Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
28-29 Nisan Olayları, Demokrat Parti (DP) tarafından hazırlanan ve 27 Nisan 1960 tarihinde Mecliste büyük çoğunlukla kabul edilen Tahkikat Komisyonu'nu protesto etmek amacıyla 28 Nisan 1960’da İstanbul, 29 Nisan 1960’da ise Ankara'da üniversite öğrencileri tarafından yapılan üniversitelerde öğretim görevlisi olarak çalışan akademisyenlerin de desteklediği gösteriler. Polislerin olaya müdahale etmesiyle 2 öğrenci polis ateşi sonrası ölmüş, 100 civarı öğrenci yaralanmış, aralarında İstanbul Üniversitesi rektörü Sıddık Sami Onar da olmak üzere akademisyenler polis tarafından tartaklanmıştır. İstanbul'da emniyet güçleri ve vali; öğrencileri dağıtmak için takviye maksadıyla ordu birliklerini çağırmış, fakat askerlerle öğrenciler arasında arbede çıkmamış, bölgeye gelen askerler öğrencilere müdahale etmemiştir. Hatta, polisin gözaltına alıp askere teslim ettiği öğrenciler, askerler tarafından serbest bırakılmıştır. Gösterilerden yaklaşık bir ay sonra, Millî Birlik Komitesi emir komuta zinciri dışında gerçekleştirdiği askeri müdahale ile DP iktidarını devirmiştir.
Arka plan
Demokrat Parti'nin 1959 yılı sonrası izlediği politikalar ekonomik ve siyasi olarak sıkıntılar yaratmaya başladı. Ortaya çıkan bu sıkıntılar ve yapısal bozulmalar; siyasi liderler ve askeri hiyerarşi arasında yeni sorunlar ortaya çıkarttı, üniversite öğrencileri ve aydın çevreleri de rahatsız etti. Bu rahatsızlık ve sorunların yaşandığı sıralarda, 27 Nisan 1960 tarihinde, Adnan Menderes'in yönetimindeki Demokrat Parti; Tahkikat Komisyonu'nu yasalaştırmak için oylama yaptırmaya karar verdi. Demokrat Parti içindeki çeşitli milletvekillerinin ve CHP milletvekillerinin red oyu vermesine rağmen, yapılan oylama sonucu Tahkikat Komisyonu kanunu 28 Nisan 1960'da kanunlaştı. Kanunun yasalaşması ile gergin olan siyasi atmosfer daha da çok gerildi, Türk Silahlı Kuvvetleri içinde bulunan iktidar karşıtı olan alt rütbeli subayların oluşturduğu Milli Birlik Komitesi darbe yapma konusunda daha kararlı hale geldi, üniversite öğrencileri ise mevcut iktidarın çıkarttığı ''baskıcı'' kanunlara karşı protesto gösterilerini arttırdı.
Olaylar
28 Nisan 1960'ta, Demokrat Parti iktidarının baskıcı uygulamalarını ve Tahkikat Komisyonu'nu protesto etmek amacıyla, üniversite öğrencileri İstanbul Üniversitesi'nin merkez binasında toplandı. Toplanan öğrenciler “Kahrolsun diktatörler!”, “Hürriyet isteriz!” sloganları atmaktaydı. Bunun üzerine, emniyet güçleri protesto yapan öğrencileri çembere aldı ve öğrencileri dağıtmak için ateş açtı. Açılan ateş sonucu İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi öğrencisi Turan Emeksiz vurularak öldü. Bölgede bulunan diğer öğrenciler de polis tarafından dövüldü, arabalarla yerlerde sürüklendi. Olaylara müdahale etmek isteyen akademisyenler ve polislerden kampüsü terk etmesini isteyen İstanbul Üniversitesi rektörü Onar, polisler tarafından tartaklandı. Üniversitenin bahçesinde başlayan olaylar Beyazıt Meydanı'na da yayıldı. Polis ve öğrenciler arasındaki kargaşanın çığırından çıkmasıyla, takviye amaçlı olarak ordu birlikleri meydana çağrıldı. Askerleri gören öğrenciler ''Türk ordusu çok yaşa'', ''ordu ile beraberiz'' sloganları atmaya başladı. Bunun üzerine askerler ve bölgede bulunan öğrenciler birbirleriyle sarıldı, asker ve öğrenciler arasında arbede yaşanmadı. Hatta; polisler tarafından tutuklanıp, Davut Paşa Kışlası'na götürülmek üzere askerlere verilen üniversite öğrencileri, askerler tarafından kışlaya götürülmeden serbest bırakılmıştır. Sadece 40 öğrenci kışlaya götürülmüş, onlarla da kışlada bulunan askerler futbol maçı yapmıştır. 28 Nisan günü yaşananlar, Kanlı Perşembe olarak da adlandırılmaktadır. Yaşanan olaylar nedeniyle, İstanbul Üniversitesi 15 gün boyunca kapatıldı. İstanbul'da gece sokağa çıkmak yasaklandı, sıkıyönetim ilan edildi, gazetelere de yayın yasağı getirildi. Ertesi gün, 29 Nisan'da, öğrenciler protestolarına devam ettiler. 30 Nisan günü Sultanahmet Meydanı'nda toplananlar arasında bulunan İstanbul Erkek Lisesi öğrencisi Nedim Özpolat adlı öğrenci polis ateşi sonrası öldü.
İstanbul'da 28 Nisan'da başlayan protestolar, 29 Nisan'da Ankara'ya da yansıdı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde öğrenciler tarafında iktidar aleyhine protestolar yapıldı. Öğrenciler ve polis kuvvetleri arasında arbede çıktı. Güvenlik güçleri Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde bulunan öğrencilere ateş açtı ve yaşananlar sebebiyle Ankara'da da sıkıyönetim ilan edildi.
Bu olaylardan tam bir hafta sonra, Ankara Kızılay'da ilk Türk sivil itaatsizlik eylemi olan 555K protestoları gerçekleşmiştir.
28-29 Nisan Olayları, o güne kadar görülen en önemli ve en büyük öğrenci protestosudur. Olaylarda yaşananlar, 27 Mayıs Darbesi'nin erkene alınmasında etkili olmuştur.
Kaynakça
- ^ a b c d e "Demirkırat Belgeseli 7. Bölüm | İsyan | 32.Gün Arşivi". Demokrat Parti'ye karşı halk isyanı. 32. Gün Arşivi. 20 Nisan 2017. 1 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Eylül 2020.
- ^ a b c d e Sefa Salih AYDEMİR (2016). . International Journal Of Eurasian Education And Culture. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2020.
- ^ a b c d "1960 darbesine giden yolun kilometre taşı öğrenci eylemleri oldu". Başbakan Adnan Menderes ve arkadaşlarının idamıyla neticelenen 27 Mayıs askeri darbesine giden süreçte, 28-29 Nisan'da başlayıp "555K" koduyla devam eden öğrenci olayları, darbenin en önemli gerekçeleri arasında yer aldı. Anadolu Ajansı. 23 Mayıs 2018. 14 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Eylül 2020.
- ^ a b Çelik, Aziz (28 Nisan 2016). Birgün. 10 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2020.
- ^ a b c Osmançavuşoğlu, Raşit (28 Nisan 2019). "28 Nisan 1960 üniversite öğrenci olayları". Cumhuriyet Gazetesi. 10 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Eylül 2020.
- ^ . 1960 - İstanbul Üniversitesi'nde çıkan olaylarda, Orman Fakültesi öğrencisi Turan Emeksiz öldü. İstanbul ve Ankara'da sıkıyönetim ilan edildi. CNN Türk. 25 Nisan 2009. 30 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2020.
- ^ Tarihi değiştiren fotoğraflar! 18 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., gazetevatan.com, 18/03/2015
- ^ Güngör, Hakan (5 Mayıs 2019). . 59 yıl önce Mülkiyeliler Birliği Lokalinde bir grup gencin planladığı eylem, Türkiye demokrasi tarihinin ilk ve en önemli öğrenci eylemlerinden oldu. Evrensel. 20 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2020.
- ^ Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition, The military coup of 1960.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
28 29 Nisan Olaylari Demokrat Parti DP tarafindan hazirlanan ve 27 Nisan 1960 tarihinde Mecliste buyuk cogunlukla kabul edilen Tahkikat Komisyonu nu protesto etmek amaciyla 28 Nisan 1960 da Istanbul 29 Nisan 1960 da ise Ankara da universite ogrencileri tarafindan yapilan universitelerde ogretim gorevlisi olarak calisan akademisyenlerin de destekledigi gosteriler Polislerin olaya mudahale etmesiyle 2 ogrenci polis atesi sonrasi olmus 100 civari ogrenci yaralanmis aralarinda Istanbul Universitesi rektoru Siddik Sami Onar da olmak uzere akademisyenler polis tarafindan tartaklanmistir Istanbul da emniyet gucleri ve vali ogrencileri dagitmak icin takviye maksadiyla ordu birliklerini cagirmis fakat askerlerle ogrenciler arasinda arbede cikmamis bolgeye gelen askerler ogrencilere mudahale etmemistir Hatta polisin gozaltina alip askere teslim ettigi ogrenciler askerler tarafindan serbest birakilmistir Gosterilerden yaklasik bir ay sonra Milli Birlik Komitesi emir komuta zinciri disinda gerceklestirdigi askeri mudahale ile DP iktidarini devirmistir Arka planDemokrat Parti nin 1959 yili sonrasi izledigi politikalar ekonomik ve siyasi olarak sikintilar yaratmaya basladi Ortaya cikan bu sikintilar ve yapisal bozulmalar siyasi liderler ve askeri hiyerarsi arasinda yeni sorunlar ortaya cikartti universite ogrencileri ve aydin cevreleri de rahatsiz etti Bu rahatsizlik ve sorunlarin yasandigi siralarda 27 Nisan 1960 tarihinde Adnan Menderes in yonetimindeki Demokrat Parti Tahkikat Komisyonu nu yasalastirmak icin oylama yaptirmaya karar verdi Demokrat Parti icindeki cesitli milletvekillerinin ve CHP milletvekillerinin red oyu vermesine ragmen yapilan oylama sonucu Tahkikat Komisyonu kanunu 28 Nisan 1960 da kanunlasti Kanunun yasalasmasi ile gergin olan siyasi atmosfer daha da cok gerildi Turk Silahli Kuvvetleri icinde bulunan iktidar karsiti olan alt rutbeli subaylarin olusturdugu Milli Birlik Komitesi darbe yapma konusunda daha kararli hale geldi universite ogrencileri ise mevcut iktidarin cikarttigi baskici kanunlara karsi protesto gosterilerini arttirdi Olaylar28 Nisan 1960 ta Demokrat Parti iktidarinin baskici uygulamalarini ve Tahkikat Komisyonu nu protesto etmek amaciyla universite ogrencileri Istanbul Universitesi nin merkez binasinda toplandi Toplanan ogrenciler Kahrolsun diktatorler Hurriyet isteriz sloganlari atmaktaydi Bunun uzerine emniyet gucleri protesto yapan ogrencileri cembere aldi ve ogrencileri dagitmak icin ates acti Acilan ates sonucu Istanbul Universitesi Orman Fakultesi ogrencisi Turan Emeksiz vurularak oldu Bolgede bulunan diger ogrenciler de polis tarafindan dovuldu arabalarla yerlerde suruklendi Olaylara mudahale etmek isteyen akademisyenler ve polislerden kampusu terk etmesini isteyen Istanbul Universitesi rektoru Onar polisler tarafindan tartaklandi Universitenin bahcesinde baslayan olaylar Beyazit Meydani na da yayildi Polis ve ogrenciler arasindaki kargasanin cigirindan cikmasiyla takviye amacli olarak ordu birlikleri meydana cagrildi Askerleri goren ogrenciler Turk ordusu cok yasa ordu ile beraberiz sloganlari atmaya basladi Bunun uzerine askerler ve bolgede bulunan ogrenciler birbirleriyle sarildi asker ve ogrenciler arasinda arbede yasanmadi Hatta polisler tarafindan tutuklanip Davut Pasa Kislasi na goturulmek uzere askerlere verilen universite ogrencileri askerler tarafindan kislaya goturulmeden serbest birakilmistir Sadece 40 ogrenci kislaya goturulmus onlarla da kislada bulunan askerler futbol maci yapmistir 28 Nisan gunu yasananlar Kanli Persembe olarak da adlandirilmaktadir Yasanan olaylar nedeniyle Istanbul Universitesi 15 gun boyunca kapatildi Istanbul da gece sokaga cikmak yasaklandi sikiyonetim ilan edildi gazetelere de yayin yasagi getirildi Ertesi gun 29 Nisan da ogrenciler protestolarina devam ettiler 30 Nisan gunu Sultanahmet Meydani nda toplananlar arasinda bulunan Istanbul Erkek Lisesi ogrencisi Nedim Ozpolat adli ogrenci polis atesi sonrasi oldu Istanbul da 28 Nisan da baslayan protestolar 29 Nisan da Ankara ya da yansidi Ankara Universitesi Hukuk Fakultesi nde ogrenciler tarafinda iktidar aleyhine protestolar yapildi Ogrenciler ve polis kuvvetleri arasinda arbede cikti Guvenlik gucleri Siyasal Bilgiler Fakultesi nde bulunan ogrencilere ates acti ve yasananlar sebebiyle Ankara da da sikiyonetim ilan edildi Bu olaylardan tam bir hafta sonra Ankara Kizilay da ilk Turk sivil itaatsizlik eylemi olan 555K protestolari gerceklesmistir 28 29 Nisan Olaylari o gune kadar gorulen en onemli ve en buyuk ogrenci protestosudur Olaylarda yasananlar 27 Mayis Darbesi nin erkene alinmasinda etkili olmustur Kaynakca a b c d e Demirkirat Belgeseli 7 Bolum Isyan 32 Gun Arsivi Demokrat Parti ye karsi halk isyani 32 Gun Arsivi 20 Nisan 2017 1 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Eylul 2020 a b c d e Sefa Salih AYDEMIR 2016 International Journal Of Eurasian Education And Culture 26 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Eylul 2020 a b c d 1960 darbesine giden yolun kilometre tasi ogrenci eylemleri oldu Basbakan Adnan Menderes ve arkadaslarinin idamiyla neticelenen 27 Mayis askeri darbesine giden surecte 28 29 Nisan da baslayip 555K koduyla devam eden ogrenci olaylari darbenin en onemli gerekceleri arasinda yer aldi Anadolu Ajansi 23 Mayis 2018 14 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Eylul 2020 a b Celik Aziz 28 Nisan 2016 Birgun 10 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Eylul 2020 a b c Osmancavusoglu Rasit 28 Nisan 2019 28 Nisan 1960 universite ogrenci olaylari Cumhuriyet Gazetesi 10 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Eylul 2020 1960 Istanbul Universitesi nde cikan olaylarda Orman Fakultesi ogrencisi Turan Emeksiz oldu Istanbul ve Ankara da sikiyonetim ilan edildi CNN Turk 25 Nisan 2009 30 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Eylul 2020 Tarihi degistiren fotograflar 18 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde gazetevatan com 18 03 2015 Gungor Hakan 5 Mayis 2019 59 yil once Mulkiyeliler Birligi Lokalinde bir grup gencin planladigi eylem Turkiye demokrasi tarihinin ilk ve en onemli ogrenci eylemlerinden oldu Evrensel 20 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Eylul 2020 Encyclopaedia Britannica Fifteenth Edition The military coup of 1960