Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Şubat 2020) |
Aratos (d. MÖ 315 Soli - ö. MÖ 240 Makedonya, Pella), Antik Çağ'da yaşamış stoacı filozof, şair, matematikçi ve astronom. İlk eğitimini Tarsus'ta tamamlamış Aratos, daha sonra yirmili yaşlarında matematik ve astronomi öğrenimi yapmak için Atina’ya gitti, bu arada Stoacı filozof Zenon’dan felsefe okudu.
Şair Kallimakhos’la yakın dostluk kuran Aratos, Makedonya hükümdarı Antigonas Gonatas'ın ve Suriye kralı ’in yanında da bulunmuştur. Şairin ilk iki yapıtı olan uzun destanlar günümüze ulaşmamıştır. Buna karşılık, Antigonos’un isteği üzerine kaleme aldığı Phainomena (Gök Olayları) adlı öğretici uzun şiiri eksiksiz olarak elde bulunmaktadır. Şair, bu yapıtı, Stoa felsefesinin ilkelerini göz önünde tutarak yazmıştır. Özgün açıklamaları ve üslubuyla öne çıkan yapıt, çeşitli dillere çevrilmiş ve uzun süre etkisini yitirmemiştir.
Aratos'un felsefi görüşleri ve Gök Olayları Eseri
Aratos’un zamanında,“M.Ö. 3. yüzyıl insanları artık tanrılara karşı eski güçlü inançlarını yitirmişler ve daha çok felsefeye yönelmişlerdi. İskenderiyeli şairlerden birçoğu felsefe eğitimi almıştı. Üstelik bu dönem filozofları ya şairdi ya da hiç değilse nazım sanatında ustaydı. Örneğin Aratos'un Phainomena'sı tamamen Stoik bir ruhla doludur. Bilimsel çalışmaların büyük ivme kazandığı bu dönemin belirleyici çizgisi olan derin bilgi veya bilimsel araştırma doğal olarak şiir üzerinde de etkili olmuştur. Böylece, öğretici şiirde bir Rönesans gerçekleşmiştir. Astronomi'ye ilişkin iki kitaptan oluşan Phainomena’nın yazarı Aratos bu girişimi başlatan kişiydi.
Aratos'un yaşamıyla ilgili bilgileri Suda'nın yanı sıra dört Vita'ya (Yaşam Öyküsü) adlı eserine borçluyuz. Efes’te ve Atina’da öğrenim görmüş, Efesli gramerci Menekrates'in, Phlislu Timon'un, Eretrialı Menedemos'un, Peripatoscu Praksiphanes'in ve Stoacılığın kurucusu Zenon’un öğrencisi olmuştur” (Çelgin, 154-156)
Filozof, şair, bilgin (matematikçi) olan Aratos konusunu Knidos'lu ünlü matematikçi Eudoksos'un düz yazı şeklindeki, aynı adı taşıyan eserinden aldığı Phainomia’nın da zamanının asrtonomi alanındaki tüm bilgilerini aktarmıştır. Yapıtı Heksametron veznindedir ve bin dizeden biraz daha fazladır. İlk kitapta dönemin astronomi bilgileri anlatılır.
Aratos'un kozmik şiiri Aratos, yapıtının başlangıcında o zaman geçerli olan doktrinlerden etkilenmiştir. İlk dizeleri Stoacı Kleanthes'i hatırlatmakta ve tek tanrıcı bir doktrinin ana çizgilerini yansıtmaktadır. Aratos’un bir ozan olarak en başarılı olduğu ve kendisine mal ettiği kısım budur. Bu mısralarda dünyadaki bütün olayların Tanrı Zeus’tan kaynaklandığı ifade edilir. İnsanlara yardım eden, her yerde görünen, zamanın tüm işaretlerini her yerde ortaya koyan Zeus'tur:
Bereketli Ürünler
“Zeus ile başlayalım. Biz ölümlüler hep anarız onun adını. Sokaklar onunla dolu, Çarşı, pazar, denizler ve limanlar. Her zaman her yerde, onsuz yapamıyoruz. Onun evladıyız hepimiz. O da, sevgi duyuyor insanlara, muştular veriyor onlara. Herkesi uyandırıyor kalksınlar, ekmek parası kazansınlar diye. Sığırtmaçlar gösteriyor en iyi otlakları inekler, koyunlar için. Ağaç dikmeğe, tohum ekmeğe elverişli mevsimi bildiren de o. Gökte yıldızları o yönetiyor, iklimleri o yönlendiriyor. İnsanlara bereketli ürünler vermek için. Her işin dualarla başlayıp bitmesi ondan. Varol babamız, mucizemiz, bizi kutlu ve mutlu kılan. Varolun öteki tanrılar; varolun, ilham perileri, Benim şarkılarımı güçlü kılın tüm iyiliklerinizle. Yıldızlarla konuşturun beni: dualarımızı size sunuyorum.”
Zeus’un bütün dünyaya egemen, düzenleyici ve yaratıcı bir ilke olarak gösterildiği bu girişten sonra hemen gökyüzüyle ilgili konular gelir.” (Çelgin,155) Aratos’un altılı ölçüyle yazılmış olan didaktik şiiri Phainomia, kısa sürede tutulur ve üzerine birçok yorum yapılır. “Phainomia, biçim olarak İskenderiye okuluna bağlıdır ama Aratos’un Stoacı yanı da şiire güçlü bir ciddiyet katar. Şiir Romalılar arasında büyük ilgi görmüştür. Cicero, Caesar Germanicus ve Avienus’un çevirilerinden bazı parçaları günümüze ulaşmıştır. Zeus'a seslenen açılış duasından bir dize, Pavlus tarafından alıntı olarak kullanıldığından (Resullerin İşleri 17:28) ün kazanmıştır.” (Anabritannica c. 2, s.241) Ayrıca Aratos'un “Gök Olayları” şiirinin dilimize çevrilmiş bir bölümü de, şu şekildedir;
-Denizciler için rehber yıldızlar-
Gökyüzünde belli bir amacı olmadan dolaşan bir takım yıldızlar, her zaman birlikte, daima beraber. Her nasılsa eksen hiç değişmez, Gökyüzündeki rüzgar ve dünyanın Merkezindeki denge muntazamdır. Bu eksenin her iki ucunda bir kutuptur. Onlardan birini göremeyiz fakat Kuzeyde yüksekte olan diğeri, İki ayı vagon gibi birbiri ardına yürür. Derin okyanuslardaki Egeli yelkenliler, Onlardan birinin ışığına sığınırlar. Onun diğer adı zirvedir. Fenikelilerin dümeniyle arkadaştır. Zirve, gece olduğu zaman, net ve belirgin bir biçimde parlar, onu bulmak kolaydır. Diğeri daha küçük olandır fakat, denizciler için en iyisidir. Onların yolculuklarında Sidon’un gemilerine, Daha küçük bir yörüngede kılavuzluk eder. Aratos, takımyıldızlarını da bilir. Uzun zaman önce onların hem şekillerini hem de isimlerini bulan adamdır. **
- Aratos’un “Gök Olayları” (Phainomena) adlı yapıtından. Bu şiirin diğer adı ise “Aratos’un Gökteki Gösterisi”dir. Ayrıca, Aratos’un bu şiirinin başlığı tarafımızdan eklenerek, Aratos dergisinin Kasım-Aralık 2004’te 6. sayıda yayınlanmıştır.
- Brown Robert, “Phainomena Or Heavenly Dısplay Of Aratos”, Longmans, Green And Co. 1885-London,
Tarsus'ta 2004 yılından beri Aratos adına bir felsefe dergisi yayınlanmakta ve kültür sanat etkinlikleri düzenlenmektedir.
Kaynakça
Konuyla ilgili yayınlar
- Cumhuriyet ve Aratos 29 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Antik Çağ'da Tarsuslu Filozoflar, Uğur Pişmanlık, Arkeoloji ve Sanat Yayınları (Mozaik Serisi), 2009, İstanbul
- Strabon, Antik Anadolu Coğrafyası, (Çev. Prof. Adnan Pekman), Arkeoloji ve Sanat Yayınları 1987 İstanbul.
- Sosyalist Kültür Ansiklopedisi, Cilt 1, May Yayınları, 1979,İstanbul.
- Cemil Sena, Filozoflar Ansiklopedisi, Remzi Kitabevi 1974, İstanbul
- Hançerlioğlu Orhan, Felsefe Ansiklopedisi, Cilt 2, Remzi Kitabevi, 1985 İstanbul.
- Laertios Diogenes, Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri, Yapı Kredi Yayınları, Birinci baskı 2003, İstanbul.
- Hançerlioğlu Orhan, Felsefe Sözlüğü, Remzi Kitabevi, 1987 İstanbul.
- Timuçin, Afşar, Düşünce Tarihi, İnsancıl Yayınları, İkinci Baskı, 1992, İstanbul.
- Brown Robert, Phainomena Or Heavenly Display Of Aratos, Longmans, Green And Co. 1885-London
- Ulansey, David; Mithras Gizlerinin Kökeni, Arkeoloji ve Sanat Yayınları (Çev.Hüsnü. Ovacık), 1998 İstanbul
- Çelgin Güler, Örneklerle Helenistik Çağ Şiiri, Remzi Kitabevi, 1. Basım, 1993, İstanbul.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Subat 2020 Aratos d MO 315 Soli o MO 240 Makedonya Pella Antik Cag da yasamis stoaci filozof sair matematikci ve astronom Ilk egitimini Tarsus ta tamamlamis Aratos daha sonra yirmili yaslarinda matematik ve astronomi ogrenimi yapmak icin Atina ya gitti bu arada Stoaci filozof Zenon dan felsefe okudu Tarsuslu filozof Aratos Madalyon Sair Kallimakhos la yakin dostluk kuran Aratos Makedonya hukumdari Antigonas Gonatas in ve Suriye krali in yaninda da bulunmustur Sairin ilk iki yapiti olan uzun destanlar gunumuze ulasmamistir Buna karsilik Antigonos un istegi uzerine kaleme aldigi Phainomena Gok Olaylari adli ogretici uzun siiri eksiksiz olarak elde bulunmaktadir Sair bu yapiti Stoa felsefesinin ilkelerini goz onunde tutarak yazmistir Ozgun aciklamalari ve uslubuyla one cikan yapit cesitli dillere cevrilmis ve uzun sure etkisini yitirmemistir Aratos un felsefi gorusleri ve Gok Olaylari EseriAratos un zamaninda M O 3 yuzyil insanlari artik tanrilara karsi eski guclu inanclarini yitirmisler ve daha cok felsefeye yonelmislerdi Iskenderiyeli sairlerden bircogu felsefe egitimi almisti Ustelik bu donem filozoflari ya sairdi ya da hic degilse nazim sanatinda ustaydi Ornegin Aratos un Phainomena si tamamen Stoik bir ruhla doludur Bilimsel calismalarin buyuk ivme kazandigi bu donemin belirleyici cizgisi olan derin bilgi veya bilimsel arastirma dogal olarak siir uzerinde de etkili olmustur Boylece ogretici siirde bir Ronesans gerceklesmistir Astronomi ye iliskin iki kitaptan olusan Phainomena nin yazari Aratos bu girisimi baslatan kisiydi Aratos un yasamiyla ilgili bilgileri Suda nin yani sira dort Vita ya Yasam Oykusu adli eserine borcluyuz Efes te ve Atina da ogrenim gormus Efesli gramerci Menekrates in Phlislu Timon un Eretriali Menedemos un Peripatoscu Praksiphanes in ve Stoaciligin kurucusu Zenon un ogrencisi olmustur Celgin 154 156 Filozof sair bilgin matematikci olan Aratos konusunu Knidos lu unlu matematikci Eudoksos un duz yazi seklindeki ayni adi tasiyan eserinden aldigi Phainomia nin da zamaninin asrtonomi alanindaki tum bilgilerini aktarmistir Yapiti Heksametron veznindedir ve bin dizeden biraz daha fazladir Ilk kitapta donemin astronomi bilgileri anlatilir Aratos un kozmik siiri Aratos yapitinin baslangicinda o zaman gecerli olan doktrinlerden etkilenmistir Ilk dizeleri Stoaci Kleanthes i hatirlatmakta ve tek tanrici bir doktrinin ana cizgilerini yansitmaktadir Aratos un bir ozan olarak en basarili oldugu ve kendisine mal ettigi kisim budur Bu misralarda dunyadaki butun olaylarin Tanri Zeus tan kaynaklandigi ifade edilir Insanlara yardim eden her yerde gorunen zamanin tum isaretlerini her yerde ortaya koyan Zeus tur Bereketli Urunler Zeus ile baslayalim Biz olumluler hep anariz onun adini Sokaklar onunla dolu Carsi pazar denizler ve limanlar Her zaman her yerde onsuz yapamiyoruz Onun evladiyiz hepimiz O da sevgi duyuyor insanlara mustular veriyor onlara Herkesi uyandiriyor kalksinlar ekmek parasi kazansinlar diye Sigirtmaclar gosteriyor en iyi otlaklari inekler koyunlar icin Agac dikmege tohum ekmege elverisli mevsimi bildiren de o Gokte yildizlari o yonetiyor iklimleri o yonlendiriyor Insanlara bereketli urunler vermek icin Her isin dualarla baslayip bitmesi ondan Varol babamiz mucizemiz bizi kutlu ve mutlu kilan Varolun oteki tanrilar varolun ilham perileri Benim sarkilarimi guclu kilin tum iyiliklerinizle Yildizlarla konusturun beni dualarimizi size sunuyorum Zeus un butun dunyaya egemen duzenleyici ve yaratici bir ilke olarak gosterildigi bu giristen sonra hemen gokyuzuyle ilgili konular gelir Celgin 155 Aratos un altili olcuyle yazilmis olan didaktik siiri Phainomia kisa surede tutulur ve uzerine bircok yorum yapilir Phainomia bicim olarak Iskenderiye okuluna baglidir ama Aratos un Stoaci yani da siire guclu bir ciddiyet katar Siir Romalilar arasinda buyuk ilgi gormustur Cicero Caesar Germanicus ve Avienus un cevirilerinden bazi parcalari gunumuze ulasmistir Zeus a seslenen acilis duasindan bir dize Pavlus tarafindan alinti olarak kullanildigindan Resullerin Isleri 17 28 un kazanmistir Anabritannica c 2 s 241 Ayrica Aratos un Gok Olaylari siirinin dilimize cevrilmis bir bolumu de su sekildedir Denizciler icin rehber yildizlar Gokyuzunde belli bir amaci olmadan dolasan bir takim yildizlar her zaman birlikte daima beraber Her nasilsa eksen hic degismez Gokyuzundeki ruzgar ve dunyanin Merkezindeki denge muntazamdir Bu eksenin her iki ucunda bir kutuptur Onlardan birini goremeyiz fakat Kuzeyde yuksekte olan digeri Iki ayi vagon gibi birbiri ardina yurur Derin okyanuslardaki Egeli yelkenliler Onlardan birinin isigina siginirlar Onun diger adi zirvedir Fenikelilerin dumeniyle arkadastir Zirve gece oldugu zaman net ve belirgin bir bicimde parlar onu bulmak kolaydir Digeri daha kucuk olandir fakat denizciler icin en iyisidir Onlarin yolculuklarinda Sidon un gemilerine Daha kucuk bir yorungede kilavuzluk eder Aratos takimyildizlarini da bilir Uzun zaman once onlarin hem sekillerini hem de isimlerini bulan adamdir Aratos un Gok Olaylari Phainomena adli yapitindan Bu siirin diger adi ise Aratos un Gokteki Gosterisi dir Ayrica Aratos un bu siirinin basligi tarafimizdan eklenerek Aratos dergisinin Kasim Aralik 2004 te 6 sayida yayinlanmistir Brown Robert Phainomena Or Heavenly Display Of Aratos Longmans Green And Co 1885 London Tarsus ta 2004 yilindan beri Aratos adina bir felsefe dergisi yayinlanmakta ve kultur sanat etkinlikleri duzenlenmektedir Kaynakca User Super Gokbilim Yazilarim www ethemderman com 4 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ekim 2020 CUMHURIYET VE ARATOS tarsusekspres com tr 30 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ekim 2020 Konuyla ilgili yayinlarCumhuriyet ve Aratos 29 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Antik Cag da Tarsuslu Filozoflar Ugur Pismanlik Arkeoloji ve Sanat Yayinlari Mozaik Serisi 2009 Istanbul Strabon Antik Anadolu Cografyasi Cev Prof Adnan Pekman Arkeoloji ve Sanat Yayinlari 1987 Istanbul Sosyalist Kultur Ansiklopedisi Cilt 1 May Yayinlari 1979 Istanbul Cemil Sena Filozoflar Ansiklopedisi Remzi Kitabevi 1974 Istanbul Hancerlioglu Orhan Felsefe Ansiklopedisi Cilt 2 Remzi Kitabevi 1985 Istanbul Laertios Diogenes Unlu Filozoflarin Yasamlari ve Ogretileri Yapi Kredi Yayinlari Birinci baski 2003 Istanbul Hancerlioglu Orhan Felsefe Sozlugu Remzi Kitabevi 1987 Istanbul Timucin Afsar Dusunce Tarihi Insancil Yayinlari Ikinci Baski 1992 Istanbul Brown Robert Phainomena Or Heavenly Display Of Aratos Longmans Green And Co 1885 London Ulansey David Mithras Gizlerinin Kokeni Arkeoloji ve Sanat Yayinlari Cev Husnu Ovacik 1998 Istanbul Celgin Guler Orneklerle Helenistik Cag Siiri Remzi Kitabevi 1 Basim 1993 Istanbul