Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Kasım 2016) () |
ABD başkanlık seçimleri Amerika Birleşik Devletleri'nin başkan ve başkan yardımcısını seçmek amacıyla her 4 yılda bir (1792 yılından başlayarak) Kasım ayının ilk pazartesi gününü izleyen salı gününde yapılır. Bu formüle göre seçimlerin günü yıllara göre 2 Kasım ile 8 Kasım günleri arasında değişir. ABD'nin en son başkanlık seçimi 3 Kasım 2020 tarihinde yapılmıştır.
ABD başkanlık seçimlerinde seçmenler aslında doğrudan doğruya başkan ve başkan yardımcısını seçmezler. Her eyaletten seçmenler, eyaletlerini seçiciler kurulu adı verilen bir kurultayda temsil edecek üyeleri seçerler. Seçimlerden sonra bu seçiciler kurulu toplanarak başkan ve başkan yardımcısı seçimini gerçekleştirir. Her eyaletin seçiciler kurulundaki üye sayısı o eyaletin Senato ve Temsilciler Meclisi üyelerinin toplamına eşittir. ABD'nin başkenti olan Washington ise seçiciler kuruluna en az üye gönderen eyalete eşit sayıda üye gönderme hakkına sahiptir. Porto Riko, Guam, Amerikan Samoası gibi ABD'ye bağımlı toprakların sakinleri ABD başkanlık seçimlerinde oy kullanamazlar ve dolayısıyla da seçiciler kuruluna üye gönderemezler.
Başkanlık seçiminin sonuçları seçimden sonraki Ocak ayında ABD Kongresi tarafından onaylanır. Seçimlerin sonucu konusunda bir anlaşmazlık çıkması halinde bu anlaşmazlığı ABD Kongresi çözümler. Seçimi kazanan başkan ve başkan yardımcısı seçimden sonraki ilk 20 Ocak günü öğle saatinde görevi devralır.
Adayların belirlenmesi
ABD başkanlık seçimlerine katılan her siyasi parti başkan adayını kendi içinde belirler. ABD Anayasasında bu aday belirleme sürecini düzenleyen hiçbir hüküm bulunmamaktadır. Ancak yıllar boyunca partiler tarafından bu süreci düzenleyen bazı gelenekler ortaya çıkmıştır. ABD'nin iki büyük partisi olan Demokratik Parti ve Cumhuriyetçi Parti başkan adaylarını ön seçimler yoluyla belirler. Bu ön seçimler eyaletlere göre Primary veya Caucus yöntemiyle yapılır. Primary yöntemi partinin taraftarı olan her ABD yurttaşına açık olan seçimlerdir. Caucus yöntemi ise ancak partinin kayıtlı üyelerine açıktır.
Ön seçimler bütün eyaletlerde aynı gün içinde yapılmaz. Ön seçimler başkanlık seçiminin yapılacağı yılın Ocak ayında tek tek bazı eyaletlerde başlar ve Haziran ayına kadar eyaletten eyalete devam eder. Geleneksel olarak ön seçimlerin yapıldığı ilk eyaletler Iowa ve New Hampshire eyaletleridir. Bu eyaletleri sırasıyla diğer eyaletler izler. Bazı günlerde sadece 1 veya 2 eyalet ön seçim yaptıkları gibi diğer günlerde birçok eyalet aynı gün içinde oy kullanabilmektedir. Şubat veya Mart ayına rastgelen özel bir salı gününde birçok eyaletin ön seçimleri aynı güne rast gelmektedir. O gün Süper Salı adıyla anılır.
Ön seçimler uzun bir süreç boyunca gerçekleştiği için adaylık yarışı boyunca adayların durumu değişebilmekte, bazen beklenmedik sürprizler ortaya çıkabilmektedir. Genellikle ilk 2-3 ay içinde her partiden bir adayın diğer adayların önüne geçerek üstünlük sağladığı gözlenir. Ancak 2008 başkanlık seçimleri gibi bazı seçimlerde partinin adayının en son ön seçimlere kadar belli olmadığı görülmüştür. ABD başkanlık sistemi başkanlara ikinci bir kez seçilebilme imkânı vermektedir. Partiler kendi içlerinden seçilmiş başkanları ikinci bir kez aday gösterme zorunda olmamalarına rağmen geleneksel olarak bir dönem hizmet vermiş olan başkanlar partileri tarafından kolayca ikinci bir defa aday gösterilirler.
Ön seçimler bittikten sonra Ağustos ayının sonunda ve Eylül ayı başında her parti bir kurultay yapar. Bu kurultayda her parti resmen adayını belirler. Günümüzde adaylar ön seçimler sonucu belirlendiği için bu kurultaylar daha ziyade formaliteden ibarettir. Kurultaylar ABD'nin en büyük medya organları tarafından ABD halkına canlı olarak yansıtılırlar. 3-4 gün süren kurultaylar süresinde her partinin ileri gelenleri (özellikle partinin üyesi olan eski ABD başkanları) konuşmalar yaparlar. Başkan yardımcısı adayları seçimle belirlenmez. Başkan adayı, başkan yardımcısı adayını tamamen kendisi belirler. Bu işlem genellikle parti kurultayından hemen önce gerçekleşir. Kurultay, son gününde başkan adayının bir konuşma yapmasıyla son bulur. Kurultayın bitmesiyle 2 ay kadar sürecek başkanlık seçimi kampanyası başlamış olur.
Seçiciler kurulu
ABD başkanlık seçimlerinin sonucu ülke çapında adayların aldığı oy oranına göre değil de kazanılan seçiciler kurulu üyesi sayısına göre belirlenir. Seçiciler kurulu, başkanlık seçimlerinden hemen sonra toplanan bir kurultaydır. Bu kurultaya her başkan adayının kazandığı temsilciler katılırlar ve yapılan oylama sonucu ABD'nin başkanı belirlenir. ABD başkanlık seçimleri bu seçiciler kurulu üyelerinin belirlenmesi esası üzerine kurulmuş bir sistemdir.
Seçime katılan her ABD yurttaşının oyu aslında desteklediği adayı seçmek için değil, adayı temsil edecek olan seçiciler kurulu üyesini belirlemek için kullanılır. Her eyalet kendi payına düşen sayıda seçiciler kurulu üyesi belirleyecektir. Her eyaletin seçiciler kurulundaki üye sayısı o eyaletin Senato ve Temsilciler Meclisindeki temsilci sayısının toplamına eşittir. Bu kurala tek istisna ABD'nin başkenti olan Washington kentidir. Washington, DC özel bir statüye sahiptir ve senatör veya Temsilciler Meclisi üyeleri yoktur. Ancak kentte yaşayan seçmenlerin başkanlık seçimine katılabilmeleri için bu kente seçiciler kuruluna en az üye gönderen eyaletle eşit sayıda üye gönderme hakkı verilmiştir. Porto Riko, Guam, Amerikan Samoası gibi ABD'ye bağlı toprakların sakinleri ABD başkanlık seçimlerinde oy kullanamazlar ve dolayısıyla da seçiciler kuruluna üye gönderemezler. Eyaletler seçiciler kurulu üyelerini belirlemekte geniş bir serbestiye sahiptirler. Örneğin bazı eyaletlerde en yüksek oyu kazanan aday o eyaletin bütün seçiciler kurulu üyelerini kazanmaktadır. Bazı eyaletlerde ise seçiciler kurulunu belirlerken nisbi temsil sistemi kullanılır.
Bu sisteme göre bazen ABD çapında diğer adaya göre daha az oy alan adayın başkanlığı kazanabilmesi mümkün olmaktadır. Örneğin 2000 ABD başkanlık seçimlerinde Demokratik Parti adayı Al Gore, Cumhuriyetçi Parti adayı George W. Bush'a göre 500.000'den fazla oy almasına rağmen, George W. Bush kazandığı seçiciler kurulu üye sayısı ile 271-266 şeklinde bir üstünlük sağlayarak seçimi kazanmıştı.
Başkanlık seçiminin sonuçları seçimden sonraki Ocak ayında ABD Kongresi tarafından onaylanır. Seçimlerin sonucu konusunda bir anlaşmazlık çıkması halinde bu anlaşmazlığı ABD Kongresi çözümler. Seçimi kazanan başkan ve başkan yardımcısı seçimden sonraki ilk 20 Ocak günü öğle saatinde görevi devralır.
Seçim kampanyası
Seçiciler kurulu sisteminin en önemli sonuçlarından biri adayların ve ABD medyasının eyaletleri üç değişik kategoride değerlendirmelerine yol açmasıdır:
- Mavi eyaletler
- Bu eyaletler Demokratların sağlam birçoğunluğa sahip olduğu eyaletlerdir. Genellikle ABD'nin kıyı bölgelerindeki eyaletlerin (New England eyaletleri, New York, Maryland, Kaliforniya, Washington, Oregon) yer aldığı bu grup, nüfus yoğunluğunun yüksek olduğu, şehirleşmiş bölgelerden oluşur.
- Kırmızı eyaletler
- Cumhuriyetçilerin sağlam birçoğunluğa sahip olduğu eyaletlerdir. Bu eyaletler daha çok ABD'nin güney ve iç batı kısımlarında yer alır. Güney Karolina, Arkansas, Tennessee, Utah, Arizona gibi eyaletleri içeren bu grup genellikle nüfus yoğunluğu düşük olan bölgelerden oluşur.
- Salıncak eyaletler
- Mavi ve kırmızı eyaletlerden geriye kalan eyaletlerdir. Bu eyaletlerin başkanlık seçimlerindeki oyları salıncak gibi gidip geldiği için bu adla adlandırılmaktadırlar. ABD'nin kuzeyindeki göller bölgesi civarında yer alan Ohio, Iowa, İndiana, Michigan gibi Ortabatı eyaletleri bu gruba örnektir. Florida eyaleti güneyde yer almasına rağmen yüksek bir iç göç nedeniyle salıncak eyalet karakteri kazanmıştır.
Başkanlık seçimlerindeki sonuçlar seçiciler kurulu sistemi uyarınca her eyalet içindeki çoğunluğa dayandığı için, seçimin sonucu daha önceden belli olan bu mavi ve kırmızı eyaletler seçim kampanyası sırasında adaylar tarafından rağbet görmemektedir. Adaylar çabalarını salıncak eyaletler üzerinde yoğunlaştırmayı tercih etmektedirler. Salıncak eyaletlerin çoğunluğunu kazanan aday başkan seçilmektedir.
Kaynakça
- ^ Mehmet Yegin, ABD Başkanlık Seçimleri, USAK RAPORLARI NO: 12-05, Ekim 2012https://www.academia.edu/2209361/2012_ABD_Başkanlık_Seçimleri_ve_Türk-Amerikan_İlişkileri_2012_US_Presidential_Elections_and_Turkey-US_Relations_ 9 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Wikipededia 8 Kasım 2016 Amerika Seçimi". 19 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Amerika Birlesik Devletleri baskanlik secimleri haber gazete kitap akademik JSTOR Kasim 2016 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin ABD baskanlik secimleri Amerika Birlesik Devletleri nin baskan ve baskan yardimcisini secmek amaciyla her 4 yilda bir 1792 yilindan baslayarak Kasim ayinin ilk pazartesi gununu izleyen sali gununde yapilir Bu formule gore secimlerin gunu yillara gore 2 Kasim ile 8 Kasim gunleri arasinda degisir ABD nin en son baskanlik secimi 3 Kasim 2020 tarihinde yapilmistir 2012 secimlerinde adaylarin kazandigi seciciler kurulu uyelerinin her eyalette partilere gore dagilimi ABD baskanlik secimlerinde secmenler aslinda dogrudan dogruya baskan ve baskan yardimcisini secmezler Her eyaletten secmenler eyaletlerini seciciler kurulu adi verilen bir kurultayda temsil edecek uyeleri secerler Secimlerden sonra bu seciciler kurulu toplanarak baskan ve baskan yardimcisi secimini gerceklestirir Her eyaletin seciciler kurulundaki uye sayisi o eyaletin Senato ve Temsilciler Meclisi uyelerinin toplamina esittir ABD nin baskenti olan Washington ise seciciler kuruluna en az uye gonderen eyalete esit sayida uye gonderme hakkina sahiptir Porto Riko Guam Amerikan Samoasi gibi ABD ye bagimli topraklarin sakinleri ABD baskanlik secimlerinde oy kullanamazlar ve dolayisiyla da seciciler kuruluna uye gonderemezler Baskanlik seciminin sonuclari secimden sonraki Ocak ayinda ABD Kongresi tarafindan onaylanir Secimlerin sonucu konusunda bir anlasmazlik cikmasi halinde bu anlasmazligi ABD Kongresi cozumler Secimi kazanan baskan ve baskan yardimcisi secimden sonraki ilk 20 Ocak gunu ogle saatinde gorevi devralir Adaylarin belirlenmesi2016 secimlerinde Super Sali gunundeki on secimlerde oy kullanan eyaletler ABD baskanlik secimlerine katilan her siyasi parti baskan adayini kendi icinde belirler ABD Anayasasinda bu aday belirleme surecini duzenleyen hicbir hukum bulunmamaktadir Ancak yillar boyunca partiler tarafindan bu sureci duzenleyen bazi gelenekler ortaya cikmistir ABD nin iki buyuk partisi olan Demokratik Parti ve Cumhuriyetci Parti baskan adaylarini on secimler yoluyla belirler Bu on secimler eyaletlere gore Primary veya Caucus yontemiyle yapilir Primary yontemi partinin taraftari olan her ABD yurttasina acik olan secimlerdir Caucus yontemi ise ancak partinin kayitli uyelerine aciktir On secimler butun eyaletlerde ayni gun icinde yapilmaz On secimler baskanlik seciminin yapilacagi yilin Ocak ayinda tek tek bazi eyaletlerde baslar ve Haziran ayina kadar eyaletten eyalete devam eder Geleneksel olarak on secimlerin yapildigi ilk eyaletler Iowa ve New Hampshire eyaletleridir Bu eyaletleri sirasiyla diger eyaletler izler Bazi gunlerde sadece 1 veya 2 eyalet on secim yaptiklari gibi diger gunlerde bircok eyalet ayni gun icinde oy kullanabilmektedir Subat veya Mart ayina rastgelen ozel bir sali gununde bircok eyaletin on secimleri ayni gune rast gelmektedir O gun Super Sali adiyla anilir 2008 yili Cumhuriyetci Parti kurultayi On secimler uzun bir surec boyunca gerceklestigi icin adaylik yarisi boyunca adaylarin durumu degisebilmekte bazen beklenmedik surprizler ortaya cikabilmektedir Genellikle ilk 2 3 ay icinde her partiden bir adayin diger adaylarin onune gecerek ustunluk sagladigi gozlenir Ancak 2008 baskanlik secimleri gibi bazi secimlerde partinin adayinin en son on secimlere kadar belli olmadigi gorulmustur ABD baskanlik sistemi baskanlara ikinci bir kez secilebilme imkani vermektedir Partiler kendi iclerinden secilmis baskanlari ikinci bir kez aday gosterme zorunda olmamalarina ragmen geleneksel olarak bir donem hizmet vermis olan baskanlar partileri tarafindan kolayca ikinci bir defa aday gosterilirler On secimler bittikten sonra Agustos ayinin sonunda ve Eylul ayi basinda her parti bir kurultay yapar Bu kurultayda her parti resmen adayini belirler Gunumuzde adaylar on secimler sonucu belirlendigi icin bu kurultaylar daha ziyade formaliteden ibarettir Kurultaylar ABD nin en buyuk medya organlari tarafindan ABD halkina canli olarak yansitilirlar 3 4 gun suren kurultaylar suresinde her partinin ileri gelenleri ozellikle partinin uyesi olan eski ABD baskanlari konusmalar yaparlar Baskan yardimcisi adaylari secimle belirlenmez Baskan adayi baskan yardimcisi adayini tamamen kendisi belirler Bu islem genellikle parti kurultayindan hemen once gerceklesir Kurultay son gununde baskan adayinin bir konusma yapmasiyla son bulur Kurultayin bitmesiyle 2 ay kadar surecek baskanlik secimi kampanyasi baslamis olur Seciciler kurulu2004 baskanlik secimindeki seciciler kurulu uyelerinin partilere gore dagilimi ABD baskanlik secimlerinin sonucu ulke capinda adaylarin aldigi oy oranina gore degil de kazanilan seciciler kurulu uyesi sayisina gore belirlenir Seciciler kurulu baskanlik secimlerinden hemen sonra toplanan bir kurultaydir Bu kurultaya her baskan adayinin kazandigi temsilciler katilirlar ve yapilan oylama sonucu ABD nin baskani belirlenir ABD baskanlik secimleri bu seciciler kurulu uyelerinin belirlenmesi esasi uzerine kurulmus bir sistemdir Secime katilan her ABD yurttasinin oyu aslinda destekledigi adayi secmek icin degil adayi temsil edecek olan seciciler kurulu uyesini belirlemek icin kullanilir Her eyalet kendi payina dusen sayida seciciler kurulu uyesi belirleyecektir Her eyaletin seciciler kurulundaki uye sayisi o eyaletin Senato ve Temsilciler Meclisindeki temsilci sayisinin toplamina esittir Bu kurala tek istisna ABD nin baskenti olan Washington kentidir Washington DC ozel bir statuye sahiptir ve senator veya Temsilciler Meclisi uyeleri yoktur Ancak kentte yasayan secmenlerin baskanlik secimine katilabilmeleri icin bu kente seciciler kuruluna en az uye gonderen eyaletle esit sayida uye gonderme hakki verilmistir Porto Riko Guam Amerikan Samoasi gibi ABD ye bagli topraklarin sakinleri ABD baskanlik secimlerinde oy kullanamazlar ve dolayisiyla da seciciler kuruluna uye gonderemezler Eyaletler seciciler kurulu uyelerini belirlemekte genis bir serbestiye sahiptirler Ornegin bazi eyaletlerde en yuksek oyu kazanan aday o eyaletin butun seciciler kurulu uyelerini kazanmaktadir Bazi eyaletlerde ise seciciler kurulunu belirlerken nisbi temsil sistemi kullanilir Bu sisteme gore bazen ABD capinda diger adaya gore daha az oy alan adayin baskanligi kazanabilmesi mumkun olmaktadir Ornegin 2000 ABD baskanlik secimlerinde Demokratik Parti adayi Al Gore Cumhuriyetci Parti adayi George W Bush a gore 500 000 den fazla oy almasina ragmen George W Bush kazandigi seciciler kurulu uye sayisi ile 271 266 seklinde bir ustunluk saglayarak secimi kazanmisti Baskanlik seciminin sonuclari secimden sonraki Ocak ayinda ABD Kongresi tarafindan onaylanir Secimlerin sonucu konusunda bir anlasmazlik cikmasi halinde bu anlasmazligi ABD Kongresi cozumler Secimi kazanan baskan ve baskan yardimcisi secimden sonraki ilk 20 Ocak gunu ogle saatinde gorevi devralir Secim kampanyasiMavi ve Kirmizi eyaletler 1996 2000 2004 ve 2008 baskanlik secimleri 4 secimin hepsini Cumhuriyetcilerin kazandigi eyaletler 4 secimden 3 unu Cumhuriyetcilerin kazandigi eyaletler Her iki partinin 4 secimden ikisini kazandigi eyaletler 4 secimden 3 unu Demokratlarin kazandigi eyaletler 4 secimin hepsini Demokratlarin kazandigi eyaletler Seciciler kurulu sisteminin en onemli sonuclarindan biri adaylarin ve ABD medyasinin eyaletleri uc degisik kategoride degerlendirmelerine yol acmasidir Mavi eyaletler Bu eyaletler Demokratlarin saglam bircogunluga sahip oldugu eyaletlerdir Genellikle ABD nin kiyi bolgelerindeki eyaletlerin New England eyaletleri New York Maryland Kaliforniya Washington Oregon yer aldigi bu grup nufus yogunlugunun yuksek oldugu sehirlesmis bolgelerden olusur Kirmizi eyaletler Cumhuriyetcilerin saglam bircogunluga sahip oldugu eyaletlerdir Bu eyaletler daha cok ABD nin guney ve ic bati kisimlarinda yer alir Guney Karolina Arkansas Tennessee Utah Arizona gibi eyaletleri iceren bu grup genellikle nufus yogunlugu dusuk olan bolgelerden olusur Salincak eyaletler Mavi ve kirmizi eyaletlerden geriye kalan eyaletlerdir Bu eyaletlerin baskanlik secimlerindeki oylari salincak gibi gidip geldigi icin bu adla adlandirilmaktadirlar ABD nin kuzeyindeki goller bolgesi civarinda yer alan Ohio Iowa Indiana Michigan gibi Ortabati eyaletleri bu gruba ornektir Florida eyaleti guneyde yer almasina ragmen yuksek bir ic goc nedeniyle salincak eyalet karakteri kazanmistir 2004 baskanlik secimleri sirasinda adaylarin eyaletlere gosterdigi ragbet eyaleti ziyaret etme ve kampanya harcamalari bakimindan Baskanlik secimlerindeki sonuclar seciciler kurulu sistemi uyarinca her eyalet icindeki cogunluga dayandigi icin secimin sonucu daha onceden belli olan bu mavi ve kirmizi eyaletler secim kampanyasi sirasinda adaylar tarafindan ragbet gormemektedir Adaylar cabalarini salincak eyaletler uzerinde yogunlastirmayi tercih etmektedirler Salincak eyaletlerin cogunlugunu kazanan aday baskan secilmektedir Kaynakca Mehmet Yegin ABD Baskanlik Secimleri USAK RAPORLARI NO 12 05 Ekim 2012https www academia edu 2209361 2012 ABD Baskanlik Secimleri ve Turk Amerikan Iliskileri 2012 US Presidential Elections and Turkey US Relations 9 Kasim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wikipededia 8 Kasim 2016 Amerika Secimi 19 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Kasim 2016