Hurriler veya Hurri Devleti, MÖ 3. binyıldan itibaren, Sümer, Akkad, Hitit, Ugarit ve Mısır kaynaklarında hakkında bilgiler bulunan, Mezopotamya ve Yukarı Dicle bölgelerinde hüküm süren, konuştukları dil itibarıyla (Hurrice) Asya kökenli olduğunu kabul edilen ve MÖ 7. yüzyıla kadar varlığını sürdüren devlet.
Hurriler Hurriler | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
~ MÖ 3. binyıl-~ MÖ 11. yüzyıl | |||||||||
MÖ 14. yüzyılda Hurri - Mitanni Devleti'nin sınırları. | |||||||||
Başkent | |||||||||
Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| |||||||||
Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
Günümüzdeki durumu | Türkiye İran |
Hurrilerin Ortaya Çıkışı
Erken Tunç Çağı'na ait Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki kültür yerleşimlerinden olan Karaz Kültürü'nde ve Suriye'de bulunan çanak - çömlek türlerinin Hurrilere ait olduğu kabul edilmektedir. Hurillerle ilgili Akkad dönemi belgelerinden MÖ 3. binyılın sonlarında Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Mezopotamya'da yaşadıkları anlaşılmaktadır. Bir müddet Akad hakimiyetine giren ve Akatça yazı dilini kullanan Hurriler, Akkadlar'ın yıkılmasından sonra bağımsızlığına kavuşmuşlar, bir takım beylikler kurmaya çalışmışlardır. Ancak Sümerler'in Üçüncü Ur Hanedanı zamanıda, Şulgi'nin bölgeye hakim olması sonucu Hurriler bağımsızlığını yeniden yitirmişlerdir. Mari'de bulunan mektuplarda, Hurri kökenli bir topluluk olan Turukkiler'in yiyecek maddeleri yağmaladıkları yazılmıştır.Kayseri yakınlarında bulunan Kültepe'de bulunan çivi yazılı belgelerde çok sayıda Hurrice belgeye rastlanmıştır. Bu belgelerde Hurrice sözcükler bulunması, bu dönemde Hurrilerin Orta Anadolu'ya kadar etkisini sürdürdüğünü göstermektedir.Babil kaynaklarında, Hitit Kralı I. Murşili'nin, Babil seferinin dönüşünde Hurriler ile savaştığı yazmaktadır.
Artan nüfusun bir sonucu olarak MÖ 2500'lerde bölgedeki otlakların yetersiz kalması nedeniyle güney yönünde yayılma göstermişlerdir. Bu göçler iki ana hat üzerinden, Urmiye Gölü çevresinden Mezopotamya ve Elazığ - Malatya üzerinden Kuzey Suriye ve Filistin'e olmuştur.
Mitanni Göçleri ve Hititlerle Mücadele
Mitannilerin MÖ 16. yüzyılda Doğu Anadolu Bölgesi, Güney Doğu Anadolu ve Kuzey Suriye'ye olan göçleri vardır. Bu göçler Hurrilerin yaşadıkları yerlere olduğundan, Hurriler batıya doğru kaymışlardır. Bu kaymalar sonucu Hititler ile mücadeleler başlamıştır. Bazı Hurri kabileleri ise Mitanni egemenliğini kabul ederek onların yeni bir devlet kurmalarına yardım etmiştir. Mitannilerin ikinci göçü ile birlikte, yine batıya kayma olmuş ve Hurriler Hitit denetimindeki Çukurova bölgesini ele geçirerek burada Kizzuvatna Devleti'ni kurmuşlardır. I. Murşili'nin ölümünden sonra Hititler uzun süren bir taht kavgasına başlamışlardır. Bu durumdan yararlanan Hurriler Hattuşaş'a kadar ilerlemiştir. Burada kraliçe ve çocuklarını esir almışlardır. Hitit Kralı I. Zidanta zamanında Hititler bu devleti tanımış ve kral ile barış anlaşması yapmıştır.
Hurri - Mitanni Devleti
Mitanniler, Kizzuvatna dışında yaşayan Hurrilerin önemli bir kısmını hakimiyeti altına alarak, toprakları bugünkü Kerkük bölgesinden Akdeniz'e kadar uzanan bir devlet kurmuşlardı. Türkiye - Suriye sınırına yakın bir yerde Resulayn civarında olduğu kabul edilen şehrini başkent yapmışlardı. Hurri - Mitanni Devleti'nin nüfusunun çoğunluğunu Hurriler oluşturmaktaydı. Devlet soyluları Hurrice isimler kullanmaktaydı. Mitani kralı 'nın Mısır firavununa gönderilen ve Amarna'da bulunan mektupların çivi yazısı kullanılarak Hurrice yazılması, 'nın Akatça yazılmış diğer mektuplarda, karşılığı bilinmeyen kelimeler için Hurrice kullanılması ve 'nın bazen kendinen Hurri Kralı olarak bahsetmesi Mitanni Devleti'nin resmi dilinin Hurrice olduğunu göstermektedir. Ayrıca, Mısırlarla yapılan yazışmalarda, Hurri - Mitanni Devleti'nin Hititler'e karşı başarılar kazanıldığı öğrenilmektedir.
Devletin Yıkılışı
Hititler'in tahtına I. Şuppiluliuma'nın gelmesiyle Hititler bölgede yeniden güçlenmeye başlamışlardır. Şuppiluliuma ilk önce Kizzuvatna Devleti'ni bir anlaşmayla Hititler'e bağlamış, daha sonra üzerine bir sefer yaparak Hurri - Mitanni Devleti'ne son vermiştir. Fakat Şuppiluliuma'nın ölümünden sonra bölgede Hitit egemenliği azalmış ve Hurri - Mitanni devleti kendini toparlamıştır. Devletin varlığı Asur kralı I. Tukulti-Ninurta dönemine (MÖ 1244 - 1208) kadar sürmüştür.
Hurri Dili
Sondan eklemeli ve son derece ergatif olan Hurri dili, antik Urartu krallığının dili olan Urartucayla akrabadır. Bu iki dil birlikte Hurro-Urartu dillerini oluştururlar. Hurro-Urartu dillerinin bağlantılı olduğu diller tartışmalıdır. Hurro-Urartu dillerinin diğer dil aileleriyle (örneğin, Kuzeydoğu Kafkas dilleri) dilbilimsel bir ilişki içinde bulunduğuna dair çeşitli hipotezler var, ancak bunların hiçbiri genel olarak kabul görmemekte.
Hurrice, Hint-Avrupa ve Sami dilleri benzememektedir. Ayrıca eklerden oluşan Hattice’den de farklıdır. Hurrice’nin başlıca özelliği kelimelerin arkasına eklenen eklerle oluşturulması iken bilinen hiçbir sondan eklemeli dile benzememektedir.
Hurrice, göçler sonucu oluşan Mitanni Devleti ve Hititler tarafından benimsenmiş, günlük yaşamdan kralların aldığı unvanlara kadar kullanmışlardır.
Ayrıca bakınız
- Mittani Devleti (Hurri - Mittani Devleti ana maddesi)
- Hitit Devleti
- Karaz Kültürü
- Hurrice (Hurri dili ana maddesi)
- Amarna mektupları (Hurri - Mitanni kralı 'nın mektupları)
- Kizzuvatna (Çukurova'da kurulan Hurri Devleti)
- (Hurri - Mitanni Devleti başkenti)
- I. Murşili (Hitit Kralı)
- I. Şuppiluliuma (Hitit Kralı)
Dış bağlantılar
- MÖ III. Binde Kuzeydoğu Anadolu (Yrd. Doç. Dr. Veli Ünsal)12 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Hurriler (Dr. Adil Alpman)1 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ a b c Adil Alpman (1982). "Hurriler". Tarih Araştırmaları Dergisi. 14 (25). Ankara Üniversitesi. ss. 283 - 313. ISSN 1015-1826. 9 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Mart 2021.
- ^ Erzen, Afif (1988). Çavuştepe I. Ankara: Türk Tarih Kurumu. ISBN . 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Mart 2021.
- ^ a b Ünal, Ahmet (2002). Hititler devrinde Anadolu 1 Cilt. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. ss. 90 - 91. ISBN . 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Mart 2021.
- ^ Balkan, Kemal (1957). MLetter of King Anum-Hirbi of Mama to King Warshama of Kanish (İngilizce). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. ASIN B0007JMK8E. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Aralık 2015.
- ^ Orlin, Lois Lawrence (2007). Life and Thought in the Ancient Near East (İngilizce). University of Michigan Press. ISBN . 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Aralık 2015.
- ^ Burney, Charles (2004). Historical Dictionary of the Hittites (İngilizce). Toronto: Scarecrow Press. s. 63. ISBN . 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Aralık 2015.
- ^ Glassner, Jean-Jacques (2004). Mesopotamian Chronicles (İngilizce). Boston: Brill. s. 273. ISBN . 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Mart 2021.
- ^ Veli Ünsal (2008). (PDF). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 1 (3). ss. 402-403. ISSN 1307-9581. 12 Kasım 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2021.
- ^ Götze, Albrecht (1980). Kizzuwatna and the problem of Hittite geography (İngilizce). Londra: Ams Pr Inc. ISBN . 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Mart 2021.
- ^ Memiş, Ekrem (2011). . Bursa: Ekin Yayınları. s. 102. ISBN . 26 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2015.
- ^ Bülbül, Cemil (2012). Eski Yakındoğu Tarihinde Alalah. Ankara: Altınpost Yayıncılık. s. 85. ISBN . 26 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Aralık 2015.
- ^ a b Bahar, Hasan (2014). Eskiçağ Uygarlıkları. Konya: Kömen Yayınları. s. 200. ISBN . 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Aralık 2015.
- ^ Drews, Robert (1995). The End of the Bronz Age (İngilizce). New Jersey: Princeton University Press. s. 17. ISBN . 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Aralık 2015.
- ^ Grekyan, Yervand, "Two Hurro-Urartian Lexical Parallels", Altorientalische Forschungen 49.1, pp. 48-52, 2022
- ^ Wilhelm, Gernot (2008). "Hurrian". In Woodard, Roger D. (ed.). The Ancient Languages of Asia Minor. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 81–104.
- ^ Woodard, Roger D. (2008). The Ancient Languages of Asia Minor (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN . 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Aralık 2015.
- ^ Kuhrt, Amélie (1995). The Ancient Near East, C. 3000-330 BC (İngilizce). Routledge Publishing. ISBN . 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Aralık 2015.
- ^ Rosen, Arlene Miller (2007). Civilizing Climate: Social Responses to Climate Change in the Ancient Near East (İngilizce). , Rowman Altamira Press. ss. 44-51. ISBN . 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Aralık 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hurriler veya Hurri Devleti MO 3 binyildan itibaren Sumer Akkad Hitit Ugarit ve Misir kaynaklarinda hakkinda bilgiler bulunan Mezopotamya ve Yukari Dicle bolgelerinde hukum suren konustuklari dil itibariyla Hurrice Asya kokenli oldugunu kabul edilen ve MO 7 yuzyila kadar varligini surduren devlet HurrilerHurriler MO 3 binyil MO 11 yuzyilMO 14 yuzyilda Hurri Mitanni Devleti nin sinirlari BaskentHukumetMonarsi MO 1500Kirta MO 1550Pilliya MO 1350TusrattaTarihce Kurulusu MO 3 binyil Mitanni Gocleri MO 16 yuzyil Kizzuvatna Kralligi MO 15 yuzyil Dagilisi MO 11 yuzyilGunumuzdeki durumuTurkiye Suriye Irak IranHurrilerin Ortaya CikisiBronz Caginda Hurriler Erken Tunc Cagi na ait Dogu Anadolu Bolgesi ndeki kultur yerlesimlerinden olan Karaz Kulturu nde ve Suriye de bulunan canak comlek turlerinin Hurrilere ait oldugu kabul edilmektedir Hurillerle ilgili Akkad donemi belgelerinden MO 3 binyilin sonlarinda Guneydogu Anadolu Bolgesi ve Mezopotamya da yasadiklari anlasilmaktadir Bir muddet Akad hakimiyetine giren ve Akatca yazi dilini kullanan Hurriler Akkadlar in yikilmasindan sonra bagimsizligina kavusmuslar bir takim beylikler kurmaya calismislardir Ancak Sumerler in Ucuncu Ur Hanedani zamanida Sulgi nin bolgeye hakim olmasi sonucu Hurriler bagimsizligini yeniden yitirmislerdir Mari de bulunan mektuplarda Hurri kokenli bir topluluk olan Turukkiler in yiyecek maddeleri yagmaladiklari yazilmistir Kayseri yakinlarinda bulunan Kultepe de bulunan civi yazili belgelerde cok sayida Hurrice belgeye rastlanmistir Bu belgelerde Hurrice sozcukler bulunmasi bu donemde Hurrilerin Orta Anadolu ya kadar etkisini surdurdugunu gostermektedir Babil kaynaklarinda Hitit Krali I Mursili nin Babil seferinin donusunde Hurriler ile savastigi yazmaktadir Artan nufusun bir sonucu olarak MO 2500 lerde bolgedeki otlaklarin yetersiz kalmasi nedeniyle guney yonunde yayilma gostermislerdir Bu gocler iki ana hat uzerinden Urmiye Golu cevresinden Mezopotamya ve Elazig Malatya uzerinden Kuzey Suriye ve Filistin e olmustur Mitanni Gocleri ve Hititlerle MucadeleTusrutta nin 3 Amenhotep e gonderdigi tablet mektup Mitannilerin MO 16 yuzyilda Dogu Anadolu Bolgesi Guney Dogu Anadolu ve Kuzey Suriye ye olan gocleri vardir Bu gocler Hurrilerin yasadiklari yerlere oldugundan Hurriler batiya dogru kaymislardir Bu kaymalar sonucu Hititler ile mucadeleler baslamistir Bazi Hurri kabileleri ise Mitanni egemenligini kabul ederek onlarin yeni bir devlet kurmalarina yardim etmistir Mitannilerin ikinci gocu ile birlikte yine batiya kayma olmus ve Hurriler Hitit denetimindeki Cukurova bolgesini ele gecirerek burada Kizzuvatna Devleti ni kurmuslardir I Mursili nin olumunden sonra Hititler uzun suren bir taht kavgasina baslamislardir Bu durumdan yararlanan Hurriler Hattusas a kadar ilerlemistir Burada kralice ve cocuklarini esir almislardir Hitit Krali I Zidanta zamaninda Hititler bu devleti tanimis ve kral ile baris anlasmasi yapmistir Hurri Mitanni DevletiMitanniler Kizzuvatna disinda yasayan Hurrilerin onemli bir kismini hakimiyeti altina alarak topraklari bugunku Kerkuk bolgesinden Akdeniz e kadar uzanan bir devlet kurmuslardi Turkiye Suriye sinirina yakin bir yerde Resulayn civarinda oldugu kabul edilen sehrini baskent yapmislardi Hurri Mitanni Devleti nin nufusunun cogunlugunu Hurriler olusturmaktaydi Devlet soylulari Hurrice isimler kullanmaktaydi Mitani krali nin Misir firavununa gonderilen ve Amarna da bulunan mektuplarin civi yazisi kullanilarak Hurrice yazilmasi nin Akatca yazilmis diger mektuplarda karsiligi bilinmeyen kelimeler icin Hurrice kullanilmasi ve nin bazen kendinen Hurri Krali olarak bahsetmesi Mitanni Devleti nin resmi dilinin Hurrice oldugunu gostermektedir Ayrica Misirlarla yapilan yazismalarda Hurri Mitanni Devleti nin Hititler e karsi basarilar kazanildigi ogrenilmektedir Louvre Aslani ve bilinen ilk Hurrice TabletDevletin YikilisiHititler in tahtina I Suppiluliuma nin gelmesiyle Hititler bolgede yeniden guclenmeye baslamislardir Suppiluliuma ilk once Kizzuvatna Devleti ni bir anlasmayla Hititler e baglamis daha sonra uzerine bir sefer yaparak Hurri Mitanni Devleti ne son vermistir Fakat Suppiluliuma nin olumunden sonra bolgede Hitit egemenligi azalmis ve Hurri Mitanni devleti kendini toparlamistir Devletin varligi Asur krali I Tukulti Ninurta donemine MO 1244 1208 kadar surmustur Hurri DiliSondan eklemeli ve son derece ergatif olan Hurri dili antik Urartu kralliginin dili olan Urartucayla akrabadir Bu iki dil birlikte Hurro Urartu dillerini olustururlar Hurro Urartu dillerinin baglantili oldugu diller tartismalidir Hurro Urartu dillerinin diger dil aileleriyle ornegin Kuzeydogu Kafkas dilleri dilbilimsel bir iliski icinde bulunduguna dair cesitli hipotezler var ancak bunlarin hicbiri genel olarak kabul gormemekte Hurrice Hint Avrupa ve Sami dilleri benzememektedir Ayrica eklerden olusan Hattice den de farklidir Hurrice nin baslica ozelligi kelimelerin arkasina eklenen eklerle olusturulmasi iken bilinen hicbir sondan eklemeli dile benzememektedir Hurrice gocler sonucu olusan Mitanni Devleti ve Hititler tarafindan benimsenmis gunluk yasamdan krallarin aldigi unvanlara kadar kullanmislardir Ayrica bakinizMittani Devleti Hurri Mittani Devleti ana maddesi Hitit Devleti Karaz Kulturu Hurrice Hurri dili ana maddesi Amarna mektuplari Hurri Mitanni krali nin mektuplari Kizzuvatna Cukurova da kurulan Hurri Devleti Hurri Mitanni Devleti baskenti I Mursili Hitit Krali I Suppiluliuma Hitit Krali Dis baglantilarMO III Binde Kuzeydogu Anadolu Yrd Doc Dr Veli Unsal 12 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hurriler Dr Adil Alpman 1 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca a b c Adil Alpman 1982 Hurriler Tarih Arastirmalari Dergisi 14 25 Ankara Universitesi ss 283 313 ISSN 1015 1826 9 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Mart 2021 Erzen Afif 1988 Cavustepe I Ankara Turk Tarih Kurumu ISBN 9751600294 27 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Mart 2021 a b Unal Ahmet 2002 Hititler devrinde Anadolu 1 Cilt Istanbul Arkeoloji ve Sanat Yayinlari ss 90 91 ISBN 9789756561126 27 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Mart 2021 Balkan Kemal 1957 MLetter of King Anum Hirbi of Mama to King Warshama of Kanish Ingilizce Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinlari ASIN B0007JMK8E 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Aralik 2015 Orlin Lois Lawrence 2007 Life and Thought in the Ancient Near East Ingilizce University of Michigan Press ISBN 9780472099924 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Aralik 2015 Burney Charles 2004 Historical Dictionary of the Hittites Ingilizce Toronto Scarecrow Press s 63 ISBN 9780810849365 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Aralik 2015 Glassner Jean Jacques 2004 Mesopotamian Chronicles Ingilizce Boston Brill s 273 ISBN 9789004130845 27 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Mart 2021 Veli Unsal 2008 PDF Uluslararasi Sosyal Arastirmalar Dergisi 1 3 ss 402 403 ISSN 1307 9581 12 Kasim 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 1 Mart 2021 Gotze Albrecht 1980 Kizzuwatna and the problem of Hittite geography Ingilizce Londra Ams Pr Inc ISBN 0 404 60322 X 27 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Mart 2021 Memis Ekrem 2011 Bursa Ekin Yayinlari s 102 ISBN 9786053271819 26 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Aralik 2015 Bulbul Cemil 2012 Eski Yakindogu Tarihinde Alalah Ankara Altinpost Yayincilik s 85 ISBN 9786054715589 26 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Aralik 2015 a b Bahar Hasan 2014 Eskicag Uygarliklari Konya Komen Yayinlari s 200 ISBN 9789756527627 27 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Aralik 2015 Drews Robert 1995 The End of the Bronz Age Ingilizce New Jersey Princeton University Press s 17 ISBN 9780691025919 27 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Aralik 2015 Grekyan Yervand Two Hurro Urartian Lexical Parallels Altorientalische Forschungen 49 1 pp 48 52 2022 Wilhelm Gernot 2008 Hurrian In Woodard Roger D ed The Ancient Languages of Asia Minor Cambridge Cambridge University Press pp 81 104 Woodard Roger D 2008 The Ancient Languages of Asia Minor Ingilizce Cambridge University Press ISBN 9780521684965 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Aralik 2015 Kuhrt Amelie 1995 The Ancient Near East C 3000 330 BC Ingilizce Routledge Publishing ISBN 9780415167635 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Aralik 2015 Rosen Arlene Miller 2007 Civilizing Climate Social Responses to Climate Change in the Ancient Near East Ingilizce Rowman Altamira Press ss 44 51 ISBN 9780759104945 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Aralik 2015 Antik Suriye ve MezopotamyaSuriye Kuzey Mezopotamya Guney MezopotamyaMO y 3500 2350 Martu Subartu Sumer sehir devletleriMO y 2350 2200 Akad ImparatorluguMO y 2200 2100 GutilerMO y 2100 2000 Ucuncu Ur Hanedani Sumer Ronesansi MO y 2000 1800 Mari ve diger Amori sehir devletleri Asur Imparatorlugu Kuzey Asurlular Larsa ve diger Amori sehir devletleriMO y 1800 1600 Eski Hitit Kralligi Babil Imparatorlugu Guney Akadlilar MO y 1600 1400 Mitanni Hurriler Kassitler MO y 1400 1200 Yeni Hitit Kralligi Orta Asur ImparatorluguMO y 1200 1150 Bronz Cagi Cokusu Deniz Kavimleri AramilerMO y 1150 911 Fenike Gec Hititler Aramiler Orta Babil II Isin Kel da nilerMO 911 729 Yeni Asur ImparatorluguMO 729 609MO 626 539 Yeni Babil Imparatorlugu Keldaniler MO 539 331 Ahamenis Imparatorlugu Farslar MO 336 301 Makedon Imparatorlugu Antik Yunanistan ve Makedonlar MO 311 129 Seleukos ImparatorluguMO 129 63 Seleukos Imparatorlugu Part ImparatorluguMO 63 MS 243 Roma Imparatorlugu Bizans Imparatorlugu Suriye MS 243 636 Sasani Imparatorlugu