Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ağzıpek, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.
| Akyaka | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Akyaka Akyaka'nın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Merkez |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 1795 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 219 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75110 |
Tarihçe
Akyaka köyünün eski adı Koditzkaro'dur. Gürcüce bir yer adı olan Koditzkaro (კოდიწყარო) veya Kodistzkaro (კოდისწყარო) Gürcüce bir yer adı olup "tekne pınar" anlamına gelir. Nitekim köyü gezmiş olan Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli, 1917 yılında Kodistzkaro köyündeki vadinin gerçekten de tekneye (“kodi”) benzediğini yazmıştır. Bu yerleşim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde "Kotishara" (كوتسخارە) şeklinde kaydedilmiştir. Bu yer adı Türkçe kaynaklarda sonradan Kodishara (قودیسخارە) ve Kodushara'ya dönüşmüştür.
Koditzkaro köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Artani'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Bir Gürcü kilisesi olan Koditzkaro Kilisesi de buranın eskiden bir Gürcü yerleşimi olduğunu göstermektedir.
Koditzkaro, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Osmanlı idaresinin başında Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Büzürg livasının Kuzay nahiyesinin köylerinden biriydi. "Kotishara" (كوتسخارە) şeklinde kaydedilmiş olan köyde 86 Hristiyan hane yaşıyordu. Köyün nüfusunun çoğunluğu Gürcülerden oluşuyordu. Ayrıca köyde yaşayan daha az sayıda Ermeni nüfus bulunuyordu. Köyde buğday, arpa ve yonca tarımı ile arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu. İki adet su değirmeni bulunuyordu.
Koditzkaro köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresi tarafından adı Mihaylovka (Михайловка) olarak değiştirilmiş olan yerleşim, Ardahan sancağının Ardahan kazasına bağlı köylerden biriydi. Mihaylovka aynı zamanda bir nahiyenin adıydı ve Mihaylovka köyü bu nahiyenin tek köyü ve idari merkeziydi. Boşalmış olan köye Rus idaresince Malakanlar yerleştirilmişti. Nitekim köyde yaşayan 436 kişiden 427'si 1886 nüfusu sayımında Rus olarak kaydedilmiştir.
Birinci Dünya Savaşı yıllarında Ardahan bölgesini gezmiş olan Gürcü gazeteci ve araştırmacı Konstantine Martvileli, "bir gözyaşı gibi temiz, deli deli akan suyun geldiği" derenin gerçekten de tekneye ("kodi") benzediğini, içinde küçük-küçük alabalıklar yaşadığı yazmıştır.
Koditzkaro köyü, Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından bağımsız Gürcistan sınırları içinde yer aldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya Ardahan sancağının bir bölümünü ve köyü Gürcistan’ın bir parçası olarak tanıdı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında köy Ankara Hükümeti tarafından fiilen yeniden Türkiye’ye katıldı. 16 Mart 1921’de, Ankara Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında imzalanan Moskova Antlaşması’yla Koditzaro köyünün de içinde yer aldığı Ardahan bölgesi Türkiye’ye bırakıldı.
Koditzkaro köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kodishara (قودیسخارە) adıyla Kars vilayetinin Ardahan kazasının Yalnızçam nahiyesine bağlıydı. 1940 genel nüfus sayımında "Kodishara" biçiminde yazılmış olan köy aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 805 kişiden oluşuyordu. Ancak bu tarihte Hoçovan nahiyesi Ardahan kazasına bağlanmıştı. Koditzkato veya Kodishara Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Akyaka olarak değiştirilmiştir. 1965 genel nüfus sayımında Çobanlı köyünün nüfusu 1.247 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 366 kişi okuma yazma biliyordu.
Akyaka köyünün bugünkü sınırları içinde üç kilise ve üç kalenin kalıntısı günümüze ulaşmıştır. Köyün merkezinde kalıntıları bulunan Koditzkaro Kilisesi, Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir. Yapı temel seviyesinde yıkılmış, geriye apsis duvarından bazı kısımlar kalmıştır. Ayrıca köyün güneybatısında ve köyün camisinin olduğu yerde birer kilisenin olduğu köylülerce teyit edilmektedir. Köyün dışındaki kilise insan eliyle yıkılıp taşları köyde bir yapının inşasında kullanılmıştır. Diğer kilisenin yerinde ise cami inşa edilmiştir. Ancak bu kiliselerin varlığını onaylayacak kalıntılar bugüne ulaşmamıştır.
Köyün merkezinin 2,2 km kuzeybatısında yer alan birinci kale (144 × 82 m), yığma taştan inşa edilmiştir. Kale doğudan batıya uzanan bir duvarla ikiye bölünmüştür. Kalenin içinde artık var olmayan yapıların izlerine rastlanır. Etrafa hakim bir tepede yer alan kale, başka tepelerdeki kalelere yukarından bakmaktadır. Kalenin büyüklüğü burada eskiden bir kentin var olduğunun bir göstergesi sayılabilir. Kale, diğer kalelerle birlikte eski çağlarda Ardahan bölgesinde önemli bir merkez olmalıdır. Bu yöre aynı zamanda tarihsel Klarceti ve Kola bölgelerinden gelen yolları da kontrol etmektedir. Köyün merkezinin 1 km güneybatısında yer alan ikinci kale (118 × 72 m) de yığma tarzda inşa edilmiştir. Bu kale de büyüklüğüyle dikkat çekicidir. Tamamen yıkılmış olan kale, günümüzde toprak ve bitki örtüsü altında kalmıştır. Bu kalenin 60 metre kuzeydoğusunda üçüncü kale yer alır. Üçüncü kale diğer ikisine göre hayli küçük ebatlardadır (40 × 36 m). Bu kale de yığma taştan inşa edilmiştir. Bu kalenin son yerleşme noktası olduğu söylenebilir. Kalenin olduğu yer defineciler tarafından tamamen kazılmıştır. Bu üç kalenin bulunduğu bölge, bugün Tepeler adını taşıyan eski Komki’deki kalelere uzak değildir.
Coğrafya
Köy, Ardahan il merkezine 15 km uzaklıktadır.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 219 |
| 2021 | 219 |
| 2020 | 236 |
| 2019 | 249 |
| 2018 | 282 |
| 2017 | 229 |
| 2016 | 229 |
| 2015 | 231 |
| 2014 | 244 |
| 2013 | 237 |
| 2012 | 244 |
| 2011 | 241 |
| 2010 | 238 |
| 2009 | 241 |
| 2008 | 233 |
| 2007 | 238 |
| 2000 | 325 |
| 1990 | 689 |
| 1985 | 964 |
Kaynakça
- ^ (İngilizce). Fallingrain.com. 11 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Ardahan Merkez Akyaka Köy Nüfusu". Nufusune.com. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ "კოდი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 23 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "წყარო" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt
- ^ a b Martvileli, “Ardahan Bölgesinde” (Gürcüce), Sakartvelo gazetesi, 9 Ekim 1917, sayı. 219.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 525". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 76o.
- ^ Fahriye Bayram ve Turgay Yazar, “Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırmaları – 2009”, 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2011, 1. Cilt, s. 3. 15 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . ISSN: 10177663
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 535". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Kasım 2023.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 453". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Kasım 2023.
- ^ 1595 tarihi Osmanlı mufassal defteri üzerinden hazırlanmış Gürcistan Vilayeti'nin etnik haritası
- ^ "'Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - Sıra no: 293". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Kasım 2023.
- ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 101. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 760.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 349.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 705". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 355.
- ^ Fahriye Bayram ve Turgay Yazar, “Artvin, Erzurum, Ardahan İli ve İlçelerinde Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırmaları – 2009”, 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2011, 1. Cilt, s. 3. 15 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . ISSN: 10177663
- ^ 2019 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2019 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2021, s. 48-49. 8 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 344-345, .
- ^ a b c d . YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
- ^ . www.nufusune.com. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
Dış bağlantılar
- Akyaka, Ardahan için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Agzipek Ardahan ilinin Merkez ilcesine bagli bir koydur AkyakaKoyArdahan in konumuAkyakaAkyaka nin Ardahan daki konumuUlkeTurkiyeIlArdahanIlceMerkezCografi bolgeDogu Anadolu BolgesiRakim1795 mNufus 2022 Toplam219Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0478Il plaka kodu75Posta kodu75110TarihceAkyaka koyunun eski adi Koditzkaro dur Gurcuce bir yer adi olan Koditzkaro კოდიწყარო veya Kodistzkaro კოდისწყარო Gurcuce bir yer adi olup tekne pinar anlamina gelir Nitekim koyu gezmis olan Gurcu arastirmaci Konstantine Martvileli 1917 yilinda Kodistzkaro koyundeki vadinin gercekten de tekneye kodi benzedigini yazmistir Bu yerlesim 1595 tarihli Osmanli mufassal defterinde Kotishara كوتسخارە seklinde kaydedilmistir Bu yer adi Turkce kaynaklarda sonradan Kodishara قودیسخارە ve Kodushara ya donusmustur Koditzkaro koyu tarihsel Gurcistan i olusturan bolgelerden biri olan Artani de yer alir Nitekim Osmanlilar bu bolgeyi ve koyu 16 yuzyilin ikinci yarisinda Gurculerden ele gecirmistir Bir Gurcu kilisesi olan Koditzkaro Kilisesi de buranin eskiden bir Gurcu yerlesimi oldugunu gostermektedir Koditzkaro 1595 tarihli ve Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan adli Osmanli mufassal defterine gore Osmanli idaresinin basinda Gurcistan Vilayeti icinde Ardahan i Buzurg livasinin Kuzay nahiyesinin koylerinden biriydi Kotishara كوتسخارە seklinde kaydedilmis olan koyde 86 Hristiyan hane yasiyordu Koyun nufusunun cogunlugu Gurculerden olusuyordu Ayrica koyde yasayan daha az sayida Ermeni nufus bulunuyordu Koyde bugday arpa ve yonca tarimi ile aricilik yapiliyor domuz ve koyun besleniyordu Iki adet su degirmeni bulunuyordu Koditzkaro koyu 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nin ardindan imzalanan Berlin Antlasmasi uyarinca Osmanli Devleti tarafindan Rusya ya birakildi Rus idaresi tarafindan adi Mihaylovka Mihajlovka olarak degistirilmis olan yerlesim Ardahan sancaginin Ardahan kazasina bagli koylerden biriydi Mihaylovka ayni zamanda bir nahiyenin adiydi ve Mihaylovka koyu bu nahiyenin tek koyu ve idari merkeziydi Bosalmis olan koye Rus idaresince Malakanlar yerlestirilmisti Nitekim koyde yasayan 436 kisiden 427 si 1886 nufusu sayiminda Rus olarak kaydedilmistir Birinci Dunya Savasi yillarinda Ardahan bolgesini gezmis olan Gurcu gazeteci ve arastirmaci Konstantine Martvileli bir gozyasi gibi temiz deli deli akan suyun geldigi derenin gercekten de tekneye kodi benzedigini icinde kucuk kucuk alabaliklar yasadigi yazmistir Koditzkaro koyu Birinci Dunya Savasi nin sonlarina dogru Rus ordusunun bolgeden cekilmesinin ardindan bagimsiz Gurcistan sinirlari icinde yer aldi 7 Mayis 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlasmasi yla Sovyet Rusya Ardahan sancaginin bir bolumunu ve koyu Gurcistan in bir parcasi olarak tanidi Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sirasinda koy Ankara Hukumeti tarafindan fiilen yeniden Turkiye ye katildi 16 Mart 1921 de Ankara Hukumeti ile Sovyet Rusya arasinda imzalanan Moskova Antlasmasi yla Koditzaro koyunun de icinde yer aldigi Ardahan bolgesi Turkiye ye birakildi Koditzkaro koyu 1928 tarihli Osmanlica koy listesinde Kodishara قودیسخارە adiyla Kars vilayetinin Ardahan kazasinin Yalnizcam nahiyesine bagliydi 1940 genel nufus sayiminda Kodishara biciminde yazilmis olan koy ayni idari konuma sahipti ve nufusu 805 kisiden olusuyordu Ancak bu tarihte Hocovan nahiyesi Ardahan kazasina baglanmisti Koditzkato veya Kodishara Turkce olmadigi icin koyun adi 1959 yilinda 7267 sayili kanunla Akyaka olarak degistirilmistir 1965 genel nufus sayiminda Cobanli koyunun nufusu 1 247 kisiden olusuyor ve bu nufus icinde 366 kisi okuma yazma biliyordu Akyaka koyunun bugunku sinirlari icinde uc kilise ve uc kalenin kalintisi gunumuze ulasmistir Koyun merkezinde kalintilari bulunan Koditzkaro Kilisesi Orta Cag dan kalma bir Gurcu kilisesidir Yapi temel seviyesinde yikilmis geriye apsis duvarindan bazi kisimlar kalmistir Ayrica koyun guneybatisinda ve koyun camisinin oldugu yerde birer kilisenin oldugu koylulerce teyit edilmektedir Koyun disindaki kilise insan eliyle yikilip taslari koyde bir yapinin insasinda kullanilmistir Diger kilisenin yerinde ise cami insa edilmistir Ancak bu kiliselerin varligini onaylayacak kalintilar bugune ulasmamistir Koyun merkezinin 2 2 km kuzeybatisinda yer alan birinci kale 144 82 m yigma tastan insa edilmistir Kale dogudan batiya uzanan bir duvarla ikiye bolunmustur Kalenin icinde artik var olmayan yapilarin izlerine rastlanir Etrafa hakim bir tepede yer alan kale baska tepelerdeki kalelere yukarindan bakmaktadir Kalenin buyuklugu burada eskiden bir kentin var oldugunun bir gostergesi sayilabilir Kale diger kalelerle birlikte eski caglarda Ardahan bolgesinde onemli bir merkez olmalidir Bu yore ayni zamanda tarihsel Klarceti ve Kola bolgelerinden gelen yollari da kontrol etmektedir Koyun merkezinin 1 km guneybatisinda yer alan ikinci kale 118 72 m de yigma tarzda insa edilmistir Bu kale de buyukluguyle dikkat cekicidir Tamamen yikilmis olan kale gunumuzde toprak ve bitki ortusu altinda kalmistir Bu kalenin 60 metre kuzeydogusunda ucuncu kale yer alir Ucuncu kale diger ikisine gore hayli kucuk ebatlardadir 40 36 m Bu kale de yigma tastan insa edilmistir Bu kalenin son yerlesme noktasi oldugu soylenebilir Kalenin oldugu yer defineciler tarafindan tamamen kazilmistir Bu uc kalenin bulundugu bolge bugun Tepeler adini tasiyan eski Komki deki kalelere uzak degildir CografyaKoy Ardahan il merkezine 15 km uzakliktadir NufusYillara gore koy nufus verileri2022 2192021 2192020 2362019 2492018 2822017 2292016 2292015 2312014 2442013 2372012 2442011 2412010 2382009 2412008 2332007 2382000 3251990 6891985 964Kaynakca Ingilizce Fallingrain com 11 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Nisan 2020 a b c d e f g h i j k l m n o p Ardahan Merkez Akyaka Koy Nufusu Nufusune com 20 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Nisan 2020 კოდი A Comprehensive Georgian English Dictionary Londra 2006 2 cilt 23 Agustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 0 9535878 3 5 წყარო A Comprehensive Georgian English Dictionary Londra 2006 2 cilt ISBN 0 9535878 3 5 a b Martvileli Ardahan Bolgesinde Gurcuce Sakartvelo gazetesi 9 Ekim 1917 sayi 219 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt III cilt 1958 s 525 15 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Kasim 2023 Son Teskilat i Mulkiyede Koylerimizin Adlari Osmanlica Istanbul 1928 s 76o Fahriye Bayram ve Turgay Yazar Artvin Erzurum Ardahan Ili ve Ilcelerinde Ortacag Gurcu Mimarisi Yuzey Arastirmalari 2009 28 Arastirma Sonuclari Toplantisi Ankara 2011 1 Cilt s 3 15 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISSN 10177663 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt III cilt 1958 s 535 15 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Kasim 2023 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt II cilt 1941 s 453 17 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Kasim 2023 1595 tarihi Osmanli mufassal defteri uzerinden hazirlanmis Gurcistan Vilayeti nin etnik haritasi Svod statisticheskih dannyh o naselenii Zakavkazskago kraya izvlechennyh iz posemejnyh spiskov 1886 g Transkafkasya Bolgesinin Nufusuna Dair 1886 Yili Aile Listelerinden Edinilmis istatistik Verilerin Ozeti Tiflis 1893 Kars oblasti Sira no 293 11 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Kasim 2023 a b 2014 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari ტაო კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები Tiflis 2015 s 101 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 0 7362 5 Rossijsko gruzinskij dogovor 07 5 1920 g polnyj tekst i karta odin iz mnogih narushennyh Kremlem 07 5 1920 tarihli Rus Gurcu Anlasmasi tam metin ve harita Kremlin Tarafindan Ihlal Edilen Bircok Anlasmadan Biridir 11 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Mayis 2023 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1969 3 Cilt 2 cilt s 489 8 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Mayis 2023 Son Teskilat i Mulkiyede Koylerimizin Adlari Osmanlica Istanbul 1928 s 760 1940 Genel Nufus Sayimi Ankara 1946 s 349 Koylerimiz Yayimlayan Icisleri Bakanligi Ankara 1968 s 705 23 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Nisan 2021 1965 Genel Nufus Sayimi Ankara 1968 s 355 Fahriye Bayram ve Turgay Yazar Artvin Erzurum Ardahan Ili ve Ilcelerinde Ortacag Gurcu Mimarisi Yuzey Arastirmalari 2009 28 Arastirma Sonuclari Toplantisi Ankara 2011 1 Cilt s 3 15 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISSN 10177663 2019 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari ტაო კლარჯეთის ძეგლების 2019 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები Tiflis 2021 s 48 49 8 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9746 3 2 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 344 345 ISBN 9789941478178 a b c d YerelNet org tr 3 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Nisan 2020 www nufusune com 20 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2021 Dis baglantilarAkyaka Ardahan icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft