Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aka Gündüz, (1884, Selanik - 7 Kasım 1958, İstanbul), Türk yazar, gazeteci ve siyasetçi.
| Aka Gündüz | |
|---|---|
 Aka Gündüz | |
| Doğum | 1884 Selanik, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 7 Kasım 1958 (72 yaşında) Türkiye |
| Meslek | Yazar • Gazeteci • Siyasetçi |
| Milliyet | Türk |
| Vatandaşlık | Osmanlı İmparatorluğu Türkiye |
| Eğitim | Kuleli Askeri Lisesi |
| Edebî akım | Milli edebiyat zevk ve anlayışını devam ettirenler |
| Önemli eser | Dikmen Yıldızı |
Türkiye'de Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerinin önemli figürlerinden birisidir. Yaşadığı devrin sevilen ve çok okunan yazarlarındandır. IV., V. ve VI. dönemlerde TBMM'de Ankara milletvekili olarak görev yapmıştır.
Hayatı
Resmî kayıtlara göre 1884 yılında Selanik'te doğdu. Annesi birkaç dil bilen kültürlü bir hanım olan Sapancalı Melek Hanım, babası Rizeli Fıncıoğulları sülalesinde Binbaşı İbrahim Kadri Bey'dir. Asıl adı" Hüseyin Avni" idi. Bu isim ona, dönemin ünlü sadrazamı Hüseyin Avni Paşa gibi başarılı bir asker olması niyetiyle koyulmuştu.
Çocukluk yılları Serez'de geçti. Küçük yaşta annesini kaybetti, bir Fransız mürebbiye tarafından büyütüldü. İlköğrenimine Serez'de İncili Mektep'te başladıktan sonra Selanik'teki Şemsi Efendi Mektebi'ne devam etti.
İlkokuldan sonra bir süre Selanik Askeri Rüşdiye'sinde okudu. 1896–1897 Türk-Yunan Savaşı sırasında babası Binbaşı Kadri Bey'in savaşa gitmesinden sonra üvey annesinin onu okula göndermemesi üzerine evden kaçtı, öğrenimine İstanbul'daki amcasının yanında devam etti.
Bir süre yatılı misafir olarak Galatasaray Sultanisi'ne devam ettikten sonra Eyüpsultan'daki Askeri Baytar Rüşdiyesi'ne kaydoldu. Bu okulda Ömer Seyfettin ile tanışıp yakın dost oldu. 1896'da rüştiyeden mezun olduktan sonra Ömer Seyfettin'in Edirne Askerî İdadisi’ne gitmesi üzerine o da bu okula kaydoldu. Lise döneminde Çocuk Bahçesi ve Genç Kalemler dergilerinde yazıları yayımlandı.
1900'de Edirne Askerî İdadisi'nden mezun olup İstanbul'a döndü ve Mekteb-i Harbiye-i Şahane'ye kaydoldu. Öğrenciliği esnasında siyasetle meşgul olduğu gerekçesiyle Divanıharp'te yargılandı. Mahkeme heyeti tarafından serbest bırakıldıysa da sağlık sorunları nedeniyle eğitimine devam edemedi ve okulla ilişkisi kesildi. Öğrenim için Paris’e giderek Collège de France, Paris Güzel Sanatlar Okulu'nda ve Hukuk Fakültesi'ne devam etti. İki yıl kadar Paris'te kaldıktan sonra bu eğitimlerin hiçbirini tamamlamadan İstanbul’a döndü.
Yurda döndükten sonra, II. Abdülhamit’in yönetimine son vermeye çalışan İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne üye oldu. 1907'de dört ay kadar Gümrük İdaresi'nde çalıştıktan sonra Selânik'e sürgün edildi. II. Meşrutiyet ilan edildiğinde Selanik'te idi. Ülkeyi padişahın ve şeriatın kontrolü altına döndürmek isteyenlerin İstanbul'da 13 Nisan 1909’da başlattığı ayaklanmayı bastırmak üzere Selanik'te kurulan Hareket Ordusu'na katıldı ve orduyla birlikte İstanbul'a geldi.
İstanbul'daki 31 Mart Vakası, anayasanın yeniden yapılandırılmasında desteği olduğu varsayılan Ermenilere karşı saldırılara ve ayaklanmacılarla Ermeniler arasında çatışmalara dönüşünce, Adana'da yayılan bu olayları bastırmak üzere görevlendirilen Cemal Paşa ile birlikte Adana'da bulundu. Bir buçuk yıl Vilayet Meclisi'nde görev yaptı. Adana Vilâyet Gazetesi’nde yazılar yazdı.
İstanbul'a döndükten sonra matbuat hayatına atıldı. 11 Nisan 1911’de Ali Canip ve Ömer Seyfettin’in önderliğinde çıkarılan Genç Kalemler dergisinin önderlik ettiği Yeni Lisan Hareketi doğrultusunda eserler verdi. İlk yazılarında Enis Avni adını kullanan yazar, bu dönemden itibaren Türkçe bir takma ad olan Aka Gündüz adını benimsedi.
Türk Kalbi (1911), Türkün Kitabı (1913) adlı hikâye kitaplarında Türklük gururu ve bilinci, Trablusgarb ve Balkan Savaşları, Osmanlı- Rus Savaşı, İnebahtı Savaşı, Türklerin karşılaştıkları zulümler gibi konuları ele ald. Bozgun (1918) adlı şiir kitabında Balkan Savaşı'ndan sonra Rumeli topraklarının kaybını kabullenemeyişini anlatan şiirlerine yer verdi.
Ercüment Ekrem ile birlikte 1920 yılında 12 sayı Alay gazetesini çıkardı. İstanbul’un işgali üzerine İngilizler tarafından Malta’ya sürüldü. 1921 yılında İngilizlerle yapılan esir değişimi sonucu yurda dönebildi.
Sürgün dönüşü Ankara’ya giderek Millî Mücadele’ye kalemiyle destek verdi. 23 Aralık 1921'den itibaren Paşa Kâzım ile birlikte Alay gazetesinin devamı niteliğindeki Anadolu’da Peyâm-ı Sabah gazetesini çıkardı. Gazetenin yayınları, 1922 yılı sonunda Millî Mücadele’nin kazanılmasının ardından son buldu.
Aka Gündüz, gazetecilik ve yazarlığa Sabah, Hizmet, Zaman, Âhenk, Tanin, Tercüman, İleri, Hâkimiyet-i Milliye gibi gazetelerde yayımlanan şiir, hikâye, roman ve makaleleriyle devam etti. Ankara Gazeteciler Cemiyeti'nin kuruluşunda yer aldı.
IV., V. ve VI. dönemlerde Ankara milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde yer aldı.
Kısa süren bir evlilik yaptı ve bir oğlu oldu. Kansere yakalandıktan bir süre sonra 7 Kasım 1958'de öldü.
Eserleri
Roman
- Türk Kalbi, 1327
- Türkün Kitabı, 1329
- Kurbağacık, 1335
- Bu Toprağın Kızları, 1927
- Hayattan Hikâyeler, 1928
- Dikmen Yıldızı, 1928
- Odun Kokusu, 1928
- Tank-Tango, 1928
- İki Süngü Arasında, 1929
- Yaldız 1930
- Çapkın Kız 1930
- Aysel İstanbul 1932
- Ben Öldürmedim1933
- Onların Romanı 1933
- Kokain 1933
- Üvey Ana, 1933
- Üç Kızın Hikâyesi, 1933
- Aşkın Temizi, 1937
- Çapraz Delikanlı, 1938
- Zekeriya Sofrası, 1938
- Mezar Kazıcıları, 1939
- Giderayak, 1939
- Yayla Kızı, 1940
- Türk Duygusu, 1941
- Bebek, 1941
- Bir Şöförün Gizli Defteri, 1943
- Sansaros, 1945
- Eğer Aşk, 1946
- Bir Kızın Masalı, 1954
Hikâyeleri
- Türk Kalbi
- Türk'ün Kitabı (1911)
- Kurbağacık (1919)
- Hayattan Hikâyeler (1928)
Şiirleri
- İlkbahar Şiiri
- Anadolu şiiri
Piyesleri
- Köy Muallimi
- Yarım Osman
- Mavi Yıldırım
- Beyaz Kahraman
Kaynakça
- ^ (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.
- ^ a b c d e Okday, Metin (2008). . Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora tezi. 20 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Doğan, Abide (10 Kasım 2018). "Aka Gündüz". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. 20 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Kasım 2023.
- ^ "AKA GÜNDÜZ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 10 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ "Anadolu'da Peyâm-ı Sabah". Atatürk Ansiklopedisi. 20 Mayıs 2021. 22 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aka Gunduz 1884 Selanik 7 Kasim 1958 Istanbul Turk yazar gazeteci ve siyasetci Aka GunduzAka GunduzDogum1884 Selanik Osmanli ImparatorluguOlum7 Kasim 1958 72 yasinda TurkiyeMeslekYazar Gazeteci SiyasetciMilliyetTurkVatandaslikOsmanli Imparatorlugu TurkiyeEgitimKuleli Askeri LisesiEdebi akimMilli edebiyat zevk ve anlayisini devam ettirenlerOnemli eserDikmen Yildizi6 Mart 1914 tarihli Idman dergisinde Aka Gunduz Altinordu Reis i Fahrisi olarak Turkiye de Mesrutiyet ve Cumhuriyet donemlerinin onemli figurlerinden birisidir Yasadigi devrin sevilen ve cok okunan yazarlarindandir IV V ve VI donemlerde TBMM de Ankara milletvekili olarak gorev yapmistir HayatiResmi kayitlara gore 1884 yilinda Selanik te dogdu Annesi birkac dil bilen kulturlu bir hanim olan Sapancali Melek Hanim babasi Rizeli Finciogullari sulalesinde Binbasi Ibrahim Kadri Bey dir Asil adi Huseyin Avni idi Bu isim ona donemin unlu sadrazami Huseyin Avni Pasa gibi basarili bir asker olmasi niyetiyle koyulmustu Cocukluk yillari Serez de gecti Kucuk yasta annesini kaybetti bir Fransiz murebbiye tarafindan buyutuldu Ilkogrenimine Serez de Incili Mektep te basladiktan sonra Selanik teki Semsi Efendi Mektebi ne devam etti Ilkokuldan sonra bir sure Selanik Askeri Rusdiye sinde okudu 1896 1897 Turk Yunan Savasi sirasinda babasi Binbasi Kadri Bey in savasa gitmesinden sonra uvey annesinin onu okula gondermemesi uzerine evden kacti ogrenimine Istanbul daki amcasinin yaninda devam etti Bir sure yatili misafir olarak Galatasaray Sultanisi ne devam ettikten sonra Eyupsultan daki Askeri Baytar Rusdiyesi ne kaydoldu Bu okulda Omer Seyfettin ile tanisip yakin dost oldu 1896 da rustiyeden mezun olduktan sonra Omer Seyfettin in Edirne Askeri Idadisi ne gitmesi uzerine o da bu okula kaydoldu Lise doneminde Cocuk Bahcesi ve Genc Kalemler dergilerinde yazilari yayimlandi 1900 de Edirne Askeri Idadisi nden mezun olup Istanbul a dondu ve Mekteb i Harbiye i Sahane ye kaydoldu Ogrenciligi esnasinda siyasetle mesgul oldugu gerekcesiyle Divaniharp te yargilandi Mahkeme heyeti tarafindan serbest birakildiysa da saglik sorunlari nedeniyle egitimine devam edemedi ve okulla iliskisi kesildi Ogrenim icin Paris e giderek College de France Paris Guzel Sanatlar Okulu nda ve Hukuk Fakultesi ne devam etti Iki yil kadar Paris te kaldiktan sonra bu egitimlerin hicbirini tamamlamadan Istanbul a dondu Yurda dondukten sonra II Abdulhamit in yonetimine son vermeye calisan Ittihat ve Terakki Cemiyeti ne uye oldu 1907 de dort ay kadar Gumruk Idaresi nde calistiktan sonra Selanik e surgun edildi II Mesrutiyet ilan edildiginde Selanik te idi Ulkeyi padisahin ve seriatin kontrolu altina dondurmek isteyenlerin Istanbul da 13 Nisan 1909 da baslattigi ayaklanmayi bastirmak uzere Selanik te kurulan Hareket Ordusu na katildi ve orduyla birlikte Istanbul a geldi Istanbul daki 31 Mart Vakasi anayasanin yeniden yapilandirilmasinda destegi oldugu varsayilan Ermenilere karsi saldirilara ve ayaklanmacilarla Ermeniler arasinda catismalara donusunce Adana da yayilan bu olaylari bastirmak uzere gorevlendirilen Cemal Pasa ile birlikte Adana da bulundu Bir bucuk yil Vilayet Meclisi nde gorev yapti Adana Vilayet Gazetesi nde yazilar yazdi Istanbul a dondukten sonra matbuat hayatina atildi 11 Nisan 1911 de Ali Canip ve Omer Seyfettin in onderliginde cikarilan Genc Kalemler dergisinin onderlik ettigi Yeni Lisan Hareketi dogrultusunda eserler verdi Ilk yazilarinda Enis Avni adini kullanan yazar bu donemden itibaren Turkce bir takma ad olan Aka Gunduz adini benimsedi Turk Kalbi 1911 Turkun Kitabi 1913 adli hikaye kitaplarinda Turkluk gururu ve bilinci Trablusgarb ve Balkan Savaslari Osmanli Rus Savasi Inebahti Savasi Turklerin karsilastiklari zulumler gibi konulari ele ald Bozgun 1918 adli siir kitabinda Balkan Savasi ndan sonra Rumeli topraklarinin kaybini kabullenemeyisini anlatan siirlerine yer verdi Ercument Ekrem ile birlikte 1920 yilinda 12 sayi Alay gazetesini cikardi Istanbul un isgali uzerine Ingilizler tarafindan Malta ya suruldu 1921 yilinda Ingilizlerle yapilan esir degisimi sonucu yurda donebildi Surgun donusu Ankara ya giderek Milli Mucadele ye kalemiyle destek verdi 23 Aralik 1921 den itibaren Pasa Kazim ile birlikte Alay gazetesinin devami niteligindeki Anadolu da Peyam i Sabah gazetesini cikardi Gazetenin yayinlari 1922 yili sonunda Milli Mucadele nin kazanilmasinin ardindan son buldu Aka Gunduz gazetecilik ve yazarliga Sabah Hizmet Zaman Ahenk Tanin Tercuman Ileri Hakimiyet i Milliye gibi gazetelerde yayimlanan siir hikaye roman ve makaleleriyle devam etti Ankara Gazeteciler Cemiyeti nin kurulusunda yer aldi IV V ve VI donemlerde Ankara milletvekili olarak Turkiye Buyuk Millet Meclisi nde yer aldi Kisa suren bir evlilik yapti ve bir oglu oldu Kansere yakalandiktan bir sure sonra 7 Kasim 1958 de oldu EserleriRoman Turk Kalbi 1327 Turkun Kitabi 1329 Kurbagacik 1335 Bu Topragin Kizlari 1927 Hayattan Hikayeler 1928 Dikmen Yildizi 1928 Odun Kokusu 1928 Tank Tango 1928 Iki Sungu Arasinda 1929 Yaldiz 1930 Capkin Kiz 1930 Aysel Istanbul 1932 Ben Oldurmedim1933 Onlarin Romani 1933 Kokain 1933 Uvey Ana 1933 Uc Kizin Hikayesi 1933 Askin Temizi 1937 Capraz Delikanli 1938 Zekeriya Sofrasi 1938 Mezar Kazicilari 1939 Giderayak 1939 Yayla Kizi 1940 Turk Duygusu 1941 Bebek 1941 Bir Soforun Gizli Defteri 1943 Sansaros 1945 Eger Ask 1946 Bir Kizin Masali 1954Hikayeleri Turk Kalbi Turk un Kitabi 1911 Kurbagacik 1919 Hayattan Hikayeler 1928 Siirleri Ilkbahar Siiri Anadolu siiriPiyesleri Koy Muallimi Yarim Osman Mavi Yildirim Beyaz KahramanKaynakca PDF TBMM Basin ve Halkla Iliskiler Mudurlugu 6 Subat 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 16 Haziran 2022 a b c d e Okday Metin 2008 Selcuk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu doktora tezi 20 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Dogan Abide 10 Kasim 2018 Aka Gunduz Turk Edebiyati Isimler Sozlugu 20 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Kasim 2023 AKA GUNDUZ TDV Islam Ansiklopedisi 10 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Kasim 2023 Anadolu da Peyam i Sabah Ataturk Ansiklopedisi 20 Mayis 2021 22 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Kasim 2023