Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Balistik veya atış bilimi, mermi ve füzelerin hareketlerini inceleyen bir bilim dalıdır. Uygulamalı mekaniğin bir kolu olarak düşünülebilir. Balistik üç bölüme ayrılır:
- Mermi veya füzenin, silahta veya tesir sahasındaki hareketini inceleyen iç balistik,
- Uçuş sırasındaki hareketini araştıran dış balistik,
- Hedefteki etkileri inceleyen terminal balistik.
Her bir kısım bir önceki bölümle sıkı irtibatlıdır.
İç balistik
Bu bölüm, kimyasal enerji kaynağını, gazın genişlemesini ve ortaya çıkan enerjinin kontrolünü ve yönlendirilmesini inceler. Askeri silahlar, askeri olmayanlara göre sıcaklık ve basınç bakımından daha çok zorlanmış durumlarda çalışırlar. Bir merminin silah içindeki hareketi, gazın mermiye etkisi ile ilgilidir. Mermi hareketi sırasında, içinde bulunduğu namluya basınç yaparken arada sürtünme kuvveti ortaya çıkar. Yüksek sıcaklıktaki gaz, namluyu o derece ısıtır ki, onunla kimyasal reaksiyona dahi girer.
Gerçekte modern bir silah bir ısı makinasından ibarettir. Çalışması otomobil motoruna benzer. Burada genişleyen gaz bir piston yerine merminin hareketine sebep olur. Ateşlemenin yapılması sonucu yüksek basınçla yayılan gazın basıncı artarken, mermi atalet ve sürtünme sebebiyle hareket etmez. Ancak, basıncın daha da artması, merminin hareketine sebep olur. Merminin hareketi sonucu hacim büyürken, basınç bir maksimuma erişinceye kadar hızla yükselir. Bundan sonra basınç düşer, mermi silahı terk ederken bu miktar maksimumun % 10-30'u arasında değişir. Silahın ağzındaki basınç, merminin burayı terk etmesinden sonra da belli bir mesafe için hızlanmasını sağlar. Değişik bir düzen şekli de, genişleyen gazların bir kısmının diğer yönde çıkması sağlanarak silahı etkileyen kuvvetler dengelenir.
Mermi hızlarını ve gaz basınçlarını zaman ve merminin silah içindeki hareketine bağlı olarak ifade eden formüller geliştirilmiştir. Modern top mermilerinde yerçekimi ivmesinin 20.000-30.000 katları kadar ivme elde edilirken, yüksek gerilimler meydana gelir. Bu sebeple, iç balistik namlu gerilmesinin hesabını önemli bir konu olarak telakki eder. Silahta ortaya çıkan iç gerilmeler, aynı zamanda dışarıdan tatbik edilecek gecikmelerle önemli ölçüde azaltılır.
İç balistiğin diğer bir konusu da, silahın namlu içindeki spiral şeklindeki yiv ve setlerdir. Bu, uzun bir merminin dönerek hedefe ulaşmasına sebep olurken, yörüngesinin kararlı olmasını sağlar. Spiral yivler silah namlusunun eğimine bağlıdır. Düzgün olabileceği gibi, ağza doğru sıklaşabilir veya bunların bir çeşit birleşmesinden ibaretir.
Dış balistik
Mermi veya füzeye tesir eden atalet, yerçekimi ve hava tarafından tesir eden aerodinamik kuvvetlerin bilinmesi halinde, yörüngelerin hesabı önemli bir zorluk arz etmez. Ancak, aerodinamik kuvvetlerin bilinmesi oldukça zordur.
Bir mermi, hava direncini yenmek ve dengeli (stabil) uçuş yapmak için uçuş müddeti boyunca hedef noktasına doğru ilk çıkış pozisyonunda gitmek zorundadır. Eğer mermi pozisyonunu değiştirirse, hatta takla atarsa, bu uçuşun planlandığı gibi sonuçlanmamasına ve menziline düşmemesine sebep olur. Uçuş stabilizasyonunu sağlamak için iki metot vardır. Bunlar, kanatçık stabilizasyonu ve dönme stabilizasyonudur. Kanatçık stabilizasyonunda, mermi üzerine monte edilmiş kanatcıklar merminin kendi ekseninde dönmeden gitmesini sağlarlar. Bu durum kanatçıklar üzerinde ortaya çıkan aerodinamik kuvvetler yardımıyla temin edilir. Spin stabilizasyonlu bir merminin ise sahip olduğu dönme hareketinin bir sonucu olarak daima ilk hedef doğrultusu boyunda hareketi devam eder. Bu dönme hareketinin ataleti, doğru eksenden olacak sapmalara müsaade etmez.
bkz Balistik katsayısı
Terminal balistik
Temel bilgilerin elde edilmesindeki güçlükler dolayısıyla balistiğin bu kolu, diğer dallar olan iç balistik ve dış balistikten geri durumdadır. Fakat Radyografi alanındaki ve yüksek sürat fotoğraf çağındaki hızlı gelişmeler bu konuya yardımcı olmuştur. Ancak alınan bilgilerin güvenilebilirliği konusu hala tartışılagelmektedir. Bütün bilinen silah tipleri ve hedef şartlarında hedefin tahrib edilmesi aşağıdaki fiziki tesirlerle olmaktadır:
- Bomba, roket, harp başlığı, el bombası kullanıldığı durumlarda genellikle parçalanma etkisi veya küçük parçacıkların birbirlerinden farklı hareketleri sebebiyle,
- Karşı kütleyi delme ve sızma sonucunda parçalama sebebiyle,
- Su veya hava gibi akışkan bir ortam içerisinde büyük miktarda bir enerjinin ani olarak serbest kalmasının sebep olduğu infial hadisesiyle,
- Nispeten yüksek süratli sarsıntıların meydana getirdiği yıkma etkisiyle,
- Bir infilakın ateşi veya radyasyonu sonucu çıkan ısı sebebiyle,
- Yangın bombaları veya infilaklar sebebi ve çıkan yangınlar sebebiyle,
- Özellikle duman veya zehirli gazların kimyasal etkisiyle,
- Bakteriyolojik etkiyle,
- Radyoaktivite (Radyasyon) etkisiyle. Bu tür hedef etkilerin analiz edilebilmesi ve değerlendirilebilmesi sonucu bu konuyla ilgili birtakım esaslar geliştirilmektedir.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Balistik veya atis bilimi mermi ve fuzelerin hareketlerini inceleyen bir bilim dalidir Uygulamali mekanigin bir kolu olarak dusunulebilir Balistik uc bolume ayrilir Mermi veya fuzenin silahta veya tesir sahasindaki hareketini inceleyen ic balistik Ucus sirasindaki hareketini arastiran dis balistik Hedefteki etkileri inceleyen terminal balistik Parabolik bir yorungenin diyagrami Her bir kisim bir onceki bolumle siki irtibatlidir Ic balistikBu bolum kimyasal enerji kaynagini gazin genislemesini ve ortaya cikan enerjinin kontrolunu ve yonlendirilmesini inceler Askeri silahlar askeri olmayanlara gore sicaklik ve basinc bakimindan daha cok zorlanmis durumlarda calisirlar Bir merminin silah icindeki hareketi gazin mermiye etkisi ile ilgilidir Mermi hareketi sirasinda icinde bulundugu namluya basinc yaparken arada surtunme kuvveti ortaya cikar Yuksek sicakliktaki gaz namluyu o derece isitir ki onunla kimyasal reaksiyona dahi girer Gercekte modern bir silah bir isi makinasindan ibarettir Calismasi otomobil motoruna benzer Burada genisleyen gaz bir piston yerine merminin hareketine sebep olur Ateslemenin yapilmasi sonucu yuksek basincla yayilan gazin basinci artarken mermi atalet ve surtunme sebebiyle hareket etmez Ancak basincin daha da artmasi merminin hareketine sebep olur Merminin hareketi sonucu hacim buyurken basinc bir maksimuma erisinceye kadar hizla yukselir Bundan sonra basinc duser mermi silahi terk ederken bu miktar maksimumun 10 30 u arasinda degisir Silahin agzindaki basinc merminin burayi terk etmesinden sonra da belli bir mesafe icin hizlanmasini saglar Degisik bir duzen sekli de genisleyen gazlarin bir kisminin diger yonde cikmasi saglanarak silahi etkileyen kuvvetler dengelenir Mermi hizlarini ve gaz basinclarini zaman ve merminin silah icindeki hareketine bagli olarak ifade eden formuller gelistirilmistir Modern top mermilerinde yercekimi ivmesinin 20 000 30 000 katlari kadar ivme elde edilirken yuksek gerilimler meydana gelir Bu sebeple ic balistik namlu gerilmesinin hesabini onemli bir konu olarak telakki eder Silahta ortaya cikan ic gerilmeler ayni zamanda disaridan tatbik edilecek gecikmelerle onemli olcude azaltilir Ic balistigin diger bir konusu da silahin namlu icindeki spiral seklindeki yiv ve setlerdir Bu uzun bir merminin donerek hedefe ulasmasina sebep olurken yorungesinin kararli olmasini saglar Spiral yivler silah namlusunun egimine baglidir Duzgun olabilecegi gibi agza dogru siklasabilir veya bunlarin bir cesit birlesmesinden ibaretir Dis balistikMermi veya fuzeye tesir eden atalet yercekimi ve hava tarafindan tesir eden aerodinamik kuvvetlerin bilinmesi halinde yorungelerin hesabi onemli bir zorluk arz etmez Ancak aerodinamik kuvvetlerin bilinmesi oldukca zordur Bir mermi hava direncini yenmek ve dengeli stabil ucus yapmak icin ucus muddeti boyunca hedef noktasina dogru ilk cikis pozisyonunda gitmek zorundadir Eger mermi pozisyonunu degistirirse hatta takla atarsa bu ucusun planlandigi gibi sonuclanmamasina ve menziline dusmemesine sebep olur Ucus stabilizasyonunu saglamak icin iki metot vardir Bunlar kanatcik stabilizasyonu ve donme stabilizasyonudur Kanatcik stabilizasyonunda mermi uzerine monte edilmis kanatciklar merminin kendi ekseninde donmeden gitmesini saglarlar Bu durum kanatciklar uzerinde ortaya cikan aerodinamik kuvvetler yardimiyla temin edilir Spin stabilizasyonlu bir merminin ise sahip oldugu donme hareketinin bir sonucu olarak daima ilk hedef dogrultusu boyunda hareketi devam eder Bu donme hareketinin ataleti dogru eksenden olacak sapmalara musaade etmez bkz Balistik katsayisiTerminal balistikTemel bilgilerin elde edilmesindeki guclukler dolayisiyla balistigin bu kolu diger dallar olan ic balistik ve dis balistikten geri durumdadir Fakat Radyografi alanindaki ve yuksek surat fotograf cagindaki hizli gelismeler bu konuya yardimci olmustur Ancak alinan bilgilerin guvenilebilirligi konusu hala tartisilagelmektedir Butun bilinen silah tipleri ve hedef sartlarinda hedefin tahrib edilmesi asagidaki fiziki tesirlerle olmaktadir Bomba roket harp basligi el bombasi kullanildigi durumlarda genellikle parcalanma etkisi veya kucuk parcaciklarin birbirlerinden farkli hareketleri sebebiyle Karsi kutleyi delme ve sizma sonucunda parcalama sebebiyle Su veya hava gibi akiskan bir ortam icerisinde buyuk miktarda bir enerjinin ani olarak serbest kalmasinin sebep oldugu infial hadisesiyle Nispeten yuksek suratli sarsintilarin meydana getirdigi yikma etkisiyle Bir infilakin atesi veya radyasyonu sonucu cikan isi sebebiyle Yangin bombalari veya infilaklar sebebi ve cikan yanginlar sebebiyle Ozellikle duman veya zehirli gazlarin kimyasal etkisiyle Bakteriyolojik etkiyle Radyoaktivite Radyasyon etkisiyle Bu tur hedef etkilerin analiz edilebilmesi ve degerlendirilebilmesi sonucu bu konuyla ilgili birtakim esaslar gelistirilmektedir Kaynakca