Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bir anaçatı bilgisayar (Almanca Großrechner; İngilizce mainframe computer) milyonlarca kullanıcıya eş zamanlı olarak farklı hizmetler verebilen, büyük, güçlü ve pahalı bir bilgisayardır. Anaçatı bilgisayarların gücü şu nedenlerden kaynaklanmaktadır:
- Çok sayıda işlemcinin varlığı
- Yüksek girdi-çıktı (İngilizce: input/output; kısaca IO) kapasitesi
- Zaman paylaşımı (İngilizce: time sharing) olanağı veren işletim sistemleri
Çok sayıda işlemcinin varlığı, anaçatı bilgisayarın birden fazla yazılımı ya da aynı yazılımın farklı ilmeklerini paralel olarak çalıştırabilmesine imkân vermektedir. Girdi-çıktı kanallarının çokluğu, merkezi işlem biriminin yalnızca yüksek hızlı bellekle çalışarak büyük miktarda veriyi işlemesine olanak sağlamaktadır. İşletim sistemleri ise (İngilizce: multiprogramming) ve (İngilizce: multitasking) yetenekleri ile çok sayıda kullanıcının aynı anda anaçatı bilgisayarı kullanabilmesini mümkün kılmaktadır. Bu sayede bir anaçatı bilgisayar saniyede yüz milyonlarca komut (İngilizce: millions of instructions per second; kısaca MIPS) işleyebilmektedir.
Anaçatı bilgisayarlarda başlarda özel mülk işletim sistemleri kullanılırken, daha sonra Unix türevleri de kullanılmaya başlamıştır. Günümüzde açık kaynaklı bir Unix türevi olan Linux kullanımı yaygınlaşmaktadır. Bir anaçatı bilgisayar üzerinde sanallaştırma yolu ile birden çok işletim sistemini eşzamanlı olarak çalıştırmak mümkündür. Bir sanal makine yöneticisi, farklı işletim sistemlerini anaçatı bilgisayar donanımı üzerinde tanımladığı sanal makineler üzerinde çalıştırmaktadır. Böylece, platform olarak bu farklı işletim sistemlerini kullananan yazılım uygulamaları, birbirinden yalıtılmaktadır.
Anaçatı bilgisayarlar üzerinde çalışacak yazılım uygulamalarını geliştirmek için başlıca şu ikinci ve üçüncü kuşak programlama dilleri kullanılmaktadır:
Günümüzde, anaçatı bilgisayar kullanıcıları arasında, büyük miktarda hareket işlemleri gerçekleştiren ya da çok miktarda veriyi işlemeye gereksinme duyan büyük şirketler, kamu kurumları, üniversiteler ve araştırma kuruluşları bulunmaktadır. Bir kısım anaçatı bilgisayar uygulamaları geçmişten devir alınmış olarak faaliyet göstermekte, diğerlerinin üzerindeyse çağdaş uygulamalar yer almaktadır.
Tarihçe
Anaçatı bilgisayarlar önceleri bilimsel araştırma amacıyla kullanılmıştır. 1950'lerin başında kamu kurumları, ortalarından itibaren ise ticari kuruluşlar da anabilgisyarlardan yararlanmaya başlamıştır. anaçatı bilgisayarlar işletmelerde 1950'lerin ortalarından 1980'lerin ortalarına dek temel bilişim aygıtı olarak yaygın biçimde kullanılmıştır.
Başlangıçta anaçatı bilgisayarların kullanım amacı verilerin topluca işlenmesi (İng. batch processing) iken, teknolojik gelişmeler zamanla gerçek zamanlı uygulamaları da mümkün kılmıştır. anaçatı bilgisayarların ticarileşmesini izleyen dönemde belli başlı anaçatı bilgisayar üreticileri, IBM ve Yedi Cüceler (İng. IBM and the Seven Dwarfs) diye bilinen, Burroughs, Control Data, GE, Honeywell, IBM, NCR, RCA ve UNIVAC firmaları olmuştur. 1970'lerde GE ve RCA anaçatı bilgisayar pazarından çıkmıştır.
Anaçatı bilgisayarlar 1960'lardan başlayarak yerlerini önce minibilgisayarlara ve 1980'lerden başlayarak ta kişisel bilgisayar tabanlı sunuculara terk etmeye başlamışsa da varlıklarını ve işlevlerini hala sürdürmektedir. Özellikle hareket işlemlerinin tek merkezde gerçekleşmesi istendiğinde, anaçatı bilgisayarlar daha küçük bilgisayarlardan oluşturulan sunucu kümelerine alternatif olmaktadır.
1960 ve 70'lerde bir anaçatı bilgisayarı meydana getiren bileşenler şunlar olmuştur:
- Merkezi işlem birimi (İngilizce: central processing unit; kısaca CPU)
Bu üç ana birimin kullanıcılara hizmet verebilmesi amacıyla veri girişi için delikli kartlardan yararlanılmıştır. delinen kartlar, bir geçirilerek veriler bilgisayara aktarılmış; bilgisayar çıktıları için nokta vuruşlu yazıcılar kullanılmıştır. Bu şekilde yapılandırılmış bir anaçatı bilgisayar ancak toplu veri işlemleri (İng. batch processing) için kullanılabilmiştir. Bu dönemde, çoklu görevlendirmeler için bilgisayara entegre edilmiş elektromekanik daktilolardan (İngilizce: teleprinter, teletypewriter ya da teletype) sınırlı ölçüde yararlanılmıştır. Entegre elektromekanik daktilolarda veri gerişi için delikli kart yerine delikli bantlar kullanılmıştır.
Başlangıçta anaçatı bilgisayarların işlemci ve bellekleri için vakum tüpleri kullanılmıştır. 1950'ler ve 60'lar, anaçatı bilgisayarlar açısından önemli gelişmelerin yaşandığı yıllardır: 1950'lerin ortalarına doğru vakum tüplü bellekler yerlerini manyetik çekirdekli belleklerle değiştirmiştir. Yine bu dönemde ilk manyetik bantlı veri depolama aygıtları ortaya çıkmıştır. 1950'lerin sonlarına gelindiğinde ise ilk transistörlü anaçatı bilgisayarlar üretilmiştir. 1950'ler boyunca geliştirilmiş olan manyetik kasnaklı veri depolama birimleri (İngilizce: magnetic drum) 1960'ların başından itibaren ticarileşmiş; manyetik bantlı depolama aygıtlarının yerine kullanılmaya başlamıştır. Manyetik kasnaklı disklerin varlığı girdi-çıktı döngülerini kısaltarak, çoklu görevlendirmeleri kolaylaştırmıştır.
1965 yılında IBM'in anaçatı bilgisayarlarının ortaya çıkması, bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir. 360 Serisi anaçatı bilgisayarlarda kullanılan muhtelif işletim sistemleri sayesinde, programlar için zaman paylaşımı, çoklu görevlendirme ve sanal bellek (İng. virtual memory) uygulamaları tek bir sistemde toplanmıştır. 360 Serisi ile birlikte, IBM anaçatı bilgisayar pazarına egemen olmuştur.
1970'lerde entegre elektromekanik yazıcıların yerini, birer klavyesi ve katot ışını tüplü monitörü bulunan almaya başlamıştır. Bu uçbirimler (İngilizce: computer terminal), merkezi işlem birimine bir (İngilizce: front-end processor) üzerinden bağlanmıştır. Veri giriş-çıkışlarının önemli bir bölümü delme makinalarından, kart okuyuculardan ve entegre elektromekanik daktilolardan uçbirimlere kaymıştır. anaçatı bilgisayarların farklı kullanıcılar tarafından gerçek zamanlı olarak kullanılması mümkün hale gelmiştir.
1980'lerde bilgisayar ağlarının yaygınlaşması ve kullanıcıların uçbirimler yerine kişisel bilgisayarlar ile çalışması üzerine, anaçatı bilgisayarlar da ağ bilişiminin (İng. network computing) bir parçasını teşkil etmiştir. Kişisel bilgisayarlar önce terminal emülatörü adı verilen yazılımlarla, ardından grafik kullanıcı arayüzü tabanlı özgün istemci yazılımları ile, günümüzde ise İnternet tarayıcıları üzerinden anaçatı bilgisayarlarla veri ve uygulama paylaşmaya başlamıştır. Son olarak bulut bilişiminde anaçatı bilgisayarların yerlerinin ne olacağı ve anaçatı bilgisayarlara ne ölçüde gereksinme duyulacağı tartışılmaktadır.
 |  |  |  |
|---|---|---|---|
Kaynakça
- ^ Stair, R. M. ve G. W. Reynolds. (2001). Principles of Information Systems: A Managerial Approach. 5. Basım. S. 24. Course Technology.
- ^ (PDF). 27 Aralık 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2011.
- ^ Lucas, Jr., H. C. (2000). Information Technology for Management. 7. Basım. S. 183. McGraw-Hill.
- ^ "Scheier, R. L. (2003). Moving into Mainframe Linux. ComputerWorld." 14 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ekim 2011.
- ^ "Murphy, P. (2007) Mainframe Linux. ZDNet". 13 Nisan 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ekim 2011.
- ^ z/OS Basic Skills Information Center. (2008). Mainframe Concepts. S. 20-21. IBM:
- ^ O'Brien, J. A. ve G. M. Marakas. (2008). Introduction to Information Systems. 14. Basım. S. 80-81. McGraw-Hill.
- ^ Bosij, P., D. Chaffey, A. Greasley ve S. Hickie. (2006). Business Information Systems: Technology, Development and Management for the E-Business. 3. Basım. S. 81. FT Prentice Hall.
- ^ Ceruzzi, P. E. (2003). A History of Modern Computing. 2. Basım. S. 27-28. MIT Press.
- ^ Hansen, H. R. ve G. Neumann. (2009). Wirtschaftsinformatik 1: Grundlagen und Anwendungen. 10. Basım. S. 87. UTB.
- ^ Ceruzzi, P. E. (2003). A History of Modern Computing. 2. Basım. S. 143. MIT Press.
- ^ Hansen, H. R. ve G. Neumann. (2009). Wirtschaftsinformatik 1: Grundlagen und Anwendungen. 10. Basım. S. 83. UTB.
- ^ Bashe, C. J., L. R. Johnson, J. H. Palmer ve E. W. Pugh. (1986). IBM's Early Computers. MIT Press.
- ^ Laudon, K. C. ve J. P. Laudon. (2010). Management Information Systems: Managing in the Digital Firm. S.194. Prentice Hall.
- ^ Rashid, F. Y. (2010). Mainframes Essential to Cloud Computing: Survey. eWEEK.[]
Dış bağlantılar
- Mainframe Concepts
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bir anacati bilgisayar Almanca Grossrechner Ingilizce mainframe computer milyonlarca kullaniciya es zamanli olarak farkli hizmetler verebilen buyuk guclu ve pahali bir bilgisayardir Anacati bilgisayarlarin gucu su nedenlerden kaynaklanmaktadir Cok sayida islemcinin varligi Yuksek girdi cikti Ingilizce input output kisaca IO kapasitesi Zaman paylasimi Ingilizce time sharing olanagi veren isletim sistemleriAnacati bilgisayar mimarisi Anacati bilgisayar mimarisi bir anacati bilgisayari ve onun calisma ortamini meydana getiren belli basli bilesenleri betimlemektedir Cok sayida islemcinin varligi anacati bilgisayarin birden fazla yazilimi ya da ayni yazilimin farkli ilmeklerini paralel olarak calistirabilmesine imkan vermektedir Girdi cikti kanallarinin coklugu merkezi islem biriminin yalnizca yuksek hizli bellekle calisarak buyuk miktarda veriyi islemesine olanak saglamaktadir Isletim sistemleri ise Ingilizce multiprogramming ve Ingilizce multitasking yetenekleri ile cok sayida kullanicinin ayni anda anacati bilgisayari kullanabilmesini mumkun kilmaktadir Bu sayede bir anacati bilgisayar saniyede yuz milyonlarca komut Ingilizce millions of instructions per second kisaca MIPS isleyebilmektedir Modern bir anacati bilgisayar IBM System z10 Anacati bilgisayarlarda baslarda ozel mulk isletim sistemleri kullanilirken daha sonra Unix turevleri de kullanilmaya baslamistir Gunumuzde acik kaynakli bir Unix turevi olan Linux kullanimi yayginlasmaktadir Bir anacati bilgisayar uzerinde sanallastirma yolu ile birden cok isletim sistemini eszamanli olarak calistirmak mumkundur Bir sanal makine yoneticisi farkli isletim sistemlerini anacati bilgisayar donanimi uzerinde tanimladigi sanal makineler uzerinde calistirmaktadir Boylece platform olarak bu farkli isletim sistemlerini kullananan yazilim uygulamalari birbirinden yalitilmaktadir Anacati bilgisayarlar uzerinde calisacak yazilim uygulamalarini gelistirmek icin baslica su ikinci ve ucuncu kusak programlama dilleri kullanilmaktadir Assembler COBOL FORTRAN ALGOL C C Java Gunumuzde anacati bilgisayar kullanicilari arasinda buyuk miktarda hareket islemleri gerceklestiren ya da cok miktarda veriyi islemeye gereksinme duyan buyuk sirketler kamu kurumlari universiteler ve arastirma kuruluslari bulunmaktadir Bir kisim anacati bilgisayar uygulamalari gecmisten devir alinmis olarak faaliyet gostermekte digerlerinin uzerindeyse cagdas uygulamalar yer almaktadir TarihceAnacati bilgisayarlar onceleri bilimsel arastirma amaciyla kullanilmistir 1950 lerin basinda kamu kurumlari ortalarindan itibaren ise ticari kuruluslar da anabilgisyarlardan yararlanmaya baslamistir anacati bilgisayarlar isletmelerde 1950 lerin ortalarindan 1980 lerin ortalarina dek temel bilisim aygiti olarak yaygin bicimde kullanilmistir Baslangicta anacati bilgisayarlarin kullanim amaci verilerin topluca islenmesi Ing batch processing iken teknolojik gelismeler zamanla gercek zamanli uygulamalari da mumkun kilmistir anacati bilgisayarlarin ticarilesmesini izleyen donemde belli basli anacati bilgisayar ureticileri IBM ve Yedi Cuceler Ing IBM and the Seven Dwarfs diye bilinen Burroughs Control Data GE Honeywell IBM NCR RCA ve UNIVAC firmalari olmustur 1970 lerde GE ve RCA anacati bilgisayar pazarindan cikmistir Anacati bilgisayarlar 1960 lardan baslayarak yerlerini once minibilgisayarlara ve 1980 lerden baslayarak ta kisisel bilgisayar tabanli sunuculara terk etmeye baslamissa da varliklarini ve islevlerini hala surdurmektedir Ozellikle hareket islemlerinin tek merkezde gerceklesmesi istendiginde anacati bilgisayarlar daha kucuk bilgisayarlardan olusturulan sunucu kumelerine alternatif olmaktadir 1960 ve 70 lerde bir anacati bilgisayari meydana getiren bilesenler sunlar olmustur Merkezi islem birimi Ingilizce central processing unit kisaca CPU Bu uc ana birimin kullanicilara hizmet verebilmesi amaciyla veri girisi icin delikli kartlardan yararlanilmistir delinen kartlar bir gecirilerek veriler bilgisayara aktarilmis bilgisayar ciktilari icin nokta vuruslu yazicilar kullanilmistir Bu sekilde yapilandirilmis bir anacati bilgisayar ancak toplu veri islemleri Ing batch processing icin kullanilabilmistir Bu donemde coklu gorevlendirmeler icin bilgisayara entegre edilmis elektromekanik daktilolardan Ingilizce teleprinter teletypewriter ya da teletype sinirli olcude yararlanilmistir Entegre elektromekanik daktilolarda veri gerisi icin delikli kart yerine delikli bantlar kullanilmistir Baslangicta anacati bilgisayarlarin islemci ve bellekleri icin vakum tupleri kullanilmistir 1950 ler ve 60 lar anacati bilgisayarlar acisindan onemli gelismelerin yasandigi yillardir 1950 lerin ortalarina dogru vakum tuplu bellekler yerlerini manyetik cekirdekli belleklerle degistirmistir Yine bu donemde ilk manyetik bantli veri depolama aygitlari ortaya cikmistir 1950 lerin sonlarina gelindiginde ise ilk transistorlu anacati bilgisayarlar uretilmistir 1950 ler boyunca gelistirilmis olan manyetik kasnakli veri depolama birimleri Ingilizce magnetic drum 1960 larin basindan itibaren ticarilesmis manyetik bantli depolama aygitlarinin yerine kullanilmaya baslamistir Manyetik kasnakli disklerin varligi girdi cikti dongulerini kisaltarak coklu gorevlendirmeleri kolaylastirmistir 1965 yilinda IBM in anacati bilgisayarlarinin ortaya cikmasi bir donum noktasi olarak kabul edilmektedir 360 Serisi anacati bilgisayarlarda kullanilan muhtelif isletim sistemleri sayesinde programlar icin zaman paylasimi coklu gorevlendirme ve sanal bellek Ing virtual memory uygulamalari tek bir sistemde toplanmistir 360 Serisi ile birlikte IBM anacati bilgisayar pazarina egemen olmustur 1970 lerde entegre elektromekanik yazicilarin yerini birer klavyesi ve katot isini tuplu monitoru bulunan almaya baslamistir Bu ucbirimler Ingilizce computer terminal merkezi islem birimine bir Ingilizce front end processor uzerinden baglanmistir Veri giris cikislarinin onemli bir bolumu delme makinalarindan kart okuyuculardan ve entegre elektromekanik daktilolardan ucbirimlere kaymistir anacati bilgisayarlarin farkli kullanicilar tarafindan gercek zamanli olarak kullanilmasi mumkun hale gelmistir 1980 lerde bilgisayar aglarinin yayginlasmasi ve kullanicilarin ucbirimler yerine kisisel bilgisayarlar ile calismasi uzerine anacati bilgisayarlar da ag bilisiminin Ing network computing bir parcasini teskil etmistir Kisisel bilgisayarlar once terminal emulatoru adi verilen yazilimlarla ardindan grafik kullanici arayuzu tabanli ozgun istemci yazilimlari ile gunumuzde ise Internet tarayicilari uzerinden anacati bilgisayarlarla veri ve uygulama paylasmaya baslamistir Son olarak bulut bilisiminde anacati bilgisayarlarin yerlerinin ne olacagi ve anacati bilgisayarlara ne olcude gereksinme duyulacagi tartisilmaktadir IBM System 360 anacati bilgisayar ve Bilesenleri Michigan Universitesi ndeki IBM System 360 anacati bilgisayar IBM System 360 anacati bilgisayar yakindan gorunus IBM System 360 anacati bilgisayar in manyetik bant suruculeri IBM System 360 anacati bilgisayar in elektromekanik daktilosu Kaynakca Stair R M ve G W Reynolds 2001 Principles of Information Systems A Managerial Approach 5 Basim S 24 Course Technology PDF 27 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 27 Ekim 2011 Lucas Jr H C 2000 Information Technology for Management 7 Basim S 183 McGraw Hill Scheier R L 2003 Moving into Mainframe Linux ComputerWorld 14 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ekim 2011 Murphy P 2007 Mainframe Linux ZDNet 13 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ekim 2011 z OS Basic Skills Information Center 2008 Mainframe Concepts S 20 21 IBM O Brien J A ve G M Marakas 2008 Introduction to Information Systems 14 Basim S 80 81 McGraw Hill Bosij P D Chaffey A Greasley ve S Hickie 2006 Business Information Systems Technology Development and Management for the E Business 3 Basim S 81 FT Prentice Hall Ceruzzi P E 2003 A History of Modern Computing 2 Basim S 27 28 MIT Press Hansen H R ve G Neumann 2009 Wirtschaftsinformatik 1 Grundlagen und Anwendungen 10 Basim S 87 UTB Ceruzzi P E 2003 A History of Modern Computing 2 Basim S 143 MIT Press Hansen H R ve G Neumann 2009 Wirtschaftsinformatik 1 Grundlagen und Anwendungen 10 Basim S 83 UTB Bashe C J L R Johnson J H Palmer ve E W Pugh 1986 IBM s Early Computers MIT Press Laudon K C ve J P Laudon 2010 Management Information Systems Managing in the Digital Firm S 194 Prentice Hall Rashid F Y 2010 Mainframes Essential to Cloud Computing Survey eWEEK olu kirik baglanti Dis baglantilarMainframe Concepts