André Marie Ampère (Fransızca telaffuz: ; 20 Ocak 1775 - 10 Haziran 1836), Fransız fizikçi ve matematikçi. Elektromanyetizmayı ilk bulan kişiler arasında gösterilir. Ayrıca solenoid (kendisi tarafından icat edilen bir terim) ve gibi sayısız uygulamanın mucididir. Bir olarak Ampère, Fransız Bilimler Akademisi üyesiydi ve Ecole Polytechnique ile Collège de France'da profesördü.
André-Marie Ampère | |
---|---|
André-Marie Ampère'nin gravürü | |
Doğum | 20 Ocak 1775 Lyon, Fransa Krallığı |
Ölüm | 10 Haziran 1836 (61 yaşında) Marsilya, Fransa Krallığı |
Defin yeri | Montmartre Mezarlığı 48°53′16″K 2°19′49″D / 48.88778°K 2.33028°D |
Milliyet | Fransız |
Vatandaşlık | Fransa |
Eğitim | École Polytechnique |
Tanınma nedeni |
|
Evlilik | Julie Carron |
Çocuk(lar) | |
Kariyeri | |
Dalı | Fizik |
Çalıştığı kurumlar | École Polytechnique (1804-1828) Collège de France (1824-1836) |
Doktora öğrencileri | Jean-Daniel Colladon |
Diğer önemli öğrencileri | Jean Baptiste Firmin Demonferrand |
İmza | |
Uluslararası Birimler Sistemi elektrik akımı ölçüm birimi, Amper, onun adına ithafen verilmiştir. Adı aynı zamanda Eyfel Kulesi'ne yazılan 72 ünlü isim'den biridir.
İlk yılları
André-Marie Ampère, 20 Ocak 1775'te zengin bir iş insanı olan Jean-Jacques Ampère ve Fransız Aydınlanması'nın zirvesinde Jeanne Antoinette Desutières-Sarcey Ampère'nin çocuğu olarak Lyon'da dünyaya geldi. Çocukluğunu ve ergenliğini Lyon yakınlarında 'daki aile mülkünde geçirdi.
Başarılı bir tüccar olan Jean-Jacques Ampère, eğitim teorileri (Émile adlı eserinde ana hatlarıyla belirtildiği gibi) Ampère'in eğitiminin temelini oluşturan Jean-Jacques Rousseau felsefesinin bir hayranıydı. Rousseau, genç erkeklerin resmi eğitimden kaçınmaları ve bunun yerine "doğrudan doğadan eğitim" almaları gerektiğine inanıyordu. Ampère'in babası bu ideali, oğlunun iyi stoklanmış kütüphanesinin duvarları arasında kendi kendini eğitmesine izin vererek gerçekleştirdi. Georges-Louis Leclerc, Kont de Buffon'un Histoire naturelle, générale et particulière (1749'da başladı) ve Denis Diderot ile Jean le Rond d'Alembert'in Encyclopédie (1751 ile 1772 arasında eklenen ciltler) gibi Fransız Aydınlanmasının başyapıtları) böylece Ampère'in öğretmenleri oldu.
Babası ona Latince öğretmek istiyordu ancak matematiğe olan ilgisini ve yatkınlığını görünce bundan vazgeçti. Ancak Ampere, Latincesini, Euler ve Bernoulli'nin konularını izleyip uzmanlaşacak derecede ilerletti.
Buna ek olarak, Ampère kitaplara erişimini en son 12 yaşında ileri matematik öğretmeye başlamak için kullandı. Daha sonraki yaşamında Ampère, on sekiz yaşındayken matematik ve bilim hakkında bildiği kadar çok şey bildiğini iddia etti, ancak bir polimat olarak okumaları tarih, seyahat, şiir, felsefe ve doğa bilimlerini içeriyordu.
Annesi dindar bir Katolikti, bu yüzden Ampère de Aydınlanma bilimi ile birlikte Katolik inancı içinde yetişti. Gençliğinde başlayan Fransız Devrimi (1789–99) de yaşamında etkili oldu. Fransız Devrimi sırasında, Ampère'in babası Lyon'da güvende olacağını düşünerek orada kalmaya devam etti. Ancak yeni devrimci hükûmet tarafından kamu hizmeti'ne çağrıldı ve Lyon yakınlarındaki küçük bir kasabada barış elçisi oldu. Jacobin grubu 1792'de devrimci hükûmet kontrolü ele geçirdiğinde, babası Jean-Jacques Ampère yeni siyasi gelgitlere direndi ve 24 Kasım 1793'te dönemin Jacobin tasfiyesinin bir parçası olarak giyotinle idam edildi. Babasının ölümü Ampère üzerinde derin bir etki bırakmıştır.
1799'da ile evlendi. 1796'yı izleyen yıllarda Lyon'da özel matematik, kimya ve dil dersleri verdi. 1801'de bir fizik ve kimya profesörü olarak Bourg'a taşındı. Hasta eşini ve küçük oğlunu () Lyon'da bıraktı. Eşi 1804'te öldü. Aynı yıl Ampere, Lyon Lisesi'nde matematik profesörü oldu.
1809'da Paris Politeknik okulunda matematik profesörü olarak göreve başladı ve bilimsel çalışmalarını sürdürdü. 1814'te enstitü üyeliğine kabul edildi. Elektrik ile manyetizma arasındaki ilişki ve dolayısıyla elektromanyetizma bilimi (kendi deyişiyle "elektrodinamik") ile çok yakından ilgileniyordu. 11 Eylül 1820'de Örsted'in, Volta akımına maruz kalan bir iğnenin manyetikleştiğini keşfettiğini öğrendi. Aynı ayın 18'inde akademiye bu ilişkili kavramlar hakkında oldukça açıklayıcı bir makale sundu. Aynı gün akım taşıyan paralel tellerin üzerinden geçen akımın yönüne göre tellerin, birbirini iteceklerini veya çekeceklerini ispat etmiştir.
Yalnızca elektromanyetizma kavramını açıklayan matematik teorileri oluşturmakla kalmadı ve pek çok yenilerini de öne sürdü. Marsilya'da ölmüş olup mezarı Paris'tedir. Ölümünden 45 yıl kadar sonra matematikçiler tarafından resmen tanınmıştır.
Öğretmenlik kariyeri
Karısının Temmuz 1803'te ölümünden sonra Ampère, 1804'te yeni Ecole Polytechnique'de öğretmenlik görevine başladığı Paris'e taşındı. Resmi nitelikleri olmamasına rağmen, Ampère 1809'da okulda matematik profesörü olarak atandı. 1828'e kadar bu okulda görev yapmanın yanı sıra, 1819 ve 1820'de Paris Üniversitesi'nde sırasıyla felsefe ve astronomi dersleri verdi ve 1824'te Collège de France'da deneysel fizik alanında prestijli kürsüye seçildi. 1814'te Ampère, reformdan geçirilmiş devlet Bilimler Akademisi'nin altında yer alacağı yeni Impérial Enstitüsü'ndeki matematikçiler sınıfına katılmaya davet edildi.
Elektromanyetizma çalışmaları
Eylül 1820'de, Ampère'nin arkadaşı François Arago, Fransız Bilimler Akademisi üyelerine, Danimarkalı fizikçi Hans Christian Ørsted'in manyetik bir iğnenin bitişik bir elektrik akımı tarafından saptırıldığına dair şaşırtıcı keşfini gösterdi. Ampère, elektrik ve manyetizma arasındaki ilişkiyi anlamak için matematiksel ve fiziksel bir teori geliştirmeye başladı. Ørsted'in deneysel çalışmasını ilerleten Ampère, elektrik akımları taşıyan iki paralel telin, akımların sırasıyla aynı veya zıt yönlerde akıp akmadığına bağlı olarak birbirini çektiğini veya ittiğini gösterdi - bu, elektrodinamiğin temelini oluşturdu. Ayrıca bu deneysel sonuçlardan fiziksel yasaları genellemek için matematiği uyguladı. Bunlardan en önemlisi, iki uzunluktaki akım taşıyan telin karşılıklı hareketinin uzunlukları ve akımlarının şiddetleri ile orantılı olduğunu belirten Ampère yasası olarak adlandırılan ilkeydi. Ampère aynı prensibi manyetizmaya da uygulayarak Fransız fizikçi Charles Augustin de Coulomb'un manyetik eylem yasası arasındaki uyumunu gösterdi. Ampère'nin deneysel tekniklere olan bağlılığı ve becerisi, bilimini deneysel fiziğin gelişmekte olan alanlarına sabitlendi.
Ampère ayrıca elektromanyetik ilişkinin fiziksel olarak anlaşılmasını sağladı ve hem elektriğin hem de manyetizmanın bileşen unsuru olarak görev yapan "elektrodinamik bir molekülün" (elektron fikrinin öncüsü) varlığını teorize etti. Elektromanyetik hareketin bu fiziksel açıklamasını kullanarak Ampère, hem deneysel olarak gösterilebilir hem de matematiksel olarak öngörülebilir olan elektromanyetik olayların fiziksel bir hesabını geliştirdi. 1827'de Ampère, yeni biliminin adını türeten eseri, Mémoire sur la théorie mathématique des phénomènes électrodynamiques uniquement déduite de l'experience (Deneyimden Benzersiz Şekilde Çıkarılmış Elektrodinamik Olayların Matematiksel Teorisi Üzerine Anı) adlı eserini yayımladı
1827'de Ampère, Kraliyet Cemiyeti'nin Yabancı Üyesi ve 1828'de İsveç Kraliyet Bilim Akademisi'nin yabancı bir üyesi seçildi.
Başarılar
- 8.10.1825: Üyesi.
Mirası
Modern elektrik biliminin yaratılmasına katkılarından dolayı, 1881 Uluslararası Elektrik Fuarı'nda imzalanan uluslararası bir sözleşme, amperi; coulomb, volt, ohm ve watt ile birlikte standart bir elektrik ölçüm birimi olarak belirledi. Sırasıyla, Ampère'nin çağdaşları Fransız Charles-Augustin de Coulomb, İtalya'dan Alessandro Volta, Almanya'dan Georg Ohm ve İskoçya'dan James Watt'tan sonra adlandırılmıştır. Ampère'nin adı Eyfel Kulesi'nde yazılı 72 isimden biridir.
Yazıları
- Considérations sur la théorie mathématique du jeu, Perisse, Lyon Paris 1802
- André-Marie Ampère (1822), Recueil d'observations électro-dynamiques: contenant divers mémoires, notices, extraits de lettres ou d'ouvrages périodiques sur les sciences, relatifs a l'action mutuelle de deux courans électriques, à celle qui existe entre un courant électrique et un aimant ou le globe terrestre, et à celle de deux aimans l'un sur l'autre (Fransızca), Chez Crochard, 14 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 26 Eylül 2010
- André-Marie Ampère; Babinet (Jacques, M.) (1822), Exposé des nouvelles découvertes sur l'électricité et le magnétisme (Almanca), Chez Méquignon-Marvis, 14 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 26 Eylül 2010
- André-Marie Ampère (1824), Description d'un appareil électro-dynamique (Fransızca), Chez Crochard … et Bachelie, 14 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 26 Eylül 2010
- André-Marie Ampère (1826), Théorie des phénomènes électro-dynamiques, uniquement déduite de l'expérience (Fransızca), Méquignon-Marvis, 14 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 26 Eylül 2010
- André-Marie Ampère (1883), Théorie mathématique des phénomènes électro-dynamiques: uniquement déduite de l'expérience, 2nd (Fransızca), A. Hermann, erişim tarihi: 26 Eylül 2010
- André-Marie Ampère (1834), Essai sur la philosophie des sciences, ou, Exposition analytique d'une classification naturelle de toutes les connaissances humaines (Almanca), Chez Bachelier, 14 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 26 Eylül 2010
- André-Marie Ampère (1834), Essai sur la philosophie des sciences (Almanca), Bd. 1, Chez Bachelier, 14 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 26 Eylül 2010
- André-Marie Ampère (1843), Essai sur la philosophie des sciences (Almanca), Bd. 2, Bachelier, 14 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 26 Eylül 2010
Partial translations:
- Magie, W.M. (1963). A Source Book in Physics. Harvard: Cambridge MA. pp. 446–460.
- Lisa M. Dolling; Arthur F. Gianelli; Glenn N. Statile, (Ed.) (2003). The Tests of Time: Readings in the Development of Physical Theory. Princeton: Princeton University Press. ss. 157-162. ISBN ..
Complete translations:
- Ampère, André-Marie (2015). André Koch Torres Assis (Ed.). Ampère's electrodynamics: analysis of the meaning and evolution of Ampère's force between current elements, together with a complete translation of his masterpiece: Theory of electrodynamic phenomena, uniquely deduced from experience (PDF). J. P. M. C Chaib tarafından çevrildi. Montreal: Apeiron. ISBN . 24 Mart 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Ağustos 2022.
- Ampère, André-Marie (2015). Mathematical Theory of Electrodynamic Phenomena, Uniquely Derived from Experiments. Michael D. Godfrey, Derek (çev.). 26 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ağustos 2022.
- Kısa çalışmaları
- Henriette Cheuvreux (Ed.): Journal et correspondance de André-Marie Ampère. Recueillis par Mme H. C., J. Hetzel, Paris 1872
- André-Marie Ampère. Correspondance et souvenirs (de 1793 a 1805). Recueillis par Madame H. C., J. Hetzel, Paris 1877 (7. baskı)
- André-Marie Ampère. Journal et correspondance (1793 à 1805). Recueillis par Madame H. C., Paul Ollendorff, Paris 1893 (9. baskı)
- Henriette Cheuvreux (Ed.): André-Marie Ampère et Jean-Jacques Ampère. Correspondance et souvenirs (de 1805 a 1864). Recueillis par Madame H. C., J. Hetzel, Paris 1875 (cilt 1, cilt 2)
- Correspondance du Grand Ampère, 3 cilt, Paris 1936-1943
Literatür
- François Arago: Ampère in: Franz Aragos Sämtliche Werke, Band 2, Leipzig 1854, S. 3–94
- James R. Hofmann: André-Marie Ampère, Cambridge University Press 1996
- Christine Blondel: A.-M. Ampere et la creation de l'electrodynamique 1820–1827, Paris, Bibliotheque Nationale 1982
- Louis de Broglie: André Marie Ampère, in: Louis de Broglie, Elementarteilchen, Hamburg 1954, S. 245–269
- : Notice sur M. Ampère, né à Lyon en 1775, mort à Marseille, le 10 juin 1836, Annuaire de l’Académie royale des sciences et belles-lettres de Bruxelles 3, 1837, S. 134–136 (Ölüm ilanı; Fransızca; Google Kitaplar'da online, s. 134,)
- : Ampère. Sa jeunesse, ses études diverses, ses idées métaphysiques, etc. (Ölüm ilanı; Fransızca), Revue des deux mondes 9, 1837, S. 389–422 (Google Kitaplar'da online, s. 389,); Revue du Lyonnais 5, 1837, S. 332–372 (Google Kitaplar'da online)
- Célébration à Lyon du Centenaire de la mort d'André-Marie Ampère 1836–1936, 2 Cilt, Lyon 1936
- : Philosophie des deux Ampère, Didier, Paris 1866 (Google Kitaplar'da online)
- Claude-Alphonse Valson: La vie et les travaux d’André-Marie Ampère, Vitte et Perrussel, Lyon 1886 (Fransızca)
- Tomáš Borec: Guten Tag, Herr Ampère. Wissenswertes und Unterhaltsames über berühmte Wissenschaftler und nach ihnen benannte Maßeinheiten, Harri Deutsch, Thun Frankfurt am Main 1979, (Übersetzung aus dem Slowakischen, Originaltitel Dobrý deň, pán Ampère)
- L. Pearce Williams: André-Marie Ampère als Physiker und Naturphilosoph, Spektrum der Wissenschaft, März 1989, S. 114–124
- ((Ed.)), "Ampère, André-Marie", Dictionary of Scientific Biography, New York: Charles Scribner’s Sons, cilt 1: Pierre Abailard – L. S. Berg
- Ernst Schwenk: Maßmenschen. Von Ampère und Becquerel bis Watt und Weber. Wer den internationalen Maßeinheiten den Namen gab, Oesch, Zürich 2003,
- : Explorative Experimente. Ampère, Faraday und die Ursprünge der Elektrodynamik, Franz Steiner, Berlin 2005,
- K. Jäger, F. Heilbronner (Hrsg.): Lexikon der Elektrotechniker, VDE Verlag, 2. Auflage von 2010, Berlin/Offenbach, , S. 20–21
- P. Volkmann: Technikpioniere: Namensgeber von Einheiten physikalischer Einheiten, VDE Verlag, Berlin/Offenbach 1990, , S. 19–22
- Isaac Asimov: Biographische Enzyklopädie der Naturwissenschaften und der Technik, Herder, Freiburg/Basel/Wien 1974, , S. 203–204
Kaynakça
- ^ Dictionary of Scientific Biography. United States of America: Charles Scribner's Sons. 1970. ISBN .
- ^ "Andre-Marie Ampere". IEEE Global History Network. IEEE. 12 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2011.
- ^ a b kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Ampère, André Marie". Encyclopædia Britannica. 1 (11. bas.). Cambridge University Press. ss. 878–879. Önceki cümlelerden bir veya daha fazlası artık
- ^ "Biography of Andre Marie Ampere". 24 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Eylül 2019.
- ^ Ampère, çok sevdiği ilk karısı öldükten sonra tekrar evlendi, ancak ikinci evliliği çok mutsuzdu ve boşanmayla sonuçlandı.
- ^ Laidler, Keith J. (1993). To Light such a Candle. Oxford University Press. s. 128.
- ^ Catalogue of the scientific books in the library of the Royal Society : general catalogue. London :: Printed by Spottiswoode & Co.,. 1883.
- ^ Index biographique des membres et associés de l'Académie royale de Belgique (1769–2005) p. 15
- ^ Figved, Wender (2016). "Re: På krykker over isen – hvorfor fritt valg ikke er løsningen på helsekøene". Tidsskrift for Den norske legeforening. 136 (7): 589-589. doi:10.4045/tidsskr.16.0252. ISSN 0029-2001.
Konuyla ilgili yayınlar
- Williams, L. Pearce (1970). "Ampère, André-Marie". Dictionary of Scientific Biography. 1. New York: Charles Scribner's Sons. ss. 139-147. ISBN .
- Hofmann, James R. (1995). André-Marie Ampère. Oxford: Blackwell. ISBN .
- Duhem, Pierre Maurice Marie (9 Eylül 2018). Ampère's Force Law: A Modern Introduction. Alan Aversa (çev.). doi:10.13140/RG.2.2.31100.03206/1. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Temmuz 2019. (EPUB sürümü)
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta André-Marie Ampère ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Vikisöz'de Andre Marie Ampere ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
- Vikikaynak'ta Andre-Marie Ampere tarafından ya da onun hakkında yazılmış çalışmalar
- "Ampère and the history of electricity". 4 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Nisan 2019.
a French-language, edited by CNRS, site with Ampère's correspondence (full text and critical edition with links to manuscripts pictures, more than 1000 letters), an Ampère bibliography, experiments, and 3D simulations
- . 18 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
a French-language site from the museum in Poleymieux-au-Mont-d'or, near Lyon, France
- , André-Marie Ampère'in anısını korumaya adanmış ve 'nden sorumlu bir Fransız topluluğu.
- O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Andre Marie Ampere", MacTutor Matematik Tarihi arşivi
- Weisstein, Eric Wolfgang ((Ed.)). "Ampère, André (1775–1836)". .
- "Catholic Encyclopedia on André Marie Ampère". 4 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ağustos 2022.
- "Electrical units history". 10 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ağustos 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Andre Marie Ampere Fransizca telaffuz ɑ pɛʁ 20 Ocak 1775 10 Haziran 1836 Fransiz fizikci ve matematikci Elektromanyetizmayi ilk bulan kisiler arasinda gosterilir Ayrica solenoid kendisi tarafindan icat edilen bir terim ve gibi sayisiz uygulamanin mucididir Bir olarak Ampere Fransiz Bilimler Akademisi uyesiydi ve Ecole Polytechnique ile College de France da profesordu Andre Marie AmpereAndre Marie Ampere nin gravuruDogum20 Ocak 1775 1775 01 20 Lyon Fransa KralligiOlum10 Haziran 1836 61 yasinda Marsilya Fransa KralligiDefin yeriMontmartre Mezarligi 48 53 16 K 2 19 49 D 48 88778 K 2 33028 D 48 88778 2 33028MilliyetFransizVatandaslikFransaEgitimEcole PolytechniqueTaninma nedeniAmpere yasasi Ampere sagdan tutus kurali Ampere dongu modeli Avogadro Ampere hipotezi Eyfel Kulesi ndeki 72 ismin listesiEvlilikJulie CarronCocuk lar KariyeriDaliFizikCalistigi kurumlarEcole Polytechnique 1804 1828 College de France 1824 1836 Doktora ogrencileriJean Daniel ColladonDiger onemli ogrencileriJean Baptiste Firmin DemonferrandImza Uluslararasi Birimler Sistemi elektrik akimi olcum birimi Amper onun adina ithafen verilmistir Adi ayni zamanda Eyfel Kulesi ne yazilan 72 unlu isim den biridir Ilk yillariAndre Marie Ampere 20 Ocak 1775 te zengin bir is insani olan Jean Jacques Ampere ve Fransiz Aydinlanmasi nin zirvesinde Jeanne Antoinette Desutieres Sarcey Ampere nin cocugu olarak Lyon da dunyaya geldi Cocuklugunu ve ergenligini Lyon yakinlarinda daki aile mulkunde gecirdi Basarili bir tuccar olan Jean Jacques Ampere egitim teorileri Emile adli eserinde ana hatlariyla belirtildigi gibi Ampere in egitiminin temelini olusturan Jean Jacques Rousseau felsefesinin bir hayraniydi Rousseau genc erkeklerin resmi egitimden kacinmalari ve bunun yerine dogrudan dogadan egitim almalari gerektigine inaniyordu Ampere in babasi bu ideali oglunun iyi stoklanmis kutuphanesinin duvarlari arasinda kendi kendini egitmesine izin vererek gerceklestirdi Georges Louis Leclerc Kont de Buffon un Histoire naturelle generale et particuliere 1749 da basladi ve Denis Diderot ile Jean le Rond d Alembert in Encyclopedie 1751 ile 1772 arasinda eklenen ciltler gibi Fransiz Aydinlanmasinin basyapitlari boylece Ampere in ogretmenleri oldu Babasi ona Latince ogretmek istiyordu ancak matematige olan ilgisini ve yatkinligini gorunce bundan vazgecti Ancak Ampere Latincesini Euler ve Bernoulli nin konularini izleyip uzmanlasacak derecede ilerletti Buna ek olarak Ampere kitaplara erisimini en son 12 yasinda ileri matematik ogretmeye baslamak icin kullandi Daha sonraki yasaminda Ampere on sekiz yasindayken matematik ve bilim hakkinda bildigi kadar cok sey bildigini iddia etti ancak bir polimat olarak okumalari tarih seyahat siir felsefe ve doga bilimlerini iceriyordu Annesi dindar bir Katolikti bu yuzden Ampere de Aydinlanma bilimi ile birlikte Katolik inanci icinde yetisti Gencliginde baslayan Fransiz Devrimi 1789 99 de yasaminda etkili oldu Fransiz Devrimi sirasinda Ampere in babasi Lyon da guvende olacagini dusunerek orada kalmaya devam etti Ancak yeni devrimci hukumet tarafindan kamu hizmeti ne cagrildi ve Lyon yakinlarindaki kucuk bir kasabada baris elcisi oldu Jacobin grubu 1792 de devrimci hukumet kontrolu ele gecirdiginde babasi Jean Jacques Ampere yeni siyasi gelgitlere direndi ve 24 Kasim 1793 te donemin Jacobin tasfiyesinin bir parcasi olarak giyotinle idam edildi Babasinin olumu Ampere uzerinde derin bir etki birakmistir 1799 da ile evlendi 1796 yi izleyen yillarda Lyon da ozel matematik kimya ve dil dersleri verdi 1801 de bir fizik ve kimya profesoru olarak Bourg a tasindi Hasta esini ve kucuk oglunu Lyon da birakti Esi 1804 te oldu Ayni yil Ampere Lyon Lisesi nde matematik profesoru oldu 1809 da Paris Politeknik okulunda matematik profesoru olarak goreve basladi ve bilimsel calismalarini surdurdu 1814 te enstitu uyeligine kabul edildi Elektrik ile manyetizma arasindaki iliski ve dolayisiyla elektromanyetizma bilimi kendi deyisiyle elektrodinamik ile cok yakindan ilgileniyordu 11 Eylul 1820 de Orsted in Volta akimina maruz kalan bir ignenin manyetiklestigini kesfettigini ogrendi Ayni ayin 18 inde akademiye bu iliskili kavramlar hakkinda oldukca aciklayici bir makale sundu Ayni gun akim tasiyan paralel tellerin uzerinden gecen akimin yonune gore tellerin birbirini iteceklerini veya cekeceklerini ispat etmistir Yalnizca elektromanyetizma kavramini aciklayan matematik teorileri olusturmakla kalmadi ve pek cok yenilerini de one surdu Marsilya da olmus olup mezari Paris tedir Olumunden 45 yil kadar sonra matematikciler tarafindan resmen taninmistir Ogretmenlik kariyeriEssai sur la philosophie des sciences Karisinin Temmuz 1803 te olumunden sonra Ampere 1804 te yeni Ecole Polytechnique de ogretmenlik gorevine basladigi Paris e tasindi Resmi nitelikleri olmamasina ragmen Ampere 1809 da okulda matematik profesoru olarak atandi 1828 e kadar bu okulda gorev yapmanin yani sira 1819 ve 1820 de Paris Universitesi nde sirasiyla felsefe ve astronomi dersleri verdi ve 1824 te College de France da deneysel fizik alaninda prestijli kursuye secildi 1814 te Ampere reformdan gecirilmis devlet Bilimler Akademisi nin altinda yer alacagi yeni Imperial Enstitusu ndeki matematikciler sinifina katilmaya davet edildi Elektromanyetizma calismalariEylul 1820 de Ampere nin arkadasi Francois Arago Fransiz Bilimler Akademisi uyelerine Danimarkali fizikci Hans Christian Orsted in manyetik bir ignenin bitisik bir elektrik akimi tarafindan saptirildigina dair sasirtici kesfini gosterdi Ampere elektrik ve manyetizma arasindaki iliskiyi anlamak icin matematiksel ve fiziksel bir teori gelistirmeye basladi Orsted in deneysel calismasini ilerleten Ampere elektrik akimlari tasiyan iki paralel telin akimlarin sirasiyla ayni veya zit yonlerde akip akmadigina bagli olarak birbirini cektigini veya ittigini gosterdi bu elektrodinamigin temelini olusturdu Ayrica bu deneysel sonuclardan fiziksel yasalari genellemek icin matematigi uyguladi Bunlardan en onemlisi iki uzunluktaki akim tasiyan telin karsilikli hareketinin uzunluklari ve akimlarinin siddetleri ile orantili oldugunu belirten Ampere yasasi olarak adlandirilan ilkeydi Ampere ayni prensibi manyetizmaya da uygulayarak Fransiz fizikci Charles Augustin de Coulomb un manyetik eylem yasasi arasindaki uyumunu gosterdi Ampere nin deneysel tekniklere olan bagliligi ve becerisi bilimini deneysel fizigin gelismekte olan alanlarina sabitlendi Ampere ayrica elektromanyetik iliskinin fiziksel olarak anlasilmasini sagladi ve hem elektrigin hem de manyetizmanin bilesen unsuru olarak gorev yapan elektrodinamik bir molekulun elektron fikrinin oncusu varligini teorize etti Elektromanyetik hareketin bu fiziksel aciklamasini kullanarak Ampere hem deneysel olarak gosterilebilir hem de matematiksel olarak ongorulebilir olan elektromanyetik olaylarin fiziksel bir hesabini gelistirdi 1827 de Ampere yeni biliminin adini tureten eseri Memoire sur la theorie mathematique des phenomenes electrodynamiques uniquement deduite de l experience Deneyimden Benzersiz Sekilde Cikarilmis Elektrodinamik Olaylarin Matematiksel Teorisi Uzerine Ani adli eserini yayimladi 1827 de Ampere Kraliyet Cemiyeti nin Yabanci Uyesi ve 1828 de Isvec Kraliyet Bilim Akademisi nin yabanci bir uyesi secildi Basarilar8 10 1825 Uyesi Mirasi Modern elektrik biliminin yaratilmasina katkilarindan dolayi 1881 Uluslararasi Elektrik Fuari nda imzalanan uluslararasi bir sozlesme amperi coulomb volt ohm ve watt ile birlikte standart bir elektrik olcum birimi olarak belirledi Sirasiyla Ampere nin cagdaslari Fransiz Charles Augustin de Coulomb Italya dan Alessandro Volta Almanya dan Georg Ohm ve Iskocya dan James Watt tan sonra adlandirilmistir Ampere nin adi Eyfel Kulesi nde yazili 72 isimden biridir YazilariConsiderations sur la theorie mathematique du jeu Perisse Lyon Paris 1802 Andre Marie Ampere 1822 Recueil d observations electro dynamiques contenant divers memoires notices extraits de lettres ou d ouvrages periodiques sur les sciences relatifs a l action mutuelle de deux courans electriques a celle qui existe entre un courant electrique et un aimant ou le globe terrestre et a celle de deux aimans l un sur l autre Fransizca Chez Crochard 14 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 26 Eylul 2010 Andre Marie Ampere Babinet Jacques M 1822 Expose des nouvelles decouvertes sur l electricite et le magnetisme Almanca Chez Mequignon Marvis 14 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 26 Eylul 2010 Andre Marie Ampere 1824 Description d un appareil electro dynamique Fransizca Chez Crochard et Bachelie 14 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 26 Eylul 2010 Andre Marie Ampere 1826 Theorie des phenomenes electro dynamiques uniquement deduite de l experience Fransizca Mequignon Marvis 14 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 26 Eylul 2010 Andre Marie Ampere 1883 Theorie mathematique des phenomenes electro dynamiques uniquement deduite de l experience 2nd Fransizca A Hermann erisim tarihi 26 Eylul 2010 Andre Marie Ampere 1834 Essai sur la philosophie des sciences ou Exposition analytique d une classification naturelle de toutes les connaissances humaines Almanca Chez Bachelier 14 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 26 Eylul 2010 Andre Marie Ampere 1834 Essai sur la philosophie des sciences Almanca Bd 1 Chez Bachelier 14 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 26 Eylul 2010 Andre Marie Ampere 1843 Essai sur la philosophie des sciences Almanca Bd 2 Bachelier 14 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 26 Eylul 2010 Partial translations Magie W M 1963 A Source Book in Physics Harvard Cambridge MA pp 446 460 Lisa M Dolling Arthur F Gianelli Glenn N Statile Ed 2003 The Tests of Time Readings in the Development of Physical Theory Princeton Princeton University Press ss 157 162 ISBN 978 0691090856 Complete translations Ampere Andre Marie 2015 Andre Koch Torres Assis Ed Ampere s electrodynamics analysis of the meaning and evolution of Ampere s force between current elements together with a complete translation of his masterpiece Theory of electrodynamic phenomena uniquely deduced from experience PDF J P M C Chaib tarafindan cevrildi Montreal Apeiron ISBN 978 1 987980 03 5 24 Mart 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Agustos 2022 Ampere Andre Marie 2015 Mathematical Theory of Electrodynamic Phenomena Uniquely Derived from Experiments Michael D Godfrey Derek cev 26 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Agustos 2022 Kisa calismalariHenriette Cheuvreux Ed Journal et correspondance de Andre Marie Ampere Recueillis par Mme H C J Hetzel Paris 1872 Andre Marie Ampere Correspondance et souvenirs de 1793 a 1805 Recueillis par Madame H C J Hetzel Paris 1877 7 baski Andre Marie Ampere Journal et correspondance 1793 a 1805 Recueillis par Madame H C Paul Ollendorff Paris 1893 9 baski Henriette Cheuvreux Ed Andre Marie Ampere et Jean Jacques Ampere Correspondance et souvenirs de 1805 a 1864 Recueillis par Madame H C J Hetzel Paris 1875 cilt 1 cilt 2 Correspondance du Grand Ampere 3 cilt Paris 1936 1943LiteraturFrancois Arago Ampere in Franz Aragos Samtliche Werke Band 2 Leipzig 1854 S 3 94 James R Hofmann Andre Marie Ampere Cambridge University Press 1996 Christine Blondel A M Ampere et la creation de l electrodynamique 1820 1827 Paris Bibliotheque Nationale 1982 Louis de Broglie Andre Marie Ampere in Louis de Broglie Elementarteilchen Hamburg 1954 S 245 269 Notice sur M Ampere ne a Lyon en 1775 mort a Marseille le 10 juin 1836 Annuaire de l Academie royale des sciences et belles lettres de Bruxelles 3 1837 S 134 136 Olum ilani Fransizca Google Kitaplar da online s 134 Ampere Sa jeunesse ses etudes diverses ses idees metaphysiques etc Olum ilani Fransizca Revue des deux mondes 9 1837 S 389 422 Google Kitaplar da online s 389 Revue du Lyonnais 5 1837 S 332 372 Google Kitaplar da online Celebration a Lyon du Centenaire de la mort d Andre Marie Ampere 1836 1936 2 Cilt Lyon 1936 Philosophie des deux Ampere Didier Paris 1866 Google Kitaplar da online Claude Alphonse Valson La vie et les travaux d Andre Marie Ampere Vitte et Perrussel Lyon 1886 Fransizca Tomas Borec Guten Tag Herr Ampere Wissenswertes und Unterhaltsames uber beruhmte Wissenschaftler und nach ihnen benannte Masseinheiten Harri Deutsch Thun Frankfurt am Main 1979 ISBN 3 87144 372 7 Ubersetzung aus dem Slowakischen Originaltitel Dobry den pan Ampere L Pearce Williams Andre Marie Ampere als Physiker und Naturphilosoph Spektrum der Wissenschaft Marz 1989 S 114 124 Ed Ampere Andre Marie Dictionary of Scientific Biography New York Charles Scribner s Sons cilt 1 Pierre Abailard L S Berg Ernst Schwenk Massmenschen Von Ampere und Becquerel bis Watt und Weber Wer den internationalen Masseinheiten den Namen gab Oesch Zurich 2003 ISBN 3 0350 2005 1 Explorative Experimente Ampere Faraday und die Ursprunge der Elektrodynamik Franz Steiner Berlin 2005 ISBN 3 515 08185 2 K Jager F Heilbronner Hrsg Lexikon der Elektrotechniker VDE Verlag 2 Auflage von 2010 Berlin Offenbach ISBN 978 3 8007 2903 6 S 20 21 P Volkmann Technikpioniere Namensgeber von Einheiten physikalischer Einheiten VDE Verlag Berlin Offenbach 1990 ISBN 3 8007 1563 5 S 19 22 Isaac Asimov Biographische Enzyklopadie der Naturwissenschaften und der Technik Herder Freiburg Basel Wien 1974 ISBN 3 451 16718 2 S 203 204Kaynakca Dictionary of Scientific Biography United States of America Charles Scribner s Sons 1970 ISBN 9780684101149 Andre Marie Ampere IEEE Global History Network IEEE 12 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2011 a b Onceki cumlelerden bir veya daha fazlasi artik kamu mali olan bir yayindan alinan metni iceriyor Chisholm Hugh Ed 1911 Ampere Andre Marie Encyclopaedia Britannica 1 11 bas Cambridge University Press ss 878 879 Biography of Andre Marie Ampere 24 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Eylul 2019 Ampere cok sevdigi ilk karisi oldukten sonra tekrar evlendi ancak ikinci evliligi cok mutsuzdu ve bosanmayla sonuclandi Laidler Keith J 1993 To Light such a Candle Oxford University Press s 128 Catalogue of the scientific books in the library of the Royal Society general catalogue London Printed by Spottiswoode amp Co 1883 Index biographique des membres et associes de l Academie royale de Belgique 1769 2005 p 15 Figved Wender 2016 Re Pa krykker over isen hvorfor fritt valg ikke er losningen pa helsekoene Tidsskrift for Den norske legeforening 136 7 589 589 doi 10 4045 tidsskr 16 0252 ISSN 0029 2001 Konuyla ilgili yayinlarWilliams L Pearce 1970 Ampere Andre Marie Dictionary of Scientific Biography 1 New York Charles Scribner s Sons ss 139 147 ISBN 978 0 684 10114 9 Hofmann James R 1995 Andre Marie Ampere Oxford Blackwell ISBN 978 0631178491 Duhem Pierre Maurice Marie 9 Eylul 2018 Ampere s Force Law A Modern Introduction Alan Aversa cev doi 10 13140 RG 2 2 31100 03206 1 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Temmuz 2019 EPUB surumu Dis baglantilarWikimedia Commons ta Andre Marie Ampere ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Vikisoz de Andre Marie Ampere ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Vikikaynak ta Andre Marie Ampere tarafindan ya da onun hakkinda yazilmis calismalar Ampere and the history of electricity 4 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Nisan 2019 a French language edited by CNRS site with Ampere s correspondence full text and critical edition with links to manuscripts pictures more than 1000 letters an Ampere bibliography experiments and 3D simulations 18 Nisan 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi a French language site from the museum in Poleymieux au Mont d or near Lyon France Andre Marie Ampere in anisini korumaya adanmis ve nden sorumlu bir Fransiz toplulugu O Connor John J Robertson Edmund F Andre Marie Ampere MacTutor Matematik Tarihi arsivi Weisstein Eric Wolfgang Ed Ampere Andre 1775 1836 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Catholic Encyclopedia on Andre Marie Ampere 4 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Agustos 2022 Electrical units history 10 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Agustos 2022