Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
2004 NATO İstanbul zirvesi, 28-29 Haziran 2004 tarihleri arasında Türkiye'nin İstanbul şehrinde düzenlendi. NATO'nun Devlet ve Hükûmet Başkanları'nın güvenlik konuları hakkında resmi kararlar aldığı 17. NATO zirvesi olarak kabul edilir. Genel olarak, zirve, Soğuk Savaş döneminde Sovyet saldırganlığına karşı bir ittifaktan, 21. yüzyılın yeni ve bölge dışı güvenlik tehditlerine karşı bir koalisyona dönüşü uman 2002 Prag zirvesinde başlayan dönüşüm sürecinin bir devamı olarak görülmektedir. Zirve dört toplantıdan oluşuyordu.
| 2004 İstanbul zirvesi | |
|---|---|
 | |
| Ev sahibi ülke |  Türkiye |
| Tarih | 28-29 Haziran 2004 |
| Konum | Lütfi Kırdar Kongre ve Sergi Sarayı |
| Şehir | İstanbul |
| Başkanlık eden | Ahmet Necdet Sezer |
| Sonraki | 2005 Brüksel |
| Önceki | 2002 Prag |
| İnternet sitesi | https://www.nato.int/istanbul |
Kuzey Atlantik Konseyi toplantısında NATO üyeleri, yedi yeni müttefiki memnuniyetle karşıladı, Afganistan Savaşı'ndaki varlığını genişletmeye ve Bosna'daki varlığını sona erdirmeye karar verdi, Irak'a eğitim konusunda yardımcı olmayı kabul etti, yeni bir ortaklık girişimi başlattı ve NATO'nun operasyonel yeteneklerini iyileştirmek için önlemler aldı.
toplantısı, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in katılmaması ve Rus birliklerinin Gürcistan ve Moldova'dan çekilmesi konusunda herhangi bir ilerlemenin olmaması nedeniyle zirvede dikkat çekmemiştir. NATO liderleri, toplantısında NATO üyeliği yolunda kaydedilen ilerlemeyi memnuniyetle karşılamış ve Avrupa-Atlantik Ortaklık Konseyi toplantısında NATO dışındaki ortaklarıyla genel ve çoğunlukla sembolik konuları tartışmışlardır.
Türkiye hükûmetinin terör saldırısı endişeleri nedeniyle zirve sırasında güvenlik önlemleri sıkıydı. Dünya genelinden gelen göstericiler, NATO'yu veya George W. Bush'un izlediği dış politika programını protesto etmek için bir araya geldi. Ancak, Irak'ın egemenliğinin beklenmedik bir şekilde devredilmesi ve bu olayın NATO zirvesinin ilk günü olan 28 Haziran'da gerçekleşmesi, zirvenin dünya basınının birinci sayfalarından düşmesine neden oldu.
Güvenlik önlemleri
Türk hükûmeti, NATO zirvesini terör saldırından korumak için eşi benzeri görülmemiş güvenlik önlemleri aldı. Özellikle 2003 İstanbul saldırılarının tekrarlanmasından endişe ediliyordu. Endişeler, zirveye saldırı planladığı şüphesiyle Mayıs ayının başında Bursa'da 16 kişinin tutuklanmasıyla doğrulandı. Polis, silahlar, patlayıcılar, bomba yapımı broşürleri ve 4.000 adet, Usame bin Ladin'in eğitim tavsiyelerini içeren kompakt diskler ele geçirdi ve şüphelilerin El-Kaide ile bağlantılı olduğuna inanılan radikal İslamcı örgüt Ensar el İslam üyesi olduklarını düşünülüyordu. 24 Haziran'da da iki bombalı saldırı gerçekleşti. İstanbul'da bir otobüste gerçekleşen bir bombalı saldırı sonucunda 3 kişi hayatını kaybetti, diğer bir saldırı ise Ankara'daki bir otelin yakınında gerçekleşti. Otelde ABD Başkanı George W. Bush konaklayacaktı. Ayrıca, 25 Haziran'da İstanbul'da bir havalimanda park edilmiş bir araçta patlayıcılar bulundu.
Güvenlik önlemleri arasında, Türk savaş gemileri ve Türk komandolarının lastik botlarla Boğaz'da devriye gezmeleri, AWACS gözetleme uçakları ve F-16 savaş uçaklarının şehrin üzerinde dönerek şehir üzerindeki uçuş yasağını kontrol etmeleri, 23.000 ila 24.000 polis memurunun görevlendirilmesi, polis helikopterleri ve zırhlı araçlarla desteklenmeleri yer alıyordu. Ayrıca, petrol tankerlerine Boğaz Boğazı'na giriş yasağı getirildi, yeraltı raylı sistemleri askıya alındı ve bütün şehir bölgeleri kapatıldı. 29 Haziran'da ana İstanbul havalimanında çalışanlar temizlik yaparken boş bir Türk Hava Yolları uçağında küçük bir bomba veya patlayıcı düzenek patladı. İşçilerden üçü hafif şekilde yaralandı.
Güvenlik önlemlerinin yol açtığı aksaklıklar birkaç Türk gazetesi tarafından eleştirildi. Cumhuriyet gazetesi durumu "tam bir rezillik" olarak nitelendirdi ve İstanbul ve Ankara'nın "birkaç gün içinde hayalet şehirlere dönüştüğünü, sokakların boşaldığını" yazdı. Gazete ayrıca acil servislerin ulaşamaması nedeniyle insanların hayatını kaybettiğini ekledi.
Gösteriler
Haziran ayında, yaklaşan NATO zirvesine karşı gösterilerde büyük bir artış yaşandı ve Türkiye'de neredeyse günlük protestolar gerçekleşti. Örneğin, 16 Haziran'da Türk çevik kuvvet polisi bir gösteri sırasında yaklaşık 40 kişiyi gözaltına aldı ve 21 Haziran'da polis, sokakları barikatlarla kapatan ve molotofkokteylleri atan aktivistleri dağıtmak için su topu, göz yaşartıcı gaz ve zırhlı araçlar kullandı. Haziran boyunca dünya genelinden gelen Anti-NATO'cu protestocular, İstanbul'da bir araya gelerek gösteriler düzenledi.
Protestolar, ABD'nin dış politikasına karşı çıkışı (özellikle ABD öncülüğündeki Afganistan Savaşı ve Irak Savaşı'na karşı çıkış), NATO'nun Balkanlar'daki varlığına karşı çıkış, NATO'ya karşı çıkış veya NATO için yeni bir role karşı çıkış, nükleer silahların varlığına karşı çıkış ve ABD'nin NATO'yu Irak, Orta Doğu ve Afganistan'daki politikalarını desteklemek için suiistimal ettiği iddialarını içeriyordu.
Zirveden bir gün önce, ABD başkanı George W. Bush, Türkiye'nin başkenti Ankara'ya giderek Türk liderlerle önceden görüşmeler yaptı. Sonrasında ve zirve sırasında gösteriler daha da büyüdü ve on binlerce Türk İstanbul sokaklarında gösteri yaptı. 28 Haziran'da, göstericiler NATO toplantısını engellemek için şehirde birkaç eşzamanlı kitlesel gösteri düzenleyerek girişimde bulundu. Polis, anti-NATO göstericilere karşı göz yaşartıcı gaz sıktı ve protestocular ile polis, koşuşturmalı sokak çatışmalarında çatıştı. Taş ve molotof kokteylleri atan anti-NATO göstericilerle polis arasında çıkan çatışmalarda, aralarında beş polis memuru olmak üzere en az 30 kişi yaralandı. Bu protestolarda 20 kişi gözaltına alındı. Polis, Mecidiyeköy bölgesinde daha küçük bir kalabalığı dağıtarak en az altı kişiyi gözaltına aldı. Bu kalabalık, güneydeki zirveye doğru 3 km yürümeye çalıştığında dağıtıldı. Ayrı bir protesto sırasında, İstanbul Boğazı üzerinde sarkıtılarak asılı kalan Greenpeace aktivistleri, ağzında nükleer bir füze olan bir barış güvercini içeren, "NATO'dan Nükleer Silahlar Çıksın" yazılı 30 metrelik bir pankart açtı.
Zirve toplantıları
Haziran 2004, transatlantik ilişkilerin tarihindeki en yoğun zirve aylarından biri olarak kabul edilebilir. NATO zirvesi, 6 Haziran'da Normandiya'daki (Fransa) D-Day'in 60. yıl dönümü kutlamalarının ardından gerçekleşti; 8 Haziran'dan 10 Haziran'a kadar Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ve Gürcistan'daki 30. G8 zirvesi gerçekleşti; ve 24 Haziran'da Dublin'de (İrlanda) Avrupa Birliği liderleriyle yapılan görüşmeler durumu izledi.
2004 İstanbul zirvesi, dört ana toplantıdan oluşuyordu ve hepsi İstanbul Lütfi Kırdar Kongre ve Sergi Merkezi'nde gerçekleştirildi: Kuzey Atlantik Konseyi (NATO'nun en üst karar organı, 26 müttefik ülkenin devlet ve hükûmet başkanlarının katıldığı); NATO-Rusya Konseyi (sadece dışişleri bakanları düzeyinde toplandı, çünkü Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, NATO'nun genişlemesi ve Uygun Hâlde Düzenlenmiş Konvansiyonel Kuvvetler Anlaşması nedeniyle NATO ve Rusya arasındaki gerilimi yansıtarak katılmadı); NATO-Ukrayna Komisyonu ve Euro-Atlantik Ortaklık Konseyi (eski Doğu Bloku ve eski Sovyet devletleri de dahil olmak üzere 46 ülke).
Bu toplantıların yanı sıra, 26 ve 27 Haziran tarihlerinde birçok ziyaret ve soru-cevap oturumu gerçekleştirildi ve yukarıda bahsedilen toplantıların ardından veya arasında devlet veya hükûmet başkanları tarafından birçok basın konferansı düzenlendi. 28 Haziran tarihinde gerçekleştirilen Kuzey Atlantik Konseyi toplantısı sona erdiğinde, "İstanbul Bildirisi: Yeni bir dönemde güvenliğimiz" adlı bir açıklama yayımlandı. Bu açıklamada, liderler tartışmaların ana sonuçlarını özetlediler.
Zirveyle ilgili haberlerde gözden kaçan ana konu, Litvanya, Letonya, Estonya, Slovakya, Bulgaristan ve Romanya'nın eski Varşova Paktı üyesi altı yeni üye ve Slovenya'nın, Mart 2004'te NATO'ya katıldıkları ve resmi olarak İttifak'a kabul edildikleriydi.
Kuzey Atlantik Konseyi Toplantısı (28 Haziran)
Konular
Afganistan'daki NATO varlığı
Zirveden birkaç gün önce, NATO Genel Sekreteri Jaap de Hoop Scheffer Afganistan'ı "bir numaralı öncelik" olarak tanımladı. Zirveye kadar ISAF yalnızca başkent Kabil civarında güvenlik sağlıyor ve Kunduz'da bir üssün komutasını üstleniyordu. 26 üye, Afganistan görevine toplamda 600 asker (ülke başına 23.08) ve üç helikopter katkıda bulunmayı kabul etti. Üç helikopter Türkiye'den gelmiş ve üç ay içinde geri dönmüştü. NATO ayrıca, 2004 Afganistan cumhurbaşkanlığı seçimlerini güvence altına almak için Afganistan barış gücünü 6.500'den 10.000'e çıkarmayı taahhüt etti, ancak bu kadar fazla ek asker için herhangi bir anlaşma yapılmadı.
SFOR'un bitişi
NATO üyeleri, 1996 yılında başlayan NATO liderliğindeki Bosna-Hersek Stabilizasyon Gücü'nü sona erdirmeyi kabul etti. NATO, savunma reformu veya savaş suçlarıyla suçlanan kişilerin takibi gibi belirli alanlarda yardımcı olmak amacıyla ülkede varlığını sürdüreceğini vurguladı. Devlet ve Hükûmet Başkanları ayrıca Avrupa Birliği'nin, 7,500 üyeli misyonu devralacak bir devam görevi kurma kararını da memnuniyetle karşıladı. Bu görev, mevcut NATO-AB anlaşmaları çerçevesinde NATO tarafından desteklenecektir.
Orta Doğu
Zirve, stratejik olarak önemli bir bölge olan Orta Doğu'ya daha fazla katılım gerekliliği konusunda ittifak önceliklerinde bir değişimi işaret etti. Bu bölgenin güvenliği ve istikrarı, Avrupa-Atlantik güvenliğiyle sıkı bir şekilde ilişkilendirildi. Mevcut Akdeniz Diyalogu (AD) işbirliği genişletildi ve iki yeni önemli girişim başlatıldı: İstanbul İşbirliği Girişimi (İİG) ve Irak askerleri için bir eğitim görevi.
Irak'ta asker eğitimi
Zirve, Irak Savaşı üzerindeki ayrılıklarla domine edildi çünkü NATO üyeleri, sadece Irak güvenlik güçlerine yönelik sınırlı destek olarak eğitim konusunda anlaşmaya varabildi. NATO'nun Irak'a verdiği destek, Irak Geçici Hükümeti'nin talebi üzerine ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1546 sayılı kararına uygun olarak gerçekleşti. Bu karar uluslararası ve bölgesel örgütleri çok uluslu güce yardımcı olmaya çağırmaktadır. Bu sınırlı anlaşma bile anlaşmazlık konularını içeriyordu, çünkü Fransa, yalnızca Irak dışında eğitime yardımcı olacaklarını ısrar ederken, Amerika Birleşik Devletleri eğitimin Irak içinde gerçekleşmesini tercih etti. Sonuç olarak, anlaşma kasıtlı olarak belirsiz bırakıldı ve NATO'nun Iraklı subayları Irak içinde eğitip eğitmemesi veya eğitimi ülke dışında sınırlamak ve ulusal çabalara destek olmak konusunda farklılıklar devam etti. Taahhüt de belirsizdi, eğitim görevinin ne kadar büyük olacağı veya tam olarak ne zaman ve nerede gerçekleşeceği net olarak belirtilmedi. Irak Savaşı'na karşı çıkan önceki tutumuyla bilinen Almanya Başbakanı Gerhard Schröder şunları söyledi: "NATO'nun taahhüdü sadece eğitimle sınırlıdır. Alman askerlerini Irak'ta görmek istemediğimizi net bir şekilde belirttik." Zirve sonrası NATO'nun Iraklı asker eğitimine olan taahhüdüne ilişkin olarak ABD tarafından yapılan dışa dönük iyimser açıklamalara rağmen, Fransa ve Almanya, Irak'taki durumun sorumluluğunu paylaşmayı reddetmiş ve NATO birliklerinin gönderilmesi konusundaki ABD ve İngiltere talebini desteklememiştir. Başka bir deyişle, Irak'taki çok uluslu güçlere katılım, belirli ittifak üyelerinin takdirine bırakılmış ve ABD isteksiz bir şekilde Irak dışında asker eğitimine izin vermiştir. Sonuç olarak, NATO birliği konusunda dışarıya yönelik bir birlik gösterisi olsa da, Irak konusundaki ayrışma hala devam etmiş ve ittifak içindeki devletler arası ilişkilerdeki gerilimler çözülmemiştir.
Genişletilmiş Akdeniz Diyalogu
NATO liderleri, Akdeniz Diyaloğu (AD) ortaklarını (Cezayir, Mısır, İsrail, Ürdün, Moritanya, Fas ve Tunus) AD'yi daha büyük bir işbirliği çerçevesi oluşturarak gerçek bir ortaklık haline getirmeye davet etti. Bu işbirliği, ortak sahiplik ilkesiyle yönlendirilecek ve özel ilgi ve ihtiyaçlarını dikkate alacaktı.
İstanbul İşbirliği girişimi
NATO liderleri ayrıca Büyük Orta Doğu'daki seçilmiş ülkelerle İstanbul İşbirliği Girişimi'ni (IİG) başlatmaya karar verdiler, bu da Akdeniz kapsamını aşmaktadır. Bu girişimin amacı, bu ülkelerle pratik güvenlik işbirliği faaliyetlerine katılmayı teklif etmekti ve her ilgili ülke, Kuzey Atlantik Konseyi tarafından duruma özgü ve kendi değerlendirmesiyle ele alınacaktı. IİG belgesinde "ülke" ve "ülkeler" terimleri Filistin Otoritesi'nin katılımını dışlamamaktadır, ancak bu ortaklık diğer ortaklıklar gibi Kuzey Atlantik Konseyi'nin onayına tabi olacaktır.
Bu girişim, NATO'nun Barış İçin Ortaklık Programı ve Akdeniz Diyaloğu ile birlikte yer alır. NATO üyeleri, bu ortaklıkları 21. yüzyılın yeni zorluklarına yanıt olarak ve G8 ve ABD-AB'nin Broader Middle East bölgesinden gelen reform çağrılarını desteklemek için bir tamamlayıcı olarak değerlendirmektedir. ICI, Büyük Ortadoğu'daki ilgili uluslarla pratik işbirliği sunmaktadır ve şu alanlarda faaliyet göstermektedir: Kitle İmha Silahlarına Karşı Mücadele; terörle mücadele; eğitim ve öğretim; NATO tatbikatlarına katılım; askeri işbirliğinin teşvik edilmesi; afetlere hazırlık ve sivil acil durum planlaması; savunma reformu ve asker-sivil ilişkiler konusunda özelleştirilmiş danışmanlık; ve uyuşturucu, silah ve insan kaçakçılığının önlenmesine yönelik sınır güvenliği alanında işbirliği.
Planlar
Operasyonel yetenekler
NATO liderleri, gerektiğinde operasyonlara katılma yeteneğini artırmak için önlemleri desteklemiştir. NATO'nun her zaman operasyonlara daha büyük bir oranda kuvvetlerini sevk edebilme ve sürdürebilme yeteneğine sahip olmasını taahhüt etmişlerdir. Ayrıca NATO'nun savunma planlamasında değişiklikleri onaylamışlardır. Uzun vadeli savunma planlama sürecinin daha esnek hale gelmesini umarak, üye ülkelerin daha ileriye, daha hızlı bir şekilde ulaşabilen ve tüm görevleri üstlenebilen kuvvetler oluşturmasına yardımcı olmayı hedeflemişlerdir.
Terörle mücadeleyi geliştirme programı
NATO liderleri, istihbarat paylaşımını geliştirmek ve terörist saldırılara karşı yeni, yüksek teknolojili savunmalar geliştirmek için anlaşmaya vararak ittifakın terörle mücadele çabalarını artırmayı ummaktadır. NATO üyeleri, Terörist Tehdit İstihbarat Birimi aracılığıyla istihbarat paylaşımını geliştirmeyi taahhüt etmişlerdir. 11 Eylül saldırılarından sonra kurulan bu birim kalıcı hale gelmiştir ve genel terör tehditlerini, aynı zamanda NATO'ya özel olarak yönelik tehditleri analiz etmektedir. NATO ayrıca, potansiyel veya gerçek terörist saldırılarla mücadele etmek için herhangi bir üye ülkeye yardıma hazır olduğunu taahhüt etmiştir. İttifakın AWACS erken uyarı radar uçakları ve Kimyasal Biyolojik Radyolojik ve Nükleer Savunma Taburu, böyle bir yardım talep eden herhangi bir üyeye kullanılabilir hale getirilecektir. Devlet ve Hükûmet Başkanları ayrıca sivil halkı ve kuvvetleri terörist saldırılardan korumak için yüksek teknolojili kabiliyetler paketi geliştirilmesine yönelik talimat vermişlerdir.
Irak egemenliğinin devri
Irak'ın egemenlik devrinin zirvede kararlaştırılmadığı, ancak bu devirin zirveyle bazı bağlantıları olduğu bilinmektedir. İlk olarak, beklenmedik bir şekilde gerçekleşen egemenlik devri haberi zirve sırasında kamuoyuna duyurulmuştur. BBC News'in bildirdiğine göre, Irak Dışişleri Bakanı Hoshyar Zebari, 28 Haziran'da İstanbul'da Blair ile bir kahvaltı toplantısı sonrasında yaptığı konuşmada, ülkesine yapılan egemenlik devrinin zirveyle denk getirilmek üzere erken bir şekilde gerçekleştirileceğini "yanlışlıkla" açıklamıştır. Aynı gün, ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Condoleezza Rice, zirve sırasında ABD Başkanı Bush'a şu notu verdi: "Sayın Başkan, Irak egemendir. Mektup saat 10:26'da Irak saatiyle [Paul] Bremer tarafından iletilmiştir - Condi". Bush, bu notun kenarına "Özgürlük hüküm sürsün!" yazdı. Ardından, yanında oturan İngiliz Başbakanı Tony Blair'e dönerek devirin gerçekleştiğini söyledi ve iki lider el sıkıştı. Aynı gün, Bush ve Blair ortak bir basın toplantısı düzenledi ve devir işlemini memnuniyetle karşıladı. Devir haberleri zirveyi arka planda bıraktı.
Görüşler
Uluslararası medya, başarılı bir zirve beklentilerinin bilinçli olarak düşük tutulduğunu bildirdi çünkü NATO liderleri, Irak Savaşı üzerinde tartışma çıkarmaktan kaçınmak istediler. Bu nedenle, Afganistan'ı istikrara kavuşturma konusunda zaten belirlemiş oldukları mütevazı hedeflere ulaşmayı kabul ettiler ve Bush yönetiminin Arap dünyasında modernizasyon ve demokrasiyi teşvik etme girişiminin sönük bir versiyonunu desteklediler. Gazete ayrıca zirvenin "Godot'yu Beklerken" gibi bir niteliği olduğunu belirtti - Avrupa liderlerinin zaman kazanarak, ne kriz yaratmadan ne de çitleri onarmadan, Kasım ayındaki Amerikan seçimlerinin onları Bush'la uğraşma veya Irak'ı ve NATO'yu daha da karışıklığa sürükleme seçeneğinden nasıl kurtaracağı umuduyla. Diğer analizler ise daha eleştirel bir yaklaşım sergiledi: "Özel bir durumun kabul edilmediği veya özellikle ilgili kararların alınmadığı NATO zirveleri olmuştur. Bir örnek, 2004 yılındaki İstanbul NATO zirvesidir, burada alınan önlemler başbakan ve devlet başkanlarının bir araya gelmesini gerektirmemiş ve medya varlığı kabul edilen kararlara haklılık sağlamamıştır." Bununla birlikte, ABD ve diğer hükûmet yetkilileri, zirvenin NATO'nun geleneksel Kuzey Atlantik odak noktasının ötesinde olağanüstü bir etki sağlama ve küresel olarak yeni zorluklarla başa çıkmak için güç planlamasına agresif bir vurgu yapma açısından önemli olduğunu vurguladılar.
Zirvenin içeriği ne olursa olsun, toplantı sembolik bir öneme sahipti. İlk olarak, Kuzey Amerika ve Batı Avrupa devletlerinin liderleri ile Doğu Avrupa devletleri arasında gerçekleşen ilk NATO zirvesiydi ve Soğuk Savaş gerilimlerinin yıllar sonra aynı ittifak içinde bir araya gelen devletleri bir araya getirdi. Yeni üyelerin zirve sırasında aldığı medya ilgisi, NATO'nun 26 üyesi arasında amaç, algılanan tehditler ve gelecekteki sınırlar konusunda hala bir fikir birliği olup olmadığı konusunda kamu tartışmalarını başlattı. Bu durumun böyle olmadığı, 2006 Riga Zirvesi'ne doğru açıkça ortaya çıktı. İkinci olarak, zirvenin İstanbul'da düzenlenmesi, NATO tarihindeki en doğu zirvesi yapmıştır. Türkiye'nin stratejik önemli bir merkez olarak rolünün artan bir şekilde ortaya çıkmasıyla, Güney Kafkasya ve Ortadoğu'daki gerginlik ve çatışma bölgelerine yakın konumu nedeniyle Türkiye'nin rolü belirginleşti. Zirvenin konumu, NATO'nun güvenlik endişelerinin Avrupa'nın güneydoğu kısmına kaydığını gösterdi. Doğuya doğru kayarak, ittifakın ağırlık merkezi, Soğuk Savaş dönemindeki askeri NATO'nun odaklandığı alanlardan çok farklı bölgelere doğru hareket etti.
NATO'nun 2004 İstanbul zirvesi, nükleer silahlar politikası ve nükleer yayılma konusunda oldukça sessiz kalmıştır. Bu durum, zirve öncesi diplomasi ve Soğuk Savaş sonrası NATO zirvelerine ve İstanbul'da devam eden gösterilere karşı çelişki oluşturmuştur. Haziran 2004'te zirveden kısa bir süre önce, NATO nükleer politika konusunda iki bilgi notu yayımlamıştır. Bu notlarda NATO içindeki gelişmeler, 2005 Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması İnceleme Konferansı'na hazırlık sürecinde olumlu bir şekilde sunulmuştur. Uygulamada, Soğuk Savaş'ın sona ermesinden bu yana gerçek anlamda herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. 1994'teki ABD Nükleer Silah Politikası İncelemesi'nden bu yana, Avrupa'da konuşlu olan ABD nükleer silahlarının sayısı değişmemiştir ve 1960'lara uzanan Soğuk Savaş dönemine ait nükleer paylaşım düzenlemeleri yürürlükte kalmıştır. Ayrıca, 1999 Stratejik Kavram belgesinden bu yana ittifakın nükleer politikasında herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta 2004 Istanbul summit ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Kaynakça
- ^ 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ F. BONNART, "Istanbul summit : NATO could find its new purpose in Iraq" in , 26 June 2004, [1] 20 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b NATO, The Istanbul Declaration: Our security in a new era, 28 June 2004, [2] 9 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ , "Putin fails to win concessions from NATO: Russia at the NATO summit: cooperative rhetoric, zero-sum practice NATO" in , 1, (2004), 43, . 9 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2007.
- ^ NATO, Chairman's statement of the meeting of the Euro-Atlantic Partnership Council at Summit level Istanbul, Turkey, 29 June 2004, [3] 9 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ NATO, Press Conference by NATO Secretary General, Jaap de Hoop Scheffer and Leonid Kuchma, President of Ukraine following the NATO-Ukraine Commission, 29 June 2004, [4] 9 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b c d e N. BUTLER, "Deep Divisions over Iraq at NATO's Istanbul Summit" in Disarmament Diplomacy, (2004), 78, [5] 20 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b A. YACKLEY, "Explosions in Turkey kill three" in The Scotsman, 25 June 2004, [6] 5 Eylül 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "BBC NEWS, Turkey 'foils Nato summit attack' , May 3, 2004". 17 Temmuz 2004 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mayıs 2007.
- ^ "BBC NEWS, Turkey boosts security after bomb, June 25, 2004". 13 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2007.
- ^ "BBC NEWS, Blast on plane at Istanbul airport, June 28, 2004". 3 Mart 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2007.
- ^ a b CNN, U.S. welcomes NATO pledge to train Iraqi troops, 28 June 2004, [7] 18 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "BBC NEWS, Istanbul gears up for summit, June 27, 2004". 29 Haziran 2004 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2007.
- ^ China Daily, Bombs explode in Turkey before Bush, NATO summit, 25 June 2006, [8] 25 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ S. SACHS, "Afghan Asks NATO to Protect Officials Registering Voters" in The New York Times, 29 June 2004, [9] 11 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "BBC NEWS, Nato summit sparks Turkish press debate, June 30, 2004". 30 Haziran 2004. 3 Temmuz 2004 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2007.
- ^ Agence France-Presse, Some 40 detained in Turkish demo against upcoming NATO summit, 16 June 2004, [10] 7 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ TURKISH-AMERICAN BUSINESS ASSOCIATION, Excerpts from Turkish media: CNNTURK, 27 June 2004, [11]
- ^ SEE EUROPE, Anti-NATO Protesters Gather From Around The World, 21 June 2004, . 9 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2007.
- ^ STOPUSA, 26–29 June 2004: Demonstrations and Activities against the NATO Summit in Istanbul, s.d., . 9 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2010.
- ^ Comité de Surveillance OTAN, Initiative against the NATO summit in Istanbul, 25 February, [12] 29 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ CNN, Bush, NATO focus on Iraq, 28 June, [13] 11 Eylül 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b REUTERS, "Violence marks NATO summit" in , 28 June 2004, [14] 1 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b P.H. GORDON & , "Istanbul Summit: An Alliance Waiting for November", in , 28 June 2004, . 15 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2007.
- ^ For an extensive list of all activities, see: NATO, Documents, webcasts & multimedia, 2004, [15] 16 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b X, "NATO's Istanbul summit: Alliance under a cloud" in , 10, (2004), 5, . 10 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2007.
- ^ R. NORTON-TAYLOR, " NATO to send more troops to Afghanistan" in , 27 June 2004,
- ^ . 23 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "NATO, SFOR to be terminated at the end of the year, June 29, 2004". 9 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Mayıs 2007.
- ^ , "NATO – Arab World" in , 2005, . 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2007.
- ^ "NATO, Alliance to support Iraq with troop training, June 29, 2004". 8 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Mayıs 2007.
- ^ A.D. TSYGANOK, "NATO's Istanbul Summit and Problems of the Russia-NATO Council" in , 13, (2004), 4, p. 205.
- ^ "NATO, Istanbul Cooperation Initiative, June 28, 2004". 9 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2007.
- ^ . 9 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2007.
- ^ a b NATO, NATO elevates Mediterranean Dialogue to a genuine partnership, launches Istanbul Cooperation Initiative, 29 June 2004, [17] 16 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ WHITE HOUSE, Fact Sheet: The Istanbul Cooperation Initiative, June 2004, [18] 1 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "NATO, NATO enhances operational capabilities, June 29, 2004". 9 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Mayıs 2007.
- ^ NATO, Heads of State and Government strengthen NATO's anti-terrorism efforts, 29 June 2004, [19] 9 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "BBC NEWS, How Iraq handover 'slipped out' , June 28, 2004". 28 Haziran 2004. 22 Temmuz 2004 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2007.
- ^ a b WHITE HOUSE, President Bush Discusses Early Transfer of Iraqi Sovereignty, 28 June 2004, [20] 25 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ . 2 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2007.
- ^ "CNN, Bush: Iraqis 'have their country back' , June 28, 2004". CNN. 22 Mart 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mayıs 2007.
- ^ "D. MILES, Istanbul Summit Marks Milestones for NATO, June 28, 2004". 11 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2007.
- ^ K. KAMP, Why This Summit? No Vital Issue Awaits NATO Leaders in Latvia, , 19 June 2006, [21][]
- ^ J. DUFOURCQ, "Introduction" in After Istanbul: A Preliminary Assessment, , 2004, pp. 12–17, [22] 27 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış bağlantılar
- NATO, İstanbul Zirvesi web sitesi (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
2004 NATO Istanbul zirvesi 28 29 Haziran 2004 tarihleri arasinda Turkiye nin Istanbul sehrinde duzenlendi NATO nun Devlet ve Hukumet Baskanlari nin guvenlik konulari hakkinda resmi kararlar aldigi 17 NATO zirvesi olarak kabul edilir Genel olarak zirve Soguk Savas doneminde Sovyet saldirganligina karsi bir ittifaktan 21 yuzyilin yeni ve bolge disi guvenlik tehditlerine karsi bir koalisyona donusu uman 2002 Prag zirvesinde baslayan donusum surecinin bir devami olarak gorulmektedir Zirve dort toplantidan olusuyordu 2004 Istanbul zirvesiEv sahibi ulke TurkiyeTarih28 29 Haziran 2004KonumLutfi Kirdar Kongre ve Sergi SarayiSehirIstanbulBaskanlik edenAhmet Necdet SezerSonraki2005 BrukselOnceki2002 PragInternet sitesihttps www nato int istanbul Kuzey Atlantik Konseyi toplantisinda NATO uyeleri yedi yeni muttefiki memnuniyetle karsiladi Afganistan Savasi ndaki varligini genisletmeye ve Bosna daki varligini sona erdirmeye karar verdi Irak a egitim konusunda yardimci olmayi kabul etti yeni bir ortaklik girisimi baslatti ve NATO nun operasyonel yeteneklerini iyilestirmek icin onlemler aldi toplantisi Rusya Devlet Baskani Vladimir Putin in katilmamasi ve Rus birliklerinin Gurcistan ve Moldova dan cekilmesi konusunda herhangi bir ilerlemenin olmamasi nedeniyle zirvede dikkat cekmemistir NATO liderleri toplantisinda NATO uyeligi yolunda kaydedilen ilerlemeyi memnuniyetle karsilamis ve Avrupa Atlantik Ortaklik Konseyi toplantisinda NATO disindaki ortaklariyla genel ve cogunlukla sembolik konulari tartismislardir Turkiye hukumetinin teror saldirisi endiseleri nedeniyle zirve sirasinda guvenlik onlemleri sikiydi Dunya genelinden gelen gostericiler NATO yu veya George W Bush un izledigi dis politika programini protesto etmek icin bir araya geldi Ancak Irak in egemenliginin beklenmedik bir sekilde devredilmesi ve bu olayin NATO zirvesinin ilk gunu olan 28 Haziran da gerceklesmesi zirvenin dunya basininin birinci sayfalarindan dusmesine neden oldu Guvenlik onlemleriTurk hukumeti NATO zirvesini teror saldirindan korumak icin esi benzeri gorulmemis guvenlik onlemleri aldi Ozellikle 2003 Istanbul saldirilarinin tekrarlanmasindan endise ediliyordu Endiseler zirveye saldiri planladigi suphesiyle Mayis ayinin basinda Bursa da 16 kisinin tutuklanmasiyla dogrulandi Polis silahlar patlayicilar bomba yapimi brosurleri ve 4 000 adet Usame bin Ladin in egitim tavsiyelerini iceren kompakt diskler ele gecirdi ve suphelilerin El Kaide ile baglantili olduguna inanilan radikal Islamci orgut Ensar el Islam uyesi olduklarini dusunuluyordu 24 Haziran da da iki bombali saldiri gerceklesti Istanbul da bir otobuste gerceklesen bir bombali saldiri sonucunda 3 kisi hayatini kaybetti diger bir saldiri ise Ankara daki bir otelin yakininda gerceklesti Otelde ABD Baskani George W Bush konaklayacakti Ayrica 25 Haziran da Istanbul da bir havalimanda park edilmis bir aracta patlayicilar bulundu Guvenlik onlemleri arasinda Turk savas gemileri ve Turk komandolarinin lastik botlarla Bogaz da devriye gezmeleri AWACS gozetleme ucaklari ve F 16 savas ucaklarinin sehrin uzerinde donerek sehir uzerindeki ucus yasagini kontrol etmeleri 23 000 ila 24 000 polis memurunun gorevlendirilmesi polis helikopterleri ve zirhli araclarla desteklenmeleri yer aliyordu Ayrica petrol tankerlerine Bogaz Bogazi na giris yasagi getirildi yeralti rayli sistemleri askiya alindi ve butun sehir bolgeleri kapatildi 29 Haziran da ana Istanbul havalimaninda calisanlar temizlik yaparken bos bir Turk Hava Yollari ucaginda kucuk bir bomba veya patlayici duzenek patladi Iscilerden ucu hafif sekilde yaralandi Guvenlik onlemlerinin yol actigi aksakliklar birkac Turk gazetesi tarafindan elestirildi Cumhuriyet gazetesi durumu tam bir rezillik olarak nitelendirdi ve Istanbul ve Ankara nin birkac gun icinde hayalet sehirlere donustugunu sokaklarin bosaldigini yazdi Gazete ayrica acil servislerin ulasamamasi nedeniyle insanlarin hayatini kaybettigini ekledi GosterilerGostericiler Istanbul daki zirveyi protesto ediyor Haziran ayinda yaklasan NATO zirvesine karsi gosterilerde buyuk bir artis yasandi ve Turkiye de neredeyse gunluk protestolar gerceklesti Ornegin 16 Haziran da Turk cevik kuvvet polisi bir gosteri sirasinda yaklasik 40 kisiyi gozaltina aldi ve 21 Haziran da polis sokaklari barikatlarla kapatan ve molotofkokteylleri atan aktivistleri dagitmak icin su topu goz yasartici gaz ve zirhli araclar kullandi Haziran boyunca dunya genelinden gelen Anti NATO cu protestocular Istanbul da bir araya gelerek gosteriler duzenledi Protestolar ABD nin dis politikasina karsi cikisi ozellikle ABD onculugundeki Afganistan Savasi ve Irak Savasi na karsi cikis NATO nun Balkanlar daki varligina karsi cikis NATO ya karsi cikis veya NATO icin yeni bir role karsi cikis nukleer silahlarin varligina karsi cikis ve ABD nin NATO yu Irak Orta Dogu ve Afganistan daki politikalarini desteklemek icin suiistimal ettigi iddialarini iceriyordu Zirveden bir gun once ABD baskani George W Bush Turkiye nin baskenti Ankara ya giderek Turk liderlerle onceden gorusmeler yapti Sonrasinda ve zirve sirasinda gosteriler daha da buyudu ve on binlerce Turk Istanbul sokaklarinda gosteri yapti 28 Haziran da gostericiler NATO toplantisini engellemek icin sehirde birkac eszamanli kitlesel gosteri duzenleyerek girisimde bulundu Polis anti NATO gostericilere karsi goz yasartici gaz sikti ve protestocular ile polis kosusturmali sokak catismalarinda catisti Tas ve molotof kokteylleri atan anti NATO gostericilerle polis arasinda cikan catismalarda aralarinda bes polis memuru olmak uzere en az 30 kisi yaralandi Bu protestolarda 20 kisi gozaltina alindi Polis Mecidiyekoy bolgesinde daha kucuk bir kalabaligi dagitarak en az alti kisiyi gozaltina aldi Bu kalabalik guneydeki zirveye dogru 3 km yurumeye calistiginda dagitildi Ayri bir protesto sirasinda Istanbul Bogazi uzerinde sarkitilarak asili kalan Greenpeace aktivistleri agzinda nukleer bir fuze olan bir baris guvercini iceren NATO dan Nukleer Silahlar Ciksin yazili 30 metrelik bir pankart acti Zirve toplantilariHaziran 2004 transatlantik iliskilerin tarihindeki en yogun zirve aylarindan biri olarak kabul edilebilir NATO zirvesi 6 Haziran da Normandiya daki Fransa D Day in 60 yil donumu kutlamalarinin ardindan gerceklesti 8 Haziran dan 10 Haziran a kadar Amerika Birlesik Devletleri ndeki ve Gurcistan daki 30 G8 zirvesi gerceklesti ve 24 Haziran da Dublin de Irlanda Avrupa Birligi liderleriyle yapilan gorusmeler durumu izledi Danimarka disisleri bakani Per Stig Moller solda ve Danimarka basbakani Anders Fogh Rasmussen sagda zirvede 2004 Istanbul zirvesi dort ana toplantidan olusuyordu ve hepsi Istanbul Lutfi Kirdar Kongre ve Sergi Merkezi nde gerceklestirildi Kuzey Atlantik Konseyi NATO nun en ust karar organi 26 muttefik ulkenin devlet ve hukumet baskanlarinin katildigi NATO Rusya Konseyi sadece disisleri bakanlari duzeyinde toplandi cunku Rusya Devlet Baskani Vladimir Putin NATO nun genislemesi ve Uygun Halde Duzenlenmis Konvansiyonel Kuvvetler Anlasmasi nedeniyle NATO ve Rusya arasindaki gerilimi yansitarak katilmadi NATO Ukrayna Komisyonu ve Euro Atlantik Ortaklik Konseyi eski Dogu Bloku ve eski Sovyet devletleri de dahil olmak uzere 46 ulke Bu toplantilarin yani sira 26 ve 27 Haziran tarihlerinde bircok ziyaret ve soru cevap oturumu gerceklestirildi ve yukarida bahsedilen toplantilarin ardindan veya arasinda devlet veya hukumet baskanlari tarafindan bircok basin konferansi duzenlendi 28 Haziran tarihinde gerceklestirilen Kuzey Atlantik Konseyi toplantisi sona erdiginde Istanbul Bildirisi Yeni bir donemde guvenligimiz adli bir aciklama yayimlandi Bu aciklamada liderler tartismalarin ana sonuclarini ozetlediler Zirveyle ilgili haberlerde gozden kacan ana konu Litvanya Letonya Estonya Slovakya Bulgaristan ve Romanya nin eski Varsova Pakti uyesi alti yeni uye ve Slovenya nin Mart 2004 te NATO ya katildiklari ve resmi olarak Ittifak a kabul edildikleriydi Kuzey Atlantik Konseyi Toplantisi 28 Haziran Konular Afganistan daki NATO varligi Zirveden birkac gun once NATO Genel Sekreteri Jaap de Hoop Scheffer Afganistan i bir numarali oncelik olarak tanimladi Zirveye kadar ISAF yalnizca baskent Kabil civarinda guvenlik sagliyor ve Kunduz da bir ussun komutasini ustleniyordu 26 uye Afganistan gorevine toplamda 600 asker ulke basina 23 08 ve uc helikopter katkida bulunmayi kabul etti Uc helikopter Turkiye den gelmis ve uc ay icinde geri donmustu NATO ayrica 2004 Afganistan cumhurbaskanligi secimlerini guvence altina almak icin Afganistan baris gucunu 6 500 den 10 000 e cikarmayi taahhut etti ancak bu kadar fazla ek asker icin herhangi bir anlasma yapilmadi SFOR un bitisi NATO uyeleri 1996 yilinda baslayan NATO liderligindeki Bosna Hersek Stabilizasyon Gucu nu sona erdirmeyi kabul etti NATO savunma reformu veya savas suclariyla suclanan kisilerin takibi gibi belirli alanlarda yardimci olmak amaciyla ulkede varligini surdurecegini vurguladi Devlet ve Hukumet Baskanlari ayrica Avrupa Birligi nin 7 500 uyeli misyonu devralacak bir devam gorevi kurma kararini da memnuniyetle karsiladi Bu gorev mevcut NATO AB anlasmalari cercevesinde NATO tarafindan desteklenecektir Orta Dogu Zirve stratejik olarak onemli bir bolge olan Orta Dogu ya daha fazla katilim gerekliligi konusunda ittifak onceliklerinde bir degisimi isaret etti Bu bolgenin guvenligi ve istikrari Avrupa Atlantik guvenligiyle siki bir sekilde iliskilendirildi Mevcut Akdeniz Diyalogu AD isbirligi genisletildi ve iki yeni onemli girisim baslatildi Istanbul Isbirligi Girisimi IIG ve Irak askerleri icin bir egitim gorevi Irak ta asker egitimi Zirve Irak Savasi uzerindeki ayriliklarla domine edildi cunku NATO uyeleri sadece Irak guvenlik guclerine yonelik sinirli destek olarak egitim konusunda anlasmaya varabildi NATO nun Irak a verdigi destek Irak Gecici Hukumeti nin talebi uzerine ve Birlesmis Milletler Guvenlik Konseyi nin 1546 sayili kararina uygun olarak gerceklesti Bu karar uluslararasi ve bolgesel orgutleri cok uluslu guce yardimci olmaya cagirmaktadir Bu sinirli anlasma bile anlasmazlik konularini iceriyordu cunku Fransa yalnizca Irak disinda egitime yardimci olacaklarini israr ederken Amerika Birlesik Devletleri egitimin Irak icinde gerceklesmesini tercih etti Sonuc olarak anlasma kasitli olarak belirsiz birakildi ve NATO nun Irakli subaylari Irak icinde egitip egitmemesi veya egitimi ulke disinda sinirlamak ve ulusal cabalara destek olmak konusunda farkliliklar devam etti Taahhut de belirsizdi egitim gorevinin ne kadar buyuk olacagi veya tam olarak ne zaman ve nerede gerceklesecegi net olarak belirtilmedi Irak Savasi na karsi cikan onceki tutumuyla bilinen Almanya Basbakani Gerhard Schroder sunlari soyledi NATO nun taahhudu sadece egitimle sinirlidir Alman askerlerini Irak ta gormek istemedigimizi net bir sekilde belirttik Zirve sonrasi NATO nun Irakli asker egitimine olan taahhudune iliskin olarak ABD tarafindan yapilan disa donuk iyimser aciklamalara ragmen Fransa ve Almanya Irak taki durumun sorumlulugunu paylasmayi reddetmis ve NATO birliklerinin gonderilmesi konusundaki ABD ve Ingiltere talebini desteklememistir Baska bir deyisle Irak taki cok uluslu guclere katilim belirli ittifak uyelerinin takdirine birakilmis ve ABD isteksiz bir sekilde Irak disinda asker egitimine izin vermistir Sonuc olarak NATO birligi konusunda disariya yonelik bir birlik gosterisi olsa da Irak konusundaki ayrisma hala devam etmis ve ittifak icindeki devletler arasi iliskilerdeki gerilimler cozulmemistir Genisletilmis Akdeniz Diyalogu NATO liderleri Akdeniz Diyalogu AD ortaklarini Cezayir Misir Israil Urdun Moritanya Fas ve Tunus AD yi daha buyuk bir isbirligi cercevesi olusturarak gercek bir ortaklik haline getirmeye davet etti Bu isbirligi ortak sahiplik ilkesiyle yonlendirilecek ve ozel ilgi ve ihtiyaclarini dikkate alacakti Istanbul Isbirligi girisimi NATO liderleri ayrica Buyuk Orta Dogu daki secilmis ulkelerle Istanbul Isbirligi Girisimi ni IIG baslatmaya karar verdiler bu da Akdeniz kapsamini asmaktadir Bu girisimin amaci bu ulkelerle pratik guvenlik isbirligi faaliyetlerine katilmayi teklif etmekti ve her ilgili ulke Kuzey Atlantik Konseyi tarafindan duruma ozgu ve kendi degerlendirmesiyle ele alinacakti IIG belgesinde ulke ve ulkeler terimleri Filistin Otoritesi nin katilimini dislamamaktadir ancak bu ortaklik diger ortakliklar gibi Kuzey Atlantik Konseyi nin onayina tabi olacaktir Bu girisim NATO nun Baris Icin Ortaklik Programi ve Akdeniz Diyalogu ile birlikte yer alir NATO uyeleri bu ortakliklari 21 yuzyilin yeni zorluklarina yanit olarak ve G8 ve ABD AB nin Broader Middle East bolgesinden gelen reform cagrilarini desteklemek icin bir tamamlayici olarak degerlendirmektedir ICI Buyuk Ortadogu daki ilgili uluslarla pratik isbirligi sunmaktadir ve su alanlarda faaliyet gostermektedir Kitle Imha Silahlarina Karsi Mucadele terorle mucadele egitim ve ogretim NATO tatbikatlarina katilim askeri isbirliginin tesvik edilmesi afetlere hazirlik ve sivil acil durum planlamasi savunma reformu ve asker sivil iliskiler konusunda ozellestirilmis danismanlik ve uyusturucu silah ve insan kacakciliginin onlenmesine yonelik sinir guvenligi alaninda isbirligi Planlar Operasyonel yetenekler NATO liderleri gerektiginde operasyonlara katilma yetenegini artirmak icin onlemleri desteklemistir NATO nun her zaman operasyonlara daha buyuk bir oranda kuvvetlerini sevk edebilme ve surdurebilme yetenegine sahip olmasini taahhut etmislerdir Ayrica NATO nun savunma planlamasinda degisiklikleri onaylamislardir Uzun vadeli savunma planlama surecinin daha esnek hale gelmesini umarak uye ulkelerin daha ileriye daha hizli bir sekilde ulasabilen ve tum gorevleri ustlenebilen kuvvetler olusturmasina yardimci olmayi hedeflemislerdir Terorle mucadeleyi gelistirme programi NATO liderleri istihbarat paylasimini gelistirmek ve terorist saldirilara karsi yeni yuksek teknolojili savunmalar gelistirmek icin anlasmaya vararak ittifakin terorle mucadele cabalarini artirmayi ummaktadir NATO uyeleri Terorist Tehdit Istihbarat Birimi araciligiyla istihbarat paylasimini gelistirmeyi taahhut etmislerdir 11 Eylul saldirilarindan sonra kurulan bu birim kalici hale gelmistir ve genel teror tehditlerini ayni zamanda NATO ya ozel olarak yonelik tehditleri analiz etmektedir NATO ayrica potansiyel veya gercek terorist saldirilarla mucadele etmek icin herhangi bir uye ulkeye yardima hazir oldugunu taahhut etmistir Ittifakin AWACS erken uyari radar ucaklari ve Kimyasal Biyolojik Radyolojik ve Nukleer Savunma Taburu boyle bir yardim talep eden herhangi bir uyeye kullanilabilir hale getirilecektir Devlet ve Hukumet Baskanlari ayrica sivil halki ve kuvvetleri terorist saldirilardan korumak icin yuksek teknolojili kabiliyetler paketi gelistirilmesine yonelik talimat vermislerdir Irak egemenliginin devriBaskan Bush Birakin ozgurluk hukum sursun Rice in iktidarin Irak hukumetine devredilmesine iliskin notu uzerine Irak in egemenlik devrinin zirvede kararlastirilmadigi ancak bu devirin zirveyle bazi baglantilari oldugu bilinmektedir Ilk olarak beklenmedik bir sekilde gerceklesen egemenlik devri haberi zirve sirasinda kamuoyuna duyurulmustur BBC News in bildirdigine gore Irak Disisleri Bakani Hoshyar Zebari 28 Haziran da Istanbul da Blair ile bir kahvalti toplantisi sonrasinda yaptigi konusmada ulkesine yapilan egemenlik devrinin zirveyle denk getirilmek uzere erken bir sekilde gerceklestirilecegini yanlislikla aciklamistir Ayni gun ABD Ulusal Guvenlik Danismani Condoleezza Rice zirve sirasinda ABD Baskani Bush a su notu verdi Sayin Baskan Irak egemendir Mektup saat 10 26 da Irak saatiyle Paul Bremer tarafindan iletilmistir Condi Bush bu notun kenarina Ozgurluk hukum sursun yazdi Ardindan yaninda oturan Ingiliz Basbakani Tony Blair e donerek devirin gerceklestigini soyledi ve iki lider el sikisti Ayni gun Bush ve Blair ortak bir basin toplantisi duzenledi ve devir islemini memnuniyetle karsiladi Devir haberleri zirveyi arka planda birakti GoruslerIstanbul daki 2 gunluk NATO zirvesinin baslamasi serefine savas ucaklari zirve alani uzerinde duzen icinde ucuyor Uluslararasi medya basarili bir zirve beklentilerinin bilincli olarak dusuk tutuldugunu bildirdi cunku NATO liderleri Irak Savasi uzerinde tartisma cikarmaktan kacinmak istediler Bu nedenle Afganistan i istikrara kavusturma konusunda zaten belirlemis olduklari mutevazi hedeflere ulasmayi kabul ettiler ve Bush yonetiminin Arap dunyasinda modernizasyon ve demokrasiyi tesvik etme girisiminin sonuk bir versiyonunu desteklediler Gazete ayrica zirvenin Godot yu Beklerken gibi bir niteligi oldugunu belirtti Avrupa liderlerinin zaman kazanarak ne kriz yaratmadan ne de citleri onarmadan Kasim ayindaki Amerikan secimlerinin onlari Bush la ugrasma veya Irak i ve NATO yu daha da karisikliga surukleme seceneginden nasil kurtaracagi umuduyla Diger analizler ise daha elestirel bir yaklasim sergiledi Ozel bir durumun kabul edilmedigi veya ozellikle ilgili kararlarin alinmadigi NATO zirveleri olmustur Bir ornek 2004 yilindaki Istanbul NATO zirvesidir burada alinan onlemler basbakan ve devlet baskanlarinin bir araya gelmesini gerektirmemis ve medya varligi kabul edilen kararlara haklilik saglamamistir Bununla birlikte ABD ve diger hukumet yetkilileri zirvenin NATO nun geleneksel Kuzey Atlantik odak noktasinin otesinde olaganustu bir etki saglama ve kuresel olarak yeni zorluklarla basa cikmak icin guc planlamasina agresif bir vurgu yapma acisindan onemli oldugunu vurguladilar Zirvenin icerigi ne olursa olsun toplanti sembolik bir oneme sahipti Ilk olarak Kuzey Amerika ve Bati Avrupa devletlerinin liderleri ile Dogu Avrupa devletleri arasinda gerceklesen ilk NATO zirvesiydi ve Soguk Savas gerilimlerinin yillar sonra ayni ittifak icinde bir araya gelen devletleri bir araya getirdi Yeni uyelerin zirve sirasinda aldigi medya ilgisi NATO nun 26 uyesi arasinda amac algilanan tehditler ve gelecekteki sinirlar konusunda hala bir fikir birligi olup olmadigi konusunda kamu tartismalarini baslatti Bu durumun boyle olmadigi 2006 Riga Zirvesi ne dogru acikca ortaya cikti Ikinci olarak zirvenin Istanbul da duzenlenmesi NATO tarihindeki en dogu zirvesi yapmistir Turkiye nin stratejik onemli bir merkez olarak rolunun artan bir sekilde ortaya cikmasiyla Guney Kafkasya ve Ortadogu daki gerginlik ve catisma bolgelerine yakin konumu nedeniyle Turkiye nin rolu belirginlesti Zirvenin konumu NATO nun guvenlik endiselerinin Avrupa nin guneydogu kismina kaydigini gosterdi Doguya dogru kayarak ittifakin agirlik merkezi Soguk Savas donemindeki askeri NATO nun odaklandigi alanlardan cok farkli bolgelere dogru hareket etti NATO nun 2004 Istanbul zirvesi nukleer silahlar politikasi ve nukleer yayilma konusunda oldukca sessiz kalmistir Bu durum zirve oncesi diplomasi ve Soguk Savas sonrasi NATO zirvelerine ve Istanbul da devam eden gosterilere karsi celiski olusturmustur Haziran 2004 te zirveden kisa bir sure once NATO nukleer politika konusunda iki bilgi notu yayimlamistir Bu notlarda NATO icindeki gelismeler 2005 Nukleer Silahlarin Yayilmasinin Onlenmesi Antlasmasi Inceleme Konferansi na hazirlik surecinde olumlu bir sekilde sunulmustur Uygulamada Soguk Savas in sona ermesinden bu yana gercek anlamda herhangi bir degisiklik yapilmamistir 1994 teki ABD Nukleer Silah Politikasi Incelemesi nden bu yana Avrupa da konuslu olan ABD nukleer silahlarinin sayisi degismemistir ve 1960 lara uzanan Soguk Savas donemine ait nukleer paylasim duzenlemeleri yururlukte kalmistir Ayrica 1999 Stratejik Kavram belgesinden bu yana ittifakin nukleer politikasinda herhangi bir degisiklik yapilmamistir Ayrica bakinizWikimedia Commons ta 2004 Istanbul summit ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Nato zirveleri listesiKaynakca 27 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi F BONNART Istanbul summit NATO could find its new purpose in Iraq in 26 June 2004 1 20 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b NATO The Istanbul Declaration Our security in a new era 28 June 2004 2 9 Mayis 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Putin fails to win concessions from NATO Russia at the NATO summit cooperative rhetoric zero sum practice NATO in 1 2004 43 9 Mayis 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Mayis 2007 NATO Chairman s statement of the meeting of the Euro Atlantic Partnership Council at Summit level Istanbul Turkey 29 June 2004 3 9 Mayis 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde NATO Press Conference by NATO Secretary General Jaap de Hoop Scheffer and Leonid Kuchma President of Ukraine following the NATO Ukraine Commission 29 June 2004 4 9 Mayis 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c d e N BUTLER Deep Divisions over Iraq at NATO s Istanbul Summit in Disarmament Diplomacy 2004 78 5 20 Agustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b A YACKLEY Explosions in Turkey kill three in The Scotsman 25 June 2004 6 5 Eylul 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC NEWS Turkey foils Nato summit attack May 3 2004 17 Temmuz 2004 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mayis 2007 BBC NEWS Turkey boosts security after bomb June 25 2004 13 Agustos 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2007 BBC NEWS Blast on plane at Istanbul airport June 28 2004 3 Mart 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2007 a b CNN U S welcomes NATO pledge to train Iraqi troops 28 June 2004 7 18 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC NEWS Istanbul gears up for summit June 27 2004 29 Haziran 2004 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2007 China Daily Bombs explode in Turkey before Bush NATO summit 25 June 2006 8 25 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde S SACHS Afghan Asks NATO to Protect Officials Registering Voters in The New York Times 29 June 2004 9 11 Agustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC NEWS Nato summit sparks Turkish press debate June 30 2004 30 Haziran 2004 3 Temmuz 2004 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2007 Agence France Presse Some 40 detained in Turkish demo against upcoming NATO summit 16 June 2004 10 7 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde TURKISH AMERICAN BUSINESS ASSOCIATION Excerpts from Turkish media CNNTURK 27 June 2004 11 SEE EUROPE Anti NATO Protesters Gather From Around The World 21 June 2004 9 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mayis 2007 STOPUSA 26 29 June 2004 Demonstrations and Activities against the NATO Summit in Istanbul s d 9 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Mart 2010 Comite de Surveillance OTAN Initiative against the NATO summit in Istanbul 25 February 12 29 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde CNN Bush NATO focus on Iraq 28 June 13 11 Eylul 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b REUTERS Violence marks NATO summit in 28 June 2004 14 1 Mayis 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b P H GORDON amp Istanbul Summit An Alliance Waiting for November in 28 June 2004 15 Nisan 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mayis 2007 For an extensive list of all activities see NATO Documents webcasts amp multimedia 2004 15 16 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b X NATO s Istanbul summit Alliance under a cloud in 10 2004 5 10 Mayis 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mayis 2007 R NORTON TAYLOR NATO to send more troops to Afghanistan in 27 June 2004 23 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi NATO SFOR to be terminated at the end of the year June 29 2004 9 Mayis 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Mayis 2007 NATO Arab World in 2005 28 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mayis 2007 NATO Alliance to support Iraq with troop training June 29 2004 8 Mayis 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Mayis 2007 A D TSYGANOK NATO s Istanbul Summit and Problems of the Russia NATO Council in 13 2004 4 p 205 NATO Istanbul Cooperation Initiative June 28 2004 9 Mayis 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mayis 2007 9 Mayis 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mayis 2007 a b NATO NATO elevates Mediterranean Dialogue to a genuine partnership launches Istanbul Cooperation Initiative 29 June 2004 17 16 Eylul 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde WHITE HOUSE Fact Sheet The Istanbul Cooperation Initiative June 2004 18 1 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde NATO NATO enhances operational capabilities June 29 2004 9 Mayis 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Mayis 2007 NATO Heads of State and Government strengthen NATO s anti terrorism efforts 29 June 2004 19 9 Mayis 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC NEWS How Iraq handover slipped out June 28 2004 28 Haziran 2004 22 Temmuz 2004 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2007 a b WHITE HOUSE President Bush Discusses Early Transfer of Iraqi Sovereignty 28 June 2004 20 25 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mayis 2007 CNN Bush Iraqis have their country back June 28 2004 CNN 22 Mart 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mayis 2007 D MILES Istanbul Summit Marks Milestones for NATO June 28 2004 11 Mayis 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2007 K KAMP Why This Summit No Vital Issue Awaits NATO Leaders in Latvia 19 June 2006 21 olu kirik baglanti J DUFOURCQ Introduction in After Istanbul A Preliminary Assessment 2004 pp 12 17 22 27 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis baglantilarNATO Istanbul Zirvesi web sitesi Ingilizce