Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Portekiz İmparatorluğu (Portekizce: Império Português), denizaşırı Portekiz (Ultramar Português) veya Portekiz Sömürge İmparatorluğu (Império Colonial Português) da denilen, denizaşırı koloniler, fabrikalar (y. 1445) ve daha sonra Portekiz tarafından yönetilen denizaşırı topraklardan oluşuyordu.
Portekiz İmparatorluğu Império Português (Portekizce) | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1415-1999 | |||||||||||||||||
 Bir zamanlar Portekiz İmparatorluğu'nun dünyadaki bölgeleri | |||||||||||||||||
| Başkent | Lizbon Rio de Janeiro | ||||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Portekizce | ||||||||||||||||
| Hükûmet |
| ||||||||||||||||
| Hükümdar | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Cumhurbaşkanı | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Başbakan | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Portekiz İmparatorluğu, tarihteki ilk küresel imparatorluktur. Batı Avrupa'daki koloni imparatorluklarından, 1415 ile 1999 yılları arasında sömürgeciliği en uzun süre sürdüren devlettir.
Portekiz İmparatorluğu, 1415 yılında bir Portekiz filosunun Kuzey Afrika’daki zengin ticaret merkezi Ceuta’yı ele geçirmesiyle başlamıştır. Bunu Atlas Okyanusu’ndaki ilk keşifler izlemiş, Azorlar ve Madeira’nın keşfiyle ilk sömürgecilik hareketleri başlamıştır.
Fakat 16. yüzyıl sonundan itibaren Hollanda, İngiltere, İspanya, Fransa ve Arap koloni imparartorlukların yükselişiyle ve askeri ve ekonomik güçleri ile rekabet edemeyip uzun bir gerileme sürecine girmişti. 1755 Lizbon Depremi sonucu, Portekiz'i son derece olumsuz etkileyen bu afet, Portekiz'de politik tansiyonun yükselmesine, ekonominin çökmesine ve zaten gerileyen koloni imparatorluğunun 18. yüzyılda büyük ölçüde yıkılmasına yol açtı. 19. yüzyılda en büyük sömürgesi Brezilya da ayrılıp bağımsızlığını ilan edince sadece Afrika'da ve Asya'da önemsiz veya küçük sömürgeleri kalmıştı.
İmparatorluğun ilk dönemlerinde denizcilik faaliyetleriyle birçok yeri keşfedip sömürge ve koloniler kurmuştur ama daha sonra iç çekişmeler dış siyasi baskılar yüzünden zayıflayarak sömürgelerini kaybetmiştir. Sömürgelerini kaybetmesine rağmen Brezilya, Angola ve Mozambikte kültürel izler bırakmıştır. Bu devletlerin ve başka sömürgelerinin resmi dili Portekizcedir. 1999 yılında Asya'daki ilk ve son sömürgesi Makao Çin'e katılınca bu uzun dönem kapanmış oldu.
Arka Plan (1139–1415)
Portekiz Krallığı'nın kökeni reconquista 'ya yani İber yarımadasının Moors'dan kademeli olarak yeniden fethine dayanır. 1139'da ayrı bir krallık olan Portekiz, 1249'da Algarve'ye ulaşarak Mağribi topraklarının yeniden fethini tamamladı ancak Portekiz'in bağımsızlığı 1411'de Ayllón Antlaşması imzalanana kadar komşu Kastilya tarafından tehdit edildi.
Varlığına yönelik tehditlerden arınmış ve diğer Avrupa devletleri tarafından yapılan savaşlardan etkilenmeyen Portekiz'in dikkati, denizaşırı ülkelere ve Kuzey Afrika'nın Müslüman topraklarına yönelik askeri sefere yöneldi.Marinid Sultanlığı'nda (günümüzün Fas'ı) İslam'a karşı Hristiyan haçlı seferini sürdürme fırsatı vermesi, askeri sınıfa zafer ve savaş ganimetleri vaadi ve Portekiz ticaretini büyütme ve Portekiz'in ekonomik gerilemesini gidermek için bir şans olması gibi ilk saldırılarının birkaç olası nedeni vardı.
1415'te Akdeniz'de stratejik konumlu Kuzey Afrika Müslüman yerleşim bölgesi ve Sahra ötesi altın ve köle ticaretinin son limanlarından biri olan Septe'ye saldırıldı.
Fetih askeri olarak başarılıydı ve Portekiz'in İber Yarımadası'nın ötesine yayılmasının ilk adımlardan oldu ama kısa süre sonra onu kuşatan Müslüman güçlere karşı savunmanın maliyetli olduğu ortaya çıktı. Portekizliler burayı iç bölgelere daha çok yayılmak için üs olarak kullanamadılar ve Sahra-ötesi kervanları yalnızca ikinci yoldan gitmek için rotalarını Septe'ye değiştirdiler ve/veya başka Müslüman limanlarını kullandılar.
Kaynakça
- ^ Diffie & Winius 1977, s. 301
- ^ Newitt 2005, ss. 15–17
- ^ a b Newitt 2005, s. 19
- ^ Boxer 1969, s. 19
- ^ Abernethy, p. 4
- ^ Newitt 2005, s. 21
- ^ Diffie & Winius 1977, s. 55
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Portekiz Imparatorlugu Portekizce Imperio Portugues denizasiri Portekiz Ultramar Portugues veya Portekiz Somurge Imparatorlugu Imperio Colonial Portugues da denilen denizasiri koloniler fabrikalar y 1445 ve daha sonra Portekiz tarafindan yonetilen denizasiri topraklardan olusuyordu Portekiz ImparatorluguImperio Portugues Portekizce 1415 1999ArmaBir zamanlar Portekiz Imparatorlugu nun dunyadaki bolgeleriBaskentLizbon Rio de JaneiroYaygin dil ler PortekizceHukumetMonarsi 1415 1910 Cumhuriyet 1910 1999 Hukumdar 1415 1433 ilk 1908 1910II Manuel son Cumhurbaskani 1911 1915 ilk 1996 1999Jorge Sampaio son Basbakan 1834 1835 ilk 1995 1999Antonio Guterres son Tarihce Kurulusu1415 Brezilya Kolonisi1500 Iber Birligi1580 1640 Hollanda Portekiz Savasi1588 1654 Portekiz Restorasyon Savasi1640 1668 Portekiz Somurge Savaslari1961 1974 Karanfil Devrimi1974 1975 Makao uzerindeki egemenligin devri1999Onculler ArdillarPortekiz KralligiAmerika yerlileriMing HanedaniGucerat SultanligiJaffna KralligiMalakka SultanligiAdilsahlar Maratha ImparatorluguBrezilya ImparatorluguAngola Halk CumhuriyetiMozambik Halk CumhuriyetiGine BissauYesil Burun AdalariSao Tome ve PrincipeMakaoSao Joao Baptista d AjudaIspanyol Ginesi Portekiz Imparatorlugu tarihteki ilk kuresel imparatorluktur Bati Avrupa daki koloni imparatorluklarindan 1415 ile 1999 yillari arasinda somurgeciligi en uzun sure surduren devlettir Portekiz Imparatorlugu 1415 yilinda bir Portekiz filosunun Kuzey Afrika daki zengin ticaret merkezi Ceuta yi ele gecirmesiyle baslamistir Bunu Atlas Okyanusu ndaki ilk kesifler izlemis Azorlar ve Madeira nin kesfiyle ilk somurgecilik hareketleri baslamistir Fakat 16 yuzyil sonundan itibaren Hollanda Ingiltere Ispanya Fransa ve Arap koloni imparartorluklarin yukselisiyle ve askeri ve ekonomik gucleri ile rekabet edemeyip uzun bir gerileme surecine girmisti 1755 Lizbon Depremi sonucu Portekiz i son derece olumsuz etkileyen bu afet Portekiz de politik tansiyonun yukselmesine ekonominin cokmesine ve zaten gerileyen koloni imparatorlugunun 18 yuzyilda buyuk olcude yikilmasina yol acti 19 yuzyilda en buyuk somurgesi Brezilya da ayrilip bagimsizligini ilan edince sadece Afrika da ve Asya da onemsiz veya kucuk somurgeleri kalmisti Imparatorlugun ilk donemlerinde denizcilik faaliyetleriyle bircok yeri kesfedip somurge ve koloniler kurmustur ama daha sonra ic cekismeler dis siyasi baskilar yuzunden zayiflayarak somurgelerini kaybetmistir Somurgelerini kaybetmesine ragmen Brezilya Angola ve Mozambikte kulturel izler birakmistir Bu devletlerin ve baska somurgelerinin resmi dili Portekizcedir 1999 yilinda Asya daki ilk ve son somurgesi Makao Cin e katilinca bu uzun donem kapanmis oldu Arka Plan 1139 1415 Portekiz Kralligi nin kokeni reconquista ya yani Iber yarimadasinin Moors dan kademeli olarak yeniden fethine dayanir 1139 da ayri bir krallik olan Portekiz 1249 da Algarve ye ulasarak Magribi topraklarinin yeniden fethini tamamladi ancak Portekiz in bagimsizligi 1411 de Ayllon Antlasmasi imzalanana kadar komsu Kastilya tarafindan tehdit edildi Varligina yonelik tehditlerden arinmis ve diger Avrupa devletleri tarafindan yapilan savaslardan etkilenmeyen Portekiz in dikkati denizasiri ulkelere ve Kuzey Afrika nin Musluman topraklarina yonelik askeri sefere yoneldi Marinid Sultanligi nda gunumuzun Fas i Islam a karsi Hristiyan hacli seferini surdurme firsati vermesi askeri sinifa zafer ve savas ganimetleri vaadi ve Portekiz ticaretini buyutme ve Portekiz in ekonomik gerilemesini gidermek icin bir sans olmasi gibi ilk saldirilarinin birkac olasi nedeni vardi Septe nin fethi 1415 te Gemici Henrique tarafindan yonetildi ve Portekiz Imparatorlugu nu baslatti 1415 te Akdeniz de stratejik konumlu Kuzey Afrika Musluman yerlesim bolgesi ve Sahra otesi altin ve kole ticaretinin son limanlarindan biri olan Septe ye saldirildi Fetih askeri olarak basariliydi ve Portekiz in Iber Yarimadasi nin otesine yayilmasinin ilk adimlardan oldu ama kisa sure sonra onu kusatan Musluman guclere karsi savunmanin maliyetli oldugu ortaya cikti Portekizliler burayi ic bolgelere daha cok yayilmak icin us olarak kullanamadilar ve Sahra otesi kervanlari yalnizca ikinci yoldan gitmek icin rotalarini Septe ye degistirdiler ve veya baska Musluman limanlarini kullandilar Kaynakca Diffie amp Winius 1977 s 301 Newitt 2005 ss 15 17 a b Newitt 2005 s 19 Boxer 1969 s 19 Abernethy p 4 Newitt 2005 s 21 Diffie amp Winius 1977 s 55