Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Angola İç Savaşı yeni bağımsızlığını kazanmış olan Angola'nın Portekiz himayesinden Nisan 1974'te çıkmasından sonra oluşmuş bir ihtilaftır. Afrika'nın en uzun süren anlaşmazlığıdır. 2002 yılında resmen biten ve 27 yıl süren savaş, bitene kadar 500,000 insanın ölümüne ve binlerce insanın da göçüne sebep olmuştur.
| Angola İç Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Soğuk Savaş | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 MPLA Destekleyen:  Küba Sovyetler Birliği Brezilya Meksika |  FNLA UNITADestekleyen:  Zaire Güney Afrika Cumhuriyeti Birleşik Devletler | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| José Eduardo dos Santos | Jonas Savimbi | ||||||
| Güçler | |||||||
| 263.000 | 252.000 | ||||||
Soğuk Savaş'ın üçüncü dünya ülkelerindeki en büyük yansıması olarak görülen bu savaşta üç taraf vardır:
- Angola'nın Bağımsızlığı İçin Halk Hareketi (MPLA), tabanı ve Luanda melezlerinden gelir, Sovyetler Birliği ve Doğu Bloğu ile bağlantıları vardır.
- (FNLA), etnik kökeni olmakla birlikte ABD, Çin ve Zaire'deki Mobutu rejimi ile bağlatılıydılar.
- (UNITA), Jonas Savimbi önderliğinde bölgesi merkezli idiler. ABD, Güney Afrika'daki apartheid yanlısı yönetim ve birçok Afrikalı liderin desteğini alıyorlardı.
Savaşın Kökenleri
1950'li yıllarda Angola'daki Portekiz varlığına karşı ilk ciddi milliyetçi hareketler başladı. Marksist eğilimli bir örgüt olan Angola'nın Bağımsızlığı İçin Halk Hareketi (MPLA), Angola bağımsızlık hareketinin yönlendirici gücü haline geldi. MPLA'nın başlıca dayanağı Bambundulardı. Öte yandan bölgesel, sınıfsal ve ideolojik temellere dayalı başka gruplar da ortaya çıktı. 1960'lar ve 1970'lerde sürdürülen bağımsızlık mücadelesinin sonunda Portekiz'in çekilmesi üzerine, Angola 11 Kasım 1975'te bağımsızlığını kazandı.
Bağımsızlık sonrası
Portekiz'in çekilmesinden sonra baş gösteren örgütler arası iktidar mücadelesi bir iç savaşa yol açtı. SSCB ve Küba desteğini arkasına alan MPLA denetimi ele geçirdiyse de, Batı ülkelerinin desteklediği, Umbundulara dayanan UNITA kuvvetleri ile çarpışmalar zaman zaman alevlenerek sürdü. Özellikle Angola-Namibya sınırındaki çatışmalar yoğun bir düzeye ulaştı.
1980'lerde Güney Afrika Cumhuriyeti ile çatışmalar Angola'nın en önemli dış siyaset sorunu oldu. 1982'de Angola topraklarının yaklaşık 129.500 km²'lik (% 10) bölümünü işgal eden Güney Afrika, ertesi yıl bu bölgede kalıcı garnizonlar oluşturdu. Ayrıca başta barajlar olmak üzere ekonomik hedeflere yönelttiği saldırılarla ve UNITA gerillalarına yardım ederek Angola'yı içerden çökertmeye çalıştı. ABD'nin aracılığıyla iki ülke arasında yürütülen görüşmeler özellikle Küba askerlerinin çekilmesi ve Namibya'ya bağımsızlık verilmesi konularında kilitlendi. 1984'te Lusaka'da varılan ateşkes anlaşması sonucunda işgal edilen bölgelerden çekilen Güney Afrika, saldırılarını gene de sürdürdü. Bu arada Mart 1984'te Küba'yı ziyeret eden Angola devlet başkanı , Namibya'ya bağımsızlık verilmesi koşuluyla Küba askerlerinin kademeli olarak çekilmesi konusunda bir anlaşmaya vardı. Angola, Sovyetler Birliği ve sosyalist ülkelerle sıkı ilişkilerini sürdürmekle birlikte, Batı'ya açılmaya yönelik bir siyaset izlemeye başladı. Özellikle Fransa ve İspanya'yla kapsamlı ticari antlaşmalar yapıldı. Bütün bu gelişmeler rağmen, 1980'lerin sonlarında MPLA başkent Luanda yöresiyle kıyı şeridini ve petrol bölgelerini, UNITA ise ülkenin doğu ve güneyini denetim altında tutuyordu ve iç savaş tam anlamıyla kilitlenmişti. 1989'da, Namibya'nın statüsüne ilişkin uluslararası anlaşma uyarınca Küba askerlerini Angola'dan çekmeye başladı.
1990'lar ve 2000'ler
1991'de MPLA ve UNITA, ABD ile SSCB'nin zorlamasıyla uzlaşmaya vardılar. Barış antlaşması uyarınca Mayıs 1992'de Angola'da, uluslararası gözetim altında serbest, çok partili seçimler yapıldı. Ancak UNITA ve MPLA adaylarından ikisinin de % 50'yi bulamaması üzerine aynı yılın ekim ayında seçimlerin ikinci turunun yapılması kararlaştırıldı. Ancak seçimlere kısa bir süre kala kolluk kuvvetlerinin UNITA taraftarlarına saldırması, gerginliği ve çatışmaları yeniden başlattı. Ülkenin bu sefer kuzeyindeki yerleşim yerlerini denetimi altına alan UNITA, ABD ve Güney Afrika Cumhuriyeti'nin kestikleri yardımı Zaire'den buldu. Ocak 1993'te Etiyopya'da taraflar arasında yapılan barış görüşmeleri sonuçsuz kaldı.
Şubat 2002'de hükûmet güçleri UNITA lideri Jonas Savimbi'yi öldürdü. Savimbi'nin öldürülmesinden sonra UNITA içinde fikir ayrılıkları baş gösterdi. Mart ayı içinde UNITA'ya karşı yürütülen askerî operasyonların sona erdirildiği açıkladı. Nisan'da UNITA ve MPLA arasında başlayan barış müzakereleri antlaşmayla sonuçlandı. UNITA içinde barış antlaşmasına karşı çıkan yöneticiler ayıklandı ve tutuklandı, hemen ardından UNITA yönetimi silahlı mücadeleye son verdiğini açıkladı. Aynı yıl içinde Angola'da görev yapan BM gücü de ülkeden çekildi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Angola Ic Savasi yeni bagimsizligini kazanmis olan Angola nin Portekiz himayesinden Nisan 1974 te cikmasindan sonra olusmus bir ihtilaftir Afrika nin en uzun suren anlasmazligidir 2002 yilinda resmen biten ve 27 yil suren savas bitene kadar 500 000 insanin olumune ve binlerce insanin da gocune sebep olmustur Angola Ic SavasiSoguk SavasTarih1975 2002BolgeAngola Orta AfrikaSonucMPLA nin zaferiTaraflarMPLA Destekleyen Kuba Sovyetler Birligi Brezilya MeksikaFNLA UNITA Destekleyen Zaire Guney Afrika Cumhuriyeti Birlesik DevletlerKomutanlar ve liderlerJose Eduardo dos SantosJonas SavimbiGucler263 000252 000 Soguk Savas in ucuncu dunya ulkelerindeki en buyuk yansimasi olarak gorulen bu savasta uc taraf vardir Angola nin Bagimsizligi Icin Halk Hareketi MPLA tabani ve Luanda melezlerinden gelir Sovyetler Birligi ve Dogu Blogu ile baglantilari vardir FNLA etnik kokeni olmakla birlikte ABD Cin ve Zaire deki Mobutu rejimi ile baglatiliydilar UNITA Jonas Savimbi onderliginde bolgesi merkezli idiler ABD Guney Afrika daki apartheid yanlisi yonetim ve bircok Afrikali liderin destegini aliyorlardi Savasin Kokenleri1950 li yillarda Angola daki Portekiz varligina karsi ilk ciddi milliyetci hareketler basladi Marksist egilimli bir orgut olan Angola nin Bagimsizligi Icin Halk Hareketi MPLA Angola bagimsizlik hareketinin yonlendirici gucu haline geldi MPLA nin baslica dayanagi Bambundulardi Ote yandan bolgesel sinifsal ve ideolojik temellere dayali baska gruplar da ortaya cikti 1960 lar ve 1970 lerde surdurulen bagimsizlik mucadelesinin sonunda Portekiz in cekilmesi uzerine Angola 11 Kasim 1975 te bagimsizligini kazandi Bagimsizlik sonrasiPortekiz in cekilmesinden sonra bas gosteren orgutler arasi iktidar mucadelesi bir ic savasa yol acti SSCB ve Kuba destegini arkasina alan MPLA denetimi ele gecirdiyse de Bati ulkelerinin destekledigi Umbundulara dayanan UNITA kuvvetleri ile carpismalar zaman zaman alevlenerek surdu Ozellikle Angola Namibya sinirindaki catismalar yogun bir duzeye ulasti 1980 lerde Guney Afrika Cumhuriyeti ile catismalar Angola nin en onemli dis siyaset sorunu oldu 1982 de Angola topraklarinin yaklasik 129 500 km lik 10 bolumunu isgal eden Guney Afrika ertesi yil bu bolgede kalici garnizonlar olusturdu Ayrica basta barajlar olmak uzere ekonomik hedeflere yonelttigi saldirilarla ve UNITA gerillalarina yardim ederek Angola yi icerden cokertmeye calisti ABD nin araciligiyla iki ulke arasinda yurutulen gorusmeler ozellikle Kuba askerlerinin cekilmesi ve Namibya ya bagimsizlik verilmesi konularinda kilitlendi 1984 te Lusaka da varilan ateskes anlasmasi sonucunda isgal edilen bolgelerden cekilen Guney Afrika saldirilarini gene de surdurdu Bu arada Mart 1984 te Kuba yi ziyeret eden Angola devlet baskani Namibya ya bagimsizlik verilmesi kosuluyla Kuba askerlerinin kademeli olarak cekilmesi konusunda bir anlasmaya vardi Angola Sovyetler Birligi ve sosyalist ulkelerle siki iliskilerini surdurmekle birlikte Bati ya acilmaya yonelik bir siyaset izlemeye basladi Ozellikle Fransa ve Ispanya yla kapsamli ticari antlasmalar yapildi Butun bu gelismeler ragmen 1980 lerin sonlarinda MPLA baskent Luanda yoresiyle kiyi seridini ve petrol bolgelerini UNITA ise ulkenin dogu ve guneyini denetim altinda tutuyordu ve ic savas tam anlamiyla kilitlenmisti 1989 da Namibya nin statusune iliskin uluslararasi anlasma uyarinca Kuba askerlerini Angola dan cekmeye basladi 1990 lar ve 2000 ler1991 de MPLA ve UNITA ABD ile SSCB nin zorlamasiyla uzlasmaya vardilar Baris antlasmasi uyarinca Mayis 1992 de Angola da uluslararasi gozetim altinda serbest cok partili secimler yapildi Ancak UNITA ve MPLA adaylarindan ikisinin de 50 yi bulamamasi uzerine ayni yilin ekim ayinda secimlerin ikinci turunun yapilmasi kararlastirildi Ancak secimlere kisa bir sure kala kolluk kuvvetlerinin UNITA taraftarlarina saldirmasi gerginligi ve catismalari yeniden baslatti Ulkenin bu sefer kuzeyindeki yerlesim yerlerini denetimi altina alan UNITA ABD ve Guney Afrika Cumhuriyeti nin kestikleri yardimi Zaire den buldu Ocak 1993 te Etiyopya da taraflar arasinda yapilan baris gorusmeleri sonucsuz kaldi Subat 2002 de hukumet gucleri UNITA lideri Jonas Savimbi yi oldurdu Savimbi nin oldurulmesinden sonra UNITA icinde fikir ayriliklari bas gosterdi Mart ayi icinde UNITA ya karsi yurutulen askeri operasyonlarin sona erdirildigi acikladi Nisan da UNITA ve MPLA arasinda baslayan baris muzakereleri antlasmayla sonuclandi UNITA icinde baris antlasmasina karsi cikan yoneticiler ayiklandi ve tutuklandi hemen ardindan UNITA yonetimi silahli mucadeleye son verdigini acikladi Ayni yil icinde Angola da gorev yapan BM gucu de ulkeden cekildi