Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Alfa parçacığı (alfa, Yunan alfabesindeki ilk harf ile gösterilir, α) parçacık ışınları arasında yüksek derecede iyonlaştırıcı bir ışın formudur. İki proton ve iki nötronun helyum çekirdeğindekine benzer bağları sebebiyle He2+ olarak da gösterilir. Alfa parçacığının kütlesi 6.644656×10−27 kg olup, 3.72738 GeV enerjiye denktir.
Alfa parçacığı, uranyum veya radyum gibi radyoaktif bir çekirdek tarafından "alfa ışınımı" olarak da bilinen bir işlem ile yayılır. Bu işlem çoğu zaman çekirdeği uyarılmış halde bırakır ve çekirdek fazla enerjiyi atmak için gama ışıması yapar. Beta ışınının tersine alfa ışınına, yüksek çekirdek çekim gücü etki eder. Aslında, alfa taneciklerinin çekirdeğin potansiyelinden kopmaya yetecek kadar enerjisi yoktur ancak, kuantum tünellemesi durumu, çekirdeğin potansiyelinden kaçmalarına izin verir.
Bir alfa parçacığı ışıdığında, 4 çekirdek parçacığının ayrılması sonucu, elementin atom kütlesi aşağı yukarı 4.0015 akb azalır. Atom numarası iki azalır, atom yeni bir element olur. Buna örnek olarak, Radyum elementinin alfa ışıması yaparak gaz olan Radon elementine dönüşmesi gösterilebilir.
Alfa parçacıklarının enerjileri yayımlandıkları atomun büyüklüğüne bağlı olarak değişse de çoğu taneciğin enerjisi 3 ila 7 MeV arasında seyreder. Bu, bir parçacık için yüksek bir enerji olsa da alfa parçacıklarının büyük kütleleri hızlarının yüksek olmasını engeller. Aslında hızları diğer radyoaktivite çeşitlerinden(β parçacıkları, γ-ışınları, nötrino, vs.) oldukça düşüktür. Yükleri ve büyük kütleleri sebebiyle alfa tanecikleri cisimler tarafından kolayca emilir ve havada sadece birkaç santimetre ilerleyebilir. Dokulu kâğıt ve insan derisinin dış tabakaları (yaklaşık 40 mikrometre ki bu birkaç hücre derinliğine eşittir) tarafından emilebilir ve kaynak yutulmaz veya solunmazsa sağlığa çok zararlı değillerdir. Bu büyük kütle ve emilebilirlik sebebiyle alfa ışınları vücuda girerlerse (kaynağın yutulması, solunması, vs.)iyonize edici radyasyonun en yıkıcı özelliklerini gösterirler. Yüksek dozlarda, radyasyon zehirlenmesinin bazı ya da tüm semptomlarının görülmesine sebebiyet verebilir. Alfa taneciğinin sebep olduğu kromozomal hasar, diğer radyasyon tiplerinin eşit dozlarda sebep oldukları hasardan yaklaşık 100 kat daha fazladır. Alfa ışınımı yapan polonyum-210 un sigara sebebiyle meydana gelen akciğer ve bağırsak kanserlerinde rol oynadığı tahmin ediliyor.
Çoğu duman dedektörü, ufak bir miktar içerir ve bu izotop alfa ışıması yapar. Bu izotop eğer yutulur ya da solunursa yüksek derecede tehlikelidir ancak kaynak kapalı tutulursa bu zarar en az olur. Çoğu belediye eski duman dedektörlerinin normal çöplerle birlikte atılmak yerine toplanmasını sağlayan programlar yürütmektedir.
Alfa tanecikleri doğal yayılmaları ama nükleer reaksiyonlarda rol oynayacak kadar enerji içermeleri, onları nükleer fiziğin ilk bilgi kaynaklarından yaptı.
Fizikçi Ernest Rutherford, J.J.Thomson 'un "üzümlü kek" atom modelinin kusurlu olduğunu göstermek için yaptığı deneyde, alfa taneciklerini ve bu tanecikler ile temas ettiği anda ışık veren altın bir folyo kullandı. Üzümlü kek atom modelinin doğru olduğunu varsayarak, pozitif yüklü alfa parçacıklarını altın yaprağa hedefledi. Teorik olarak alfa tanecikleri az bir açı ile yansıyacaktı. Ancak bazı alfa taneciklerinin tahmin ettiğinden çok daha değişik açılarda yansımasına bakarak atomun pozitif yüklü kısmının belli bir yerde toplandığı(ki sonradan bu parçaya nucleus/çekirdek adı verilecekti, o zamanlar nötronlar ve protonların ayrımı yapılamıyordu) ve buradaki pozitif yükün gelen alfa taneciklerini saptıracak kadar güçlü olduğu sonucuna vardı. Rutherford'un deneyi Bohr modeline ilham verdi. Daha sonraları modern atom teorisi ortaya çıktı.
1978'de, bilgisayar teknolojisi çiçeklenirken, DRAM'lardaki 'soft hatalar' Intel'in DRAM çiplerindeki alfa taneciklerine bağlanmıştı. Bu buluş, yarı iletken maddelerdeki radyoaktif elementlerin daha sıkı denetlenmesine yol açtı ve bu sorun büyük oranda çözülmüş sayıldı.
Kaynakça
- Tipler, Paul; Llewellyn, Ralph / Modern Physics (4.baskı) W. H. Freeman / 2002 id=
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Alfa parcacigi alfa Yunan alfabesindeki ilk harf ile gosterilir a parcacik isinlari arasinda yuksek derecede iyonlastirici bir isin formudur Iki proton ve iki notronun helyum cekirdegindekine benzer baglari sebebiyle He2 olarak da gosterilir Alfa parcaciginin kutlesi 6 644656 10 27 kg olup 3 72738 GeV enerjiye denktir Manyetik alanda sapan bir alfa parcacigiAlfa isini agir oldugundan dolayi bir kagit parcasi ile durdurulabilir Beta isini alfa dan daha hafif oldugundan bir aluminyum yaprak ile durdurulabilir Gama isini ise giriskenligi en fazla olan parcaciktir ve bircok maddeden gecebilir Alfa parcacigi uranyum veya radyum gibi radyoaktif bir cekirdek tarafindan alfa isinimi olarak da bilinen bir islem ile yayilir Bu islem cogu zaman cekirdegi uyarilmis halde birakir ve cekirdek fazla enerjiyi atmak icin gama isimasi yapar Beta isininin tersine alfa isinina yuksek cekirdek cekim gucu etki eder Aslinda alfa taneciklerinin cekirdegin potansiyelinden kopmaya yetecek kadar enerjisi yoktur ancak kuantum tunellemesi durumu cekirdegin potansiyelinden kacmalarina izin verir Bir alfa parcacigi isidiginda 4 cekirdek parcaciginin ayrilmasi sonucu elementin atom kutlesi asagi yukari 4 0015 akb azalir Atom numarasi iki azalir atom yeni bir element olur Buna ornek olarak Radyum elementinin alfa isimasi yaparak gaz olan Radon elementine donusmesi gosterilebilir Alfa parcaciklarinin enerjileri yayimlandiklari atomun buyuklugune bagli olarak degisse de cogu tanecigin enerjisi 3 ila 7 MeV arasinda seyreder Bu bir parcacik icin yuksek bir enerji olsa da alfa parcaciklarinin buyuk kutleleri hizlarinin yuksek olmasini engeller Aslinda hizlari diger radyoaktivite cesitlerinden b parcaciklari g isinlari notrino vs oldukca dusuktur Yukleri ve buyuk kutleleri sebebiyle alfa tanecikleri cisimler tarafindan kolayca emilir ve havada sadece birkac santimetre ilerleyebilir Dokulu kagit ve insan derisinin dis tabakalari yaklasik 40 mikrometre ki bu birkac hucre derinligine esittir tarafindan emilebilir ve kaynak yutulmaz veya solunmazsa sagliga cok zararli degillerdir Bu buyuk kutle ve emilebilirlik sebebiyle alfa isinlari vucuda girerlerse kaynagin yutulmasi solunmasi vs iyonize edici radyasyonun en yikici ozelliklerini gosterirler Yuksek dozlarda radyasyon zehirlenmesinin bazi ya da tum semptomlarinin gorulmesine sebebiyet verebilir Alfa taneciginin sebep oldugu kromozomal hasar diger radyasyon tiplerinin esit dozlarda sebep olduklari hasardan yaklasik 100 kat daha fazladir Alfa isinimi yapan polonyum 210 un sigara sebebiyle meydana gelen akciger ve bagirsak kanserlerinde rol oynadigi tahmin ediliyor Cogu duman dedektoru ufak bir miktar icerir ve bu izotop alfa isimasi yapar Bu izotop eger yutulur ya da solunursa yuksek derecede tehlikelidir ancak kaynak kapali tutulursa bu zarar en az olur Cogu belediye eski duman dedektorlerinin normal coplerle birlikte atilmak yerine toplanmasini saglayan programlar yurutmektedir Alfa tanecikleri dogal yayilmalari ama nukleer reaksiyonlarda rol oynayacak kadar enerji icermeleri onlari nukleer fizigin ilk bilgi kaynaklarindan yapti Fizikci Ernest Rutherford J J Thomson un uzumlu kek atom modelinin kusurlu oldugunu gostermek icin yaptigi deneyde alfa taneciklerini ve bu tanecikler ile temas ettigi anda isik veren altin bir folyo kullandi Uzumlu kek atom modelinin dogru oldugunu varsayarak pozitif yuklu alfa parcaciklarini altin yapraga hedefledi Teorik olarak alfa tanecikleri az bir aci ile yansiyacakti Ancak bazi alfa taneciklerinin tahmin ettiginden cok daha degisik acilarda yansimasina bakarak atomun pozitif yuklu kisminin belli bir yerde toplandigi ki sonradan bu parcaya nucleus cekirdek adi verilecekti o zamanlar notronlar ve protonlarin ayrimi yapilamiyordu ve buradaki pozitif yukun gelen alfa taneciklerini saptiracak kadar guclu oldugu sonucuna vardi Rutherford un deneyi Bohr modeline ilham verdi Daha sonralari modern atom teorisi ortaya cikti 1978 de bilgisayar teknolojisi ciceklenirken DRAM lardaki soft hatalar Intel in DRAM ciplerindeki alfa taneciklerine baglanmisti Bu bulus yari iletken maddelerdeki radyoaktif elementlerin daha siki denetlenmesine yol acti ve bu sorun buyuk oranda cozulmus sayildi KaynakcaTipler Paul Llewellyn Ralph Modern Physics 4 baski W H Freeman 2002 id ISBN 0 7167 4345 0