Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1980-1981 Polonya krizine Sovyet tepkisi, Polonya Halk Cumhuriyeti'nde kitlesel Solidarność hareketinin ortaya çıkışıyla bağlantılı olarak Polonya Birleşik İşçi Partisi'nin yönetimine ve Polonya'nın Sovyetler Birliği ile uyumuna meydan okumasıyla meydana gelen bir dizi siyasi olaylardır. Her ne kadar komünizme darbe anlamına gelecek olaylar yaşansa da Kremlin, daha önceki olaylardan (1968 Prag Baharı ve 1956 Macaristan Ayaklanması gibi) farklı olarak ilk kez askeri müdahaleden kaçındı ve böylece General Wojciech Witold Jaruzelski yönetimindeki Polonya liderliğini, muhalefetle başa çıkmak için sıkıyönetim ilan etme konusunda kendi başlarına bıraktı.
İlk tepkiler
Gizliliği kaldırılmış Sovyet arşivlerine göre, ABD istihbaratının yorumlarının aksine, sıkıyönetim uygulandığı sırada asgari Sovyet müdahalesi için bile hiçbir hazırlık yapılmamıştı. 25 Ağustos 1980'de, Polonya'daki gelişmelere yanıt olarak politika oluşturmak üzere Moskova'da özel bir komisyon oluşturuldu. Başkanlığını üst düzey Komünist Parti ideologu Mihail Suslov'un yaptığı bu örgütte KGB başkanı Yuri Andropov, dışişleri bakanı Andrei Gromyko ve savunma bakanı Dmitriy Ustinov yer alıyordu. 1970 Polonya protestolarını hatırlayarak ve halihazırda devam eden Sovyet-Afgan Savaşı'ndaki sorunlarla uğraşarak Polonya'ya müdahale etme konusunda isteksizdiler. Aralık 1980'de Polonya'daki durum, Sovyetler Birliği'nin tam olarak bir yıl önce oraya müdahale etmeye karar vermesinden önceki Afganistan'daki durumla paralellik taşıyordu; bu da Sovyetlerin Amerika Birleşik Devletleri ile ilişkilerinde sonuçlara ve düşüşe yol açtı.
Ancak Doğu Alman ve Çekoslovak liderler Erich Honecker ve Gustáv Husák, önceki baskılara benzer şekilde Solidarność'u bastırmaya istekliydi. Yaşlanan Sovyet lideriLeonid Brejnev, müdahale konusunda Honecker ve Husák'la aynı fikirdeydi. Aralık ayında, Varşova Paktı'nın 'Soyuz-80' adlı askeri tatbikatını bahane ederek Sovyet, Doğu Almanya ve Çekoslovakya'nın ortak saldırısı planlandı.
Başlangıçta hoşgörülü olan, derinden endişe duyan Polonya Birleşik İşçi Partisi (PUWP) liderleri, yavaş yavaş halk hareketini kendi başlarına bastırmayı düşünmeye başladı. 22 Ekim'de Polonya savunma bakanı Jaruzelski sıkıyönetim planlamasına başladı.
Bu zamana kadar Amerika Birleşik Devletleri istihbaratı Varşova Paktı'nın planları hakkında doğru bir fikre sahipti. Ulusal Güvenlik Danışmanı , Başkan Jimmy Carter'ıVarşova Paktı'nın askeri yapılanmasını kamuoyuna açıklamaya ve Sovyetler Birliği'ni bunun sonuçları konusunda uyarmaya ikna etti.
5 Aralık'ta Honecker'in ısrarı üzerine Varşova Paktı ülkeleri Moskova'da bir zirve düzenledi. İşçi partisinin birinci sekreteri olan Stanisław Kania, muhalefeti yerel yollarla ortadan kaldırmak için elinden geleni yapacağına söz verdi. Brejnev silahlı müdahalede ısrar etmedi, Kania onu dış müdahalenin ulusal bir ayaklanmaya yol açacağına ikna etmeyi başardı. Polonyalı liderlere durumla kendi başlarına başa çıkma şansı vermek için müdahale ertelendi.
Son karar
Ancak Kremlin bu baskının hoşgörülü bir şekilde sürdürülmesinden memnun değildi ve 18 Ekim 1981'de Polonya Birleşik İşçi Partisi'ni Kania'nın yerine Jaruzelski'yi getirmeye zorladı. Jaruzelski sıkıyönetim ilan etme sözü verdi, ancak durumu kontrol altına alamaması halinde eyleminin Varşova Paktı askeri müdahalesi vaadiyle desteklenmesini talep etti. 29 Ekim'de Jaruzelski'nin talepleri Sovyet Politbüro'nun bir oturumunda tartışıldı ve burada Andropov, Polonya'ya hiçbir Sovyet askeri gönderilmeyeceği yönündeki fikir birliğini doğruladı.
Varşova Paktı Savunma Bakanları Komitesi'nin 1-4 Aralık tarihlerinde Moskova'da gerçekleştirilen 14. yıllık toplantısında, Jaruzelski'nin yardımcısı Florian Siwicki, "karşı devrime soğuk bir duş" vermek ve Jaruzelski'nin müttefiklerinin desteğine sahip olmadığı yönündeki Batılı iddiaları çürütmek için destek sözü veren blöf niteliğinde güçlü bir açıklama yapmayı önerdi. Sovyet,Doğu Almanya, Çekoslovak ve Bulgar bakanlar Dmitriy Ustinov, Heinz Hoffmann, Martin Dzúr ve Dobri Dzhurov öneriyi destekledi. Ancak, işgal planlarının çoktan iptal edildiğinin farkında olmayan ve tehdidi gerçek anlamda kabul eden Romanya bakanı Constantin Olteanu, Nikolay Çavuşesku ve Macar mevkidaşı Lajos Czinege ile istişarede bulunduktan sonra taslağı veto etmesi nedeniyle yasa geçemedi.
10 Aralık 1981'deki Politbüro toplantısında, Jaruzelski'nin Dayanışma'ya yönelik baskısını hâlâ bir şeyler ters giderse Sovyet askeri müdahalesi vaadi şartına bağladığını öğrenince Sovyet liderliği öfkelendi. Politbüro, askeri destek talebini kesin bir şekilde ve oybirliğiyle reddetti. Politbüro'nun en etkili isimlerinden biri olan ve bir yıldan kısa bir süre içinde Sovyet lideri olacak olan Andropov, Batı'nın siyasi ve ekonomik yaptırım tehdidine karşı ihtiyatlı davranarak Politbüro üyelerine kendisiyle uzlaşmaya hazır olduğunu açıkça ifade etti. Andropov, Polonya üzerinden Doğu Almanya ile Sovyet iletişiminin kesintisiz devam etmesi halinde, ne kadar tatsız olursa olsun, Polonya üzerindeki Sovyet kontrolünün Dayanışma'ya olası kaybı hakkında:
Böyle bir adımı riske atamayız. Polonya'ya asker sokmayı planlamıyoruz. Doğru tutum budur ve sonuna kadar buna bağlı kalmalıyız. Polonya'da işlerin nasıl sonuçlanacağını bilmiyorum ama Polonya Solidarność'un kontrolüne girse bile bu böyle olacak. Ve eğer kapitalist ülkeler Sovyetler Birliği'ne saldırırsa ve biliyorsunuz ki çeşitli ekonomik ve politik yaptırımlar üzerinde anlaşmaya varmışlardır, bu bizim için çok ağır olacaktır. Her şeyden önce kendi ülkemizle ve Sovyetler Birliği'nin güçlenmesiyle ilgilenmeliyiz. Bu bizim ana hattımızdır... Sovyetler Birliği ile Doğu Almanya arasındaki Polonya üzerinden geçen iletişim hatlarına gelince, bunların korunmasını sağlamak için elbette bir şeyler yapmalıyız.
Baş ideolog Suslov, 1970'lerde Sovyetlerin yumuşamayı desteklemesinin ardından işgal olasılığını Sovyet uluslararası duruşuna ciddi bir darbe olarak değerlendirerek onu destekledi. Brejnev Doktrini fiilen ölmüştü.
Sıkıyönetim
Jaruzelski, Varşova Paktı başkomutanı Viktor Kulikov ve Sovyet büyükelçisi Boris Aristov'a askeri yardım için bir kez daha yalvarıp başarısız olduktan sonra, 13 Aralık 1981'de nihayet ilan etti. Acil durum önlemlerini haklı çıkarmak için Jaruzelski hâlâ halkın Sovyet işgali korkusuyla oynuyordu. Ancak sıkıyönetime karşı önemli bir direniş olmadı ve herhangi bir yabancı askeri desteğin gereksiz olduğu ortaya çıktı. O zamandan beri Jaruzelski, Sovyet birliklerini davet ettiğini inkâr etti ve tam tersine, sıkıyönetim yasasının Sovyet askeri müdahalesini önlemeyi amaçladığı konusunda ısrar etti.
1997 Jachranka konferansı
Kasım 1997'de Jachranka'da, 1980-1981 Polonya krizinde Sovyetlerin rolü üzerine bir konferans düzenlendi; burada Dayanışma, Polonyalı komünist, Jaruzelski, Kania, Siwicki, Kulikov ve Brzezinski dahil olmak üzere etkinliklere katılan Sovyet ve Amerikalı katılımcılar yer aldı. Jaruzelski ve Siwicki, Sovyetlerin her zaman işgale hazırlandığını ileri sürüyordu; Kania ve Brzezinski, işgal planlarının 1981'in ikinci yarısından vazgeçildiği görüşündeydi ve Kulikov, 1980'de bile herhangi bir müdahale planının varlığını reddetti.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1980 1981 Polonya krizine Sovyet tepkisi Polonya Halk Cumhuriyeti nde kitlesel Solidarnosc hareketinin ortaya cikisiyla baglantili olarak Polonya Birlesik Isci Partisi nin yonetimine ve Polonya nin Sovyetler Birligi ile uyumuna meydan okumasiyla meydana gelen bir dizi siyasi olaylardir Her ne kadar komunizme darbe anlamina gelecek olaylar yasansa da Kremlin daha onceki olaylardan 1968 Prag Bahari ve 1956 Macaristan Ayaklanmasi gibi farkli olarak ilk kez askeri mudahaleden kacindi ve boylece General Wojciech Witold Jaruzelski yonetimindeki Polonya liderligini muhalefetle basa cikmak icin sikiyonetim ilan etme konusunda kendi baslarina birakti Ilk tepkilerDogu Bloku Gizliligi kaldirilmis Sovyet arsivlerine gore ABD istihbaratinin yorumlarinin aksine sikiyonetim uygulandigi sirada asgari Sovyet mudahalesi icin bile hicbir hazirlik yapilmamisti 25 Agustos 1980 de Polonya daki gelismelere yanit olarak politika olusturmak uzere Moskova da ozel bir komisyon olusturuldu Baskanligini ust duzey Komunist Parti ideologu Mihail Suslov un yaptigi bu orgutte KGB baskani Yuri Andropov disisleri bakani Andrei Gromyko ve savunma bakani Dmitriy Ustinov yer aliyordu 1970 Polonya protestolarini hatirlayarak ve halihazirda devam eden Sovyet Afgan Savasi ndaki sorunlarla ugrasarak Polonya ya mudahale etme konusunda isteksizdiler Aralik 1980 de Polonya daki durum Sovyetler Birligi nin tam olarak bir yil once oraya mudahale etmeye karar vermesinden onceki Afganistan daki durumla paralellik tasiyordu bu da Sovyetlerin Amerika Birlesik Devletleri ile iliskilerinde sonuclara ve dususe yol acti Ancak Dogu Alman ve Cekoslovak liderler Erich Honecker ve Gustav Husak onceki baskilara benzer sekilde Solidarnosc u bastirmaya istekliydi Yaslanan Sovyet lideriLeonid Brejnev mudahale konusunda Honecker ve Husak la ayni fikirdeydi Aralik ayinda Varsova Pakti nin Soyuz 80 adli askeri tatbikatini bahane ederek Sovyet Dogu Almanya ve Cekoslovakya nin ortak saldirisi planlandi Baslangicta hosgorulu olan derinden endise duyan Polonya Birlesik Isci Partisi PUWP liderleri yavas yavas halk hareketini kendi baslarina bastirmayi dusunmeye basladi 22 Ekim de Polonya savunma bakani Jaruzelski sikiyonetim planlamasina basladi Bu zamana kadar Amerika Birlesik Devletleri istihbarati Varsova Pakti nin planlari hakkinda dogru bir fikre sahipti Ulusal Guvenlik Danismani Baskan Jimmy Carter iVarsova Pakti nin askeri yapilanmasini kamuoyuna aciklamaya ve Sovyetler Birligi ni bunun sonuclari konusunda uyarmaya ikna etti 5 Aralik ta Honecker in israri uzerine Varsova Pakti ulkeleri Moskova da bir zirve duzenledi Isci partisinin birinci sekreteri olan Stanislaw Kania muhalefeti yerel yollarla ortadan kaldirmak icin elinden geleni yapacagina soz verdi Brejnev silahli mudahalede israr etmedi Kania onu dis mudahalenin ulusal bir ayaklanmaya yol acacagina ikna etmeyi basardi Polonyali liderlere durumla kendi baslarina basa cikma sansi vermek icin mudahale ertelendi Son kararAncak Kremlin bu baskinin hosgorulu bir sekilde surdurulmesinden memnun degildi ve 18 Ekim 1981 de Polonya Birlesik Isci Partisi ni Kania nin yerine Jaruzelski yi getirmeye zorladi Jaruzelski sikiyonetim ilan etme sozu verdi ancak durumu kontrol altina alamamasi halinde eyleminin Varsova Pakti askeri mudahalesi vaadiyle desteklenmesini talep etti 29 Ekim de Jaruzelski nin talepleri Sovyet Politburo nun bir oturumunda tartisildi ve burada Andropov Polonya ya hicbir Sovyet askeri gonderilmeyecegi yonundeki fikir birligini dogruladi Varsova Pakti Savunma Bakanlari Komitesi nin 1 4 Aralik tarihlerinde Moskova da gerceklestirilen 14 yillik toplantisinda Jaruzelski nin yardimcisi Florian Siwicki karsi devrime soguk bir dus vermek ve Jaruzelski nin muttefiklerinin destegine sahip olmadigi yonundeki Batili iddialari curutmek icin destek sozu veren blof niteliginde guclu bir aciklama yapmayi onerdi Sovyet Dogu Almanya Cekoslovak ve Bulgar bakanlar Dmitriy Ustinov Heinz Hoffmann Martin Dzur ve Dobri Dzhurov oneriyi destekledi Ancak isgal planlarinin coktan iptal edildiginin farkinda olmayan ve tehdidi gercek anlamda kabul eden Romanya bakani Constantin Olteanu Nikolay Cavusesku ve Macar mevkidasi Lajos Czinege ile istisarede bulunduktan sonra taslagi veto etmesi nedeniyle yasa gecemedi 10 Aralik 1981 deki Politburo toplantisinda Jaruzelski nin Dayanisma ya yonelik baskisini hala bir seyler ters giderse Sovyet askeri mudahalesi vaadi sartina bagladigini ogrenince Sovyet liderligi ofkelendi Politburo askeri destek talebini kesin bir sekilde ve oybirligiyle reddetti Politburo nun en etkili isimlerinden biri olan ve bir yildan kisa bir sure icinde Sovyet lideri olacak olan Andropov Bati nin siyasi ve ekonomik yaptirim tehdidine karsi ihtiyatli davranarak Politburo uyelerine kendisiyle uzlasmaya hazir oldugunu acikca ifade etti Andropov Polonya uzerinden Dogu Almanya ile Sovyet iletisiminin kesintisiz devam etmesi halinde ne kadar tatsiz olursa olsun Polonya uzerindeki Sovyet kontrolunun Dayanisma ya olasi kaybi hakkinda Boyle bir adimi riske atamayiz Polonya ya asker sokmayi planlamiyoruz Dogru tutum budur ve sonuna kadar buna bagli kalmaliyiz Polonya da islerin nasil sonuclanacagini bilmiyorum ama Polonya Solidarnosc un kontrolune girse bile bu boyle olacak Ve eger kapitalist ulkeler Sovyetler Birligi ne saldirirsa ve biliyorsunuz ki cesitli ekonomik ve politik yaptirimlar uzerinde anlasmaya varmislardir bu bizim icin cok agir olacaktir Her seyden once kendi ulkemizle ve Sovyetler Birligi nin guclenmesiyle ilgilenmeliyiz Bu bizim ana hattimizdir Sovyetler Birligi ile Dogu Almanya arasindaki Polonya uzerinden gecen iletisim hatlarina gelince bunlarin korunmasini saglamak icin elbette bir seyler yapmaliyiz Bas ideolog Suslov 1970 lerde Sovyetlerin yumusamayi desteklemesinin ardindan isgal olasiligini Sovyet uluslararasi durusuna ciddi bir darbe olarak degerlendirerek onu destekledi Brejnev Doktrini fiilen olmustu Andropov ve JaruzelskiSikiyonetimJaruzelski Varsova Pakti baskomutani Viktor Kulikov ve Sovyet buyukelcisi Boris Aristov a askeri yardim icin bir kez daha yalvarip basarisiz olduktan sonra 13 Aralik 1981 de nihayet ilan etti Acil durum onlemlerini hakli cikarmak icin Jaruzelski hala halkin Sovyet isgali korkusuyla oynuyordu Ancak sikiyonetime karsi onemli bir direnis olmadi ve herhangi bir yabanci askeri destegin gereksiz oldugu ortaya cikti O zamandan beri Jaruzelski Sovyet birliklerini davet ettigini inkar etti ve tam tersine sikiyonetim yasasinin Sovyet askeri mudahalesini onlemeyi amacladigi konusunda israr etti 1997 Jachranka konferansiKasim 1997 de Jachranka da 1980 1981 Polonya krizinde Sovyetlerin rolu uzerine bir konferans duzenlendi burada Dayanisma Polonyali komunist Jaruzelski Kania Siwicki Kulikov ve Brzezinski dahil olmak uzere etkinliklere katilan Sovyet ve Amerikali katilimcilar yer aldi Jaruzelski ve Siwicki Sovyetlerin her zaman isgale hazirlandigini ileri suruyordu Kania ve Brzezinski isgal planlarinin 1981 in ikinci yarisindan vazgecildigi gorusundeydi ve Kulikov 1980 de bile herhangi bir mudahale planinin varligini reddetti Kaynakca