Altun Yaruk, ("التون altun" "altın." ve "يرقلق yarukluk" "nur, ışık" anlamındadır.) veya tam adıyla Altun önglüg yaruk yaltrıklıg kopda kötrülmiş nom iligi (Tr:Altın renkli, parlak ışıklı, en üstün sutra hükümdarı), Mahayana Budizmine ait bir sutra kitabıdır. Özgün eser Sanskritçe yazılmış ve VIII. yüzyılda Çinceye, X. yüzyılda da Beşbalıklı Uygur bilgini Singku Seli Tutung tarafından Uygurcaya çevrilmiştir.
İçeriği
Eser, 10 kitap içerisinde 31 bölüme ayrılmıştır. Her bir bölümde Buda'ya bir soru yöneltilir. Buda da kendisine sorulan soruya bir öykü ile karşılık verir. Böylece kıssadan hisse yoluyla soru cevaplanmış olur. Örneğin Altun Yaruk'un 10. kitabındaki Aç Bars öyküsünde Buda'ya yöneltilen bir soru üzerine üç prens ile aç bir kaplan arasında yaşananlar aktarılır. Yaralı kaplanın kendisini ve yavrularını besleyemeyişi sonucu kendi yavrularından birisini yemek üzere iken küçük prens kendini kaplana yem eder. Burada işlenen fikir, Mahayana Budizmi'nin temel fikirlerinden birisi olan, önce canlıları sonra kendini kurtarmaktır.
Nüshaları
Eser ilk kez 1910'da Malov tarafından Kansu eyaletinin Winshugu bölgesinde bulunmuştur. Bu keşifte elde edilen 397 yaprak,Yugurların 1687'de özgün esere sadık kalarak tahta baskı tekniğiyle bastıkları bir eserdir. Günümüzde Saint Petersburg Bilimler Akademisi'nde saklanmaktadır.
F. Bergman, 1927 ilâ 1935 arasında yaptığı geziler sırasında ikinci bir yazma bulunmuştur ve bu kopya da günümüzde Stockholm Halk Müzesi'nde saklanmaktadır.
Alman bilim insanlarının XX. yy. başında yaptıkları gezilerden getirilen eserler kataloglandığında bunların arasında Altun Yaruk'un 70'ten fazla yazmasını içeren 841 yaprak olduğu kaydedilmiştir.
Örnek metin
Özgün metin | Türkiye Türkçesi |
---|---|
(1) bilgülük biligin <alkuka bilsikmiş> tıdmalı çahşap(u)dlıda arıg süzük küzetü küyü tutgalı seviglig taplaglıg serimlig kılıklıg y(i)ti katıglanmaklıg ülgüsüz sansız ür kiç üdlertin berü alku dyan sakınçlar işintin ködügintin T’….. içinte ……. ilinçülede[çi] | “Bilinecek bilgiyi <herkesçe tanınmış> yasak ahlaka sahip (insan)dan arı berrak (bir şekilde) gözetip koruyacak, sevimli, kanaatkar, dayanıklı karakterli yedi zahmetli uzun zamandan beri bütün düşüncelere gömülme işinden ….. içinde ….. eğlenecek.” |
biz yme atı kötrülmiş t(e)ngrim bo nom erdinig kingürü yadgu üçün ürüg uzatı bo nom bitigig okıdaçı tutdaçı yalanguklarıg iyin [tapç]ada küyü küzetü tutup [olur]mış orunlarınta [asıg tus]u kılu birgey biz | “Biz yine adı yüceltilmiş tanrım, bu öğreti mücevherini açıkça yaymak için bu öğreti kitabını daima okuyacak, uygulayacak insanları gönüllü olarak zarardan koruyup gözetip, oturdukları yerlerinde (onlara) fayda sağlayıvereceğiz.” |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Dîvânu Lugâti't-Türk Veri Tabanı". Dîvânu Lugâti't-Türk Veri Tabanı. Türk Dil Kurumu. 21 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Dîvânu Lugâti't-Türk Veri Tabanı". Dîvânu Lugâti't-Türk Veri Tabanı. Türk Dil Kurumu. 20 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c Karahan, Akartürk (2013). ""Altun Yaruk" İle İlgili Türkiye'deki Çalışmalara Bir Bakış" (PDF). Dil Araştırmaları, 12. ss. 277-287. 18 Eylül 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Eylül 2022.
- ^ Tekin, Şinasi (1965). "Uygur Bilgini Sin͡gḳu Seli Tutun͡g'un Bilinmeyen Yeni Bir Çevirisi Üzerine". Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten. 13 (29). Türk Dil Kurumu. ss. 29-33. 7 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Eylül 2022.
- ^ a b c Ersan, Raziye (2015). Altun Yaruk Bağlamında Eski Uygurcada Fiil Birleşmeleri (PDF) (Yüksek Lisans). Ankara: Hacettepe Üniversitesi. 14 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Eylül 2022.
- ^ Zemire, Ahmet (2009). Eski Uygurca Altun Yaruk Sudur'dan Aç Bars öyküsü (metin-çeviri-açıklamalar-sözlük) (Yüksek Lisans). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi. 18 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Eylül 2022.
- ^ Uçar, Erdem (20 Aralık 2017). "BERLİN BİLİMLER AKADEMİSİNDEKİ METİN PARÇALARI". Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD). 1 (2): 151-165. doi:10.30563/turklad.349712. 18 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Eylül 2022.
Dış bağlantılar
- Uçar, Erdem (2013). "ALTUN YARUK SUDUR ÜZERİNE YAPILAN ÇALIŞMALAR HAKKINDA AÇIKLAMALI BİR KAYNAKÇA DENEMESİ". TÜRÜK, 1. ss. 227-251. 18 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Eylül 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Altun Yaruk التون altun altin ve يرقلق yarukluk nur isik anlamindadir veya tam adiyla Altun onglug yaruk yaltriklig kopda kotrulmis nom iligi Tr Altin renkli parlak isikli en ustun sutra hukumdari Mahayana Budizmine ait bir sutra kitabidir Ozgun eser Sanskritce yazilmis ve VIII yuzyilda Cinceye X yuzyilda da Besbalikli Uygur bilgini Singku Seli Tutung tarafindan Uygurcaya cevrilmistir IcerigiEser 10 kitap icerisinde 31 bolume ayrilmistir Her bir bolumde Buda ya bir soru yoneltilir Buda da kendisine sorulan soruya bir oyku ile karsilik verir Boylece kissadan hisse yoluyla soru cevaplanmis olur Ornegin Altun Yaruk un 10 kitabindaki Ac Bars oykusunde Buda ya yoneltilen bir soru uzerine uc prens ile ac bir kaplan arasinda yasananlar aktarilir Yarali kaplanin kendisini ve yavrularini besleyemeyisi sonucu kendi yavrularindan birisini yemek uzere iken kucuk prens kendini kaplana yem eder Burada islenen fikir Mahayana Budizmi nin temel fikirlerinden birisi olan once canlilari sonra kendini kurtarmaktir NushalariEser ilk kez 1910 da Malov tarafindan Kansu eyaletinin Winshugu bolgesinde bulunmustur Bu kesifte elde edilen 397 yaprak Yugurlarin 1687 de ozgun esere sadik kalarak tahta baski teknigiyle bastiklari bir eserdir Gunumuzde Saint Petersburg Bilimler Akademisi nde saklanmaktadir F Bergman 1927 ila 1935 arasinda yaptigi geziler sirasinda ikinci bir yazma bulunmustur ve bu kopya da gunumuzde Stockholm Halk Muzesi nde saklanmaktadir Alman bilim insanlarinin XX yy basinda yaptiklari gezilerden getirilen eserler kataloglandiginda bunlarin arasinda Altun Yaruk un 70 ten fazla yazmasini iceren 841 yaprak oldugu kaydedilmistir Ornek metinOzgun metin Turkiye Turkcesi 1 bilguluk biligin lt alkuka bilsikmis gt tidmali cahsap u dlida arig suzuk kuzetu kuyu tutgali seviglig taplaglig serimlig kiliklig y i ti katiglanmaklig ulgusuz sansiz ur kic udlertin beru alku dyan sakinclar isintin kodugintin T icinte ilinculede ci Bilinecek bilgiyi lt herkesce taninmis gt yasak ahlaka sahip insan dan ari berrak bir sekilde gozetip koruyacak sevimli kanaatkar dayanikli karakterli yedi zahmetli uzun zamandan beri butun dusuncelere gomulme isinden icinde eglenecek biz yme ati kotrulmis t e ngrim bo nom erdinig kinguru yadgu ucun urug uzati bo nom bitigig okidaci tutdaci yalanguklarig iyin tapc ada kuyu kuzetu tutup olur mis orunlarinta asig tus u kilu birgey biz Biz yine adi yuceltilmis tanrim bu ogreti mucevherini acikca yaymak icin bu ogreti kitabini daima okuyacak uygulayacak insanlari gonullu olarak zarardan koruyup gozetip oturduklari yerlerinde onlara fayda saglayiverecegiz Ayrica bakinizSingku Seli Tutung Uygur edebiyatiKaynakca Divanu Lugati t Turk Veri Tabani Divanu Lugati t Turk Veri Tabani Turk Dil Kurumu 21 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Divanu Lugati t Turk Veri Tabani Divanu Lugati t Turk Veri Tabani Turk Dil Kurumu 20 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c Karahan Akarturk 2013 Altun Yaruk Ile Ilgili Turkiye deki Calismalara Bir Bakis PDF Dil Arastirmalari 12 ss 277 287 18 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Eylul 2022 Tekin Sinasi 1965 Uygur Bilgini Sin gḳu Seli Tutun g un Bilinmeyen Yeni Bir Cevirisi Uzerine Turk Dili Arastirmalari Yilligi Belleten 13 29 Turk Dil Kurumu ss 29 33 7 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Eylul 2022 a b c Ersan Raziye 2015 Altun Yaruk Baglaminda Eski Uygurcada Fiil Birlesmeleri PDF Yuksek Lisans Ankara Hacettepe Universitesi 14 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Eylul 2022 Zemire Ahmet 2009 Eski Uygurca Altun Yaruk Sudur danAc Barsoykusu metin ceviri aciklamalar sozluk Yuksek Lisans Istanbul Yildiz Teknik Universitesi 18 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Eylul 2022 Ucar Erdem 20 Aralik 2017 BERLIN BILIMLER AKADEMISINDEKI METIN PARCALARI Uluslararasi Turk Lehce Arastirmalari Dergisi TURKLAD 1 2 151 165 doi 10 30563 turklad 349712 18 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Eylul 2022 Dis baglantilarUcar Erdem 2013 ALTUN YARUK SUDUR UZERINE YAPILAN CALISMALAR HAKKINDA ACIKLAMALI BIR KAYNAKCA DENEMESI TURUK 1 ss 227 251 18 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Eylul 2022