Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Wojciech Witold Jaruzelski (6 Temmuz 1923 - 25 Mayıs 2014), 1981-1989 arasında devlet başkanı, 1989-1990'da cumhurbaşkanı olan Polonyalı komünist asker, devlet adamı.
| Wojciech Witold Jaruzelski | |
|---|---|
 | |
| 1. Polonya cumhurbaşkanı | |
| Görev süresi 19 Temmuz 1989 - 21 Aralık 1990 | |
| Başbakan | Mieczysław Rakowski Czesław Kiszczak Tadeusz Mazowiecki |
| Yerine geldiği | Kendisi olarak |
| Yerine gelen | Lech Wałęsa |
| 6. | |
| Görev süresi 6 Kasım 1985 - 19 Temmuz 1989 | |
| Yerine geldiği | Henryk Jabłoński |
| Yerine gelen | Kendisi olarak |
| Polonya Başbakanı | |
| Görev süresi 11 Şubat 1981 - 6 Kasım 1985 | |
| Başkan | Henryk Jabłoński (Devlet Konseyi Başkanı) |
| Başbakan | Zbigniew Messner Mieczysław Rakowski |
| Yerine geldiği | Józef Pińkowski |
| Yerine gelen | Zbigniew Messner |
| 6. PUWP Birinci Sekreteri | |
| Görev süresi 18 Ekim 1981 - 29 Temmuz 1989 | |
| Yerine geldiği | Stanisław Kania |
| Yerine gelen | Mieczysław Rakowski |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 6 Temmuz 1923 Kurów, İkinci Polonya Cumhuriyeti |
| Ölüm | 25 Mayıs 2014 (90 yaşında) Varşova, Polonya |
| Partisi | (c. 1999-) |
| Diğer siyasi bağlantıları | Polonya İşçi Partisi (1944-1948) Polonya Birleşik İşçi Partisi (1948-1990) |
| Evlilik(ler) | Barbara Jaruzelska |
| Çocuk(lar) | Monica |
| Mesleği | Asker |
| Dini | Yok (Ateizm) |
| Ödülleri | , , |
| İmzası |  |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı |  Polonya |
| Branşı | |
| Hizmet yılları | 1943-1989 |
| Rütbesi | Orgeneral |
| Çatışma/savaşları | II. Dünya Savaşı Berlin Muharebesi |
Gençliği
Varşova'nın banliyölerinden 'deki bir yüksekokulda öğrenim gördü. II. Dünya Savaşı başlayınca ailesiyle birlikte Kızıl Ordu'nun işgal ettiği bölgede kaldı. Tutsak olarak götürüldüğü Kazakistan'daki Karaganda kömür madenlerinde çalıştı. 1943'te SSCB'de oluşturulan Polonya ordusuna katıldı; daha sonra da Almanya'ya karşı yürütülen savaşta görev aldı.
Savaştan sonra
Savaştan sonra Polonya Yüksek Piyade Okulu'nu, sonra da Genelkurmay akademisini parlak derecelerle bitiridi. 1947'de Polonya Birleşik İşçi Partisi'ne (Polska Zjednoczona Partia Robotnicza - PZPR) üye oldu. Ordu ve parti içinde sürekli yükseldi; silahlı kuvvetler merkezi siyasal kurul başkanlığı (1960-1965), savunma bakanı yardımcılığı (1962-1968) ve genelkurmay başkanlığı (1965-1968) yaptı. Mart 1968'de savunma bakanlığına atandı. 1964'te PZPR'nin Merkez Komitesi, 1971'de ise Politbüro üyesi oldu; bu görevlere 1975 ve 1981'de yeniden seçildi.
Solidarność'a karşı
Bu dönemde Solidarność olarak da bilinen Dayanışma Sendikasınin gittikçe artan baskısı karşısında parti içinde beliren derin görüş ayrılıkları nedeniyle Merkez Komitesi, partinin parçalanmasını önleyecek ve partiyi içine düştüğü güç durumdan çıkararak eski konumuna kavuşturabilecek tek Politbüro üyesi olarak Jaruzelski'yi göreve getirdi. Böylece Jaruzelski 11 Şubat 1981'de başbakan, 18 Ekim 1981'de de partinin birinci sekreteri seçildi. Savunma bakanlığı görevini de sürdüren Jaruzelski, Dayanışma hareketini bastırmak ve istikrarı sağlamak amacıyla 13 Aralık 1981'de sıkıyönetim ilan etti. Dayanışma önderleriyle siyasi muhalifleri kitle halinde tutuklattı. Temmuz] 1983'te sıkıyönetimi kaldırdıysa da, Polonya hükûmeti ve parti içindeki güçlü konumunu sürdürdü. 1985'te başbakanlık görevini bırakarak Devlet Konseyi başkanlığını üstlendi.
Çöküş
Jaruzelski, durgunluk içindeki Polonya ekonomisini canlandırmakta siyasal muhalefeti bastırmaktaki kadar başarılı olamadı. 1988'de tutum değiştirdi ve yasadışı ilan edilmiş Dayanışma ile hükûmet arasında görüşmelerin başlatılmasını onayladı. Bu görüşmeler Nisan 1989'da, Polonya'nun siyasal sisteminde kapsamlı reformlar yapılmasını, Dayanışma'nın yasallaşmasını, yeniden düzenlenen parlamento için serbest seçimlere gidilmesi ve o güne değin törensel bir konumu olan cumhurbaşkanlığının güçlü yürütme yetkileriyle donatılmasını öngören bir anlaşmayla sonuçlandı. Jaruzelski Temmuz 1989'da parlamento tarafından cumhurbaşkanı seçildi ve PZPR'deki bütün üst düzey görevlerinden çekildi. Aralık 1990'da Lech Walesa'nın cumhurbaşkanı seçilmesiyle, Jaruzelski komünistlerin elindeki son iktidar mevkiini de muhalefete bırakmış oldu. 1991'de ordu hizmetinden de emekliye ayrıldı. 25 Mayıs 2014 tarihinde, 90 yaşında uzun zamandır savaştığı hastalığa yenik düşerek hayata veda etti.
Kaynakça
- ^ Jaruzelski yıllar sonra verdiği röportajda ülkesini Sovyet işgalinden kurtarmak için sıkıyönetim ilan ettiğini söylemektedir. Konu derinlemesine incelendiğinde çok yönlü bir karmaşık yapı karşıya çıkmaktadır. Buna göre Sovyetler Birliği Polonya'nın Solidarność iktidarına geçmesini kabul edemez olsa da özellikle Sovyet-Afgan Savaşının artan kayıpları ve ekonomik sıkıntılar yüzünden çok kapsamlı bir işgal anlamına gelecek olan Polonya'nın işgalini göze alacak durumda değildir. Bu duruma rağmen Varşova Paktı ülkeleri Polonya sınırında askeri tatbikatlar yapmış ve Jaruzelski'yi sıkıyönetim ilan etmesi için zorlamaya çalışmıştır. Jaruzelski ise olası bir sıkıyönetim ilanında Polonya ordusunun kendisine bağlılığını güvenceye almak istemiş ve buna yönelik hazırlıklar yapmıştır. Jaruzelski, iktidarına yönelik en büyük tehdit olan Solidarność'u ancak bir sıkıyönetim ile etkisiz hale getirebileceğini bilerek gergin ortamı kullanmıştır. Ancak tarihçiler arasında konuyla ilgili hala bir fikir birliği sağlanamamıştır. Rosenberg, Tina, The Haunted Land, Vintage Books, 1995 s.216
- ^ Poland's last Communist leader Wojciech Jaruzelski dies. 25 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 25 May ıs2014, BBC News.(İngilizce)
- ^ Poland's Gen. Wojciech Jaruzelski dies at 90. 6 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Warsaw, Poland (AP), 25 Mayıs 2014. (İngilizce)
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Józef Pińkowski | Polonya Başbakanı 1981-1985 | Sonra gelen: Zbigniew Messner |
| Önce gelen: Henryk Jabłoński | 1981-1989 | Sonra gelen: Kendisi Polonya Cumhurbaşkanı olarak |
| Önce gelen: Önce gelen yoktur. | 1989-1990 | Sonra gelen: Lech Wałęsa |
| Parti siyasi görevi | ||
| Önce gelen: Stanisław Kania | Polonya Birleşik İşçi Partisi Birinci Sekreteri 1981-1989 | Sonra gelen: Mieczysław Rakowski |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Wojciech Witold Jaruzelski 6 Temmuz 1923 25 Mayis 2014 1981 1989 arasinda devlet baskani 1989 1990 da cumhurbaskani olan Polonyali komunist asker devlet adami Wojciech Witold Jaruzelski1 Polonya cumhurbaskaniGorev suresi 19 Temmuz 1989 21 Aralik 1990Basbakan Mieczyslaw Rakowski Czeslaw Kiszczak Tadeusz MazowieckiYerine geldigi Kendisi olarakYerine gelen Lech Walesa6 Gorev suresi 6 Kasim 1985 19 Temmuz 1989Yerine geldigi Henryk JablonskiYerine gelen Kendisi olarakPolonya BasbakaniGorev suresi 11 Subat 1981 6 Kasim 1985Baskan Henryk Jablonski Devlet Konseyi Baskani Basbakan Zbigniew Messner Mieczyslaw RakowskiYerine geldigi Jozef PinkowskiYerine gelen Zbigniew Messner6 PUWP Birinci SekreteriGorev suresi 18 Ekim 1981 29 Temmuz 1989Yerine geldigi Stanislaw KaniaYerine gelen Mieczyslaw RakowskiKisisel bilgilerDogum 6 Temmuz 1923 1923 07 06 Kurow Ikinci Polonya CumhuriyetiOlum 25 Mayis 2014 90 yasinda Varsova PolonyaPartisi c 1999 Diger siyasi baglantilari Polonya Isci Partisi 1944 1948 Polonya Birlesik Isci Partisi 1948 1990 Evlilik ler Barbara JaruzelskaCocuk lar MonicaMeslegi AskerDini Yok Ateizm Odulleri ImzasiAskeri hizmetiBagliligi PolonyaBransiHizmet yillari 1943 1989Rutbesi OrgeneralCatisma savaslari II Dunya Savasi Berlin MuharebesiGencligiVarsova nin banliyolerinden deki bir yuksekokulda ogrenim gordu II Dunya Savasi baslayinca ailesiyle birlikte Kizil Ordu nun isgal ettigi bolgede kaldi Tutsak olarak goturuldugu Kazakistan daki Karaganda komur madenlerinde calisti 1943 te SSCB de olusturulan Polonya ordusuna katildi daha sonra da Almanya ya karsi yurutulen savasta gorev aldi Savastan sonra1972 yilinda Fidel Castro ile birlikte Savastan sonra Polonya Yuksek Piyade Okulu nu sonra da Genelkurmay akademisini parlak derecelerle bitiridi 1947 de Polonya Birlesik Isci Partisi ne Polska Zjednoczona Partia Robotnicza PZPR uye oldu Ordu ve parti icinde surekli yukseldi silahli kuvvetler merkezi siyasal kurul baskanligi 1960 1965 savunma bakani yardimciligi 1962 1968 ve genelkurmay baskanligi 1965 1968 yapti Mart 1968 de savunma bakanligina atandi 1964 te PZPR nin Merkez Komitesi 1971 de ise Politburo uyesi oldu bu gorevlere 1975 ve 1981 de yeniden secildi Solidarnosc a karsiBu donemde Solidarnosc olarak da bilinen Dayanisma Sendikasinin gittikce artan baskisi karsisinda parti icinde beliren derin gorus ayriliklari nedeniyle Merkez Komitesi partinin parcalanmasini onleyecek ve partiyi icine dustugu guc durumdan cikararak eski konumuna kavusturabilecek tek Politburo uyesi olarak Jaruzelski yi goreve getirdi Boylece Jaruzelski 11 Subat 1981 de basbakan 18 Ekim 1981 de de partinin birinci sekreteri secildi Savunma bakanligi gorevini de surduren Jaruzelski Dayanisma hareketini bastirmak ve istikrari saglamak amaciyla 13 Aralik 1981 de sikiyonetim ilan etti Dayanisma onderleriyle siyasi muhalifleri kitle halinde tutuklatti Temmuz 1983 te sikiyonetimi kaldirdiysa da Polonya hukumeti ve parti icindeki guclu konumunu surdurdu 1985 te basbakanlik gorevini birakarak Devlet Konseyi baskanligini ustlendi Cokus2006 yilinda Jaruzelski durgunluk icindeki Polonya ekonomisini canlandirmakta siyasal muhalefeti bastirmaktaki kadar basarili olamadi 1988 de tutum degistirdi ve yasadisi ilan edilmis Dayanisma ile hukumet arasinda gorusmelerin baslatilmasini onayladi Bu gorusmeler Nisan 1989 da Polonya nun siyasal sisteminde kapsamli reformlar yapilmasini Dayanisma nin yasallasmasini yeniden duzenlenen parlamento icin serbest secimlere gidilmesi ve o gune degin torensel bir konumu olan cumhurbaskanliginin guclu yurutme yetkileriyle donatilmasini ongoren bir anlasmayla sonuclandi Jaruzelski Temmuz 1989 da parlamento tarafindan cumhurbaskani secildi ve PZPR deki butun ust duzey gorevlerinden cekildi Aralik 1990 da Lech Walesa nin cumhurbaskani secilmesiyle Jaruzelski komunistlerin elindeki son iktidar mevkiini de muhalefete birakmis oldu 1991 de ordu hizmetinden de emekliye ayrildi 25 Mayis 2014 tarihinde 90 yasinda uzun zamandir savastigi hastaliga yenik duserek hayata veda etti Kaynakca Jaruzelski yillar sonra verdigi roportajda ulkesini Sovyet isgalinden kurtarmak icin sikiyonetim ilan ettigini soylemektedir Konu derinlemesine incelendiginde cok yonlu bir karmasik yapi karsiya cikmaktadir Buna gore Sovyetler Birligi Polonya nin Solidarnosc iktidarina gecmesini kabul edemez olsa da ozellikle Sovyet Afgan Savasinin artan kayiplari ve ekonomik sikintilar yuzunden cok kapsamli bir isgal anlamina gelecek olan Polonya nin isgalini goze alacak durumda degildir Bu duruma ragmen Varsova Pakti ulkeleri Polonya sinirinda askeri tatbikatlar yapmis ve Jaruzelski yi sikiyonetim ilan etmesi icin zorlamaya calismistir Jaruzelski ise olasi bir sikiyonetim ilaninda Polonya ordusunun kendisine bagliligini guvenceye almak istemis ve buna yonelik hazirliklar yapmistir Jaruzelski iktidarina yonelik en buyuk tehdit olan Solidarnosc u ancak bir sikiyonetim ile etkisiz hale getirebilecegini bilerek gergin ortami kullanmistir Ancak tarihciler arasinda konuyla ilgili hala bir fikir birligi saglanamamistir Rosenberg Tina The Haunted Land Vintage Books 1995 s 216 Poland s last Communist leader Wojciech Jaruzelski dies 25 Mayis 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde 25 May is2014 BBC News Ingilizce Poland s Gen Wojciech Jaruzelski dies at 90 6 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Warsaw Poland AP 25 Mayis 2014 Ingilizce Siyasi goreviOnce gelen Jozef Pinkowski Polonya Basbakani 1981 1985 Sonra gelen Zbigniew MessnerOnce gelen Henryk Jablonski 1981 1989 Sonra gelen Kendisi Polonya Cumhurbaskani olarakOnce gelen Once gelen yoktur 1989 1990 Sonra gelen Lech WalesaParti siyasi goreviOnce gelen Stanislaw Kania Polonya Birlesik Isci Partisi Birinci Sekreteri 1981 1989 Sonra gelen Mieczyslaw Rakowski