Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şili arokaryası (Araucaria araucana), arokaryagiller (Araucariaceae) familyasından bir ağaç türü.
| Şili arokaryası | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||
 Tehlikede (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Araucaria araucana (Molina) K.Koch, Dendrologie 2(2): 206 (1873).
| |||||||||||||||
Bugünkü arokarya ağacının akrabası olan bulunmuş fosiller 50 milyon yaşındadır. Dolayısıyla dünyanın en eski ağaç familyalarından birinin üyesidir.
Şili arokaryası Avrupa'da, biyolog ve tıp adamı sayesinde ilk kez 1795 yılında tanındı. Halk arasında daha çok, İngilizce bir tabir olan Monkey puzzle tree (Maymun çıkmazı ağacı) olarak anılır. Bu isim, 1800 yıllarında bir İngilizin "bu ağaç, çıkmaya çalışan maymun için bulmaca gibi karışık" yorumundan kaynaklanmıştır. Alternatif olarak bölgenin yerlileri olan Mapucheler, kendi dillerinde Pehuen ismini kabul etmişlerdir.
Görünüm
Şili arokaryaları, yumurta şeklinden koni şekline kadar çeşitli formlarda taç oluştururlar. Bütün kolları gevşektir. Yaklaşık 100 yıl sonra aşağıdaki dallarını atar ve gövde alttan görülür vaziyete gelir. Yaşlı ağaçların sadece en üst kısmında dalları kalır. Bu durumda gövde düz ve silindir formundadır. Gövdenin bu düzgünlüğü ve uzunluğu yüzünden kereste olarak faydalanmak amacıyla kesilir. Bu kesimler artık Şili'de tehdit boyutlarındadır. Günümüzde ender bir ağaçtürü olarak kırmızı listede bulunan arokaryanın uluslararası ticareti yasaktır.
Koyu gri kabuğu, ağacı lavlardan ve volkanik patlamaların getirdiği zararlardan korur. Ayrıca, derinlere inen çok sayıda kök oluşturur.
Arokarya, çok fazla sert ve pul görünümlü yapraklarla bezelidir. Yapraklar 3–4 cm uzunlukta ve genişlikte üçgen şeklindedir, keskindir ve uç noktalarında sivri kahverengi dikenle sona ererler. Yaprak kenarları sarıya çalar. Yapraklar dallarda spiral oluşturacak şekilde dağılır.
Şili arokaryası çok yavaş büyür. Yıllık büyüme ender olarak 30 cm.den fazla olur. Çok ileri yaşlara kadar yaşarlar, 1300 hatta 2000 yıllık örneklere bile rastlanmıştır. Ancak kereste olarak genelde 500 yıllık yaşlı ağaçlar kullanılmıştır.
Dağılım
Arokarya ağacının anavatanı And Dağları'nın Şili ve Arjantin'deki kesimleridir. Yüksekliği 50 m'yi bulur. Avrupa kıtasında ise kuzeybatı kesimlerinin ılıman çevrelerinde bulunur ve bunların yüksekliği de 30 m.yi bulabilr. Bununla birlikte İngiltere ve Avrupa'nın diğer ılıman bölgelerinde arokaryalar egzotik görünümlerinden ötürü park ve bahçelere dikilerek yetiştirilir. Dünyanın diğer iklimi uygun bölgelerinde de durum aynıdır.
 | Pinopsida ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sili arokaryasi Araucaria araucana arokaryagiller Araucariaceae familyasindan bir agac turu Sili arokaryasiKorunma durumuTehlikede IUCN 3 1 Biyolojik siniflandirmaAlem PlantaeSube TracheophytaSinif PinopsidaTakim PinalesFamilya AraucariaceaeCins AraucariaTur A araucanaIkili adlandirmaAraucaria araucana Molina K Koch Dendrologie 2 2 206 1873 Vikitur de Araucaria araucana ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur Wikimedia Commons ta Araucaria araucana ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunurGenc Sili arokaryasi Bugunku arokarya agacinin akrabasi olan bulunmus fosiller 50 milyon yasindadir Dolayisiyla dunyanin en eski agac familyalarindan birinin uyesidir Sili arokaryasi Avrupa da biyolog ve tip adami sayesinde ilk kez 1795 yilinda tanindi Halk arasinda daha cok Ingilizce bir tabir olan Monkey puzzle tree Maymun cikmazi agaci olarak anilir Bu isim 1800 yillarinda bir Ingilizin bu agac cikmaya calisan maymun icin bulmaca gibi karisik yorumundan kaynaklanmistir Alternatif olarak bolgenin yerlileri olan Mapucheler kendi dillerinde Pehuen ismini kabul etmislerdir GorunumSili arokaryalari yumurta seklinden koni sekline kadar cesitli formlarda tac olustururlar Butun kollari gevsektir Yaklasik 100 yil sonra asagidaki dallarini atar ve govde alttan gorulur vaziyete gelir Yasli agaclarin sadece en ust kisminda dallari kalir Bu durumda govde duz ve silindir formundadir Govdenin bu duzgunlugu ve uzunlugu yuzunden kereste olarak faydalanmak amaciyla kesilir Bu kesimler artik Sili de tehdit boyutlarindadir Gunumuzde ender bir agacturu olarak kirmizi listede bulunan arokaryanin uluslararasi ticareti yasaktir Koyu gri kabugu agaci lavlardan ve volkanik patlamalarin getirdigi zararlardan korur Ayrica derinlere inen cok sayida kok olusturur Arokarya cok fazla sert ve pul gorunumlu yapraklarla bezelidir Yapraklar 3 4 cm uzunlukta ve genislikte ucgen seklindedir keskindir ve uc noktalarinda sivri kahverengi dikenle sona ererler Yaprak kenarlari sariya calar Yapraklar dallarda spiral olusturacak sekilde dagilir Sili arokaryasi cok yavas buyur Yillik buyume ender olarak 30 cm den fazla olur Cok ileri yaslara kadar yasarlar 1300 hatta 2000 yillik orneklere bile rastlanmistir Ancak kereste olarak genelde 500 yillik yasli agaclar kullanilmistir DagilimArokarya agacinin anavatani And Daglari nin Sili ve Arjantin deki kesimleridir Yuksekligi 50 m yi bulur Avrupa kitasinda ise kuzeybati kesimlerinin iliman cevrelerinde bulunur ve bunlarin yuksekligi de 30 m yi bulabilr Bununla birlikte Ingiltere ve Avrupa nin diger iliman bolgelerinde arokaryalar egzotik gorunumlerinden oturu park ve bahcelere dikilerek yetistirilir Dunyanin diger iklimi uygun bolgelerinde de durum aynidir Pinopsida ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz