Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Alaaddin Muhammed Harezmşah (ö. Aralık 1221) Harezmşahlar Devleti'nin 1200-1221 döneminde Harezmşah unvanı ile hükümdarı idi. Saltanatının başında Büyük Selçuklu Devleti'nin çökmesi nedeniyle geniş topraklar elde etmiştir. Fakat sonradan Cengiz Han hükümdarlığı altında genişlemeye başlayan Moğollar ile savaşmak zorunda kalmıştır. Moğol orduları Harezmşah ülkesini talan ve harap edip halkına büyük zayiat verdirmişlerdir. Alaaddin Muhammed Harezmsah Moğol ordularına yenildi ve sonunda onlar tarafından kovalanıp Hazar Denizi üzerinde bir adaya saklandı ve 1221'de bu adada hayatını kaybetti.
| Alaeddin Muhammed Harezmşah | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Harezmşah Sultanı | |||||
| Hüküm süresi | 1200 – 1221 | ||||
| Önce gelen | Tekiş Harezmşah | ||||
| Sonra gelen | Celaleddin Harezmşah | ||||
| Ölüm | Aralık 1221 | ||||
| Çocuk(lar)ı | Han Sultan Celaleddin Harezmşah Uzlagşah Akşah | ||||
| |||||
| Hanedan | Harezmşahlar | ||||
| Babası | Tekiş Harezmşah | ||||
| Annesi | Terken Hatun | ||||
| Dini | Sünni İslam | ||||
İlk başarılı fetihler
Alaaddin Muhammed döneminde Büyük Selçuklu Devleti çökmüş olduğundan Harezmşah Devleti genişlemeye hazırdı. 1204'te Alaaddin Muhammed idaresindeki Harezm orduları 1204'te Herat, 1206'da Belh, Cüzcan, Toharistan, Sistan, , 1207'de Semerkant ve 1210'da Taberistan ve Maveraünnehir'i ele geçirdiler. Babasının rakip saydığı günümüzdeki Afganistan'ın büyük bir kısmını idare eden Gurlular ile savaş 1210'da başladı ve aynı yıl Gurlular devleti ortadan kaldırıldı. 1211'de Taşkent, Fergana, Mekran, güneyde Belucistan, batıda Kazvin ve Azerbaycan fethedildi. 1212'de ise de Karahanlılar Devleti'ne son verilerek tüm toprakları Harzemşahlara katıldı.
Alaaddin Muhammed kendine "Şah" unvanı verdi ve bunu resmen teyit etmesi için Bağdat'ta bulunan Abbasi Halifesi'ne müracaat etti. Fakat Abbasi Halifesi Nasır Lîdinillah bu isteği reddetti. Alaaddin Muhammed buna çok kızarak önce kendine yakın Harezmli alimlerden birini Halife olarak ilan etti. Sonra da Halifeyi Bağdat'tan atıp kendi adamını kukla halife olarak Bağdat'a yetiştirmek için ordusu ile Bağdat üzerine sefere çıktı. Fakat Harezm ordusu Zagros Dağları arasında bulunan bir dar geçitten geçmekte iken büyük bir kar tipi ve fırtınaya uğradı. Harezm ordusu çok büyük zayiat verdi ve ordudaki yüksek komutanların isteğiyle ordu Bağdat'a gitmeden geri dönmek zorunda kaldı.
Cengiz Han ve Moğollarla anlaşmazlık
Alaaddin Muhammed bu başarılarından dolayı büyük planlar yapmaktaydı ve Çin'i ele geçirmek gibi emelleri bulunmaktaydı. Fakat bu dönemde Cengiz Han idaresi altında Moğollar büyük bir güç haline gelmişlerdi ve eskiden Çin'in elinde bulunun Orta Asya'nın büyük bölümünü ellerine geçirmişlerdi. Hatta Moğolların Çin'i almaları bir rüya değildi. 1215'te Cengiz Han komutasındaki Moğollar Çin'deki Çin Hanedanı'nın başkenti olan (sonradan Pekin adını alacak olan) Yanjing'i kuşattılar, ellerine geçirdiler ve talan etmişlerdi. Çin İmparatoru ülkesinin tüm kuzeyini Moğol işgaline bırakmış ve başkentini güney de Kaifeng'e çekmişti. Alaaddin Muhammed Moğol tehlikesini görmüştü ve Moğollarla iyi geçinmeye çalışmaktaydı. Alaaddin Muhammed İpek Yolu'nu kullanarak Moğollar ve onların işgali altına geçmiş olan Çinlilerle ticaretin karlı olacağını düşünmekte idi. Moğollarla bir ticaret anlaşması imzaladı ve 500 küsur deveden oluşan büyük kervanları göndermeye ve geri almaya başladı.
Fakat bir Harezm şehri olan Otrar valisi ve Alâeddin Harezmşah'ın amcası olan İnalcık bu ticaretten hoşlanmamakta idi ve Moğol kervanlarının casusluk yapma nedeniyle geldiklerine inanmıştı.
1218'de 450 Moğol tacirden oluşan bir kervan Otrar'a geldi ve bu kervanda Harezmşah'a Cengiz Han'ın gönderdiği elçi de bulunmaktaydı. Bu Moğol ticaret kervanı, Harzemşah valisi İnalcık tarafından yağmalandı. Bu yağmalamada birçok Moğol taciri öldürüldü ve geri kalanlarının da sakalları yakılıp geri gönderildi. Bu olay tarihe Otrar Faciası olarak geçti ve Moğollarla Harezmşahlar'ın arasını bozdu. Bu olayın neden ortaya çıktığı tartışmalıdır. Bazılarına göre yağmalatma sebebi; Moğol kervanındaki pahalı eşyalar ve değerli kervan mallarıydı. Diğer kaynaklara göre ise kervan Cengiz Han tarafından casusluk amacıyla gönderilmiş ve Moğol tehlikesinden kuşkulu olan Otrar valisi bu kervandaki casus tüccarları öldürerek aklınca Moğol tehlikesini önlemiştir. Diğer kaynaklar ise Otrar Faciası'nda şehre yollanan kervanın savaş çıkartmak için çeşitli kışkırtma yöntemleri kullanıp Harezmler ile Moğollar arasında bir savaş çıkartmasına kıvılcım olma amacı olduğunu bildiriler. Bu olay üzerine Cengiz Han Harezmşah'a Otrar valisinin kendine teslim edilmesini isteyen bir talebini getiren Moğol elçileri yollamıştır. Harezmşah Alâeddin Muhammed bu elçilerden başelçiyi kafasını kestirerek idam ettirmiş ve diğer iki tanesinin de saç sakalını keserek geri göndermiştir. Otrar Faciası ve sonraki elçilere yapılan fena hareketlerin Moğollar'ı savaşa kışkırttığı inkâr edilemez.
Moğolların Harezmşah ülkesini istilası
Bu iki olayın Cengiz Han'ı çok kızdırdığı inkâr edilmez bir gerçektir. Cengiz Han bunun üzerine o zamana kadar hazırladığı ordulardan çok daha büyük bir ordunun Harezmşah üzerine gitmek üzere hazırlanmasını emretmiştir. Bu ordu 20 tümenden ve yaklaşık 200.000 askerden oluşmaktaydı. En yetenekli Moğol komutanları ve Cengiz Han ve oğulları tarafından komuta edilmekte idi. Cengiz Han oğlu Ögeday Han'ı başkentinde kaymakam ve varis olarak bırakmıştı. Moğol ordusunun bir kısmı da Çin'i işgal için geride kalmıştı. Sefere çıkan tüm Moğol ordusunun başkomutanlığını da Cengiz Han'ın kendisi yüklenmişti. Cengiz Han Tienşan Dağları'nı geçtikten sonra ordusunu üç kola böldü. Büyük oğlu Cuci Han komutasında bir grup kuzeydoğu Harezm üzerine yürüdü. komutasında ikinci grup ise gizlilikle Harezm ülkesinin güneydoğusuna yürüyüşe geçti. Ortada bulunan gruba komutanlar Cengiz Han ve küçük oğlu Tuluy Han olup ve bu grup Semerkant yönüne doğru gitmeye başladı. Cebe Han'ın grubu ve orta grubun Semerkant'ı bir kıskaç altına almaları planlanmıştı. Cengiz Han orduları Çin'den onların çok gelişmiş şehir kuşatma harp silahları, hatta barutlu bombalar ve obüsler ile ordusunu donatmış ve bu yeni silahları kullanmak için ordusuna özel Çinli ve yabancı kuvvetler eklemişti.
Alaaddin Muhammed Harezmsah'ın ordusu 400.000 kişi kadardı. Ama komutanları arasında rekabet yüzünden koordinasyon imkânı azdı. Ülkenin başkentine yapılan bir askeri strateji divanında, Harezmşah strateji olarak ordusunu nispeten küçük birliklere ayrılarak bu gruplara ülkenin önemli şehirlerini savunma görevleri verdi. Böylece Harezmşah ordusu Moğollara karşı bir birleşik savunma yapacakları yerde, küçük gruplar halinde savunmaya giriştiler. Bu stratejinin, uzun yürüyüşten yorgun olmakla beraber büyük gruplar halinde teksif edilmiş bulunan Moğol ordularının galip gelmesine yol açtığı iddia edilmektedir.
1219 sonbaharında Cengiz Han orta kolunun birlikleri Otrar Kalesi önüne geldiler. Çok büyük olan bu ordu ile kale sarıldı ve Çin ordularının kullandığı Orta Asya'da görülmemiş kuşatma aletleri Moğol ordusu tarafından kullanılmaya başlandı. Otrar kuşatması 5 ay sürdü. Cengiz Han kuşatma sonuna kalmayıp kendi koluyla birlikte bu kale civarından ayrıldı. Sonunda kuşatmaya devam eden Moğollar şehrin kalesine iyi kilitlenmemiş bir huruç kapısından girmeyi ve kale içini ele geçirmeyi basardılar. İç kalenin alınması biraz daha uzun sürdü ve 1 ay sonra da bu iç kale de Moğollar eline geçti. Moğollar savunuculara karşı gayet gaddar davrandılar; Harezmşah savaşçıları hiç esir alınmadan öldürüldüler; şehir halkının çoğu da öldürüldü ve ancak çok az sayıda halk köle olarak alındı. Şehir boşaltıldı ve yerle bir edildi. Otrar Faciası'nı yaratan İnalcık ise en sonuna kadar dayandığı görülmüştür. Ama sonunda esir alındığı ve esir iken ağzından, burnundan ve kulak deliklerinden erimiş gümüş dökülerek boğulup idam edildiği bildirilmektedir.
Otrar Kuşatması devam ederken Cengiz Han ve Toluy Han 50.000 kadar ordu ile güneye gittiler ve Semarkent'a girmeyip batıya Buhara üzerine yöneldiler. Bu yürüyüş sırasında vahadan vahaya geçerek Moğol ordusu Kızıl Kum Çölünü inanılmayacak hızla geçti ve şehir savunucularının hiç beklenmediği bir anda Buhara kale kapıları önüne geldiler. Buhara çok muhkem değildi ve savunması bir sıra sur duvarları ve önündeki hendekten ibaretti. Şehirde bulunan Türk asıllı askerler ve komutanlar üçüncü gün 20.000 kişi ile bir huruç hareketi yaparken yapılan çarpışmada hemen hemen yok edildiler. Şehrin iç kalesi 12 gün daha dayanmakla beraber, şehir liderleri şehir kapılarını Cengiz Han'a açtılar. Moğollar şehri talan ettiler ve bu talandan sonra çıkan yangın da şehri yerle bir etti. Şehirde büyük bir katliam da yapıldı; sağ kalan halkın büyük bir kısmı köle olarak Moğol askerleri arasında bölüştürüldü; şehrin uygun gençleri Moğol ordularına asker olarak alındı ve şehir zanaatkârları ise Moğolistan'a gönderildiler.
Sonra Moğol ordusu Mart 1220'de yeni Harezmşah başkenti olan Semerkand üzerine gitti. Otrar'ı ellerine geçiren Moğol orduları, Cengiz Han'ın oğulları olan Çağatay Han ve Ögeday Han komutasında ana Moğol ordusuna katıldı. Şehrin savunma mevkileri Buhara'dan daha iyi idi ve 100.000 kişilik bir savunma ordusu şehirde bulunmaktaydı. Moğollar şehre hücuma hemen başladılar; fakat üçüncü gün çekilmeye başladılar. Bunu Moğolların yenildiğine atfeden şehrin savunucularından 50.000 kişilik bir kuvvet şehirden çıkıp Moğolları kovalamaya koyuldu. Ama bu bir Moğol hilesi olup, şehirden çıkan orduyu pusuda bulunan Moğol güçleri çembere alınıp büyük zayiatla elemine ettiler. Alaaddin Muhammed Harezmşah ordusuyla Semarkant yakınına gelmişti ve şehri kuşatmadan kurtarmak için kuşatmayı yapan Moğol ordusuna karşı arkadan iki defa büyük hücuma geçti. Ama her iki defasında da geri püskürtüldü. Alaaddin Muhammed Harezmşah moralini yitirip çareyi Cengiz Han ordularından kaçıp saklanmada buldu.
Semerkand kuşatmasının 5. gününde 17 Mart 1221'de kale savunucularının hepsi, iç kalede savunmaya geçen 20.000 asker hariç, Moğollarla barış görüşmeleri yapıp onlara teslim oldular. Ama Cengiz Han hiç teslim şartlarına ait verdiği sözlere aldırmadan savunucu askerlerin hepsini idam ettirdi. Teslim olan şehir halkına da şehirden dışarı çıkıp şehir önündeki ovada toplanmaları emri verildi. Sivil halk burada katliama uğrayıp tümüyle yok edildi. Moğolların zaferlerini kutlamak için kesilmiş kellerden büyük piramitler yaptıkları belgelenmiştir.
Cengiz Han, kaçan Alaaddin Muhammed Harezmşah'ı arayıp bulmakla Subutay ile Cebe'yi görevlendirdi ve bu görev için emirlerine 20.000 kişilik bir ordu verdi. Harezmşah yanında oğlu ve varisi Celaleddin Harezmşah ve küçük bir sadık orduyla batıya kaçtı ve Hazar Denizi üzerinde bir küçük adaya sığındı. Aralık 1220'de bu adada neden olduğu bilinmez şekilde Alaaddin Muhammed Harezmşah hayata gözlerini kapadı. Birçok tarihçi bu ölümü soğuk ve ıslak bir atmosferde zatürre olmasına bağlarlar; fakat bazı yorumcular ise bunu ülkesini kaybetmesinin şokuna atfederler.
Bundan sonra bütün Harezmşah ülkesi Moğolların istilasına uğradı. Mart 1221'de Hucend, Cend ve Otrar, Mayıs'ta Ürgenç, Save ve , Temmuz'da Semnan, Ağustos'ta Amul, Rey ve Tahran, Eylül'de Hamedan, Ekim'de Erdebil Moğol işgaline uğradı ve yerle bir edildi. 14 Haziran 1222'de Herat da düştü. Bu Moğol istilası ile uğraşmak Alaaddin Muhammed Harezmşah oğlu ve varisi yerine geçen Celaleddin Harezmşah'a düşmüştür.
Popüler Kültürdeki Yeri
2021 yılında yayımlanan Bozkır Arslanı Celaleddin dizisinde tarafından canlandırılmıştır.
Kaynakça
- Özel
- Genel
- Taneri, Aydın (1989) Harezmşahlar, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, .
- Kafesoğlu, İbrahim (1965), Harezmşahlar Devleti Tarihi (485-617/1092-1229), Ankara:
- Alaaddin Ata Melik Cüveynî, Tarih-i Cihan Güsa (Dünya Fatihi Tarihi) Çeviren: Mürsel Öztürk, (1999) Ankara:Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları; . (İngilizce çeviride Cilt II)
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Tekiş Harezmşah | Harezmşah Sultanı 1200 - 1220 | Sonra gelen: Celaleddin Harezmşah |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Alaaddin Muhammed Harezmsah o Aralik 1221 Harezmsahlar Devleti nin 1200 1221 doneminde Harezmsah unvani ile hukumdari idi Saltanatinin basinda Buyuk Selcuklu Devleti nin cokmesi nedeniyle genis topraklar elde etmistir Fakat sonradan Cengiz Han hukumdarligi altinda genislemeye baslayan Mogollar ile savasmak zorunda kalmistir Mogol ordulari Harezmsah ulkesini talan ve harap edip halkina buyuk zayiat verdirmislerdir Alaaddin Muhammed Harezmsah Mogol ordularina yenildi ve sonunda onlar tarafindan kovalanip Hazar Denizi uzerinde bir adaya saklandi ve 1221 de bu adada hayatini kaybetti Alaeddin Muhammed HarezmsahHarezmsah SultaniHukum suresi1200 1221Once gelenTekis HarezmsahSonra gelenCelaleddin HarezmsahOlumAralik 1221Cocuk lar iHan Sultan Celaleddin Harezmsah Uzlagsah AksahTam adiAlaeddin MuhammedHanedanHarezmsahlarBabasiTekis HarezmsahAnnesiTerken HatunDiniSunni IslamIlk basarili fetihlerAlaaddin Muhammed doneminde Buyuk Selcuklu Devleti cokmus oldugundan Harezmsah Devleti genislemeye hazirdi 1204 te Alaaddin Muhammed idaresindeki Harezm ordulari 1204 te Herat 1206 da Belh Cuzcan Toharistan Sistan 1207 de Semerkant ve 1210 da Taberistan ve Maveraunnehir i ele gecirdiler Babasinin rakip saydigi gunumuzdeki Afganistan in buyuk bir kismini idare eden Gurlular ile savas 1210 da basladi ve ayni yil Gurlular devleti ortadan kaldirildi 1211 de Taskent Fergana Mekran guneyde Belucistan batida Kazvin ve Azerbaycan fethedildi 1212 de ise de Karahanlilar Devleti ne son verilerek tum topraklari Harzemsahlara katildi Alaaddin Muhammed kendine Sah unvani verdi ve bunu resmen teyit etmesi icin Bagdat ta bulunan Abbasi Halifesi ne muracaat etti Fakat Abbasi Halifesi Nasir Lidinillah bu istegi reddetti Alaaddin Muhammed buna cok kizarak once kendine yakin Harezmli alimlerden birini Halife olarak ilan etti Sonra da Halifeyi Bagdat tan atip kendi adamini kukla halife olarak Bagdat a yetistirmek icin ordusu ile Bagdat uzerine sefere cikti Fakat Harezm ordusu Zagros Daglari arasinda bulunan bir dar gecitten gecmekte iken buyuk bir kar tipi ve firtinaya ugradi Harezm ordusu cok buyuk zayiat verdi ve ordudaki yuksek komutanlarin istegiyle ordu Bagdat a gitmeden geri donmek zorunda kaldi Cengiz Han ve Mogollarla anlasmazlikAlaaddin Muhammed bu basarilarindan dolayi buyuk planlar yapmaktaydi ve Cin i ele gecirmek gibi emelleri bulunmaktaydi Fakat bu donemde Cengiz Han idaresi altinda Mogollar buyuk bir guc haline gelmislerdi ve eskiden Cin in elinde bulunun Orta Asya nin buyuk bolumunu ellerine gecirmislerdi Hatta Mogollarin Cin i almalari bir ruya degildi 1215 te Cengiz Han komutasindaki Mogollar Cin deki Cin Hanedani nin baskenti olan sonradan Pekin adini alacak olan Yanjing i kusattilar ellerine gecirdiler ve talan etmislerdi Cin Imparatoru ulkesinin tum kuzeyini Mogol isgaline birakmis ve baskentini guney de Kaifeng e cekmisti Alaaddin Muhammed Mogol tehlikesini gormustu ve Mogollarla iyi gecinmeye calismaktaydi Alaaddin Muhammed Ipek Yolu nu kullanarak Mogollar ve onlarin isgali altina gecmis olan Cinlilerle ticaretin karli olacagini dusunmekte idi Mogollarla bir ticaret anlasmasi imzaladi ve 500 kusur deveden olusan buyuk kervanlari gondermeye ve geri almaya basladi Fakat bir Harezm sehri olan Otrar valisi ve Alaeddin Harezmsah in amcasi olan Inalcik bu ticaretten hoslanmamakta idi ve Mogol kervanlarinin casusluk yapma nedeniyle geldiklerine inanmisti 1218 de 450 Mogol tacirden olusan bir kervan Otrar a geldi ve bu kervanda Harezmsah a Cengiz Han in gonderdigi elci de bulunmaktaydi Bu Mogol ticaret kervani Harzemsah valisi Inalcik tarafindan yagmalandi Bu yagmalamada bircok Mogol taciri olduruldu ve geri kalanlarinin da sakallari yakilip geri gonderildi Bu olay tarihe Otrar Faciasi olarak gecti ve Mogollarla Harezmsahlar in arasini bozdu Bu olayin neden ortaya ciktigi tartismalidir Bazilarina gore yagmalatma sebebi Mogol kervanindaki pahali esyalar ve degerli kervan mallariydi Diger kaynaklara gore ise kervan Cengiz Han tarafindan casusluk amaciyla gonderilmis ve Mogol tehlikesinden kuskulu olan Otrar valisi bu kervandaki casus tuccarlari oldurerek aklinca Mogol tehlikesini onlemistir Diger kaynaklar ise Otrar Faciasi nda sehre yollanan kervanin savas cikartmak icin cesitli kiskirtma yontemleri kullanip Harezmler ile Mogollar arasinda bir savas cikartmasina kivilcim olma amaci oldugunu bildiriler Bu olay uzerine Cengiz Han Harezmsah a Otrar valisinin kendine teslim edilmesini isteyen bir talebini getiren Mogol elcileri yollamistir Harezmsah Alaeddin Muhammed bu elcilerden baselciyi kafasini kestirerek idam ettirmis ve diger iki tanesinin de sac sakalini keserek geri gondermistir Otrar Faciasi ve sonraki elcilere yapilan fena hareketlerin Mogollar i savasa kiskirttigi inkar edilemez Mogollarin Harezmsah ulkesini istilasiBu iki olayin Cengiz Han i cok kizdirdigi inkar edilmez bir gercektir Cengiz Han bunun uzerine o zamana kadar hazirladigi ordulardan cok daha buyuk bir ordunun Harezmsah uzerine gitmek uzere hazirlanmasini emretmistir Bu ordu 20 tumenden ve yaklasik 200 000 askerden olusmaktaydi En yetenekli Mogol komutanlari ve Cengiz Han ve ogullari tarafindan komuta edilmekte idi Cengiz Han oglu Ogeday Han i baskentinde kaymakam ve varis olarak birakmisti Mogol ordusunun bir kismi da Cin i isgal icin geride kalmisti Sefere cikan tum Mogol ordusunun baskomutanligini da Cengiz Han in kendisi yuklenmisti Cengiz Han Tiensan Daglari ni gectikten sonra ordusunu uc kola boldu Buyuk oglu Cuci Han komutasinda bir grup kuzeydogu Harezm uzerine yurudu komutasinda ikinci grup ise gizlilikle Harezm ulkesinin guneydogusuna yuruyuse gecti Ortada bulunan gruba komutanlar Cengiz Han ve kucuk oglu Tuluy Han olup ve bu grup Semerkant yonune dogru gitmeye basladi Cebe Han in grubu ve orta grubun Semerkant i bir kiskac altina almalari planlanmisti Cengiz Han ordulari Cin den onlarin cok gelismis sehir kusatma harp silahlari hatta barutlu bombalar ve obusler ile ordusunu donatmis ve bu yeni silahlari kullanmak icin ordusuna ozel Cinli ve yabanci kuvvetler eklemisti Alaaddin Muhammed Harezmsah in ordusu 400 000 kisi kadardi Ama komutanlari arasinda rekabet yuzunden koordinasyon imkani azdi Ulkenin baskentine yapilan bir askeri strateji divaninda Harezmsah strateji olarak ordusunu nispeten kucuk birliklere ayrilarak bu gruplara ulkenin onemli sehirlerini savunma gorevleri verdi Boylece Harezmsah ordusu Mogollara karsi bir birlesik savunma yapacaklari yerde kucuk gruplar halinde savunmaya giristiler Bu stratejinin uzun yuruyusten yorgun olmakla beraber buyuk gruplar halinde teksif edilmis bulunan Mogol ordularinin galip gelmesine yol actigi iddia edilmektedir 1219 sonbaharinda Cengiz Han orta kolunun birlikleri Otrar Kalesi onune geldiler Cok buyuk olan bu ordu ile kale sarildi ve Cin ordularinin kullandigi Orta Asya da gorulmemis kusatma aletleri Mogol ordusu tarafindan kullanilmaya baslandi Otrar kusatmasi 5 ay surdu Cengiz Han kusatma sonuna kalmayip kendi koluyla birlikte bu kale civarindan ayrildi Sonunda kusatmaya devam eden Mogollar sehrin kalesine iyi kilitlenmemis bir huruc kapisindan girmeyi ve kale icini ele gecirmeyi basardilar Ic kalenin alinmasi biraz daha uzun surdu ve 1 ay sonra da bu ic kale de Mogollar eline gecti Mogollar savunuculara karsi gayet gaddar davrandilar Harezmsah savascilari hic esir alinmadan oldurulduler sehir halkinin cogu da olduruldu ve ancak cok az sayida halk kole olarak alindi Sehir bosaltildi ve yerle bir edildi Otrar Faciasi ni yaratan Inalcik ise en sonuna kadar dayandigi gorulmustur Ama sonunda esir alindigi ve esir iken agzindan burnundan ve kulak deliklerinden erimis gumus dokulerek bogulup idam edildigi bildirilmektedir Otrar Kusatmasi devam ederken Cengiz Han ve Toluy Han 50 000 kadar ordu ile guneye gittiler ve Semarkent a girmeyip batiya Buhara uzerine yoneldiler Bu yuruyus sirasinda vahadan vahaya gecerek Mogol ordusu Kizil Kum Colunu inanilmayacak hizla gecti ve sehir savunucularinin hic beklenmedigi bir anda Buhara kale kapilari onune geldiler Buhara cok muhkem degildi ve savunmasi bir sira sur duvarlari ve onundeki hendekten ibaretti Sehirde bulunan Turk asilli askerler ve komutanlar ucuncu gun 20 000 kisi ile bir huruc hareketi yaparken yapilan carpismada hemen hemen yok edildiler Sehrin ic kalesi 12 gun daha dayanmakla beraber sehir liderleri sehir kapilarini Cengiz Han a actilar Mogollar sehri talan ettiler ve bu talandan sonra cikan yangin da sehri yerle bir etti Sehirde buyuk bir katliam da yapildi sag kalan halkin buyuk bir kismi kole olarak Mogol askerleri arasinda bolusturuldu sehrin uygun gencleri Mogol ordularina asker olarak alindi ve sehir zanaatkarlari ise Mogolistan a gonderildiler Sonra Mogol ordusu Mart 1220 de yeni Harezmsah baskenti olan Semerkand uzerine gitti Otrar i ellerine geciren Mogol ordulari Cengiz Han in ogullari olan Cagatay Han ve Ogeday Han komutasinda ana Mogol ordusuna katildi Sehrin savunma mevkileri Buhara dan daha iyi idi ve 100 000 kisilik bir savunma ordusu sehirde bulunmaktaydi Mogollar sehre hucuma hemen basladilar fakat ucuncu gun cekilmeye basladilar Bunu Mogollarin yenildigine atfeden sehrin savunucularindan 50 000 kisilik bir kuvvet sehirden cikip Mogollari kovalamaya koyuldu Ama bu bir Mogol hilesi olup sehirden cikan orduyu pusuda bulunan Mogol gucleri cembere alinip buyuk zayiatla elemine ettiler Alaaddin Muhammed Harezmsah ordusuyla Semarkant yakinina gelmisti ve sehri kusatmadan kurtarmak icin kusatmayi yapan Mogol ordusuna karsi arkadan iki defa buyuk hucuma gecti Ama her iki defasinda da geri puskurtuldu Alaaddin Muhammed Harezmsah moralini yitirip careyi Cengiz Han ordularindan kacip saklanmada buldu Semerkand kusatmasinin 5 gununde 17 Mart 1221 de kale savunucularinin hepsi ic kalede savunmaya gecen 20 000 asker haric Mogollarla baris gorusmeleri yapip onlara teslim oldular Ama Cengiz Han hic teslim sartlarina ait verdigi sozlere aldirmadan savunucu askerlerin hepsini idam ettirdi Teslim olan sehir halkina da sehirden disari cikip sehir onundeki ovada toplanmalari emri verildi Sivil halk burada katliama ugrayip tumuyle yok edildi Mogollarin zaferlerini kutlamak icin kesilmis kellerden buyuk piramitler yaptiklari belgelenmistir Residuddin Hamedani nin Cami ut Tevarih isimli eserinden Alaaddin Muhammed Harezmsah in vefati Cengiz Han kacan Alaaddin Muhammed Harezmsah i arayip bulmakla Subutay ile Cebe yi gorevlendirdi ve bu gorev icin emirlerine 20 000 kisilik bir ordu verdi Harezmsah yaninda oglu ve varisi Celaleddin Harezmsah ve kucuk bir sadik orduyla batiya kacti ve Hazar Denizi uzerinde bir kucuk adaya sigindi Aralik 1220 de bu adada neden oldugu bilinmez sekilde Alaaddin Muhammed Harezmsah hayata gozlerini kapadi Bircok tarihci bu olumu soguk ve islak bir atmosferde zaturre olmasina baglarlar fakat bazi yorumcular ise bunu ulkesini kaybetmesinin sokuna atfederler Bundan sonra butun Harezmsah ulkesi Mogollarin istilasina ugradi Mart 1221 de Hucend Cend ve Otrar Mayis ta Urgenc Save ve Temmuz da Semnan Agustos ta Amul Rey ve Tahran Eylul de Hamedan Ekim de Erdebil Mogol isgaline ugradi ve yerle bir edildi 14 Haziran 1222 de Herat da dustu Bu Mogol istilasi ile ugrasmak Alaaddin Muhammed Harezmsah oglu ve varisi yerine gecen Celaleddin Harezmsah a dusmustur Populer Kulturdeki Yeri2021 yilinda yayimlanan Bozkir Arslani Celaleddin dizisinde tarafindan canlandirilmistir KaynakcaOzel Aydin Taneri 1989 Harezmsahlar Ankara Turkiye Diyanet Vakfi Yayinlari Leo de Hartog 2004 Genghis Khan Conqueror of the World Tauris Parke say 86 88 ISBN 1860649726 a b c d e f Morgan David The Mongols 1986 ISBN 0 631 17563 6 GenelTaneri Aydin 1989 Harezmsahlar Turkiye Diyanet Vakfi Yayinlari ISBN 975 389 110 5 Kafesoglu Ibrahim 1965 Harezmsahlar Devleti Tarihi 485 617 1092 1229 Ankara Alaaddin Ata Melik Cuveyni Tarih i Cihan Gusa Dunya Fatihi Tarihi Ceviren Mursel Ozturk 1999 Ankara Kultur ve Turizm Bakanligi Yayinlari ISBN 975 17 2206 3 Ingilizce ceviride Cilt II Resmi unvanlarOnce gelen Tekis Harezmsah Harezmsah Sultani 1200 1220 Sonra gelen Celaleddin Harezmsah