1840 Ahura depremi, 2 Temmuz günü yerel saatle 16.00'da meydana gelmiş ve Ermenistan ile Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki Ağrı ilini etkilemiştir. Depremin merkez üssü Ağrı Dağı yakınları olup, burada bir patlamayı tetiklemiş ve köyleri yok eden bir toprak kaymasına neden olmuştur. Deprem ve hasar verici artçı sarsıntıları nedeniyle toplam 10.000 kişi ölmüştür. Deprem katalogları Ms 7.4 ve Mercalli şiddet ölçeği derecesini IX (Şiddetli) olarak vermektedir.
Yerel tarih | 2 Temmuz 1840 |
---|---|
Yerel saat | 16.00 |
Büyüklük | 7.4 |
Merkez üs | 39°36′N 44°06′E / 39.6°K 44.1°D |
Maks. şiddet | IX (Çok yıkıcı) |
Etkilenen ülkeler/bölgeler | Osmanlı Devleti |
Kayıplar | 10.000 ölü |
Tektonik durum
Anadolu'daki Ağrı İli, Kuzey Anadolu Fayı'nın Doğu Anadolu Fayı ve ile kesiştiği noktanın yakındadır. Bu üç özellik Anadolu, Arap ve Avrasya levhalarının levha sınırlarını belirlemektedir. Üç tektonik levhanın birleşme noktasında yer alan bölge, çoğunlukla doğrultu atımlı ve itmeye sahip büyük sığ depremlere açıktır.
Deprem
7.4 Ms büyüklüğündeki deprem Ağrı Dağı'nın eteklerinde meydana gelmiştir. Şokla birlikte 72 km'lik (45 mil) bir yüzey kırığı meydana gelmiştir.
Etkisi
Deprem ve lahar, Ahura'nın (günümüzde Yenidoğan) 1.000 sakininin ölmesine sebep olmuş ve Ahura Aziz Jakop Manastırı yıkılmıştır. Avacıg, Pambukh ve Gailatu bölgeleri harap olmuş; neredeyse her köy yok olmuştur. Birçok ev yıkılmış ve Doğubayazıt'ta bir kale harabeye dönmüştür. Depremden sonra çok az ev sağlam kalmıştır. Ağrı Dağı'ndan daha uzak bölgelerde toprak sıvılaşması ve toprak kaymaları meydana gelmiştir. Yerdeki çatlaklardan kum püskürmesine yol açan depremde Aralık köyü ve birkaç askeri tesis de yıkılmıştır. Nahçıvan ve Şarur bölgelerinde en az 7.821 ev ve 24 ibadethane yıkılmıştır. Rusya'da yaklaşık 49 kişi öldü ve 30 kişi yaralanmıştır. Kayma ayrıca 'ne geçici olarak bir set çekmiştir. Arpaçay'da yaşayan 1.900 kişi de dâhil olmak üzere, 10.000 kadar kişi depremde ve depremin etkilerinden dolayı ölmüş olabileceği düşünülmektedir.Eçmiyazin, Erivan, , Van, Tiflis, Tebriz ve Gümrü gibi şehirler hasar görmüştür.
1840 Ağrı Dağı patlaması
Depremin meydana geldiği gün Ağrı Dağı'nda bir tetiklenmiştir. Zirvedeki buzul eriyerek köyleri gömen bir laharla sonuçlanmıştır. Lahar ve heyelan volkanın tabanına yakın bir yerde birikerek büyük bir alüvyon yelpazesi oluşturmuştur. 2006 yılında yapılan akademik bir çalışmada, 3×108 m3 volkanik malzeme ve buzul eriyiğinin saniyede 175 metre hızla vadiden aşağı aktığı tahmin edilmektedir. Yanardağın üst kuzey kanadı boyunca uzanan fissür bacalarından piroklastik bir akış oluşmuştur ve bu akış kuvvetle muhtemel depremle ilişkilidir.
Yanardağın kuzeydoğu kanadında büyük bir heyelan meydana gelmiş ve Ahura Kanyonu'nu oluşturmuştur. Heyelan, deprem ya da patlama nedeniyle tetiklenmiştir. Ahura köyünü ve manastırını yok etmiştir. Hareket, doğal bir barajın oluştuğu 900 metre yükseklikte durmuştur. Bu baraj birkaç gün sonra yıkılmış ve civardaki köyler sular altında kalarak tahrip olmuştur. Ek toprak kaymaları da sele neden olmuştur. Tali etkilerde toplam 4,000 kişi ölmüştür.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b NGDC. . 15 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2021.
- ^ Bayrak (2009). "Estimating earthquake hazard parameters from instrumental data for different regions in and around Turkey". Engineering Geology. Elsevier. 105 (3–4): 200-210. doi:10.1016/j.enggeo.2009.02.004.
- ^ a b Karakhanian (2004). "Active faulting and natural hazards in Armenia, Eastern Turkey and North-Western Iran". . 380 (3–4): 189-219. doi:10.1016/j.tecto.2003.09.020.
- ^ Shebalin, Nikolai V.; Leydecker, Günter (1997). Earthquake catalogue for the former Soviet Union and borders up to 1988. Nuclear Science and Technology Series. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities. ISBN . ISSN 1018-5593. 16 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2023.
- ^ a b c Havenith (2022). "Recent Earthquake-Triggered Landslide Events in Central Asia, Evidence of Seismic Landslides in the Lesser Caucasus and the Carpathians. In: Towhata, I., Wang, G., Xu, Q., Massey, C. (eds) Coseismic Landslides" (PDF). Springer Natural Hazards. Springer: 115-141. doi:10.1007/978-981-19-6597-5_5. 12 Kasım 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 16 Şubat 2023.
- ^ Siebert, L., T. Simkin, and P. Kimberly (2010) Volcanoes of the world, 3rd ed. University of California Press, Berkeley, California. 551 pp. .
- ^ Karakhanian (2002). "Holocene–Historical Volcanism and Active Faults as Natural Risk Factor for Armenia and Adjacent Countries". . 113 (1): 319-344. doi:10.1016/s0377-0273(01)00264-5.
- ^ Roberto Sergio Azzoni (2019). "Geomorphological effects of the 1840 Ahora Gorge catastrophe on Mount Ararat (Eastern Turkey)". Geomorphology. Elsevier. 332: 10-21. doi:10.1016/j.geomorph.2019.02.001. 16 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2023.
- ^ A. Karakhanian (2006). "Historical volcanoes of Armenia and adjacent areas: What is revisited?". Journal of Volcanology and Geothermal Research. Elsevier. 155 (3–4): 338-345. doi:10.1016/j.jvolgeores.2006.04.008. 16 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2023.
- ^ Haroutiunian, R. A. (2005). . Proceedings of the National Academy of Sciences of the Republic of Armenia: Earth Sciences (Rusça). 58 (1): 27-35. ISSN 0515-961X. 7 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1840 Ahura depremi 2 Temmuz gunu yerel saatle 16 00 da meydana gelmis ve Ermenistan ile Turkiye nin Dogu Anadolu Bolgesi ndeki Agri ilini etkilemistir Depremin merkez ussu Agri Dagi yakinlari olup burada bir patlamayi tetiklemis ve koyleri yok eden bir toprak kaymasina neden olmustur Deprem ve hasar verici artci sarsintilari nedeniyle toplam 10 000 kisi olmustur Deprem kataloglari Ms 7 4 ve Mercalli siddet olcegi derecesini IX Siddetli olarak vermektedir 1840 Ahura depremiYerel tarih2 Temmuz 1840Yerel saat16 00Buyukluk7 4Merkez us39 36 N 44 06 E 39 6 K 44 1 D 39 6 44 1Maks siddetIX Cok yikici Etkilenen ulkeler bolgelerOsmanli DevletiKayiplar10 000 oluTektonik durumAnadolu daki Agri Ili Kuzey Anadolu Fayi nin Dogu Anadolu Fayi ve ile kesistigi noktanin yakindadir Bu uc ozellik Anadolu Arap ve Avrasya levhalarinin levha sinirlarini belirlemektedir Uc tektonik levhanin birlesme noktasinda yer alan bolge cogunlukla dogrultu atimli ve itmeye sahip buyuk sig depremlere aciktir Deprem7 4 Ms buyuklugundeki deprem Agri Dagi nin eteklerinde meydana gelmistir Sokla birlikte 72 km lik 45 mil bir yuzey kirigi meydana gelmistir EtkisiDeprem ve lahar Ahura nin gunumuzde Yenidogan 1 000 sakininin olmesine sebep olmus ve Ahura Aziz Jakop Manastiri yikilmistir Avacig Pambukh ve Gailatu bolgeleri harap olmus neredeyse her koy yok olmustur Bircok ev yikilmis ve Dogubayazit ta bir kale harabeye donmustur Depremden sonra cok az ev saglam kalmistir Agri Dagi ndan daha uzak bolgelerde toprak sivilasmasi ve toprak kaymalari meydana gelmistir Yerdeki catlaklardan kum puskurmesine yol acan depremde Aralik koyu ve birkac askeri tesis de yikilmistir Nahcivan ve Sarur bolgelerinde en az 7 821 ev ve 24 ibadethane yikilmistir Rusya da yaklasik 49 kisi oldu ve 30 kisi yaralanmistir Kayma ayrica ne gecici olarak bir set cekmistir Arpacay da yasayan 1 900 kisi de dahil olmak uzere 10 000 kadar kisi depremde ve depremin etkilerinden dolayi olmus olabilecegi dusunulmektedir Ecmiyazin Erivan Van Tiflis Tebriz ve Gumru gibi sehirler hasar gormustur 1840 Agri Dagi patlamasi Depremin meydana geldigi gun Agri Dagi nda bir tetiklenmistir Zirvedeki buzul eriyerek koyleri gomen bir laharla sonuclanmistir Lahar ve heyelan volkanin tabanina yakin bir yerde birikerek buyuk bir aluvyon yelpazesi olusturmustur 2006 yilinda yapilan akademik bir calismada 3 108 m3 volkanik malzeme ve buzul eriyiginin saniyede 175 metre hizla vadiden asagi aktigi tahmin edilmektedir Yanardagin ust kuzey kanadi boyunca uzanan fissur bacalarindan piroklastik bir akis olusmustur ve bu akis kuvvetle muhtemel depremle iliskilidir Yanardagin kuzeydogu kanadinda buyuk bir heyelan meydana gelmis ve Ahura Kanyonu nu olusturmustur Heyelan deprem ya da patlama nedeniyle tetiklenmistir Ahura koyunu ve manastirini yok etmistir Hareket dogal bir barajin olustugu 900 metre yukseklikte durmustur Bu baraj birkac gun sonra yikilmis ve civardaki koyler sular altinda kalarak tahrip olmustur Ek toprak kaymalari da sele neden olmustur Tali etkilerde toplam 4 000 kisi olmustur Ayrica bakinizIran daki depremler listesi Turkiye deki depremler listesiKaynakca a b NGDC 15 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Aralik 2021 Bayrak 2009 Estimating earthquake hazard parameters from instrumental data for different regions in and around Turkey Engineering Geology Elsevier 105 3 4 200 210 doi 10 1016 j enggeo 2009 02 004 a b Karakhanian 2004 Active faulting and natural hazards in Armenia Eastern Turkey and North Western Iran 380 3 4 189 219 doi 10 1016 j tecto 2003 09 020 Shebalin Nikolai V Leydecker Gunter 1997 Earthquake catalogue for the former Soviet Union and borders up to 1988 Nuclear Science and Technology Series Luxembourg Office for Official Publications of the European Communities ISBN 92 828 1509 9 ISSN 1018 5593 16 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2023 a b c Havenith 2022 Recent Earthquake Triggered Landslide Events in Central Asia Evidence of Seismic Landslides in the Lesser Caucasus and the Carpathians In Towhata I Wang G Xu Q Massey C eds Coseismic Landslides PDF Springer Natural Hazards Springer 115 141 doi 10 1007 978 981 19 6597 5 5 12 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Subat 2023 Siebert L T Simkin and P Kimberly 2010 Volcanoes of the world 3rd ed University of California Press Berkeley California 551 pp 978 0 520 26877 7 Karakhanian 2002 Holocene Historical Volcanism and Active Faults as Natural Risk Factor for Armenia and Adjacent Countries 113 1 319 344 doi 10 1016 s0377 0273 01 00264 5 Roberto Sergio Azzoni 2019 Geomorphological effects of the 1840 Ahora Gorge catastrophe on Mount Ararat Eastern Turkey Geomorphology Elsevier 332 10 21 doi 10 1016 j geomorph 2019 02 001 16 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2023 A Karakhanian 2006 Historical volcanoes of Armenia and adjacent areas What is revisited Journal of Volcanology and Geothermal Research Elsevier 155 3 4 338 345 doi 10 1016 j jvolgeores 2006 04 008 16 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2023 Haroutiunian R A 2005 Proceedings of the National Academy of Sciences of the Republic of Armenia Earth Sciences Rusca 58 1 27 35 ISSN 0515 961X 7 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Kasim 2015