Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Andrea Gritti (1455; Bardolino, Verona - 28 Aralık 1538, Venedik), 1523-1538 arasında Venedik Cumhuriyeti "Doçe" (Venedik Dükü) unvanlı hayat boyu hüküm etmek üzere seçilmiş devlet başkanı.
| Andrea Gritti | |
|---|---|
| Andrea Gritti portresi, Doçe iken Ressam: Titian | |
 | |
| Venedik Cumhuriyeti Doçesi (77.) Doge di Venezia | |
| Hüküm süresi | 20 Mayıs 1523-28 Aralık 1538 15 yıl 7 ay 8 gün |
| Önce gelen | Antonio Grimani |
| Sonra gelen | Pietro Lando |
| Doğum | 1455 Bardolino, Verona |
| Ölüm | 28 Aralık 1538 (83 yaşında) Venedik |
| Defin | San Francesco della Vigna Kilisesi, Venedik |
| Eş(ler)i | Benedetta Vendramin |
| Babası | Francis Triadano Gritti |
| Annesi | Vienna Paul Zane |
Hayatı
Doçe olmadan
Verona yakınlarında Bardolino kentinde yak.1455'te dünyaya geldi. Babası Francis Triadano Gritti ve annesi Vienna Paul Zane idi. Babası Andrea daha küçük yaşta iken öldü ve annesi James Dario Malipiero ile yeni bir evlilik yaptı. Paulo ve Michele adlı bu evlilikten olan baba ayri anne bir iki yarı kardeşi ile Andrea'nın birlikte öz kardeşlermiş gibi gayet iyi geçindikleri belirtilir. Andrea ilk eğitimini ve tüccarlık bilgilerini baba tarafından dedesi olan kişinin sağladığı okul dışı eğitim şeklinde aldı. Sonra yine dedesinin mali desteği ile Padova ya ileri eğitim için gönderildi. Bu eğitiminden sonra Andrea Gritti, Venedik Cumhuriyeti diplomatlarından olan dedesine onun gönderildiği İngiltere, Fransa ve İspanya'da diplomatik misyonlar için refakat etti.
Tam yirmi bir yaşında iken 1476'da Benedetta Luca Vendramın ile bir evlilik yaptı. O yıl karısı Andrea'nın tek meşru oğlu olan Francis'in doğumunu yaptıktan sonra öldü.
Bu olaydan sonra Andrea Gritti Venedik'ten ayrıldı. İstanbul'da ticaret yapmaya başladı. Bu dönemde özellikle Karadeniz üzerinden buğday ve zahire dış ticareti ile uğraştı. İstanbul'da Galata'nın üstünde Pera semtinde bir ev satın aldı ve Rum asıllı bir kadınla beraber yaşamaya başladı. Bu ilişkisinden Alvise, Giorgio, Lorenzo ve Pietro adlarını taşıyan dört tane gayrimeşru erkek çocuğu oldu. Bunlardan Alvise sonradan İstanbul babasının evinde yerleşip bu evi konak şekline sokup büyüttü
1492'de Koca Davut Paşa sadrazam iken Osmanlı-Venedik ilişkileri bozuldu ve "balyoz" adıyla anılan Venedik'in elçisi olan "Girolamo Marcello" istenmeyen kişi olarak İstanbul'dan Venedik'e geri gönderildi. Venedik Cumhuriyeti'nin ve Osmanlı devleti içindeki tüccarların Osmanlı devleti ile olan ilişkilileri kendilerinin lideri olduğu kabul edilen Andrea Gritti'ye kaldı. Andrea Gritti Venedik Cumhuriyeti'ne İstanbul'la ve Osmanlı devleti ile ilgili gizli bilgileri şifreli olarak bildirme görevini üslendi.
1499'da çıkan Osmanlı-Venedik Savaşı sırasında Andrea Gritti'nin Osmanlı devleti (özellikle donanma ve deniz nakliyatı) ile ilgili gizli bilgileri Venedikli komutanlara sızdırdı açığa çıktı ve Gritti casusluk şüphesiyle Yedikule zindanlarında tutuklanmaya alındı. Sadrazam ile ve sarayla ilişkileri sayesinde idamdan kurtuldu. Fakat, yaklaşık 32 ay kadar Yedikule'de hapis yattı. Bu savaşta guya doğu Akdeniz sahibi olan Venedik donanması Sapienza Deniz Muharebesi (1499) ve Modon Deniz Muharebesi (1500)'nde büyük mağlubiyetlere uğradı. Sonunnda Venedik, Mora ve Arnavutluk'taki büyük liman üslerini ve denizlerdeki üstünlüğünü kaybetti ve barıştan başka çözüm yolu kalmamıştı. 27 Eylül 1502'de kalabalık bir ekiple Venedik barış heyeti İstanbul'a geldi ve 4 Aralık 1502'de 31 maddelik Osmanlı - Venedik Barış Antlaşması (İstanbul Muahedesi) imzalandı. Bu barış üzerinde Yedikule'de tutuklanmakta olan Andrea Gritti ve diğer Venedikli tüccarlara serbest bırakıldılar. Gritti Venedik'e geri döndü.
Venedik'e geri döndüğünde Gritti 50 yaşını bulmuştu. Bu dönüş kariyerinde bir dönüm noktası oldu. Bundan sonra ticaretten ayrıldı. Diplomatik tecrübelerini ve liderlik yeteneklerini kullanarak diplomasi, politika, idarecilik ve hatta askeri komutanlık alanlarında uğraşa girdi. Önce İstanbul'da savaştan zarar gören Venedikli tacirlerinin gördükleri parasal zararların karşılanması için Venedik'te kurulan siyasal komitede gayet aktif olarak üyelik yaptı. 1503'te resmi olağanüstü Venedik Elçisi olarak İstanbul'a geldi ve Mayıs 1503'te yürürlüğe giren barış hakkındaki Osmanlı devlet idarecilerinin hazırladığı raporu Venedik'e geri getirerek bunu Venedik Senatosu'na şahsen tanıttı. Bu katkısı sayesinde Osmanlı-Venedik barışının tutarlı ve devamlı olmasını sağladı. Bu nedenle ölümüne kadar Osmanlı Sarayında özel bir öneme sahip oldu.
Sonra Venedik şehrinin önemli bir semti olan Castello semti idarecisi olarak Düklük komiserliğine atandı. Daha sonra Venedik Cumhuriyeti'nin en önemli ama çok kere gizli olarak kararlar alıp uygulatan yüksek idari kurumu olan "Onlar Konseyi"'ne finansal bilgiler ve tavsiyeler sağlamak için kurulan mali komite üyeliğine atandı. Takiben 1505-1506da Papa II. Julius'un bir diplomatı olarak görev yaptı. Sonunda Venedik "Onlar Konseyi" başkanlığı görevini yüklendi.
1508'de Venedik Devleti'nin İtalya anakarası üzerinde eline geçirmiş olduğu topraklarının ("Terra Firma"'nın) kuzey hududunda olan Cadore adlı sınır bölgesinde sorunlar ortaya çıktı. Şubat-Temmuz 1508'de bu bölge Avusturya Arşidüklüğü (ve onun idarecisi olduğu Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu ile Venedik Cumhuriyeti arasında ( adı verilen) ciddi anlaşmazlıklara ve küçük çatışmalara sahne olmaya başladı.
Bu savaşın başında Andrea Gritti Venedik Cumhuriyeti tarafından "Terra Firma" üzerindeki (özellikle Trentino bölgesindeki) savunma hazırlıklarını (mevzileri, müstahkem mevkileri ve kaleleri) teftiş etmek görevi ile Georgia Corner tarafından "Genel Vali (Proveditore Generale)" olarak tayin edildi. 12 Nisan 1509'da ise Gritti Venedik Cumhuriyeti devlet yönetmenliği içinde dükten sonra ikinci önemi olan "Procurator San Marco de supra (Dük Naibi)" olarak atandı ve böylece yetkileri ve unvanının önemi artırıldı. Bunun yanında Gritti paralı asker komutanı olan Bartolomeo d'Alviano'nun yardımcı komutanı oldu ve yeniden toplanan 1500 askerî birliği ona yetiştirdi. Sonra Cremona kuşatmasını kırmak için gönderilen 2000 kişilik birliğe komuta etti. Böylece at üstünde savaş sahasında bile bir askeri komutan olma yeteneği olduğunu gösterdi.
14 Mayıs 1509'da Venedik için bir felaket yenilgi olan 'na katıldı. Bu yenilgi de bile Venedik'in San Marco bayrağını Orzinuovi şehri üzerine çekmeyi başardı. Bu yırtılmış bayrak sonra Venedik'te Santi Giovanni e Paolo Kilisesi'e duvarına konulmuştur. Bu yenilgi sonucu olarak Venedik bir ōnceki yüzyılda İtalya anakarasında elegeçirdiği arazilerin hemen hepsini (özellikle Padova, Verona, Vicenza, şehirlerini) kaybetti.
Gritti Venedik ordusunun süvari birliklerini komutası altına alarak Venedik'in kaybettigi Padova'da yeni yönetim askeri valisine isyan eden şehir halkına destek sağlayıp bu şehri geri almak için bir karşı taarruza geçti. 17 Temmuz'da Padova şehri ve 19 Temmuz bu şehrin kalesi Venedikliler eline geçti. Gritti, şehir Venediklilerce alındıktan sonra bu şehirde Venedik aleytharları olanları bulmak, onaları tutuklamak, mallarına ve gayrimenkullerine el koymak ve onları sürgüne göndermek işleri ile uğraştı. Ayrıca Venedik ordusuna destek veren köylü gönüllülerin, ele geçirilen şehri yağma etmelerini önlemek için onları ödüllendirmeye karar verdi ve 23 Temmuz'da Venedik hükûmetine bir muhtıra göndererek hükûmetin bu gönüllülere 5 yıllık vergi muaflığı hakkı vermesine ve bunların devlete olan eski vergi borçlarının sıfırlanmasına neden oldu.
Fakat imparatorluk orduları Padova'yı geri almak için hazırlıklara başlamıştı. Gritti, bunların şehri kuşatmasına karşı direnmek için 20 Ağustos'ta tedbirler almaya başladı. Direniş mevzileri kurmak için kullanılacak işçilere destek sağlamak için halktan para topladı. Fakat Avusturya ordusu komutanı imparator I. Maksimilian Habsburg'un Padova'ya hücum etmek için büyük bir ordu ile yürüyüşe başladığı; ama at bulma sıkıntısı nedeni ile gayet yavaş ilerlediği ancak Eylül'de Padova surlarına yetişip Paduva Kuşatması'na başlayacağı anlaşıldı. Bunun üzerine Padova savunmasınıVenedik komutanı Pitigliano'ye bırakan Gritti komutası altındaki birlikler başında Suave'yi istala etmeye başlayan Fransa Krallığı ordusuna karşı durmak için Padova'dan ayrıldı.
Venedik komutanı Pitigliano İmparatorluk ordularının 'na dayandı. Kusatma ordusu Eylül sonunda geri çekilince karşıi taaruuza geçip Kasım ortasında geride kalan imparatorluk ordularını yenip Vicenza, Este, Feltre ve Belluno'yu ele gecirdi; bir Papalik devleti ordusunu yendi; ama Venedik donanması Po Nehri üzerinde 'nde yenik düştü. Lakin bu sırada ilerlemeye başlayan bir Fransa Krallığı ordusu karşısında savaştan kaçınarak bu kazançların hemen hepsini arkada bırakıp Padova'ya geri çekildi.
Gritti, gayet başarılı ve askerleri ve halk tarafından tutulan askeri faaliyetlerinden sonra, bu askeri hayattan ayrılmayı istemekteydi. Komutanlık ve diğer idari görevleri bırakarak Venedik'e geri dönmek istediğini hükûmete bir mektupla bildirdi. Fakat 14 Ocak 1510'da yazılan bir mektupla Venedik hükûmeti onun bu isteklerini kabul etmediğini ve geri dönerse askeri görev kaçaklığı olarak kabul edilip türtuklanıp yargılanacağını belirtti. Ocak 1510'da Padova'da Venedik orduları komutanı Pitiglione ölmüştü ve yerine yardımcısı olan Andrea Gritti atandı.
1510 başında Venedik Cumhuriyeti Papa II. Julius ile müzakerelere geçip bir ittifak için onun gayet ağır şartlarını kabul etti. 25 Şubat 1510'da Papalık ile Venedik Cumhuriyeti bir ittifak anlaşması yaptılar.
İmparatorluk ordularının desteği olmamakla beraber Fransız Krallığı orduları ve Venedik ordusu arasındaki savaş devam etti. Mayıs'ta Fransızlar Vicenza'yı ele geçirdiler. Gritti ordusu ile Padova'ya çekildi. Fakat Fransa kralı Xİİ. Louis bu kuşatmay yapmaktan kaçındı. Papalık kiralanan İsvireli askerlerden oluşan ordusuyla Fransa ordularına hücuma başladı ve Venedikliler destek sağladılar.
Aralık 1511 sonlarından Gritti ve emerindeki birlikler kenarlarında çatışmalara giriştiler.
Şubat 1512'da Brescia kalesinin kuşatılmasına Venedik ordusu destek sağladı. Bu kuşatmayı yaparken Venedik güçleri komutanı olan Giampaolo Baglioni hastalandı. Onun yerine Venedik ordusuna komutanlık yapan Gritti şehrin teslim olması dolayısı ile şehrin fatihi olarak Venedik askerlerinin başında girdi. Bunu hemen takiben gayrimeşru oğullarından Lorenzo'yu geri alınan Brescia'nın valisi olarak tayin etti,
Fakat Brescia tümüyle Venedik güçleri eline geçmemişti. Bazı Fransa Krallığı birlikleri iç kalede direnişe devam etmekte idiler. 19 Şubat'ta Fransa Krallığı ordusu tekrar bu stratejik şehri almaya karar verdi. Fransa ordusu yeni güçlerle şehir dışından ve şehir iç kalesinde bulunan Fransız birlikleri içeriden bir koordineli taarruza geçtiler. Brescia yine Fransa Krallığı ordusu eline geçti. Fransız ordusu sivil şehir halkından çok kişiyi öldürüp şehri sistematik olarak yağma etti. Bu hücumda Venedik ordusu komutanı olan Andrea Gritti Fransızlara esir düştü.
1510 başında Venedik Cumhuriyeti Papa II. Julius ile müzakerelere geçip bir ittifak için onun gayet ağır şartlarını kabul etti. 25 Şubat 1510'da Papalık ile Venedik Cumhuriyeti bir ittifak anlaşması yaptılar.
İmparatorluk ordularının desteği olmamakla beraber Fransız Krallığı orduları ve Venedik ordusu arasındaki savaş devam etti. Mayıs'ta Fransızlar Vicenza'yı ele geçirdiler. Gritti ordusu ile Padova'ya çekildi. Fakat Fransa kralı Xİİ. Louis bu kuşatmay yapmaktan kaçındı. Papalık kiralanan İsviçreli askerlerden oluşan ordusuyla Fransa ordularına hücuma başladı ve Venedikliler destek sağladılar.
Aralık 1511 sonlarından Gritti ve emrindeki birlikler İsonzao Nehri kenarlarında çatışmalara giriştiler.
Şubat 1512'da Brescia kalesinin kuşatılmasına Venedik ordusu destek sağladı. Bu kuşatmayı yaparken Venedik güçleri komutanı olan Giampaolo Baglioni hastalandı. Onun yerine Venedik ordusuna komutanlık yapan Gritti şehrin teslim olması dolayısı ile şehrin fatihi olarak Venedik askerlerinin başında girdi. Bunu hemen takiben gayrimeşru oğullarından Lorenzo'yu geri alınan Brescia'nın valisi olarak tayin etti,
Fakat Brescia tümüyle Venedik güçleri eline geçmemişti. Bazı Fransa Krallığı birlikleri iç kalede direnişe devam etmekte idiler. 19 Şubattta Fransa Krallığı ordusu tekrar bu stratejik şehri almaya karar verdi. Fransa ordusu yeni güçlerle şehir dışından ve şehir iç kalesinde bulunan Fransız birlikleri içeriden bir koordineli taarruza geçtiler. Brescıa yine Fransa Krallığı ordusu eline geçti. Fransız ordusu sivil şehir halkından çok kişiyi öldürüp şehri sistematik olarak yağma etti. Bu hücumda Venedik ordusu komutanı olan Andrea Gritti Fransızlara esir düştü.
Gritti İtalya'ya ordusu başında İtalya'ya gelmiş olan Fransa Kralı XII. Louis yanında tutuklu olarak tutulmakta idi. Böylece esirliği daha rahat şartlar altında geçmeye başladı. Gritti'ye Fransa Kralı XII. Louis ile konuşup görüşme izini verilmişti ve kral Gritti'nin İstanbul hatıralarını merakla dinlemeye hazırdı. Sonunda 26 Kasım 1512'de bir Papalık kararı verildi. Buna göre Kutsal Germen-Roma İmparatoru ile Venedik Cumhuriyeti ile birlikte Fransa Krallığı ile bir müttefiklik anlaşması imzalayabilecekti. 23 Mart tarihinde Andrea Gritti Venedik Cumhuriyeti adına bu müttefiklik anlaşmasını imzaladı. Venedik Cumhuriyeti 23 Mart'ta Andrea Gritti'ye Fransa ordusuna katılma izini verdi.
Fransa ordusuna katılan Gritti bu ordunun kuşatmasını izledi. Bundan sonra Gritti Venedik'e dönmeye karar verdi. Dönüşünü Alba ve Savona üzerinden yapmaya karar aldı. Önce Cenova'ya geçti. Fakat "Fregosa Sülalesi" mensupları tarafından aranmakta olduğu haberi gelince dönüş güzergahni değiştirdi. Önce Fransa-İspanya sınırı üzerinde olan Torrıglia'ya ve oradan Sarzana'ya geçti. Buradan Pietrasanta, Lucca, Pistoia ve Bolognaüzerinden Ferrara'ya yetişti. Buradan Po Nehri üzerinden 10 Temmuz'da Venedik körfezi üzerinde Venedik ada toprağına geçti. Hemen Venedik Cumhuriyeti'nin bir yönetim organı olan "Collegio dei Savı" toplantısına katıldı ve burada kendisine birçok şeref payeleri bahşedildi. Bunların başında "Savio Konseyi" üyeliği gelmekteydi.
O günlerde Venedik Doçesi idi. Bu doçe Venedik halkı arasında özelikle 1499 olayları dolayısıyla popular değildi ve hatta tahttan feragat etmeyi düşünmekteydi. Fakat 5 Mayıs 1523'te bir yeğeninin düğün törenine iştirak ettikten sonra şehir merkezindeki Dükalık Sarayı'na geldiği zaman kendini gayet kötü hissetmeye başladı ve yatağa düştü Zaten yaşlılık nedeni ile sıhhati fena idi. Bu düğünde yediği zengin yemekler dolayısıyla ortaya çıkan mide bozukluğuna zayıf vücudu dayanamadı ve 7 Mayıs 1523'te hayata gözlerini kapadı.
Doçelik dönemi
Andrea Griiti Venedik devlet başkanlığına en uygun aday olarak görülmekte idi. Buna rağmen Doçe seçilmesi için kulislerde çetin mücadeleler yapması gerekti. Bunların sonucu olarak 20 Mayıs'ta Venedik Cumhuriyeti "doçesi" olarak seçildi..
Gritti'nin devlet başkanlığı Osmanlı-Venedik ilişkilerinin en parlak dönemi olmuştur.
Andrea Gritti'nin devlet başkanlığının son yıllarında 1537-1540 Osmanlı-Venedik Savaşı çıkmıştır. Şahsi girişimlerine rağmen engel olamadığı bu savaşta bu kez ordunun başına geçmek istemiş, ilerlemiş yaşı ve gelenek olmadığı gibi gerekçeler yüzünden bunu gerçekleştirememiştir.
Andrea Gritti 28 Aralık 1538'te Venedik'te ölmüştür. Mezarı Venedik'te 1534 yılında inşa edilen San Francesco della Vigna kilisesindedir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Prof. P.Martinello. (İtalyanca). 30 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2011.
- ^ . "Andrea Gritti" (İtalyanca). Erişim tarihi: 13 Kasım 2011.[]
- ^ a b c d e f Emel Altan Ege. . 18 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2011.
- ^ Bunlar 1508-1517 döneminde devam eden ve Venedik Cumhuriyeti'nin anakarada diğer Kuzey İtalya şehirlerini eline gecirerek genişlemesini önlemek için Papa II. Julius tarafından kurulan ve Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu, Fransa Krallığı, İspanya Aragon Krallığı, Milano Dükalığı, Floransa, Ferrara Dükalığı diğer küçük İtalya devletleri arasında kurulan ile Venedik Cumhuriyeti arasında yapılan 'na ana neden oldu.
- ^ . 14 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2012.
Konuyla ilgili yayınlar
- Norwich, John Julius (1999) A History of Venice. New York: Vintage Books, (İngilizce)
- da Mosto, Andrea (1983), Dogi di Venezia nella vita pubblica e privata. Floransa:A. Martello (İtalyanca)
- Dumler, Helmut (2001), Venedig und die Dogen. Düsseldorf:Artemis & Winkler (Almanca)
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Andrea Gritti ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Italya Online18 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Andrea Gritti. "Andrea Gritti" (İtalyanca). RAI. Erişim tarihi: 13 Kasım 2011.[]
- "Gritti, Andrea" maddesi, Yayıncı:Treccani la Cultura Italiana, (2002) Dizionario Biografico degli Italiani - Cilt:59 Online: [1]10 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İtalyanca)
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Antonio Grimani | Venedik Doçesi 1523 - 1538 | Sonra gelen: Pietro Lando |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Andrea Gritti 1455 Bardolino Verona 28 Aralik 1538 Venedik 1523 1538 arasinda Venedik Cumhuriyeti Doce Venedik Duku unvanli hayat boyu hukum etmek uzere secilmis devlet baskani Andrea GrittiAndrea Gritti portresi Doce iken Ressam TitianVenedik Cumhuriyeti Docesi 77 Doge di VeneziaHukum suresi20 Mayis 1523 28 Aralik 1538 15 yil 7 ay 8 gunOnce gelenAntonio GrimaniSonra gelenPietro LandoDogum1455 Bardolino VeronaOlum28 Aralik 1538 83 yasinda VenedikDefinSan Francesco della Vigna Kilisesi VenedikEs ler iBenedetta VendraminBabasiFrancis Triadano GrittiAnnesiVienna Paul ZaneAndrea Gritti nin Armasi ve imzasiGritti Aile ArmasiHayatiDoce olmadan Verona yakinlarinda Bardolino kentinde yak 1455 te dunyaya geldi Babasi Francis Triadano Gritti ve annesi Vienna Paul Zane idi Babasi Andrea daha kucuk yasta iken oldu ve annesi James Dario Malipiero ile yeni bir evlilik yapti Paulo ve Michele adli bu evlilikten olan baba ayri anne bir iki yari kardesi ile Andrea nin birlikte oz kardeslermis gibi gayet iyi gecindikleri belirtilir Andrea ilk egitimini ve tuccarlik bilgilerini baba tarafindan dedesi olan kisinin sagladigi okul disi egitim seklinde aldi Sonra yine dedesinin mali destegi ile Padova ya ileri egitim icin gonderildi Bu egitiminden sonra Andrea Gritti Venedik Cumhuriyeti diplomatlarindan olan dedesine onun gonderildigi Ingiltere Fransa ve Ispanya da diplomatik misyonlar icin refakat etti Tam yirmi bir yasinda iken 1476 da Benedetta Luca Vendramin ile bir evlilik yapti O yil karisi Andrea nin tek mesru oglu olan Francis in dogumunu yaptiktan sonra oldu Bu olaydan sonra Andrea Gritti Venedik ten ayrildi Istanbul da ticaret yapmaya basladi Bu donemde ozellikle Karadeniz uzerinden bugday ve zahire dis ticareti ile ugrasti Istanbul da Galata nin ustunde Pera semtinde bir ev satin aldi ve Rum asilli bir kadinla beraber yasamaya basladi Bu iliskisinden Alvise Giorgio Lorenzo ve Pietro adlarini tasiyan dort tane gayrimesru erkek cocugu oldu Bunlardan Alvise sonradan Istanbul babasinin evinde yerlesip bu evi konak sekline sokup buyuttu 1492 de Koca Davut Pasa sadrazam iken Osmanli Venedik iliskileri bozuldu ve balyoz adiyla anilan Venedik in elcisi olan Girolamo Marcello istenmeyen kisi olarak Istanbul dan Venedik e geri gonderildi Venedik Cumhuriyeti nin ve Osmanli devleti icindeki tuccarlarin Osmanli devleti ile olan iliskilileri kendilerinin lideri oldugu kabul edilen Andrea Gritti ye kaldi Andrea Gritti Venedik Cumhuriyeti ne Istanbul la ve Osmanli devleti ile ilgili gizli bilgileri sifreli olarak bildirme gorevini uslendi 1499 da cikan Osmanli Venedik Savasi sirasinda Andrea Gritti nin Osmanli devleti ozellikle donanma ve deniz nakliyati ile ilgili gizli bilgileri Venedikli komutanlara sizdirdi aciga cikti ve Gritti casusluk suphesiyle Yedikule zindanlarinda tutuklanmaya alindi Sadrazam ile ve sarayla iliskileri sayesinde idamdan kurtuldu Fakat yaklasik 32 ay kadar Yedikule de hapis yatti Bu savasta guya dogu Akdeniz sahibi olan Venedik donanmasi Sapienza Deniz Muharebesi 1499 ve Modon Deniz Muharebesi 1500 nde buyuk maglubiyetlere ugradi Sonunnda Venedik Mora ve Arnavutluk taki buyuk liman uslerini ve denizlerdeki ustunlugunu kaybetti ve baristan baska cozum yolu kalmamisti 27 Eylul 1502 de kalabalik bir ekiple Venedik baris heyeti Istanbul a geldi ve 4 Aralik 1502 de 31 maddelik Osmanli Venedik Baris Antlasmasi Istanbul Muahedesi imzalandi Bu baris uzerinde Yedikule de tutuklanmakta olan Andrea Gritti ve diger Venedikli tuccarlara serbest birakildilar Gritti Venedik e geri dondu Venedik e geri dondugunde Gritti 50 yasini bulmustu Bu donus kariyerinde bir donum noktasi oldu Bundan sonra ticaretten ayrildi Diplomatik tecrubelerini ve liderlik yeteneklerini kullanarak diplomasi politika idarecilik ve hatta askeri komutanlik alanlarinda ugrasa girdi Once Istanbul da savastan zarar goren Venedikli tacirlerinin gordukleri parasal zararlarin karsilanmasi icin Venedik te kurulan siyasal komitede gayet aktif olarak uyelik yapti 1503 te resmi olaganustu Venedik Elcisi olarak Istanbul a geldi ve Mayis 1503 te yururluge giren baris hakkindaki Osmanli devlet idarecilerinin hazirladigi raporu Venedik e geri getirerek bunu Venedik Senatosu na sahsen tanitti Bu katkisi sayesinde Osmanli Venedik barisinin tutarli ve devamli olmasini sagladi Bu nedenle olumune kadar Osmanli Sarayinda ozel bir oneme sahip oldu Sonra Venedik sehrinin onemli bir semti olan Castello semti idarecisi olarak Dukluk komiserligine atandi Daha sonra Venedik Cumhuriyeti nin en onemli ama cok kere gizli olarak kararlar alip uygulatan yuksek idari kurumu olan Onlar Konseyi ne finansal bilgiler ve tavsiyeler saglamak icin kurulan mali komite uyeligine atandi Takiben 1505 1506da Papa II Julius un bir diplomati olarak gorev yapti Sonunda Venedik Onlar Konseyi baskanligi gorevini yuklendi 1508 de Venedik Devleti nin Italya anakarasi uzerinde eline gecirmis oldugu topraklarinin Terra Firma nin kuzey hududunda olan Cadore adli sinir bolgesinde sorunlar ortaya cikti Subat Temmuz 1508 de bu bolge Avusturya Arsiduklugu ve onun idarecisi oldugu Kutsal Roma Germen Imparatorlugu ile Venedik Cumhuriyeti arasinda adi verilen ciddi anlasmazliklara ve kucuk catismalara sahne olmaya basladi Bu savasin basinda Andrea Gritti Venedik Cumhuriyeti tarafindan Terra Firma uzerindeki ozellikle Trentino bolgesindeki savunma hazirliklarini mevzileri mustahkem mevkileri ve kaleleri teftis etmek gorevi ile Georgia Corner tarafindan Genel Vali Proveditore Generale olarak tayin edildi 12 Nisan 1509 da ise Gritti Venedik Cumhuriyeti devlet yonetmenligi icinde dukten sonra ikinci onemi olan Procurator San Marco de supra Duk Naibi olarak atandi ve boylece yetkileri ve unvaninin onemi artirildi Bunun yaninda Gritti parali asker komutani olan Bartolomeo d Alviano nun yardimci komutani oldu ve yeniden toplanan 1500 askeri birligi ona yetistirdi Sonra Cremona kusatmasini kirmak icin gonderilen 2000 kisilik birlige komuta etti Boylece at ustunde savas sahasinda bile bir askeri komutan olma yetenegi oldugunu gosterdi 14 Mayis 1509 da Venedik icin bir felaket yenilgi olan na katildi Bu yenilgi de bile Venedik in San Marco bayragini Orzinuovi sehri uzerine cekmeyi basardi Bu yirtilmis bayrak sonra Venedik te Santi Giovanni e Paolo Kilisesi e duvarina konulmustur Bu yenilgi sonucu olarak Venedik bir ōnceki yuzyilda Italya anakarasinda elegecirdigi arazilerin hemen hepsini ozellikle Padova Verona Vicenza sehirlerini kaybetti Gritti Venedik ordusunun suvari birliklerini komutasi altina alarak Venedik in kaybettigi Padova da yeni yonetim askeri valisine isyan eden sehir halkina destek saglayip bu sehri geri almak icin bir karsi taarruza gecti 17 Temmuz da Padova sehri ve 19 Temmuz bu sehrin kalesi Venedikliler eline gecti Gritti sehir Venediklilerce alindiktan sonra bu sehirde Venedik aleytharlari olanlari bulmak onalari tutuklamak mallarina ve gayrimenkullerine el koymak ve onlari surgune gondermek isleri ile ugrasti Ayrica Venedik ordusuna destek veren koylu gonullulerin ele gecirilen sehri yagma etmelerini onlemek icin onlari odullendirmeye karar verdi ve 23 Temmuz da Venedik hukumetine bir muhtira gondererek hukumetin bu gonullulere 5 yillik vergi muafligi hakki vermesine ve bunlarin devlete olan eski vergi borclarinin sifirlanmasina neden oldu Fakat imparatorluk ordulari Padova yi geri almak icin hazirliklara baslamisti Gritti bunlarin sehri kusatmasina karsi direnmek icin 20 Agustos ta tedbirler almaya basladi Direnis mevzileri kurmak icin kullanilacak iscilere destek saglamak icin halktan para topladi Fakat Avusturya ordusu komutani imparator I Maksimilian Habsburg un Padova ya hucum etmek icin buyuk bir ordu ile yuruyuse basladigi ama at bulma sikintisi nedeni ile gayet yavas ilerledigi ancak Eylul de Padova surlarina yetisip Paduva Kusatmasi na baslayacagi anlasildi Bunun uzerine Padova savunmasiniVenedik komutani Pitigliano ye birakan Gritti komutasi altindaki birlikler basinda Suave yi istala etmeye baslayan Fransa Kralligi ordusuna karsi durmak icin Padova dan ayrildi Venedik komutani Pitigliano Imparatorluk ordularinin na dayandi Kusatma ordusu Eylul sonunda geri cekilince karsii taaruuza gecip Kasim ortasinda geride kalan imparatorluk ordularini yenip Vicenza Este Feltre ve Belluno yu ele gecirdi bir Papalik devleti ordusunu yendi ama Venedik donanmasi Po Nehri uzerinde nde yenik dustu Lakin bu sirada ilerlemeye baslayan bir Fransa Kralligi ordusu karsisinda savastan kacinarak bu kazanclarin hemen hepsini arkada birakip Padova ya geri cekildi Gritti gayet basarili ve askerleri ve halk tarafindan tutulan askeri faaliyetlerinden sonra bu askeri hayattan ayrilmayi istemekteydi Komutanlik ve diger idari gorevleri birakarak Venedik e geri donmek istedigini hukumete bir mektupla bildirdi Fakat 14 Ocak 1510 da yazilan bir mektupla Venedik hukumeti onun bu isteklerini kabul etmedigini ve geri donerse askeri gorev kacakligi olarak kabul edilip turtuklanip yargilanacagini belirtti Ocak 1510 da Padova da Venedik ordulari komutani Pitiglione olmustu ve yerine yardimcisi olan Andrea Gritti atandi 1510 basinda Venedik Cumhuriyeti Papa II Julius ile muzakerelere gecip bir ittifak icin onun gayet agir sartlarini kabul etti 25 Subat 1510 da Papalik ile Venedik Cumhuriyeti bir ittifak anlasmasi yaptilar Imparatorluk ordularinin destegi olmamakla beraber Fransiz Kralligi ordulari ve Venedik ordusu arasindaki savas devam etti Mayis ta Fransizlar Vicenza yi ele gecirdiler Gritti ordusu ile Padova ya cekildi Fakat Fransa krali XII Louis bu kusatmay yapmaktan kacindi Papalik kiralanan Isvireli askerlerden olusan ordusuyla Fransa ordularina hucuma basladi ve Venedikliler destek sagladilar Aralik 1511 sonlarindan Gritti ve emerindeki birlikler kenarlarinda catismalara giristiler Subat 1512 da Brescia kalesinin kusatilmasina Venedik ordusu destek sagladi Bu kusatmayi yaparken Venedik gucleri komutani olan Giampaolo Baglioni hastalandi Onun yerine Venedik ordusuna komutanlik yapan Gritti sehrin teslim olmasi dolayisi ile sehrin fatihi olarak Venedik askerlerinin basinda girdi Bunu hemen takiben gayrimesru ogullarindan Lorenzo yu geri alinan Brescia nin valisi olarak tayin etti Fakat Brescia tumuyle Venedik gucleri eline gecmemisti Bazi Fransa Kralligi birlikleri ic kalede direnise devam etmekte idiler 19 Subat ta Fransa Kralligi ordusu tekrar bu stratejik sehri almaya karar verdi Fransa ordusu yeni guclerle sehir disindan ve sehir ic kalesinde bulunan Fransiz birlikleri iceriden bir koordineli taarruza gectiler Brescia yine Fransa Kralligi ordusu eline gecti Fransiz ordusu sivil sehir halkindan cok kisiyi oldurup sehri sistematik olarak yagma etti Bu hucumda Venedik ordusu komutani olan Andrea Gritti Fransizlara esir dustu 1510 basinda Venedik Cumhuriyeti Papa II Julius ile muzakerelere gecip bir ittifak icin onun gayet agir sartlarini kabul etti 25 Subat 1510 da Papalik ile Venedik Cumhuriyeti bir ittifak anlasmasi yaptilar Imparatorluk ordularinin destegi olmamakla beraber Fransiz Kralligi ordulari ve Venedik ordusu arasindaki savas devam etti Mayis ta Fransizlar Vicenza yi ele gecirdiler Gritti ordusu ile Padova ya cekildi Fakat Fransa krali XII Louis bu kusatmay yapmaktan kacindi Papalik kiralanan Isvicreli askerlerden olusan ordusuyla Fransa ordularina hucuma basladi ve Venedikliler destek sagladilar Aralik 1511 sonlarindan Gritti ve emrindeki birlikler Isonzao Nehri kenarlarinda catismalara giristiler Subat 1512 da Brescia kalesinin kusatilmasina Venedik ordusu destek sagladi Bu kusatmayi yaparken Venedik gucleri komutani olan Giampaolo Baglioni hastalandi Onun yerine Venedik ordusuna komutanlik yapan Gritti sehrin teslim olmasi dolayisi ile sehrin fatihi olarak Venedik askerlerinin basinda girdi Bunu hemen takiben gayrimesru ogullarindan Lorenzo yu geri alinan Brescia nin valisi olarak tayin etti Fakat Brescia tumuyle Venedik gucleri eline gecmemisti Bazi Fransa Kralligi birlikleri ic kalede direnise devam etmekte idiler 19 Subattta Fransa Kralligi ordusu tekrar bu stratejik sehri almaya karar verdi Fransa ordusu yeni guclerle sehir disindan ve sehir ic kalesinde bulunan Fransiz birlikleri iceriden bir koordineli taarruza gectiler Brescia yine Fransa Kralligi ordusu eline gecti Fransiz ordusu sivil sehir halkindan cok kisiyi oldurup sehri sistematik olarak yagma etti Bu hucumda Venedik ordusu komutani olan Andrea Gritti Fransizlara esir dustu Gritti Italya ya ordusu basinda Italya ya gelmis olan Fransa Krali XII Louis yaninda tutuklu olarak tutulmakta idi Boylece esirligi daha rahat sartlar altinda gecmeye basladi Gritti ye Fransa Krali XII Louis ile konusup gorusme izini verilmisti ve kral Gritti nin Istanbul hatiralarini merakla dinlemeye hazirdi Sonunda 26 Kasim 1512 de bir Papalik karari verildi Buna gore Kutsal Germen Roma Imparatoru ile Venedik Cumhuriyeti ile birlikte Fransa Kralligi ile bir muttefiklik anlasmasi imzalayabilecekti 23 Mart tarihinde Andrea Gritti Venedik Cumhuriyeti adina bu muttefiklik anlasmasini imzaladi Venedik Cumhuriyeti 23 Mart ta Andrea Gritti ye Fransa ordusuna katilma izini verdi Fransa ordusuna katilan Gritti bu ordunun kusatmasini izledi Bundan sonra Gritti Venedik e donmeye karar verdi Donusunu Alba ve Savona uzerinden yapmaya karar aldi Once Cenova ya gecti Fakat Fregosa Sulalesi mensuplari tarafindan aranmakta oldugu haberi gelince donus guzergahni degistirdi Once Fransa Ispanya siniri uzerinde olan Torriglia ya ve oradan Sarzana ya gecti Buradan Pietrasanta Lucca Pistoia ve Bolognauzerinden Ferrara ya yetisti Buradan Po Nehri uzerinden 10 Temmuz da Venedik korfezi uzerinde Venedik ada topragina gecti Hemen Venedik Cumhuriyeti nin bir yonetim organi olan Collegio dei Savi toplantisina katildi ve burada kendisine bircok seref payeleri bahsedildi Bunlarin basinda Savio Konseyi uyeligi gelmekteydi O gunlerde Venedik Docesi idi Bu doce Venedik halki arasinda ozelikle 1499 olaylari dolayisiyla popular degildi ve hatta tahttan feragat etmeyi dusunmekteydi Fakat 5 Mayis 1523 te bir yegeninin dugun torenine istirak ettikten sonra sehir merkezindeki Dukalik Sarayi na geldigi zaman kendini gayet kotu hissetmeye basladi ve yataga dustu Zaten yaslilik nedeni ile sihhati fena idi Bu dugunde yedigi zengin yemekler dolayisiyla ortaya cikan mide bozukluguna zayif vucudu dayanamadi ve 7 Mayis 1523 te hayata gozlerini kapadi Docelik donemi Andrea Griiti Venedik devlet baskanligina en uygun aday olarak gorulmekte idi Buna ragmen Doce secilmesi icin kulislerde cetin mucadeleler yapmasi gerekti Bunlarin sonucu olarak 20 Mayis ta Venedik Cumhuriyeti docesi olarak secildi Gritti nin devlet baskanligi Osmanli Venedik iliskilerinin en parlak donemi olmustur Andrea Gritti nin devlet baskanliginin son yillarinda 1537 1540 Osmanli Venedik Savasi cikmistir Sahsi girisimlerine ragmen engel olamadigi bu savasta bu kez ordunun basina gecmek istemis ilerlemis yasi ve gelenek olmadigi gibi gerekceler yuzunden bunu gerceklestirememistir Andrea Gritti 28 Aralik 1538 te Venedik te olmustur Mezari Venedik te 1534 yilinda insa edilen San Francesco della Vigna kilisesindedir Ayrica bakinizVenedik doceleri listesiKaynakca a b Prof P Martinello Italyanca 30 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Kasim 2011 Andrea Gritti Italyanca Erisim tarihi 13 Kasim 2011 olu kirik baglanti a b c d e f Emel Altan Ege 18 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Kasim 2011 Bunlar 1508 1517 doneminde devam eden ve Venedik Cumhuriyeti nin anakarada diger Kuzey Italya sehirlerini eline gecirerek genislemesini onlemek icin Papa II Julius tarafindan kurulan ve Kutsal Roma Germen Imparatorlugu Fransa Kralligi Ispanya Aragon Kralligi Milano Dukaligi Floransa Ferrara Dukaligi diger kucuk Italya devletleri arasinda kurulan ile Venedik Cumhuriyeti arasinda yapilan na ana neden oldu 14 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Haziran 2012 Konuyla ilgili yayinlarNorwich John Julius 1999 A History of Venice New York Vintage Books ISBN 0 679 72197 5 Ingilizce da Mosto Andrea 1983 Dogi di Venezia nella vita pubblica e privata Floransa A Martello Italyanca Dumler Helmut 2001 Venedig und die Dogen Dusseldorf Artemis amp Winkler ISBN 978 3538071162 Almanca Dis baglantilarWikimedia Commons ta Andrea Gritti ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Italya Online18 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Andrea Gritti Andrea Gritti Italyanca RAI Erisim tarihi 13 Kasim 2011 olu kirik baglanti Gritti Andrea maddesi Yayinci Treccani la Cultura Italiana 2002 Dizionario Biografico degli Italiani Cilt 59 Online 1 10 Mayis 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Italyanca Resmi unvanlarOnce gelen Antonio Grimani Venedik Docesi 1523 1538 Sonra gelen Pietro Lando