Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ağrı Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde Yukarı Murat-Van Bölümü'nde bulunan bir ildir. Adını kısmen sınırları içerisinde bulunan Ağrı Dağı'ndan almıştır. 1834 yılında bucak, 1869 yılında ilçe olan Ağrı, 1927 yılında il olmuştur. İlin doğusunda İran, kuzeyinde Kars, kuzeybatısında Erzurum, güneybatısında Muş ve Bitlis, güneyinde Van ve kuzeydoğusunda Iğdır bulunmaktadır.
| Ağrı | |
|---|---|
 | |
 Ağrı'nın Türkiye'deki konumu | |
Koordinatlar: 39°43′7.3″K 43°3′7.6″D / 39.718694°K 43.052111°D | |
| Ülke | Türkiye |
| Bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Alt idari birimler | |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Hazal Aras (DEM Parti) |
| • Vali | Mustafa Koç |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 11.099 km² |
| Nüfus | 549.435 |
| Zaman dilimi | (TRS) |
| Alan kodu | (+90) 472 |
| Plaka kodu | 04 |
Resmî site Ağrı Valiliği | |
İlin nüfusu 524.644'tür. Bu nüfusun %60,58'i şehirlerde yaşamaktadır (2021 sonu). Yüzölçümü 11.099 km2'dir, km2'ye 47 kişi düşmektedir. İl merkezi Ağrı'nın denizden yüksekliği: 1630 m.'dir. Rakımı en yüksek ilçesi Diyadin'dir (1933 m).
2021 yılında TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 8 ilçe, 12 belediye, bu belediyelerde 100 mahalle ve ayrıca 563 köy vardır.
Tarihçe
Orta Asya'dan gelen kavimlerin Anadolu'ya girişleri sırasında Ağrı, bir geçiş oluşturmuş, dolayısıyla birçok medeniyete sahne olmuştur. Ancak bu medeniyetler Ağrı'yı bir giriş kapısı olarak gördüklerinden burada çok köklü bir uygarlık oluşturamamışlardır.
Bölgede egemenlik kurdukları sanılan Hititler'in güçlerini yitirmeleri üzerine, MÖ 1340 - MÖ 1200 tarihleri arasında Hurriler bölgeye yerleşmişlerdir. Hurriler krallık merkezi olan Urfa'dan uzak olan Ağrı'yı ellerinde tutamamışlardır.
En köklü uygarlığı Urartular oluşturmuştur. Urartu'nun Van Gölü'nün kuzey ve kuzeydoğusundaki ülkeler üzerine, döneminde (MÖ 825 - MÖ 810) seferlere başlamış, döneminde (MÖ 810 - MÖ 786) ise bu akınlar daha da ağırlık kazanmıştır. Kuzeye ve kuzeydoğuya giden yollar üzerinde inşa edilen kaleler, buraya yapılan seferlerin önceden planlandığını göstermektedir. Ağrı Dağı'nın yamaçlarında, Karakoyunlu ve Taşburun köylerinin arasında ele geçen bir Urartu yazıtı Kral Menua'nın bu bölgedeki egemenliğinin kesin kanıtıdır.
MÖ 712 yıllarında Kızılırmak boylarına kadar uzanan Kimmerler, Ağrı'da geçici de olsa bir hakimiyet kurmuşlardır. Medler (MÖ 708 - MÖ 555) Asur Devleti'nin yıkılması ile birlikte bir yayılma sürecine girmiş, bunun sonucu olarak da Ağrı ve çevresini topraklarına katmışlardır.
Medler'in yıkılması ile birlikte Persler; Büyük İskender'in Pers Kralı 'u MÖ 331'de yenerek Anadolu'yu ele geçirdiği zamana kadar yaklaşık iki yüzyıl kadar bölgede yaşamışlardır. Büyük İskender'in ölümü üzerine oluşan boşluktan faydalanan bölgeyi ele geçirmişlerdir.
Murat Nehri ve Doğubayazıt çevrelerine kısa sürede yerleşmişlerdir. Daha sonraları ve , Ağrı ve çevresine hakim olmuştur.
Bölge, Halife Osman zamanında İslam orduları tarafından fethedilmiştir. 872 yılına değin Abbasiler'in kontrolü altında kalan Ağrı, daha sonra Bizans'ın kontrolüne geçmiştir.
1071 Malazgirt Meydan Muharebesi sonrası bölgeye Türk boyları gelmeye başlamıştır. Ağrı, yüzyıla yakın bir süre 'nin sınırları içine girmiştir. 1027 - 1225 yılları arasında Ani , 1239'da Cengizliler, 1256 - 1358 yılları arasında İlhanlılar ve Ağrı'da hüküm sürmüşlerdir. İlhanlılar bazen kurultaylarını Ağrı Dağı'nda yapmış, Anadolu ve İran'ı buradan yönetmişlerdir. 1393'te Türk kağanı Temir Küreğen, Ağrı bölgesini ele geçirmiştir. 1405 - 1468 tarihleri arasında Ağrı, Karakoyunlu toprakları içinde yer almış, Karakoyunlular yıkılınca Ağrı Akkoyunlular'ın egemenliğine geçmiştir. Ağrı, 1514'te yapılan Çaldıran Muharebesi sonrası Yavuz Sultan Selim tarafından Osmanlı topraklarına katılmıştır.
Osmanlı döneminde Şorbulak olarak anılan ilin adı, Ermeniler zamanında Karakilise olarak değiştirilmiştir. Kâzım Karabekir Paşa zamanında ise Karakilise ismi değiştirilerek Karaköse diye adlandırılmıştır.
Nuh Tufanı ile ilgisinden dolayı Tevrat'ta adı geçen Ararat Dağı ve ülkesinin, Ağrı ve çevresinin olduğu sanılması dolayısıyla Ağrı'ya batılılar tarafından Ararat da denilmektedir. 5165 m. yüksekliğiyle Türkiye'nin en büyük dağı olan Ağrı Dağı da il sınırlarındadır.
Nüfus
Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri)
Ağrı ili nüfusu: 511.238'dir. Bu nüfusun %61,6'sı şehirlerde yaşamaktadır (2023 sonu). İlin yüzölçümü 11.099 km2'dir. İlde km2'ye 46 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 91, Patnos'da 81'dir.) İlde yıllık nüfus% 0,12 oranında azalmıştır. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler Merkez (% 3,27), Diyadin (-% 1,79)
06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 8 İlçe, 12 belediye, bu belediyelerde 100 mahalle ve ayrıca 563 köy vardır.
| 2023 yılı sonunda Ağrı ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri | ||||||||||||
| İlçe | Nüfus 2022 | Nüfus 2023 | Fark | Nüfus Artışı % | Belediye Sayısı | Mahalle Sayısı | Köy Sayısı | Köy Nüfusu | Şehir nüfusu | Şehirde oturan % | Alanı km2 | km2'ye düşen kişi |
| Diyadin | 38.369 | 37.687 | -682 | -1,79 | 1 | 7 | 62 | 18.318 | 19.369 | 51,39 | 1351 | 28 |
| Doğubayazıt | 116.493 | 114.727 | -1.766 | -1,53 | 1 | 14 | 85 | 36.201 | 78.526 | 68,45 | 2250 | 51 |
| Eleşkirt | 30.288 | 30.103 | -185 | -0,61 | 4 | 20 | 55 | 14.368 | 15.735 | 52,27 | 1307 | 23 |
| Hamur | 16.152 | 16.097 | -55 | -0,34 | 1 | 4 | 46 | 13.052 | 3.045 | 18,92 | 873 | 18 |
| Merkez | 148.765 | 153.709 | 4.944 | 3,27 | 1 | 18 | 106 | 28.411 | 125.298 | 81,52 | 1695 | 91 |
| Patnos | 114.081 | 112.515 | -1.566 | -1,38 | 2 | 28 | 92 | 49.596 | 62.919 | 55,92 | 1394 | 81 |
| Taşlıçay | 18.614 | 18.781 | 167 | 0,89 | 1 | 4 | 37 | 12.205 | 6.576 | 35,01 | 822 | 23 |
| Tutak | 27.864 | 27.619 | -245 | -0,88 | 1 | 5 | 80 | 20.277 | 7.342 | 26,58 | 1407 | 20 |
| Ağrı | 510.626 | 511.238 | 612 | 0,12 | 12 | 100 | 563 | 192.428 | 318.810 | 62,36 | 11099 | 46 |
İlin yıllara göre nüfusları
| Ağrı il nüfus bilgileri | ||||
|---|---|---|---|---|
| Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir - Kır |
| 1927 | 104.586 | 56 | %14 14.442 90.144 %86 | |
| 1935 | 107.206 | 56 | %3  | %12 12.504 94.702 %88 |
| 1940 | 121.477 | 56 | %13 | %15 17.631 103.846 %85 |
| 1945 | 133.504 | 56 | %10 | %15 19.503 114.001 %85 |
| 1950 | 155.455 | 55 | %16 | %14 21.209 134.246 %86 |
| 1955 | 181.348 | 56 | %17 | %18 33.373 147.975 %82 |
| 1960 | 215.118 | 55 | %19 | %19 41.320 173.798 %81 |
| 1965 | 246.961 | 56 | %15 | %22 53.420 193.541 %78 |
| 1970 | 290.311 | 51 | %18 | %25 72.573 217.738 %75 |
| 1975 | 330.201 | 48 | %14 | %28 92.386 237.815 %72 |
| 1980 | 368.009 | 45 | %11 | %29 108.414 259.595 %71 |
| 1985 | 421.131 | 45 | %14 | %34 141.852 279.279 %66 |
| 1990 | 437.093 | 43 | %4 | %36 158.758 278.335 %64 |
| 2000 | 528.744 | 40 | %21 | %48 252.309 276.435 %52 |
| 2007 | 530.879 | 39 | %0 | %53 282.361 248.518 %47 |
| 2008 | 532.180 | 39 | %0 | %50 265.714 266.466 %50 |
| 2009 | 537.665 | 39 | %1 | %50 269.147 268.518 %50 |
| 2010 | 542.022 | 38 | %1 | %51 275.785 266.237 %49 |
| 2011 | 555.479 | 38 | %2 | %52 290.904 264.575 %48 |
| 2012 | 552.404 | 38 | %1  | %53 292.525 259.879 %47 |
| 2013 | 551.177 | 38 | %0 | %53 294.705 256.472 %47 |
| 2014 | 549.435 | 39 | %0 | %55 299.628 249.807 %45 |
| 2015 | 547.210 | 39 | %0 | %56 306.352 240.858 %44 |
| 2016 | 542.255 | 39 | %1 | %56 305.406 236.849 %44 |
| 2017 | 536.285 | 39 | %1 | %57 305.531 230.754 %43 |
| 2018 | 539.657 | 40 | %1 | %56 304.543 235.114 %44 |
| 2019 | 536.199 | 41 | %1 | %57 307.539 228.660 %43 |
| 2020 | 535.435 | 42 | %0 | %58 310.896 224.539 %42 |
| 2021 | 524.644 | 43 | %2 | %59 309.256 215.388 %41 |
| 2022 | 510.626 | 43 | %3 | %59 309.256 215.388 %41 |
Konum
| Konum Bilgileri | ||||||
| İlçe | Kuruluş Yılı | Önceden bağlı olduğu ilçe | Alanı km² | Rakım mt. | Merkeze Uzaklık km | Ulaşan Yollar |
| Ağrı Merkez | 1.695 | 1.630 |  / -31,  -07 | |||
| Diyadin | Cumh.önce | 1.351 | 1.933 | 59 | / -32=> | |
| Doğubayazıt | Cumh.önce | 2.250 | 1.594 | 94 | / -33,  / -02 | |
| Eleşkirt | Cumh.önce | 1.307 | 1.810 | 33 | / -31 | |
| Hamur | 1958 | Merkez | 873 | 1.690 | 14 | -08 |
| Patnos | 1936 | Malazgirt | 1.394 | 1.639 | 79 | -08=> -02 |
| Taşlıçay | 1954 | Diyadin | 822 | 1.762 | 31 | / -32 |
| Tutak | Cumh.önce | 1.407 | 1.567 | 40 | -08,  -03 | |
| AĞRI | Cumh.önce | 11.099 | ||||
Kültürel ve doğal zenginlikler
- Ahmed-i Hani Türbesi: Ahmed-i Hani 'nin türbesi İshak Paşa Sarayı'nın yanındadır. Ahmed-i Hani 17. yüzyılda yaşamış Kürt şair ve filozofudur. Türbesi her yıl birçok insan tarafından ziyaret edilir.
Yönetim
İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclisleri oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.
İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)
İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.
Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.
Ağrı Valisi, 1976-Kozan doğumlu Mustafa KOÇ’dur. Ağustos 2023/376 sayılı kararla Niğde Valisi iken atanmıştır.
Ağrı Belediye Başkanı, 1975 Ağrı doğumlu Hazal Aras (DEM Parti), 31 Mart 2024 seçimlerinde %51,06 oy oranıyla seçilmiştir.
2024 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Ağrı İl Genel Meclisi üye sayısı, 20 DEM Parti, 8 AK Parti ve 1 Y.Refah olmak üzere 29’dur. Ağrı Belediye meclisi ise 21 DEM Parti ve 10 AK Parti olmak üzere 31 üyeden oluşur.
2023 Türkiye genel seçimleri sonucuna göre Ağrı'nın Türkiye Büyük Millet Meclisi'ndeki üyelerinin siyasi partilere dağılımı: 3 Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi ile 1 AK Parti'dir
Eğitim
- Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi
-
![image]()
Amerikalı ressam Edward Hickse ait bir tablo. Bu tabloda Nuh Tufanı tasvir edilmiştir. -
![image]()
İshakpaşa Sarayı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Güncel Nüfus Değerleriisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ "TUAS | Ağrı". 17 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ekim 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2024.
- ^ . 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g h
- "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Ağrı Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Ağrı Nüfusu". nufusune.com.
- "Ağrı Nüfusu". nufusubu.com.
- ^ İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
- ^ Milli Savunma Bakanlığı-Harita Genel Komutanlığı
- ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
- ^ "AHMEDİ HANİ TÜRBESİ | Kültür Portalı". 17 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ekim 2022.
- ^ . 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2020.
- ^ (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mayıs 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mayıs 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Şubat 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mayıs 2024.
- ^ https://www.ysk.gov.tr/doc/karar/dosya/45639002/2023-1255.pdf []
- ^ TFF, TBF, TVF, THF
Dış bağlantılar
Ağrı (il) hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Commons'ta dosyalar |
 | Vikikaynak'ta belgeler |
- Ağrı Valiliği 6 Aralık 2000 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ağrı İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü 30 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Agri Turkiye nin Dogu Anadolu Bolgesi nde Yukari Murat Van Bolumu nde bulunan bir ildir Adini kismen sinirlari icerisinde bulunan Agri Dagi ndan almistir 1834 yilinda bucak 1869 yilinda ilce olan Agri 1927 yilinda il olmustur Ilin dogusunda Iran kuzeyinde Kars kuzeybatisinda Erzurum guneybatisinda Mus ve Bitlis guneyinde Van ve kuzeydogusunda Igdir bulunmaktadir AgriilAgri nin Turkiye deki konumuKoordinatlar 39 43 7 3 K 43 3 7 6 D 39 718694 K 43 052111 D 39 718694 43 052111UlkeTurkiyeBolgeDogu Anadolu BolgesiAlt idari birimler8 Ilce AgriDiyadinDogubayazitEleskirtHamurPatnosTaslicayTutakIdare Belediye BaskaniHazal Aras DEM Parti ValiMustafa KocYuzolcumu Toplam11 099 km Nufus549 435Zaman dilimiUTC 03 00 TRS Alan kodu 90 472Plaka kodu04Resmi site Agri Belediyesi Agri Valiligi Ilin nufusu 524 644 tur Bu nufusun 60 58 i sehirlerde yasamaktadir 2021 sonu Yuzolcumu 11 099 km2 dir km2 ye 47 kisi dusmektedir Il merkezi Agri nin denizden yuksekligi 1630 m dir Rakimi en yuksek ilcesi Diyadin dir 1933 m 2021 yilinda TUIK verilerine gore merkez ilceyle beraber 8 ilce 12 belediye bu belediyelerde 100 mahalle ve ayrica 563 koy vardir TarihceOrta Asya dan gelen kavimlerin Anadolu ya girisleri sirasinda Agri bir gecis olusturmus dolayisiyla bircok medeniyete sahne olmustur Ancak bu medeniyetler Agri yi bir giris kapisi olarak gorduklerinden burada cok koklu bir uygarlik olusturamamislardir Bolgede egemenlik kurduklari sanilan Hititler in guclerini yitirmeleri uzerine MO 1340 MO 1200 tarihleri arasinda Hurriler bolgeye yerlesmislerdir Hurriler krallik merkezi olan Urfa dan uzak olan Agri yi ellerinde tutamamislardir En koklu uygarligi Urartular olusturmustur Urartu nun Van Golu nun kuzey ve kuzeydogusundaki ulkeler uzerine doneminde MO 825 MO 810 seferlere baslamis doneminde MO 810 MO 786 ise bu akinlar daha da agirlik kazanmistir Kuzeye ve kuzeydoguya giden yollar uzerinde insa edilen kaleler buraya yapilan seferlerin onceden planlandigini gostermektedir Agri Dagi nin yamaclarinda Karakoyunlu ve Tasburun koylerinin arasinda ele gecen bir Urartu yaziti Kral Menua nin bu bolgedeki egemenliginin kesin kanitidir MO 712 yillarinda Kizilirmak boylarina kadar uzanan Kimmerler Agri da gecici de olsa bir hakimiyet kurmuslardir Medler MO 708 MO 555 Asur Devleti nin yikilmasi ile birlikte bir yayilma surecine girmis bunun sonucu olarak da Agri ve cevresini topraklarina katmislardir Medler in yikilmasi ile birlikte Persler Buyuk Iskender in Pers Krali u MO 331 de yenerek Anadolu yu ele gecirdigi zamana kadar yaklasik iki yuzyil kadar bolgede yasamislardir Buyuk Iskender in olumu uzerine olusan bosluktan faydalanan bolgeyi ele gecirmislerdir Murat Nehri ve Dogubayazit cevrelerine kisa surede yerlesmislerdir Daha sonralari ve Agri ve cevresine hakim olmustur Bolge Halife Osman zamaninda Islam ordulari tarafindan fethedilmistir 872 yilina degin Abbasiler in kontrolu altinda kalan Agri daha sonra Bizans in kontrolune gecmistir 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi sonrasi bolgeye Turk boylari gelmeye baslamistir Agri yuzyila yakin bir sure nin sinirlari icine girmistir 1027 1225 yillari arasinda Ani 1239 da Cengizliler 1256 1358 yillari arasinda Ilhanlilar ve Agri da hukum surmuslerdir Ilhanlilar bazen kurultaylarini Agri Dagi nda yapmis Anadolu ve Iran i buradan yonetmislerdir 1393 te Turk kagani Temir Kuregen Agri bolgesini ele gecirmistir 1405 1468 tarihleri arasinda Agri Karakoyunlu topraklari icinde yer almis Karakoyunlular yikilinca Agri Akkoyunlular in egemenligine gecmistir Agri 1514 te yapilan Caldiran Muharebesi sonrasi Yavuz Sultan Selim tarafindan Osmanli topraklarina katilmistir Osmanli doneminde Sorbulak olarak anilan ilin adi Ermeniler zamaninda Karakilise olarak degistirilmistir Kazim Karabekir Pasa zamaninda ise Karakilise ismi degistirilerek Karakose diye adlandirilmistir Nuh Tufani ile ilgisinden dolayi Tevrat ta adi gecen Ararat Dagi ve ulkesinin Agri ve cevresinin oldugu sanilmasi dolayisiyla Agri ya batililar tarafindan Ararat da denilmektedir 5165 m yuksekligiyle Turkiye nin en buyuk dagi olan Agri Dagi da il sinirlarindadir NufusGuncel Nufus Degerleri TUIK 6 Subat 2024 verileri Agri ili nufusu 511 238 dir Bu nufusun 61 6 si sehirlerde yasamaktadir 2023 sonu Ilin yuzolcumu 11 099 km2 dir Ilde km2 ye 46 kisi dusmektedir Bu sayi merkez ilcede 91 Patnos da 81 dir Ilde yillik nufus 0 12 oraninda azalmistir Nufus artis orani en yuksek ve en dusuk ilceler Merkez 3 27 Diyadin 1 79 06 Subat 2024 TUIK verilerine gore merkez ilceyle beraber 8 Ilce 12 belediye bu belediyelerde 100 mahalle ve ayrica 563 koy vardir 2023 yili sonunda Agri ili ve ilcelerinin yerlesim yeri ve nufusla ilgili sayisal bilgileriIlce Nufus 2022 Nufus 2023 Fark Nufus Artisi Belediye Sayisi Mahalle Sayisi Koy Sayisi Koy Nufusu Sehir nufusu Sehirde oturan Alani km2 km2 ye dusen kisiDiyadin 38 369 37 687 682 1 79 1 7 62 18 318 19 369 51 39 1351 28Dogubayazit 116 493 114 727 1 766 1 53 1 14 85 36 201 78 526 68 45 2250 51Eleskirt 30 288 30 103 185 0 61 4 20 55 14 368 15 735 52 27 1307 23Hamur 16 152 16 097 55 0 34 1 4 46 13 052 3 045 18 92 873 18Merkez 148 765 153 709 4 944 3 27 1 18 106 28 411 125 298 81 52 1695 91Patnos 114 081 112 515 1 566 1 38 2 28 92 49 596 62 919 55 92 1394 81Taslicay 18 614 18 781 167 0 89 1 4 37 12 205 6 576 35 01 822 23Tutak 27 864 27 619 245 0 88 1 5 80 20 277 7 342 26 58 1407 20Agri 510 626 511 238 612 0 12 12 100 563 192 428 318 810 62 36 11099 46Ilin yillara gore nufuslari Agri il nufus bilgileriYil Toplam Sira Fark Sehir Kir1927 104 586 56 14 14 44290 144 86 1935 107 206 56 3 12 12 50494 702 88 1940 121 477 56 13 15 17 631103 846 85 1945 133 504 56 10 15 19 503114 001 85 1950 155 455 55 16 14 21 209134 246 86 1955 181 348 56 17 18 33 373147 975 82 1960 215 118 55 19 19 41 320173 798 81 1965 246 961 56 15 22 53 420193 541 78 1970 290 311 51 18 25 72 573217 738 75 1975 330 201 48 14 28 92 386237 815 72 1980 368 009 45 11 29 108 414259 595 71 1985 421 131 45 14 34 141 852279 279 66 1990 437 093 43 4 36 158 758278 335 64 2000 528 744 40 21 48 252 309276 435 52 2007 530 879 39 0 53 282 361248 518 47 2008 532 180 39 0 50 265 714266 466 50 2009 537 665 39 1 50 269 147268 518 50 2010 542 022 38 1 51 275 785266 237 49 2011 555 479 38 2 52 290 904264 575 48 2012 552 404 38 1 53 292 525259 879 47 2013 551 177 38 0 53 294 705256 472 47 2014 549 435 39 0 55 299 628249 807 45 2015 547 210 39 0 56 306 352240 858 44 2016 542 255 39 1 56 305 406236 849 44 2017 536 285 39 1 57 305 531230 754 43 2018 539 657 40 1 56 304 543235 114 44 2019 536 199 41 1 57 307 539228 660 43 2020 535 435 42 0 58 310 896224 539 42 2021 524 644 43 2 59 309 256215 388 41 2022 510 626 43 3 59 309 256215 388 41 KonumKonum BilgileriIlce Kurulus Yili Onceden bagli oldugu ilce Alani km Rakim mt Merkeze Uzaklik km Ulasan YollarAgri Merkez 1 695 1 630 31 07Diyadin Cumh once 1 351 1 933 59 32 gt Dogubayazit Cumh once 2 250 1 594 94 33 02Eleskirt Cumh once 1 307 1 810 33 31Hamur 1958 Merkez 873 1 690 14 08Patnos 1936 Malazgirt 1 394 1 639 79 08 gt 02Taslicay 1954 Diyadin 822 1 762 31 32Tutak Cumh once 1 407 1 567 40 08 03AGRI Cumh once 11 099Kulturel ve dogal zenginliklerAhmed i Hani Turbesi Ahmed i Hani nin turbesi Ishak Pasa Sarayi nin yanindadir Ahmed i Hani 17 yuzyilda yasamis Kurt sair ve filozofudur Turbesi her yil bircok insan tarafindan ziyaret edilir YonetimIllerde protokolde ilk sirada yer alan Vali merkezi yonetimi temsil eder ve Cumhurbaskani tarafindan atanir Buyuksehir disindaki illerde yerel yonetim sehirler duzeyindedir Belediye Baskani belediye sinirlari icinde kalan secmenin oy coklugu ile secilir Ayni secmen Ilce Belediye Meclisi icin de oy kullanarak ilcelerin belediye meclisleri olusturur Ildeki butun secmenler ayrica il genel meclisi icin de oy kullanarak Il Genel Meclisinin olusumunu saglarlar Il genel meclisi ve belediye meclisi uyelikleri icin yapilan secimlerde onda birlik baraj uygulamali nispi temsil sistemi belediye baskanligi seciminde ise cogunluk sistemi uygulanir Il genel meclisi ve belediye meclisi uye sayilari ilce nufusuna gore kontenjandan kalan sayilarin partilere dagilimi ise D Hondt Sistemine gore belirlenir Kanun 2972 Madde 23 Il Genel Meclisi Il Ozel Idaresinin karar organidir baskanini uyeleri arasindan gizli oyla secer Ayrica Il Genel Meclisi kendi icinden gizli oyla bir yil gorev yapacak 5 kisilik Il Encumenini secer Merkezi yonetim Vali ve Il Mudurlerinden olusur Il Ozel Idaresi Il Genel Meclisi ve Il Encumeni secilmislerden olusur ancak Vali baskanliginda gorev yapar Yerel yonetim ise belediye baskanlari ve belediye meclislerinden olusur Agri Valisi 1976 Kozan dogumlu Mustafa KOC dur Agustos 2023 376 sayili kararla Nigde Valisi iken atanmistir Agri Belediye Baskani 1975 Agri dogumlu Hazal Aras DEM Parti 31 Mart 2024 secimlerinde 51 06 oy oraniyla secilmistir 2024 Turkiye yerel secimleri sonuclarina gore Agri Il Genel Meclisi uye sayisi 20 DEM Parti 8 AK Parti ve 1 Y Refah olmak uzere 29 dur Agri Belediye meclisi ise 21 DEM Parti ve 10 AK Parti olmak uzere 31 uyeden olusur 2023 Turkiye genel secimleri sonucuna gore Agri nin Turkiye Buyuk Millet Meclisi ndeki uyelerinin siyasi partilere dagilimi 3 Yesiller ve Sol Gelecek Partisi ile 1 AK Parti dirEgitimAgri Ibrahim Cecen Universitesi Amerikali ressam Edward Hickse ait bir tablo Bu tabloda Nuh Tufani tasvir edilmistir Ishakpasa Sarayi Ayrica bakinizBalik GoluKaynakca a b c Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Guncel Nufus Degerleri isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme TUAS Agri 17 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ekim 2022 Arsivlenmis kopya 21 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2024 4 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Subat 2020 Fasikul I Mufassal Neticeler Icmal Tablolari PDF 28 Tesrinevvel 1927 Umumi Nufus Tahriri DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Mayis 2021 PDF 20 Ilktesrin 1935 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 20 Ilktesrin 1940 Genel Nufus Sayimi DIE 20 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Ekim 2016 PDF 21 Ekim 1945 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 22 Ekim 1950 Umumi Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1955 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1960 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2021 1965 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1970 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1975 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1980 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1985 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1990 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2000 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2007 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2008 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2009 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2010 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2011 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2012 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 20 Subat 2013 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2013 2013 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 15 Subat 2014 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2014 2014 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 10 Subat 2015 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2015 a b c d e f g h Adrese Dayali Nufus Kayit Sistemi Sonuclari html Dogrudan bir kaynak olmayip ilgili veriye ulasmak icin sorgulama yapilmalidir Turkiye Istatistik Kurumu Erisim tarihi 13 Nisan 2016 Agri Nufusu nufusu com Erisim tarihi 5 Subat 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Agri Nufusu nufusune com Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Agri Nufusu nufusubu com Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Icisleri Bakanligi Iller Idaresi Genel Mudurlugu Milli Savunma Bakanligi Harita Genel Komutanligi a b Karayollari Genel Mudurlugu AHMEDI HANI TURBESI Kultur Portali 17 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Ekim 2022 5 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ocak 2020 PDF 18 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 3 Ocak 2020 Arsivlenmis kopya PDF 10 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 22 Agustos 2023 Arsivlenmis kopya 26 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Mayis 2024 Arsivlenmis kopya 22 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Mayis 2024 Arsivlenmis kopya 22 Subat 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Mayis 2024 https www ysk gov tr doc karar dosya 45639002 2023 1255 pdf yalin URL TFF TBF TVF THFDis baglantilarVikipedi nin kardes projelerinden Agri il hakkinda daha fazla bilgi edininCommons ta dosyalarVikikaynak ta belgelerAgri Valiligi 6 Aralik 2000 tarihinde Wayback Machine sitesinde Agri Il Kultur ve Turizm Mudurlugu 30 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde