated world map of the Koppen Geiger climate classification Hydrol Earth Syst Sci 11 1633 1644 doi 10 5194 hess 11 1633 2007 2007 Britanika ansiklopediyasi 6 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ozet The population consists mainly of Azeri speaking Turks Nesib Nesibzade Meseleye Azerbaycan der iran 3 tehran 1381 s 73 Peoples of Iran 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde in Looklex Encyclopedia of the Orient Retrieved on 22 January 2009 Iran People 19 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde CIA The World Factbook 24 of Iran s total population Retrieved on 22 January 2009 G Riaux The Formative Years of Azerbaijani Nationalism in Post Revolutionary Iran 14 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Central Asian Survey 27 1 45 58 March 2008 25 of Iran s total population p 46 Retrieved on 22 January 2009 Borders and Brethren Iran and the Challenge of Azerbaijani Identity in The Azerbaijani Population by pp 221 225 The MIT Press 2003 ISBN 0 262 19477 5 Swietochowski Tadeusz Collins Brian C 1999 Historical dictionary of Azerbaijan Lanham Maryland Scarecrow Press Inc ISBN 0 8108 3550 9 pg 28 15 million 1999 The Continuum political encyclopedia of the Middle East 12 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Avraham Sela Publisher Continuum International Publishing Group Rev Upd edition October 2002 ISBN 0 8264 1413 3 ISBN 978 0 8264 1413 7 The security of the Caspian Sea Region 12 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde By Gennadiĭ Illarionovich Chufrin Stockholm International Peace Research Institute UNPO Southern Azerbaijan unpo org 6 Agustos 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2020 14 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mart 2011 AZERBAIJAN AND THE CHALLENGE OF MULTIPLE IDENTITIES IN SEARCH OF A GLOBAL SOUL 5 6 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mart 2011 AZERBAIJANI PUBLIC OUTRAGED BY SLAUGHTER OF AZERIS IN IRAN Jamestown 3 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2020 The 50 Most Widely Spoken Languages in the World www photius com 18 Kasim 2001 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2020 10 Ocak 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mart 2011