Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1965 Türkiye genel seçimleri, 10 Ekim 1965 tarihinde yapılan bu genel seçimler ile TBMM 13. dönem milletvekilleri seçildi. İlk kez Millî bakiye sisteminin uygulandığı bu seçimlerde, Türkiye tarihinde ilk defa bir sosyalist parti olan Türkiye İşçi Partisi milletvekili çıkararak meclise girdi.
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 450 sandalyesi için Çoğunluk için gereken 226 sandalye | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Katılım | %71,3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 İl ve ilçelere göre kazanan partileri gösteren harita | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Seçim öncesi
28 Kasım 1964’te yapılan genel kongrede Adalet Partisi Genel Başkanlığına seçilen Süleyman Demirel hızlı bir muhalefete başladı. Meclisteki diğer partilerle anlaşarak İsmet İnönü'nün bağımsızlarla kurduğu azınlık hükûmetini düşürmeyi başardı. 13 Şubat 1965'te, 1961 Kasım'ından itibaren dört senede art arda üç ayrı hükûmet kuran İnönü'nün başkanı olduğu 28. Hükümet'in TBMM'ye sunduğu 1965 mali yılı bütçe tasarısı, yapılan oylama sonucunda 197'ye karşılık 225 oyla reddedildi. İnönü oylamanın neticesinin açıklanmasından hemen sonra istifa etti. İnönü'nün istifasından sonra liderlerle bir araya gelen Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel tarafsız bir başbakan aradı ve görevi o sırada Kayseri'den bağımsız senatör olan Suat Hayri Ürgüplü'ye verdi. Ürgüplü'nün başkanlığında, Adalet, Yeni Türkiye, Cumhuriyetçi Köylü Millet ve Millet partilerinin katılımıyla kurulan koalisyon hükûmetinde, Adalet Partisinin yeni genel başkanı Demirel başbakan yardımıcısı oldu. Ürgüplü hükûmeti seçimlere kadar görevde kaldı.
Seçim sistemi
1965 yılının başlarında, Adalet Partisi'nin muhalefet etmesine rağmen, CHP ve meclisteki diğer partilerin iş birliği ile partilerin seçimlerde aldıkları oy oranlarıyla TBMM'de kazandıkları sandalye sayılarının oranlarının birbirine çok yakın olmasını sağlayacak Millî bakiye sistemi getirildi. 306 sayılı Milletvekili Seçim Kanunu’nun 32. maddesinde yapılan değişiklik ile seçim çevresi barajı kaldırıldı ve 1965 seçimleri milli bakiye sistemi ile yapıldı.
Her seçim çevresindeki artık oyların ülke düzeyinde değerlendirilmesi amacıyla geliştirilmiş millî bakiye sistemine göre her seçim çevresindeki geçerli oylar toplamı, o seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısına bölünerek “seçim sayısı” bulunur. Her parti listesinin aldığı geçerli oy sayısında “seçim sayısı” ne kadar varsa, o parti o seçim çevresinde o kadar milletvekilliği kazanmış olur. Her partiye ait geriye kalan geçerli oylar, seçimin yapıldığı bütün seçim çevrelerini içine alan “millî seçim çevresi” içerisinde toplanır. Bu toplam, seçim çevrelerinde açık kalan milletvekilliklerinin toplamına bölünerek “millî seçim sayısı” bulunur. Yani, artık oylar boşta kalan sandalye sayısına bölünür. Daha sonra her partinin millî seçim çevresi içindeki geçerli oy toplamı millî seçim sayısına bölünür ve bu sayıya göre milletvekillikleri bölüştürülür. Bu işlem sonucunda yine doldurulamamış milletvekillikleri kalırsa; bunlar, partiler arasında boş kalan geçerli oyların büyüklük sırasına göre partiler arasında bölüştürülür. Milli Bakiye sistemi, seçmenlerin verdikleri oylar seçim çevrelerinde etkili olmasa dahi ülke genelinde etkili olacağı için, küçük partilerin de temsil oranını artıran bir sistemdir. Cumhuriyet tarihinde milli bakiye sistemi ile yapılan tek seçim 1965 seçimleridir.
Seçim süreci
1961 Anayasası'nda Millet Meclisi seçimlerinin «dört yılda bir», ara seçimlerinin «her iki yılda bir Cumhuriyet Senatosu seçimiyle birlikte» yapılması öngörüldüğü için TBMM 13. dönem milletvekilliği seçimi 10 Ekim 1965'te düzenlendi. Seçim takivimi 3 Ağustos tarihinde başladı.
1965 seçimlerine gidilirken Cumhuriyet Halk Partisi siyasal yelpazedeki yerini 'ortanın solu' ifadesi ile tanımlayarak Türkiye İşçi Partisi'ne kayabilecek tabanını korumaya çalıştı. Adalet Partisi, “heyecanlı anti-komünizm sloganlarına dayanan” bir seçim kampanyası yürüttü.
Milli bakiye sistemi bir partinin çoğunluk elde etmesine çok az ihtimal vermesine karşın 10 Ekim 1965'te yapılan seçimlerde AP, diğer sağ partilerin -özellikle de kendisi gibi Demokrat Parti'nin mirasçısı olan Yeni Türkiye Partisi'nin- tabanlarını eritip yüzde 53 oy ve 240 milletvekili ile tek başına iktidar olmayı başardı. CHP yüzde 28,7 oy ile 134 milletvekili, MP yüzde 6 oy ile 31 milletvekili, YTP yüzde 3,7 oy ile 19 milletvekili, TİP yüzde 2,9 oy ile 15 milletvekili, CKMP yüzde 2.2 oy ile 11 milletvekili kazandı.
Cumhuriyet döneminde Meclise girebilen ilk sosyalist parti olan Türkiye İşçi Partisi (TİP), 54 ilde, yüzde 3'le 15 milletvekili kazanarak Mecliste grup kurdu.
Demirel 27 Ekim 1965'te, 27 Mayıs darbesinden (1960) sonraki ilk tek parti hükûmetini kurarak Türkiye’nin 12. başbakanı oldu.
Adalet Partisi'nin çoğunlukta olduğu mecliste, 1968 yılında Seçim Kanunu değiştirilerek D'Hondt sistemi geri getirildi.
Sonuçlar
1965 genel seçimlerinin sonuçları:
| Toplam Sandık | |
| Toplam Seçmen | 13.679.753 |
| Toplam Kullanılan Oy | 9.748.678 |
| Toplam Geçerli Oy | 9.307.563 |
| Katılım Oranı (%) | 71,3 |
| Milletvekili Sayısı | 450 |
| Parti | Genel Başkan | Oy | % | +/– | Sandalye | +/– | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Adalet Partisi | Süleyman Demirel | 4.921.235 | 52,9 |  18,1 | 240 | 82 | |
| Cumhuriyet Halk Partisi | İsmet İnönü | 2.675.785 | 28,8 |  8,0 | 134 | 39 | |
| Millet Partisi | Osman Bölükbaşı | 582.704 | 6,3 | Yok | 31 | Yok | |
| Yeni Türkiye Partisi | Ekrem Alican | 346.514 | 3,7 | 10,0 | 19 | 46 | |
| Bağımsızlar | 296.528 | 3,2 | 2,4 | 1 | 1 | ||
| Türkiye İşçi Partisi | Mehmet Ali Aybar | 276.101 | 3,0 | Yok | 14 | Yok | |
| Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi | Alparslan Türkeş | 208.696 | 2,2 | 11,7 | 11 | 43 | |
| Toplam | 9.307.563 | 100 | 450 | ||||
İllere göre seçim sonuçları
İllere göre 10 Ekim 1965 genel seçim sonuçları;
| İl | Mv Sayısı | AP | % | CHP | % | MP | % | YTP | % | Diğerleri | % | Toplam |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Adana | 12 | 133.799 | 53,9 | 88.229 | 35,6 | 8.628 | 3,5 | 3.289 | 1,3 | 14.063 | 5,7 | 248.008 |
| Adıyaman | 4 | 29.309 | 41,8 | 18.711 | 26,7 | - | - | 8.437 | 12,0 | 13.675 | 19,5 | 70.132 |
| Afyon | 7 | 91.565 | 62,3 | 27.206 | 18,5 | 16.828 | 11,5 | 2.727 | 1,9 | 8.632 | 5,8 | 146.958 |
| Ağrı | 3 | 14.746 | 20,9 | 13.173 | 18,6 | 670 | 0,9 | 30.270 | 42,8 | 11.819 | 16,7 | 70.678 |
| Amasya | 4 | 38.687 | 42,4 | 18.743 | 20,6 | 19.715 | 21,6 | - | - | 13.996 | 15,3 | 91.141 |
| Ankara | 21 | 218.821 | 46,5 | 141.919 | 30,2 | 66.813 | 14,2 | 7.325 | 1,6 | 35.418 | 7,4 | 470.296 |
| Antalya | 7 | 92.690 | 66,6 | 35.808 | 25,7 | 4.162 | 3,0 | - | - | 6.553 | 4,7 | 139.213 |
| Artvin | 3 | 36.983 | 60,8 | 23.375 | 38,5 | - | - | - | - | 429 | 0,7 | 60.787 |
| Aydın | 8 | 130.247 | 72,3 | 37.771 | 21,0 | 5.408 | 3,0 | - | - | 6.733 | 3,7 | 180.159 |
| Balıkesir | 11 | 152.847 | 62,9 | 69.040 | 28,4 | 8.406 | 3,5 | 2.855 | 1,2 | 9.986 | 4,1 | 243.134 |
| Bilecik | 2 | 29.793 | 56,9 | 16.315 | 31,2 | 2.526 | 4,8 | - | - | 3.716 | 7,1 | 52.350 |
| Bingöl | 2 | 9.866 | 25,3 | 13.942 | 35,7 | 1.476 | 3,8 | 12.079 | 30,9 | 1.709 | 4,4 | 39.072 |
| Bitlis | 2 | 18.644 | 49,2 | 6.608 | 17,4 | 532 | 1,4 | 3.955 | 10,4 | 8.139 | 21,5 | 37.878 |
| Bolu | 6 | 79.537 | 59,3 | 29.921 | 22,3 | 11.265 | 8,4 | 7.806 | 5,8 | 5.700 | 4,2 | 134.229 |
| Burdur | 3 | 26.944 | 52,1 | 18.975 | 36,7 | - | - | 2.147 | 4,1 | 3.695 | 7,1 | 51.761 |
| Bursa | 11 | 189.515 | 68,6 | 63.891 | 23,1 | 8.589 | 3,1 | 2.525 | 0,9 | 11.866 | 4,3 | 276.386 |
| Çanakkale | 5 | 75.863 | 63,4 | 32.099 | 26,8 | 5.067 | 4,2 | - | - | 6.661 | 5,6 | 119.690 |
| Çankırı | 4 | 44.151 | 56,4 | 12.546 | 16,0 | 15.603 | 19,9 | - | - | 5.963 | 7,7 | 78.263 |
| Çorum | 7 | 73.486 | 50,7 | 35.066 | 24,2 | 18.456 | 12,7 | 9.899 | 6,8 | 8.013 | 5,6 | 144.920 |
| Denizli | 7 | 86.887 | 61,2 | 44.929 | 31,6 | 4.391 | 3,1 | 2.248 | 1,6 | 3.523 | 2,5 | 141.978 |
| Diyarbakır | 7 | 31.936 | 28,8 | 25.695 | 23,2 | 1.867 | 1,7 | 25.599 | 23,1 | 25.659 | 23,1 | 110.756 |
| Edirne | 4 | 53.736 | 56,4 | 29.180 | 30,6 | 6.309 | 6,6 | 1.489 | 1,6 | 4.621 | 4,8 | 95.335 |
| Elazığ | 5 | 38.111 | 48,6 | 31.014 | 39,6 | - | - | 3.147 | 4,0 | 6.068 | 7,8 | 78.340 |
| Erzincan | 4 | 31.013 | 43,8 | 20.389 | 28,8 | - | - | 2.774 | 3,9 | 16.690 | 23,5 | 70.866 |
| Erzurum | 9 | 95.875 | 55,8 | 43.854 | 25,5 | 13.265 | 7,7 | 10.197 | 5,9 | 8.591 | 5,0 | 171.782 |
| Eskişehir | 6 | 81.711 | 59,6 | 36.873 | 26,9 | 8.636 | 6,3 | 2.632 | 1,9 | 7.334 | 5,3 | 137.186 |
| Gaziantep | 7 | 76.799 | 51,7 | 56.133 | 37,8 | 3.788 | 2,6 | 4.412 | 3,0 | 7.350 | 4,9 | 148.482 |
| Giresun | 6 | 71.686 | 54,9 | 39.780 | 30,5 | 6.869 | 5,3 | 6.590 | 5,1 | 5.523 | 4,2 | 130.448 |
| Gümüşhane | 4 | 32.983 | 41,1 | 23.011 | 28,6 | - | - | 5.706 | 7,1 | 18.619 | 23,2 | 80.319 |
| Hakkâri | 1 | 1.373 | 5,5 | 9.338 | 37,5 | 253 | 1,0 | 13.710 | 55,1 | 205 | 0,8 | 24.879 |
| Hatay | 7 | 66.956 | 57,5 | 36.342 | 31,2 | 2.376 | 2,0 | 3.731 | 3,2 | 7.083 | 2,5 | 116.488 |
| Isparta | 4 | 48.868 | 63,8 | 17.640 | 23,0 | - | - | 10.086 | 13,2 | - | - | 76.594 |
| İçel | 7 | 89.569 | 59,5 | 48.358 | 32,2 | 6.265 | 4,2 | 1.950 | 1,3 | 4.271 | 2,8 | 150.413 |
| İstanbul | 31 | 331.447 | 53,2 | 185.479 | 29,7 | 30.471 | 4,9 | 5.781 | 0,9 | 70.358 | 11,3 | 623.536 |
| İzmir | 17 | 251.189 | 62,2 | 120.337 | 29,8 | 11.461 | 2,8 | - | - | 20.961 | 5,2 | 403.948 |
| Kars | 9 | 58.361 | 37,3 | 53.706 | 34,3 | 4.519 | 2,9 | 15.169 | 9,7 | 24.626 | 15,8 | 156.381 |
| Kastamonu | 7 | 90.738 | 61,5 | 29.315 | 19,9 | 14.385 | 9,7 | 4.888 | 3,3 | 8.246 | 5,6 | 147.572 |
| Kayseri | 8 | 91.769 | 54,3 | 58.025 | 34,3 | 10.530 | 6,2 | - | - | 8.796 | 5,2 | 169.120 |
| Kırklareli | 4 | 53.104 | 60,6 | 27.123 | 31,0 | 3.541 | 4,0 | - | - | 3.838 | 4,4 | 87.606 |
| Kırşehir | 3 | 14.074 | 24,9 | 10.912 | 19,3 | 28.766 | 50,8 | - | - | 2.830 | 5,0 | 56.582 |
| Kocaeli | 5 | 58.931 | 55,5 | 31.622 | 29,8 | 9.192 | 8,7 | 1.315 | 1,2 | 5.136 | 4,8 | 106.196 |
| Konya | 16 | 169.612 | 54,2 | 78.308 | 25,0 | 29.389 | 9,4 | 4.967 | 1,6 | 30.851 | 9,9 | 313.127 |
| Kütahya | 6 | 81.850 | 63,7 | 25.059 | 19,5 | 14.187 | 11,0 | 3.019 | 2,3 | 4.418 | 3,5 | 128.533 |
| Malatya | 6 | 38.350 | 31,0 | 63.310 | 51,2 | 4.352 | 3,5 | 3.530 | 2,9 | 14.049 | 11,4 | 123.591 |
| Manisa | 11 | 160.713 | 65,2 | 61.760 | 25,1 | 15.553 | 6,3 | - | - | 8.468 | 3,4 | 246.494 |
| Maraş | 6 | 55.640 | 48,2 | 27.609 | 23,9 | 11.329 | 9,8 | 4.099 | 3,5 | 16.854 | 14,6 | 115.531 |
| Mardin | 6 | 26.828 | 22,6 | 26.611 | 22,5 | - | - | 14.567 | 12,3 | 50.439 | 42,6 | 118.445 |
| Muğla | 5 | 67.805 | 61,9 | 35.586 | 32,5 | - | - | - | - | 6.080 | 5,5 | 109.471 |
| Muş | 3 | 10.149 | 18,3 | 10.615 | 19,1 | 4.418 | 8,0 | 7.568 | 13,6 | 22.728 | 41,0 | 55.478 |
| Nevşehir | 3 | 28.660 | 47,3 | 15.497 | 25,6 | 16.408 | 27,1 | - | - | - | - | 60.565 |
| Niğde | 5 | 47.080 | 45,6 | 26.228 | 25,4 | 11.135 | 10,8 | 4.362 | 4,2 | 14.423 | 14,0 | 103.228 |
| Ordu | 8 | 79.845 | 53,2 | 54.275 | 36,2 | - | - | 5.783 | 3,8 | 10.191 | 6,8 | 150.094 |
| Rize | 4 | 51.530 | 62,3 | 18.692 | 22,6 | 7.883 | 9,5 | 1.608 | 1,9 | 3.031 | 3,7 | 82.744 |
| Sakarya | 6 | 71.625 | 57,3 | 26.334 | 21,1 | 8.521 | 6,8 | 13.159 | 10,5 | 5.400 | 4,3 | 125.039 |
| Samsun | 11 | 130.874 | 56,0 | 73.031 | 31,2 | 18.019 | 7,7 | - | - | 11.947 | 5,1 | 233.871 |
| Siirt | 4 | 22.310 | 36,7 | 21.798 | 35,8 | 1.192 | 2,0 | 8.995 | 14,7 | 6.558 | 10,8 | 60.853 |
| Sinop | 4 | 26.742 | 34,7 | 20.763 | 26,9 | 11.660 | 15,1 | - | - | 17.905 | 23,3 | 77.070 |
| Sivas | 11 | 82.060 | 39,4 | 69.172 | 33,2 | 14.683 | 7,1 | 10.318 | 5,0 | 31.805 | 15,2 | 208.038 |
| Tekirdağ | 4 | 54.100 | 58,7 | 30.206 | 32,8 | 3.751 | 4,1 | - | - | 4.003 | 4,4 | 92.060 |
| Tokat | 7 | 75.494 | 50,0 | 55.329 | 36,6 | - | - | 9.974 | 6,6 | 10.298 | 6,8 | 151.095 |
| Trabzon | 9 | 90.380 | 53,8 | 62.789 | 37,4 | 10.747 | 6,4 | - | - | 3.965 | 2,4 | 167.881 |
| Tunceli | 2 | 10.985 | 26,8 | 13.705 | 33,5 | - | - | 8.916 | 21,8 | 7.302 | 17,8 | 40.908 |
| Urfa | 7 | 41.486 | 34,9 | 36.307 | 30,5 | - | - | 10.833 | 9,1 | 30.215 | 25,5 | 118.841 |
| Uşak | 3 | 31.187 | 55,1 | 18.737 | 33,1 | - | - | - | - | 6.641 | 11,7 | 56.565 |
| Van | 4 | 21.585 | 30,2 | 32.276 | 45,2 | - | - | 14.067 | 19,7 | 3.510 | 4,9 | 71.438 |
| Yozgat | 6 | 53.761 | 40,1 | 34.689 | 25,8 | 29.514 | 22,0 | 2.977 | 2,2 | 13.233 | 9,9 | 134.174 |
| Zonguldak | 9 | 145.975 | 65,6 | 54.706 | 24,6 | 8.935 | 4,0 | 3.034 | 1,4 | 9.917 | 4,5 | 222.567 |
| Türkiye | 450 | 4.921.235 | 52,87 | 2.675.785 | 28,75 | 582.704 | 6,26 | 346.514 | 3,72 | 781.325 | 8,4 | 9.307.563 |
Kaynakça
- ^ . ismetinonu.org.tr. İnönü Vakfı. 13 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2021.
- ^ Murat Bardakçı (6 Ekim 2013). "Obama'ya kepenk indirten bütçe derdi İsmet Paşa'yı başbakanlıktan etmişti". Haberturk.com. 27 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Nisan 2020.
- ^ a b Burak Cop (24 Nisan 2011). "Sosyalistler TBMM'ye nasıl girdi?". NTV.com.tr. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Aralık 2015.
- ^ a b Abdülkadir Özdemir (2014). "Türkiye'de Çok Partili Dönem'de Seçim Sistemleri ve Siyasal İstikrar" (PDF). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2020.[]
- ^ "Sahne Demirel'in: 1965 genel seçimleri". Yeni Şafak. 22 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Nisan 2020.
- ^ 1950 - 1977 Yılları Arası Seçim Çevresine Göre Milletvekili Genel Seçimi Sonuçları 2 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., ysk.gov.tr
- ^ . 10 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1965 Turkiye genel secimleri 10 Ekim 1965 tarihinde yapilan bu genel secimler ile TBMM 13 donem milletvekilleri secildi Ilk kez Milli bakiye sisteminin uygulandigi bu secimlerde Turkiye tarihinde ilk defa bir sosyalist parti olan Turkiye Isci Partisi milletvekili cikararak meclise girdi 1965 Turkiye genel secimleri 1961 10 Ekim 1965 58 yil once 1965 10 10 1969 onceki uyelersecilen uyeler Turkiye Buyuk Millet Meclisi nin 450 sandalyesi icin Cogunluk icin gereken 226 sandalyeKatilim 71 3 Birinci parti Ikinci parti Lider Suleyman Demirel Ismet InonuParti Adalet Partisi Cumhuriyet Halk PartisiLiderlik tarihi 28 Kasim 1964 10 Kasim 1938Liderin bolgesi Isparta MalatyaSon secim 158 sandalye 34 8 173 sandalye 36 7Sandalye 240 134Degisim 82 39Aldigi oy 4 921 235 2 675 785Oran 52 9 28 7Degisim 18 1 8 0 Ucuncu parti Dorduncu parti Lider Osman Bolukbasi Ekrem AlicanParti Millet Partisi 1962 Yeni Turkiye Partisi 1961 Liderlik tarihi 1962 13 Subat 1961Liderin bolgesi Ankara SakaryaSon secim Yeni parti 65 sandalye 13 7Sandalye 31 19Degisim Yeni parti 46Aldigi oy 582 704 346 514Oran 6 3 3 7Degisim Yeni parti 10 0Il ve ilcelere gore kazanan partileri gosteren haritaOnceki Basbakan Suat Hayri Urguplu Secilen Basbakan Suleyman Demirel Adalet PartisiSecim oncesi28 Kasim 1964 te yapilan genel kongrede Adalet Partisi Genel Baskanligina secilen Suleyman Demirel hizli bir muhalefete basladi Meclisteki diger partilerle anlasarak Ismet Inonu nun bagimsizlarla kurdugu azinlik hukumetini dusurmeyi basardi 13 Subat 1965 te 1961 Kasim indan itibaren dort senede art arda uc ayri hukumet kuran Inonu nun baskani oldugu 28 Hukumet in TBMM ye sundugu 1965 mali yili butce tasarisi yapilan oylama sonucunda 197 ye karsilik 225 oyla reddedildi Inonu oylamanin neticesinin aciklanmasindan hemen sonra istifa etti Inonu nun istifasindan sonra liderlerle bir araya gelen Cumhurbaskani Cemal Gursel tarafsiz bir basbakan aradi ve gorevi o sirada Kayseri den bagimsiz senator olan Suat Hayri Urguplu ye verdi Urguplu nun baskanliginda Adalet Yeni Turkiye Cumhuriyetci Koylu Millet ve Millet partilerinin katilimiyla kurulan koalisyon hukumetinde Adalet Partisinin yeni genel baskani Demirel basbakan yardimicisi oldu Urguplu hukumeti secimlere kadar gorevde kaldi Secim sistemi1965 yilinin baslarinda Adalet Partisi nin muhalefet etmesine ragmen CHP ve meclisteki diger partilerin is birligi ile partilerin secimlerde aldiklari oy oranlariyla TBMM de kazandiklari sandalye sayilarinin oranlarinin birbirine cok yakin olmasini saglayacak Milli bakiye sistemi getirildi 306 sayili Milletvekili Secim Kanunu nun 32 maddesinde yapilan degisiklik ile secim cevresi baraji kaldirildi ve 1965 secimleri milli bakiye sistemi ile yapildi Her secim cevresindeki artik oylarin ulke duzeyinde degerlendirilmesi amaciyla gelistirilmis milli bakiye sistemine gore her secim cevresindeki gecerli oylar toplami o secim cevresinin cikaracagi milletvekili sayisina bolunerek secim sayisi bulunur Her parti listesinin aldigi gecerli oy sayisinda secim sayisi ne kadar varsa o parti o secim cevresinde o kadar milletvekilligi kazanmis olur Her partiye ait geriye kalan gecerli oylar secimin yapildigi butun secim cevrelerini icine alan milli secim cevresi icerisinde toplanir Bu toplam secim cevrelerinde acik kalan milletvekilliklerinin toplamina bolunerek milli secim sayisi bulunur Yani artik oylar bosta kalan sandalye sayisina bolunur Daha sonra her partinin milli secim cevresi icindeki gecerli oy toplami milli secim sayisina bolunur ve bu sayiya gore milletvekillikleri bolusturulur Bu islem sonucunda yine doldurulamamis milletvekillikleri kalirsa bunlar partiler arasinda bos kalan gecerli oylarin buyukluk sirasina gore partiler arasinda bolusturulur Milli Bakiye sistemi secmenlerin verdikleri oylar secim cevrelerinde etkili olmasa dahi ulke genelinde etkili olacagi icin kucuk partilerin de temsil oranini artiran bir sistemdir Cumhuriyet tarihinde milli bakiye sistemi ile yapilan tek secim 1965 secimleridir Secim sureci1961 Anayasasi nda Millet Meclisi secimlerinin dort yilda bir ara secimlerinin her iki yilda bir Cumhuriyet Senatosu secimiyle birlikte yapilmasi ongoruldugu icin TBMM 13 donem milletvekilligi secimi 10 Ekim 1965 te duzenlendi Secim takivimi 3 Agustos tarihinde basladi 1965 secimlerine gidilirken Cumhuriyet Halk Partisi siyasal yelpazedeki yerini ortanin solu ifadesi ile tanimlayarak Turkiye Isci Partisi ne kayabilecek tabanini korumaya calisti Adalet Partisi heyecanli anti komunizm sloganlarina dayanan bir secim kampanyasi yuruttu Milli bakiye sistemi bir partinin cogunluk elde etmesine cok az ihtimal vermesine karsin 10 Ekim 1965 te yapilan secimlerde AP diger sag partilerin ozellikle de kendisi gibi Demokrat Parti nin mirascisi olan Yeni Turkiye Partisi nin tabanlarini eritip yuzde 53 oy ve 240 milletvekili ile tek basina iktidar olmayi basardi CHP yuzde 28 7 oy ile 134 milletvekili MP yuzde 6 oy ile 31 milletvekili YTP yuzde 3 7 oy ile 19 milletvekili TIP yuzde 2 9 oy ile 15 milletvekili CKMP yuzde 2 2 oy ile 11 milletvekili kazandi Cumhuriyet doneminde Meclise girebilen ilk sosyalist parti olan Turkiye Isci Partisi TIP 54 ilde yuzde 3 le 15 milletvekili kazanarak Mecliste grup kurdu Demirel 27 Ekim 1965 te 27 Mayis darbesinden 1960 sonraki ilk tek parti hukumetini kurarak Turkiye nin 12 basbakani oldu Adalet Partisi nin cogunlukta oldugu mecliste 1968 yilinda Secim Kanunu degistirilerek D Hondt sistemi geri getirildi Sonuclar1965 genel secimlerinin sonuclari Toplam SandikToplam Secmen 13 679 753Toplam Kullanilan Oy 9 748 678Toplam Gecerli Oy 9 307 563Katilim Orani 71 3Milletvekili Sayisi 450Parti Genel Baskan Oy Sandalye Adalet Partisi Suleyman Demirel 4 921 235 52 9 18 1 240 82Cumhuriyet Halk Partisi Ismet Inonu 2 675 785 28 8 8 0 134 39Millet Partisi Osman Bolukbasi 582 704 6 3 Yok 31 YokYeni Turkiye Partisi Ekrem Alican 346 514 3 7 10 0 19 46Bagimsizlar 296 528 3 2 2 4 1 1Turkiye Isci Partisi Mehmet Ali Aybar 276 101 3 0 Yok 14 YokCumhuriyetci Koylu Millet Partisi Alparslan Turkes 208 696 2 2 11 7 11 43Toplam 9 307 563 100 450Cumhuriyet Halk Partisi nin il bazinda oy oranlarini gosteren haritaIllere gore secim sonuclariIllere gore 10 Ekim 1965 genel secim sonuclari Il Mv Sayisi AP CHP MP YTP Digerleri ToplamAdana 12 133 799 53 9 88 229 35 6 8 628 3 5 3 289 1 3 14 063 5 7 248 008Adiyaman 4 29 309 41 8 18 711 26 7 8 437 12 0 13 675 19 5 70 132Afyon 7 91 565 62 3 27 206 18 5 16 828 11 5 2 727 1 9 8 632 5 8 146 958Agri 3 14 746 20 9 13 173 18 6 670 0 9 30 270 42 8 11 819 16 7 70 678Amasya 4 38 687 42 4 18 743 20 6 19 715 21 6 13 996 15 3 91 141Ankara 21 218 821 46 5 141 919 30 2 66 813 14 2 7 325 1 6 35 418 7 4 470 296Antalya 7 92 690 66 6 35 808 25 7 4 162 3 0 6 553 4 7 139 213Artvin 3 36 983 60 8 23 375 38 5 429 0 7 60 787Aydin 8 130 247 72 3 37 771 21 0 5 408 3 0 6 733 3 7 180 159Balikesir 11 152 847 62 9 69 040 28 4 8 406 3 5 2 855 1 2 9 986 4 1 243 134Bilecik 2 29 793 56 9 16 315 31 2 2 526 4 8 3 716 7 1 52 350Bingol 2 9 866 25 3 13 942 35 7 1 476 3 8 12 079 30 9 1 709 4 4 39 072Bitlis 2 18 644 49 2 6 608 17 4 532 1 4 3 955 10 4 8 139 21 5 37 878Bolu 6 79 537 59 3 29 921 22 3 11 265 8 4 7 806 5 8 5 700 4 2 134 229Burdur 3 26 944 52 1 18 975 36 7 2 147 4 1 3 695 7 1 51 761Bursa 11 189 515 68 6 63 891 23 1 8 589 3 1 2 525 0 9 11 866 4 3 276 386Canakkale 5 75 863 63 4 32 099 26 8 5 067 4 2 6 661 5 6 119 690Cankiri 4 44 151 56 4 12 546 16 0 15 603 19 9 5 963 7 7 78 263Corum 7 73 486 50 7 35 066 24 2 18 456 12 7 9 899 6 8 8 013 5 6 144 920Denizli 7 86 887 61 2 44 929 31 6 4 391 3 1 2 248 1 6 3 523 2 5 141 978Diyarbakir 7 31 936 28 8 25 695 23 2 1 867 1 7 25 599 23 1 25 659 23 1 110 756Edirne 4 53 736 56 4 29 180 30 6 6 309 6 6 1 489 1 6 4 621 4 8 95 335Elazig 5 38 111 48 6 31 014 39 6 3 147 4 0 6 068 7 8 78 340Erzincan 4 31 013 43 8 20 389 28 8 2 774 3 9 16 690 23 5 70 866Erzurum 9 95 875 55 8 43 854 25 5 13 265 7 7 10 197 5 9 8 591 5 0 171 782Eskisehir 6 81 711 59 6 36 873 26 9 8 636 6 3 2 632 1 9 7 334 5 3 137 186Gaziantep 7 76 799 51 7 56 133 37 8 3 788 2 6 4 412 3 0 7 350 4 9 148 482Giresun 6 71 686 54 9 39 780 30 5 6 869 5 3 6 590 5 1 5 523 4 2 130 448Gumushane 4 32 983 41 1 23 011 28 6 5 706 7 1 18 619 23 2 80 319Hakkari 1 1 373 5 5 9 338 37 5 253 1 0 13 710 55 1 205 0 8 24 879Hatay 7 66 956 57 5 36 342 31 2 2 376 2 0 3 731 3 2 7 083 2 5 116 488Isparta 4 48 868 63 8 17 640 23 0 10 086 13 2 76 594Icel 7 89 569 59 5 48 358 32 2 6 265 4 2 1 950 1 3 4 271 2 8 150 413Istanbul 31 331 447 53 2 185 479 29 7 30 471 4 9 5 781 0 9 70 358 11 3 623 536Izmir 17 251 189 62 2 120 337 29 8 11 461 2 8 20 961 5 2 403 948Kars 9 58 361 37 3 53 706 34 3 4 519 2 9 15 169 9 7 24 626 15 8 156 381Kastamonu 7 90 738 61 5 29 315 19 9 14 385 9 7 4 888 3 3 8 246 5 6 147 572Kayseri 8 91 769 54 3 58 025 34 3 10 530 6 2 8 796 5 2 169 120Kirklareli 4 53 104 60 6 27 123 31 0 3 541 4 0 3 838 4 4 87 606Kirsehir 3 14 074 24 9 10 912 19 3 28 766 50 8 2 830 5 0 56 582Kocaeli 5 58 931 55 5 31 622 29 8 9 192 8 7 1 315 1 2 5 136 4 8 106 196Konya 16 169 612 54 2 78 308 25 0 29 389 9 4 4 967 1 6 30 851 9 9 313 127Kutahya 6 81 850 63 7 25 059 19 5 14 187 11 0 3 019 2 3 4 418 3 5 128 533Malatya 6 38 350 31 0 63 310 51 2 4 352 3 5 3 530 2 9 14 049 11 4 123 591Manisa 11 160 713 65 2 61 760 25 1 15 553 6 3 8 468 3 4 246 494Maras 6 55 640 48 2 27 609 23 9 11 329 9 8 4 099 3 5 16 854 14 6 115 531Mardin 6 26 828 22 6 26 611 22 5 14 567 12 3 50 439 42 6 118 445Mugla 5 67 805 61 9 35 586 32 5 6 080 5 5 109 471Mus 3 10 149 18 3 10 615 19 1 4 418 8 0 7 568 13 6 22 728 41 0 55 478Nevsehir 3 28 660 47 3 15 497 25 6 16 408 27 1 60 565Nigde 5 47 080 45 6 26 228 25 4 11 135 10 8 4 362 4 2 14 423 14 0 103 228Ordu 8 79 845 53 2 54 275 36 2 5 783 3 8 10 191 6 8 150 094Rize 4 51 530 62 3 18 692 22 6 7 883 9 5 1 608 1 9 3 031 3 7 82 744Sakarya 6 71 625 57 3 26 334 21 1 8 521 6 8 13 159 10 5 5 400 4 3 125 039Samsun 11 130 874 56 0 73 031 31 2 18 019 7 7 11 947 5 1 233 871Siirt 4 22 310 36 7 21 798 35 8 1 192 2 0 8 995 14 7 6 558 10 8 60 853Sinop 4 26 742 34 7 20 763 26 9 11 660 15 1 17 905 23 3 77 070Sivas 11 82 060 39 4 69 172 33 2 14 683 7 1 10 318 5 0 31 805 15 2 208 038Tekirdag 4 54 100 58 7 30 206 32 8 3 751 4 1 4 003 4 4 92 060Tokat 7 75 494 50 0 55 329 36 6 9 974 6 6 10 298 6 8 151 095Trabzon 9 90 380 53 8 62 789 37 4 10 747 6 4 3 965 2 4 167 881Tunceli 2 10 985 26 8 13 705 33 5 8 916 21 8 7 302 17 8 40 908Urfa 7 41 486 34 9 36 307 30 5 10 833 9 1 30 215 25 5 118 841Usak 3 31 187 55 1 18 737 33 1 6 641 11 7 56 565Van 4 21 585 30 2 32 276 45 2 14 067 19 7 3 510 4 9 71 438Yozgat 6 53 761 40 1 34 689 25 8 29 514 22 0 2 977 2 2 13 233 9 9 134 174Zonguldak 9 145 975 65 6 54 706 24 6 8 935 4 0 3 034 1 4 9 917 4 5 222 567Turkiye 450 4 921 235 52 87 2 675 785 28 75 582 704 6 26 346 514 3 72 781 325 8 4 9 307 563Kaynakca ismetinonu org tr Inonu Vakfi 13 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Ocak 2021 Murat Bardakci 6 Ekim 2013 Obama ya kepenk indirten butce derdi Ismet Pasa yi basbakanliktan etmisti Haberturk com 27 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Nisan 2020 a b Burak Cop 24 Nisan 2011 Sosyalistler TBMM ye nasil girdi NTV com tr 8 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Aralik 2015 a b Abdulkadir Ozdemir 2014 Turkiye de Cok Partili Donem de Secim Sistemleri ve Siyasal Istikrar PDF Ataturk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Kamu Yonetimi Anabilim Dali Erisim tarihi 22 Mayis 2020 olu kirik baglanti Sahne Demirel in 1965 genel secimleri Yeni Safak 22 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Nisan 2020 1950 1977 Yillari Arasi Secim Cevresine Gore Milletvekili Genel Secimi Sonuclari 2 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ysk gov tr 10 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Mayis 2020