Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Araba (tekerlekli taşıt), yolcu ve yük taşımaya uygun tekerlekli, motorlu veya motorsuz hareket edebilen her türlü kara ulaşım taşıtı. Motorsuz olanlar hayvanlarla ya da insanlar tarafından yürütülür. Çekçekler, el arabaları insan gücüyle yürürken, kağnı, öküz ve mandayla; fayton ve benzeri arabalar at ile, otomobil, kamyon vb. motordan aldığı güçle yürütülür. Keçilerin çektiği hafif arabalar da vardır.
Kelimenin kökeni
Araba kelimesi ilk kez Codex Cumanicus'ta geçmektedir. Sakaca rraha (at arabası) ses evrimi ile Zentçe raθa aynı anlamda ve eşkökenli Sanskritçe rátha (ata koşulan tören arabası) eşkökenli Arapça arrādat (عرّادة ) (iki tekerlekli savaş arabası) eşkökenli Latince raeda (dört tekerlekli at arabası).
Tarihi
Arabaların M.Ö. 3000 yıllarında tekerlek ve kızağın bulunmasından sonra ortaya çıktığı düşünülmektedir. İlk çağ kavimlerinin (Sümer, Mısır, Yunan, Asur) arkası açık iki tekerlekli savaş arabaları kullandıkları bu dönemle ilgili adak heykelciklerinde görülmektedir.
İki tekerlekli ve parmaklıklı ilk arabaları M.Ö 2000'li yıllarda savaş amacıyla Hititliler yapmıştır. Frigler, Yunanlar ve Romalılar dağlık ve sarp bölgelerde arabaların devrilmemesi için teker açıklığı kadar mesafede birbirine paralel giden oyuk yollar yaptığı bilinmektedir.
9. yüzyıldan itibaren arabaların üstü kapatılmaya başlanmış ve 1400’lü yıllardan sonra arabalarda yay makas kullanılarak sarsıntıların azaltılmasında önemli başarılar sağlanmıştır. Yine aynı dönemde Uzak Doğu’da çekçek, Anadolu'da kağnı, Almanya'da koçu arabaları yapılmıştır.
Fayton ve kupa yapımına 1500'lü yıllarda İngiltere'de, 17. yüzyılda 'ler Fransa'da başlanmıştır. Demiryolu ulaşımının başlaması ve 20. yüzyılda otomobillerin geliştirilmesi ile atlı arabaların önemi oldukça azalmıştır.
Osmanlılarda Tanzimat'a kadar yalnızca padişahlar, şeyhülislamlar ve kazaskerler arabaya binebilmekteydi. Tanzimat’tan sonra bu araba ayrıcalığı kaldırılmış, ikinci Meşrutiyet'ten sonra ise kadınlarla erkekler aynı arabaya binmeye başlamışlardır.
İstanbul’da ilk kullanılan araçlar öküzle çekilen koçu arabaları olmuştur. Ardından kullanılmış, binek olarak da fayton, ve Berline tipi arabalara binilmiştir.
Türkiye'de 1950'li yıllara kadar İstanbul'da faytona binilirken, 1964 yılına kadar Ankara sokaklarında fayton dolaşmıştır. Günümüzde ise İstanbul Adalarda, İzmir'de ve kıyı kentlerimizde turistik amaçlarla fayton taşımacılığı yapılmaktadır. Özellikle Gökçeada ve Bozcaada'da vardır .
Ayrıca bakınız
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Araba ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ araba 11 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Türk Dil Kurumu, 21 Mart 2011 tarihinde erişilmiştir
- ^ Nişanyan Etimolojik sözlük 29 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Sevan Nişanyan, Sözlerin Soyağacı: Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü, genişletilmiş ve gözden geçirilmiş 3. Basım, Adam Yay. 2007 , 21 Mart 2011 tarihinde erişilmiştir
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Araba tekerlekli tasit yolcu ve yuk tasimaya uygun tekerlekli motorlu veya motorsuz hareket edebilen her turlu kara ulasim tasiti Motorsuz olanlar hayvanlarla ya da insanlar tarafindan yurutulur Cekcekler el arabalari insan gucuyle yururken kagni okuz ve mandayla fayton ve benzeri arabalar at ile otomobil kamyon vb motordan aldigi gucle yurutulur Kecilerin cektigi hafif arabalar da vardir KagniKelimenin kokeniAraba kelimesi ilk kez Codex Cumanicus ta gecmektedir Sakaca rraha at arabasi ses evrimi ile Zentce ra8a ayni anlamda ve eskokenli Sanskritce ratha ata kosulan toren arabasi eskokenli Arapca arradat عر ادة iki tekerlekli savas arabasi eskokenli Latince raeda dort tekerlekli at arabasi TarihiArabalarin M O 3000 yillarinda tekerlek ve kizagin bulunmasindan sonra ortaya ciktigi dusunulmektedir Ilk cag kavimlerinin Sumer Misir Yunan Asur arkasi acik iki tekerlekli savas arabalari kullandiklari bu donemle ilgili adak heykelciklerinde gorulmektedir Iki tekerlekli ve parmaklikli ilk arabalari M O 2000 li yillarda savas amaciyla Hititliler yapmistir Frigler Yunanlar ve Romalilar daglik ve sarp bolgelerde arabalarin devrilmemesi icin teker acikligi kadar mesafede birbirine paralel giden oyuk yollar yaptigi bilinmektedir 9 yuzyildan itibaren arabalarin ustu kapatilmaya baslanmis ve 1400 lu yillardan sonra arabalarda yay makas kullanilarak sarsintilarin azaltilmasinda onemli basarilar saglanmistir Yine ayni donemde Uzak Dogu da cekcek Anadolu da kagni Almanya da kocu arabalari yapilmistir Fayton ve kupa yapimina 1500 lu yillarda Ingiltere de 17 yuzyilda ler Fransa da baslanmistir Demiryolu ulasiminin baslamasi ve 20 yuzyilda otomobillerin gelistirilmesi ile atli arabalarin onemi oldukca azalmistir Osmanlilarda Tanzimat a kadar yalnizca padisahlar seyhulislamlar ve kazaskerler arabaya binebilmekteydi Tanzimat tan sonra bu araba ayricaligi kaldirilmis ikinci Mesrutiyet ten sonra ise kadinlarla erkekler ayni arabaya binmeye baslamislardir Istanbul da ilk kullanilan araclar okuzle cekilen kocu arabalari olmustur Ardindan kullanilmis binek olarak da fayton ve Berline tipi arabalara binilmistir Turkiye de 1950 li yillara kadar Istanbul da faytona binilirken 1964 yilina kadar Ankara sokaklarinda fayton dolasmistir Gunumuzde ise Istanbul Adalarda Izmir de ve kiyi kentlerimizde turistik amaclarla fayton tasimaciligi yapilmaktadir Ozellikle Gokceada ve Bozcaada da vardir Avustralya da eski bir at arabasiAyrica bakinizAraba satis bayiligiKaynakcaWikimedia Commons ta Araba ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir araba 11 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turk Dil Kurumu 21 Mart 2011 tarihinde erisilmistir Nisanyan Etimolojik sozluk 29 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sevan Nisanyan Sozlerin Soyagaci Cagdas Turkcenin Etimolojik Sozlugu genisletilmis ve gozden gecirilmis 3 Basim Adam Yay 2007 ISBN 9754188684 21 Mart 2011 tarihinde erisilmistir