Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Haziran 2021) () |
Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. (Haziran 2021) () |
Amerika antilobu (Antilocapra americana), Kuzey Amerika'da yaşayan bir gevişgetiren çift toynaklı türü. Çatalboynuzlu antilop ya da Çatalboynuzlu hayvan olarak da bilinir.
| Amerika antilobu | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Antilocapra americana (, 1815) |
Dış görünüşü ile bir antilobu andırmasına rağmen Asya'da ve Afrika'da yaşayan antiloplar ile akrabalığı yoktur. Bu yüzden yalnız başına Antilocapridae adlı ayrı bir familyaya konulur. Amerika antilobu bu eski familyanın günümüzde yaşayan son temsilcisi olarak kalmıştır. Son analizler ise onların daha çok zürafalarla ilişkili olduğunu göstermiştir.
Özellikleri
Amerika antilobu bir ceylan büyüklüğündedir. 150 cm uzunluğa (artı 8–15 cm kuyruk), 90 cm boya ve 50–70 kg ağırlığa ulaşır. Üst kısımları sarı ile kızıl kahverengi arası değişir, karın kısımları beyaz olur. Beyaz tüylerini dikerek, bu şekilde birbirlerini tehlikeye karşı uyarmak için işaret verebilirler. Erkeklerin boynuzları kulaklarının iki katına, 25 cm uzunluğa varır. Dişilerin neredeyse hiç boynuzları olmaz. Eğer boynuzları olursa da asla kulakların uzunluğunu aşmaz. Her boynuzun ucu çatallanır, bir ucu köküne yakın bir yerden dışarıya doğru ve diğeri daha yukarıda içeriye yönelir. Boynuzlar her sene yenilenir.
Amerika antilopları çok uzun atlayabilmeleri ile de dikkati çekerler. Tek bir sıçrama ile 6 metre ilerleyebilirler.
Yayılım
Amerika antilobu bir zamanlar bütün Kuzey Amerika'da, hatta çöl ve yarı çöllerinde ve Meksika'nın kuzeybatısına kadar uzanan geniş bir coğrafyaya yaygındı. Kayalık Dağları'nda bazen hatta 3500 m yüksekliğe kadar çıkarlar, ama genelde düz bölgelerde yaşarlar.
Sınıflandırma
Amerika antilobunun sınıflandırılması uzun süre tam olarak aydınlatılamamıştır. Daha en başlardan ayrı bir familyaya konulmuş olsa da, 1960'lara kadar hala sırf boynuzlugillerin bir alt familyası olduğunu savunan zoologlar olmuştur. Son filogenetik araştırmalar onların en yakın yaşayan akrabalarının Zürafalar olduğunu göstermiştir.
Evrim tarihi
Geçmişte Amerika antilobugiller familyasının Kuzey Amerika'da birçok türleri olmuştur. Familyanın tanılan en eski üyesi erken Miyosen çağında ortaya çıkan, uzun çatallı boynuzlu Paracosoryx cinsi olmuştur. Sonradan ortaya çıkan Ramoceros cinsinde boynuzlar çengel olmuş ve çatallıdır. Daha geç zamanlarda ortaya çıkan Meryceros ve Cosoryx cinsleri bugünkü Amerika antilobuna daha çok benzemişlerdir. Pliyosen çağında birçok Plioceros cinsine ait kısa boyunlu, kısa ve kalın boynuzlu türler ortaya çıkmıştır. Pleistosen çağında daha çevik yapılı, buzul çağına ayak uydurmuş Tetrameryx ve Capromeryx cinsleri ortaya çıkmıştır. Bu iki cins familyanın (Stockoceratini) adlı ayrı bir kolunu oluşturur. Buzul çağının sonunda bütün bu türlerin soyu tükenmiş ve Pleistosen çağında da çoktan var olmuş olan Amerika antilobu familyanın tek temsilci olarak hayatta kalmıştır.
Alt türleri
Bilimcilerin farklı görüşlerine göre 4 ya da 6 alt türü kabul edilir. Bu 4 türün statüleri hala tartışılmaktadır:
- Antilocapra americana americana ABD ve Kanada'nın çayırlarında yaygındır.
- Antilocapra americana mexicana ABD'nin güneybatısında bulunan yarı çöllerde ve Meksika'nın sınıra yakın bölgelerinde yaygındır.
- Antilocapra americana peninsularis Aşağı Kaliforniya'da yaşar.
- Antilocapra americana sonoriensis Arizona'nın güneyinde ve Kuzey Meksika'da yaşar.
Bazı kaynaklarda Antilocapra americana anteflexa ve Antilocapra americana oregona alt türleri isimlerine rastlanılır. Ancak bu isimler sırf Antilocapra americana americana alt türü için kullanılan diğer isimlerdir.
Kitaplar
- Heinrich Weidinger: Pronghorn, die nordamerikanische Antilope. Weidinger, Fürth, 1995,
- John A. Byers: Built for Speed. A Year in the Life of Pronghorn. Harvard University Press, Cambridge Mass, 2003,
- Gary Turbak: Pronghorn. Portrait of the American Antelope. Northland Publishing, Flagstaff (Arizona), 1995,
Kaynakça
Dış bağlantılar
- National Wildlife Federation 8 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (engl.)
- North American Pronghorn Foundation26 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Organisation zum Schutz und zur Erforschung des Gabelbocks, engl.)
- (engl.)
- Antelope Specialist Group (1996). Antilocapra americana. Tehlike altında olan türlerin 2006 IUCN Kırmızı Listesisi. IUCN 2006. 12. Mai 2006 tarihinde alınmıştır.
Diğer Kaynaklar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Haziran 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu madde onerilmeyen bicimde kaynaklandirilmistir Gosterilen kaynaklar kaynak gosterme sablonlari kullanilarak dipnot belirtme bicemine uygun olarak duzenlenmelidir Haziran 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Amerika antilobu Antilocapra americana Kuzey Amerika da yasayan bir gevisgetiren cift toynakli turu Catalboynuzlu antilop ya da Catalboynuzlu hayvanolarak da bilinir Amerika antilobuKorunma durumu IUCN 2 3 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim ArtiodactylaAlt takim RuminantiaUst familya GiraffoideaFamilya Antilocapridae Gray 1866Cins Antilocapra 1818Tur A americanaIkili adlandirmaAntilocapra americana 1815 Erkek amerika antilobuAmerika antilobu surusu Dis gorunusu ile bir antilobu andirmasina ragmen Asya da ve Afrika da yasayan antiloplar ile akrabaligi yoktur Bu yuzden yalniz basina Antilocapridae adli ayri bir familyaya konulur Amerika antilobu bu eski familyanin gunumuzde yasayan son temsilcisi olarak kalmistir Son analizler ise onlarin daha cok zurafalarla iliskili oldugunu gostermistir OzellikleriAmerika antilobu bir ceylan buyuklugundedir 150 cm uzunluga arti 8 15 cm kuyruk 90 cm boya ve 50 70 kg agirliga ulasir Ust kisimlari sari ile kizil kahverengi arasi degisir karin kisimlari beyaz olur Beyaz tuylerini dikerek bu sekilde birbirlerini tehlikeye karsi uyarmak icin isaret verebilirler Erkeklerin boynuzlari kulaklarinin iki katina 25 cm uzunluga varir Disilerin neredeyse hic boynuzlari olmaz Eger boynuzlari olursa da asla kulaklarin uzunlugunu asmaz Her boynuzun ucu catallanir bir ucu kokune yakin bir yerden disariya dogru ve digeri daha yukarida iceriye yonelir Boynuzlar her sene yenilenir Amerika antiloplari cok uzun atlayabilmeleri ile de dikkati cekerler Tek bir sicrama ile 6 metre ilerleyebilirler YayilimAmerika antilobu bir zamanlar butun Kuzey Amerika da hatta col ve yari collerinde ve Meksika nin kuzeybatisina kadar uzanan genis bir cografyaya yaygindi Kayalik Daglari nda bazen hatta 3500 m yukseklige kadar cikarlar ama genelde duz bolgelerde yasarlar SiniflandirmaAmerika antilobunun siniflandirilmasi uzun sure tam olarak aydinlatilamamistir Daha en baslardan ayri bir familyaya konulmus olsa da 1960 lara kadar hala sirf boynuzlugillerin bir alt familyasi oldugunu savunan zoologlar olmustur Son filogenetik arastirmalar onlarin en yakin yasayan akrabalarinin Zurafalar oldugunu gostermistir Evrim tarihiGecmiste Amerika antilobugiller familyasinin Kuzey Amerika da bircok turleri olmustur Familyanin tanilan en eski uyesi erken Miyosen caginda ortaya cikan uzun catalli boynuzlu Paracosoryx cinsi olmustur Sonradan ortaya cikan Ramoceros cinsinde boynuzlar cengel olmus ve catallidir Daha gec zamanlarda ortaya cikan Meryceros ve Cosoryx cinsleri bugunku Amerika antilobuna daha cok benzemislerdir Pliyosen caginda bircok Plioceros cinsine ait kisa boyunlu kisa ve kalin boynuzlu turler ortaya cikmistir Pleistosen caginda daha cevik yapili buzul cagina ayak uydurmus Tetrameryx ve Capromeryx cinsleri ortaya cikmistir Bu iki cins familyanin Stockoceratini adli ayri bir kolunu olusturur Buzul caginin sonunda butun bu turlerin soyu tukenmis ve Pleistosen caginda da coktan var olmus olan Amerika antilobu familyanin tek temsilci olarak hayatta kalmistir Alt turleriBilimcilerin farkli goruslerine gore 4 ya da 6 alt turu kabul edilir Bu 4 turun statuleri hala tartisilmaktadir Antilocapra americana americana ABD ve Kanada nin cayirlarinda yaygindir Antilocapra americana mexicana ABD nin guneybatisinda bulunan yari collerde ve Meksika nin sinira yakin bolgelerinde yaygindir Antilocapra americana peninsularis Asagi Kaliforniya da yasar Antilocapra americana sonoriensis Arizona nin guneyinde ve Kuzey Meksika da yasar Bazi kaynaklarda Antilocapra americana anteflexa ve Antilocapra americana oregona alt turleri isimlerine rastlanilir Ancak bu isimler sirf Antilocapra americana americana alt turu icin kullanilan diger isimlerdir KitaplarHeinrich Weidinger Pronghorn die nordamerikanische Antilope Weidinger Furth 1995 ISBN 3 00 005546 0 John A Byers Built for Speed A Year in the Life of Pronghorn Harvard University Press Cambridge Mass 2003 ISBN 0 674 01142 2 Gary Turbak Pronghorn Portrait of the American Antelope Northland Publishing Flagstaff Arizona 1995 ISBN 0 87358 595 XKaynakca a b Jirik Kate ielc libguides com Ingilizce 3 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Haziran 2021 Dis baglantilarNational Wildlife Federation 8 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde engl North American Pronghorn Foundation26 Eylul 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Organisation zum Schutz und zur Erforschung des Gabelbocks engl engl Antelope Specialist Group 1996 Antilocapra americana Tehlike altinda olan turlerin 2006 IUCN Kirmizi Listesisi IUCN 2006 12 Mai 2006 tarihinde alinmistir Diger Kaynaklar