Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aden'in Fethi, 1547 yılında yerel Arap şeyhlerinin eline düşen Aden'in Portekiz İmparatorluğu'nun eline geçme tehlikesine karşı, 26 Şubat 1548'de Osmanlı İmparatorluğu tarafından tekrar ele geçirilişi.
| Aden'in Fethi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı-Portekiz Savaşları | |||||||||
 İngilizlerin 1839'da Aden'i ele geçirdiklerinde buldukları I. Süleyman döneminden kalma top | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |  Portekiz İmparatorluğu | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Pîrî Reis | | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 65 gemi | 3.000 Arap askeri, 3 Portekiz gemisi, 120 Portekizli denizci | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| 3 Portekiz gemisi yakıldı, 120 Portekizli denizci esir edildi, öldürüldü, Arap birlikleri ağır kayıplar verdi | |||||||||
Arka plan
Yemen ve en önemli limanı Aden, Memlûk Sultanlığı'na bağlı iken 1517 yılında Ridaniye Muharebesi'nin ardından bu ülkenin tüm topraklarıyla birlikte Osmanlı Devleti'nin egemenliğine geçti. Tahiriler soyundan hükümdarların yönettiği bölgenin stratejik önemi ve yerel yöneticilerin Kızıldeniz coğrafyasında giderek daha büyük tehlike arzeden Portekiz'e meyletmeleri nedeniyle, Yemen ve Aden'in doğrudan Osmanlı idaresine bağlanması düşünüldü.
1538'de Gucerat Sultanı Bahadır Şah'ın Portekiz İmparatorluğu'na karşı yardım talebine cevaben Osmanlı Padişahı I. Süleyman'ın görevlendirdiği Hadım Süleyman Paşa Hindistan'a yönelmeden Yemen ve Aden'i ele geçirerek doğrudan Osmanlı yönetimine bağlamıştı
1546 yılında Aden'den yola çıkan Osmanlı filosu Güney Arabistan kıyılarındaki Osmanlı egemenliğini pekiştirirken, 1547 yılında Osmanlı Devleti'ni yüzyıllarca uğraştıracak Yemen isyanlarının ilki başladı. Bu esnada, adlı Arap şeyhi Aden'i ele geçirdi ve Hürmüz'deki Portekiz komutanına haber göndererek kaleyi koruyabilmek için askeri destek istedi.
Askeri harekat
Osmanlı Devleti bu önemli limanına bir Portekiz askeri kuvvetinin yerleşmesinin Mekke ve Medine ile Kızıldeniz seyrüsefer güvenliğini tehlikeye atacağını hemen gördü ve Piri Reis'i Aden'in geri alınmasıyla görevlendirdi. Piri Reis bu amaçla 29 Ekim 1547’de çeşitli boyutlarda 60 gemiden oluşan bir donanmayla Süveyş’ten hareket etti. Yemen’in limanına varınca Yemen Beylerbeyi Ferhad Paşa’nın beş gemilik takviyesini donanmasına kattı ve Aden’e yöneldi. Sancakbeyi Kasım Bey komutasındaki bir Türk birliği Aden’i karadan kuşattı.
Donanma 15 Kasım 1547’de Aden yakınlarına ulaştığında olan yaklaşık 3.000 kişilik bir kuvvetle Türk birliğine hücum ederek, donanmanın gelişinin öncesinde kuşatmayı yarmaya çalıştıysa da ağır kayıplara uğradı ve kendisini de muharebe meydanında öldü. Bozgun halindeki Arap kuvvetleri tekrar kaleye çekilirken Ali bin Süleyman'ın oğlu Muhammed komutayı devraldı.
19 Ocak 1548 tarihinde yardıma gelen Portekiz filosu Osmanlı donanmasını Aden açıklarında görünce yüzgeri etti. Takip edilen gemiler Osmanlı Devleti'nin Somali kıyısındaki limanı Zeyla açıklarıyla yakalandı ve 120 Portekizli gemici esir edildi. Gemiler de yakıldı.
Bu zaferin üzerine Aden şehri denizden de kuşatılırken, karaya çıkarılan toplar surları ateşe tuttu. Kuşatmanın dördüncü günü Arap karşı taarruzu püskürtüldü. 18 gün süren topçu ateşi kalede büyük hasar yaratmayı başaramazken, kaleye egemen konumdaki Kuful adlı tepe ele geçirilip, toplar buraya yerleştirildikten sonra surlara büyük tahribat verildi ve 3 Şubat 1548 tarihindeki genel taarruz sonucunda kale düştü.
Portekiz'in Hint Okyanusu'ndaki sömürgelerinin merkezi Goa'dan gönderilen büyük çaplı yardım 20 Mart 1548'de Aden açıklarına ulaştıysa da herhangi bir harekâta girişemeden geri döndü.
Sonuçlar
Yemen çapındaki ayaklanma 1548'de tamamen bastırılırken güneydeki stratejik liman Aden'de Osmanlı egemenliği tekrar kuruldu. Kent, Osmanlı Devleti'nin 1580'lerin sonuna kadar Hint Okyanusu'ndaki askerî harekâtlarının en önemli üssü olmaya devam ettiyse de, ticari açıdan Yemen'in Kızıldeniz kıyılarındaki limanının gerisinde kaldı.
1550 yılına gelindiğinde Osmanlı Devleti, Portekizlilerin Hint Okyanusu ve Basra Körfezi'ndeki varlığına son verememiş olsa da, ticaret hacmi yeniden 1450'lerdeki en yüksek rakamlarına ulaştı.
Güney Arabistan Seferi (1546) ve Aden'in fethiyle Güney Arabistan'da Türk egemenliğini kesinleştiren Piri Reis bundan sonra Basra Körfezi'ndeki Portekiz varlığını sonlandırmayı hedefledi ve tarihe olarak geçen askerî harekâtın hazırlıklarına başladı.
Aden'de Türk egemenliği
1627 yılında Zeydi İmamlarının başlattıkları ayaklanma sonucu Aden bir kez daha elden çıktı. 1635 yılında Osmanlı Devleti'nin Yemen'den tamamen çekilmesiyle Aden'deki Türk egemenliği resmen sona erdi ve bir daha hiç kurulamadı.
1839 yılında İngiltere, Hindistan sömürgeleri yolunda gemilerinin lojistik gereksinimleri için Aden'de bir kömür deposu kiraladı ve daha sonra burada tam egemenlik kurdu. 1870'lerde Yemen'de yeniden egemenliğini kuran Osmanlılar I. Dünya Savaşı sırasında Aden'i kuşattılarsa da şehri ve kaleyi alamadılar.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b McGregor, Andrew James (2006). A Military History of Modern Egypt: From the Ottoman Conquest to the Ramadan War. Greenwood Publishing Group. ss. sf. 30. ISBN . 16 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Mayıs 2012.
- ^ Kour, Zaka Hanna (1981). The history of Aden, 1839-72. ss. sf. 2. ISBN . 1 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Mayıs 2012.
- ^ R. B. Serjeant, The Portuguese off the South Arabian Coast, Hadrami Chronicles, Oxford, 1963, s. 20.
- ^ (PDF). 12 Aralık 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2014.
- ^ (PDF). 12 Aralık 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2014.
- ^ . 11 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2014.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aden in Fethi 1547 yilinda yerel Arap seyhlerinin eline dusen Aden in Portekiz Imparatorlugu nun eline gecme tehlikesine karsi 26 Subat 1548 de Osmanli Imparatorlugu tarafindan tekrar ele gecirilisi Aden in FethiOsmanli Portekiz SavaslariIngilizlerin 1839 da Aden i ele gecirdiklerinde bulduklari I Suleyman doneminden kalma topTarih26 Subat 1548BolgeAden YemenSebepTavlakilerin Aden i ele gecirip Portekiz den yardim istemeleriSonucOsmanli Imparatorlugu Aden i tekrar ele gecirdi TaraflarOsmanli ImparatorluguPortekiz ImparatorluguKomutanlar ve liderlerPiri ReisGucler65 gemi3 000 Arap askeri 3 Portekiz gemisi 120 Portekizli denizciKayiplar3 Portekiz gemisi yakildi 120 Portekizli denizci esir edildi olduruldu Arap birlikleri agir kayiplar verdiArka planYemen ve en onemli limani Aden Memluk Sultanligi na bagli iken 1517 yilinda Ridaniye Muharebesi nin ardindan bu ulkenin tum topraklariyla birlikte Osmanli Devleti nin egemenligine gecti Tahiriler soyundan hukumdarlarin yonettigi bolgenin stratejik onemi ve yerel yoneticilerin Kizildeniz cografyasinda giderek daha buyuk tehlike arzeden Portekiz e meyletmeleri nedeniyle Yemen ve Aden in dogrudan Osmanli idaresine baglanmasi dusunuldu 1538 de Gucerat Sultani Bahadir Sah in Portekiz Imparatorlugu na karsi yardim talebine cevaben Osmanli Padisahi I Suleyman in gorevlendirdigi Hadim Suleyman Pasa Hindistan a yonelmeden Yemen ve Aden i ele gecirerek dogrudan Osmanli yonetimine baglamisti 1546 yilinda Aden den yola cikan Osmanli filosu Guney Arabistan kiyilarindaki Osmanli egemenligini pekistirirken 1547 yilinda Osmanli Devleti ni yuzyillarca ugrastiracak Yemen isyanlarinin ilki basladi Bu esnada adli Arap seyhi Aden i ele gecirdi ve Hurmuz deki Portekiz komutanina haber gondererek kaleyi koruyabilmek icin askeri destek istedi Askeri harekatOsmanli Devleti bu onemli limanina bir Portekiz askeri kuvvetinin yerlesmesinin Mekke ve Medine ile Kizildeniz seyrusefer guvenligini tehlikeye atacagini hemen gordu ve Piri Reis i Aden in geri alinmasiyla gorevlendirdi Piri Reis bu amacla 29 Ekim 1547 de cesitli boyutlarda 60 gemiden olusan bir donanmayla Suveys ten hareket etti Yemen in limanina varinca Yemen Beylerbeyi Ferhad Pasa nin bes gemilik takviyesini donanmasina katti ve Aden e yoneldi Sancakbeyi Kasim Bey komutasindaki bir Turk birligi Aden i karadan kusatti Donanma 15 Kasim 1547 de Aden yakinlarina ulastiginda olan yaklasik 3 000 kisilik bir kuvvetle Turk birligine hucum ederek donanmanin gelisinin oncesinde kusatmayi yarmaya calistiysa da agir kayiplara ugradi ve kendisini de muharebe meydaninda oldu Bozgun halindeki Arap kuvvetleri tekrar kaleye cekilirken Ali bin Suleyman in oglu Muhammed komutayi devraldi 19 Ocak 1548 tarihinde yardima gelen Portekiz filosu Osmanli donanmasini Aden aciklarinda gorunce yuzgeri etti Takip edilen gemiler Osmanli Devleti nin Somali kiyisindaki limani Zeyla aciklariyla yakalandi ve 120 Portekizli gemici esir edildi Gemiler de yakildi Bu zaferin uzerine Aden sehri denizden de kusatilirken karaya cikarilan toplar surlari atese tuttu Kusatmanin dorduncu gunu Arap karsi taarruzu puskurtuldu 18 gun suren topcu atesi kalede buyuk hasar yaratmayi basaramazken kaleye egemen konumdaki Kuful adli tepe ele gecirilip toplar buraya yerlestirildikten sonra surlara buyuk tahribat verildi ve 3 Subat 1548 tarihindeki genel taarruz sonucunda kale dustu Portekiz in Hint Okyanusu ndaki somurgelerinin merkezi Goa dan gonderilen buyuk capli yardim 20 Mart 1548 de Aden aciklarina ulastiysa da herhangi bir harekata girisemeden geri dondu SonuclarYemen capindaki ayaklanma 1548 de tamamen bastirilirken guneydeki stratejik liman Aden de Osmanli egemenligi tekrar kuruldu Kent Osmanli Devleti nin 1580 lerin sonuna kadar Hint Okyanusu ndaki askeri harekatlarinin en onemli ussu olmaya devam ettiyse de ticari acidan Yemen in Kizildeniz kiyilarindaki limaninin gerisinde kaldi 1550 yilina gelindiginde Osmanli Devleti Portekizlilerin Hint Okyanusu ve Basra Korfezi ndeki varligina son verememis olsa da ticaret hacmi yeniden 1450 lerdeki en yuksek rakamlarina ulasti Guney Arabistan Seferi 1546 ve Aden in fethiyle Guney Arabistan da Turk egemenligini kesinlestiren Piri Reis bundan sonra Basra Korfezi ndeki Portekiz varligini sonlandirmayi hedefledi ve tarihe olarak gecen askeri harekatin hazirliklarina basladi Aden de Turk egemenligi1627 yilinda Zeydi Imamlarinin baslattiklari ayaklanma sonucu Aden bir kez daha elden cikti 1635 yilinda Osmanli Devleti nin Yemen den tamamen cekilmesiyle Aden deki Turk egemenligi resmen sona erdi ve bir daha hic kurulamadi 1839 yilinda Ingiltere Hindistan somurgeleri yolunda gemilerinin lojistik gereksinimleri icin Aden de bir komur deposu kiraladi ve daha sonra burada tam egemenlik kurdu 1870 lerde Yemen de yeniden egemenligini kuran Osmanlilar I Dunya Savasi sirasinda Aden i kusattilarsa da sehri ve kaleyi alamadilar Ayrica bakinizHint Seferi 1538 Guney Arabistan Seferi 1546 Kaynakca a b McGregor Andrew James 2006 A Military History of Modern Egypt From the Ottoman Conquest to the Ramadan War Greenwood Publishing Group ss sf 30 ISBN 0 275 98601 2 16 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Mayis 2012 Kour Zaka Hanna 1981 The history of Aden 1839 72 ss sf 2 ISBN 0714631019 1 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Mayis 2012 R B Serjeant The Portuguese off the South Arabian Coast Hadrami Chronicles Oxford 1963 s 20 PDF 12 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Ocak 2014 PDF 12 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Ocak 2014 11 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Ocak 2014