Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Avusturya Silezyası, resmen Yukarı ve Aşağı Silezya Dükalığı,Bohemya Krallığı ve Hasburg Monarşisi (1804'ten sonra Avusturya İmparatorluğu, 1867'den sonra Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ya da Cisleytanya) arasında varlığını sürdürmüş özerk bölgedir. Günümüzde Çek Silezyası ile komşudur ve tarihsel olarak Silezya bölgesinin bir parçasıdır.
Avusturya Silezyası Herzogtum Ober- und Niederschlesien Vévodství Horní a Dolní Slezsko | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1742-1918 | |||||
 Bayrak  Arma | |||||
 1918'e dek Avusturya-Macaristan sınırları içerisindeki Avusturya Silezyası (kırmızı işaretli bölge) | |||||
| Tür | Prenslik | ||||
| Başkent | Troppau (Opava) | ||||
| Resmî dil(ler) | Almanca, Lehçe, Çekçe | ||||
| Tarihçe | |||||
| |||||
| Yüzölçümü | |||||
| 1910 | 5,147 km2 | ||||
| Nüfus | |||||
• 1910 tahminî | 756,949 | ||||
| Günümüzdeki durumu | Çekya, Polonya | ||||
Coğrafya
Avusturya Silezyası, Moravya bölgesindeki Ostrava sınırları içerisinde bulunan Ostravice Nehri ve Oder Nehri ile bölünmüş iki bölgeden oluşmaktaydı. Ostravice'nın doğusundaki Cieszyn bölgesi, güneyde Macaristan Krallığı ile sınır olan Batı Karpatlar'ın (Silezya Beskidi) tepelerinden, Olza ve yukarı Vistül nehirleri boyunca kuzeydeki Silezya Vilayeti'ne dek uzanmaktaydı. Oder Nehri'nin batısındaki bölge Opava şehrinden Bila Voda köyüne dek uzanan bölgeden oluşmaktadır.
Tarihi
Bölge Orta Çağ'da Polonya Piast Krallığı'na bağlı olan Silezya Dükalığı'nın güneydoğu tarafını oluşturuyordu. 14. yüzyılda Silezya Düklerinin birçoğu kendisini Bohemya derebeyi ilan etmişti.
Bohemya Krallığı'nın bir parçası olan Silezya, Bohemya'nın son Jagiellon kralı II. Lajos'un Mohaç Muharebesi'nde ölmesi sonrası, Habsburg arşidükü I. Ferdinand tarafından miras alındı. Habsburg imparatoriçesi Maria Theresia'nın 1740'da tahta çıkmasıyla Prusya kralı II. Friedrich, Silezya toprakları üzerinde hak iddia etti ve yanıt beklemeden 16 Aralık günü Birinci Silezya Savaşı'nı (1740-1742) başlattı. Bu aynı zamanda Avusturya Veraset Savaşı'nın da başlangıcı kabul edilir. Chotusitz Muharebesi'ni Prusya'nın kazanmasıyla sefer sonuçlandı. Bu savaş sonucu imzalanan Berlin ve Breslau Antlaşmaları ile birlikte Silezya bölünmüş oldu.
Antlaşma koşullarına göre; Prusya Krallığı, Bohemya'nın Kladsko ilçesi de dahil olmak üzere toprakların büyük bir kısmını aldı. Güneydoğu Silezya'nın sadece küçük bir kısmı Habsburg Monarşisi yönetiminde kaldı. Buralar:
- Yukarı Silezya Teschen Dükalığı (Cieszyn)
- Opava Nehri'nin güneyindeki eski Moravya bölgesinin içinde kalan Krnov Dükalığı ve Opava Dükalığı'nın parçaları
- Aşağı Silezya'nın güney kısmında yer alan Nysa Dükalığı'dır.
1804 yılında Habsburg üyesi II. Franz, Avusturya İmparatorluğu'nu kurduğunda "Yukarı ve Aşağı Silezya Dükü" unvanını da aldı. Avusturya Silezya'sı demiryolu ile Avusturya'nın başkenti Viyana'ya bağlandı.
Kasım 1918'de İkili Monarşi (Avusturya-Macaristan) feshedildi. Avusturya Silezyası'nın büyük bir kısmı Saint-Germain Antlaşması ile Çekoslovakya devletine devredildi. Cieszyn Silesia bölgesindeki sınır anlaşmazlığı savaşa dönüştü ve Polonya-Çekoslovakya savaşı sonrası 1920'de Olza nehrinin doğusuna düşen kısım Özerk Silezya Voyvodalığı olarak Polonya'ya kaldı. Prusya Silezyası'nın sınırında kalan Hlučín Bölgesi ise Çekoslovakya'ya düştü.
Demografi
1910'da yapılan nüfus sayımına göre 756.949 kişinin konuştuğu diller şunlardı:
Büyük Şehirler
1880 yılına göre 5.000'den fazla nüfusu olan şehirler:
| Şehir | Almanca Adı | Nüfus |
|---|---|---|
| Opava | Troppau | 20,563 |
| Bielsko | Bielitz | 13,060 |
| Cieszyn/Těšín | Teschen | 13,004 |
| Krnov | Jägerndorf | 11,792 |
| Bruntál | Freudenthal | 7,595 |
| Frýdek | Friedek | 7,374 (1890) |
Dilsel dağılım (1851 - 1910)
| Yıl | Toplam | Almanca | % | Lehçe | % | Çekçe | % | Diğer | % |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1851 | 438,569 | 209,512 | 47.8% | 138,243 | 31.5% | 88,068 | 20.1% | 2,746 | 0.6% |
| 1880 | 565,475 | 269,338 | 47.6% | 154,887 | 27.4% | 126,385 | 22.4% | 14,865 | 2.6% |
| 1890 | 605,649 | 281,555 | 46.5% | 178,114 | 29.4% | 129,814 | 21.4% | 16,166 | 2.7% |
| 1900 | 680,422 | 296,571 | 43.6% | 220,472 | 32.4% | 146,265 | 21.5% | 17,114 | 2.5% |
| 1910 | 756,949 | 325,530 | 43.0% | 235,224 | 31.1% | 180,341 | 23.8% | 15,854 | 2.1% |
Bölgelere göre dil dağılımı (1910)
| Dil (Semt) | Lehçe isim | Çekçe isim | Bölge (km²) | Nüfus | Almanca | % | Lehçe | % | Çekçe | % | Diğer | % |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bielsko | Bílsko | 758.13 | 82,835 | 17,631 | 21.3% | 63,580 | 76.8% | 663 | 0.8% | 961 | 1.2% | |
| Bielsko-Biała | Bielsko | Bílsko | 4.97 | 18,568 | 15,144 | 81.6% | 2,568 | 13.8% | 136 | 0.7% | 720 | 3.9% |
| Freystadt | Frysztat | Fryštát | 316.89 | 122,030 | 15,159 | 12.4% | 75,462 | 61.8% | 28,103 | 23.0% | 3,306 | 2.7% |
| Frywałdów | Frývaldov | 736.38 | 68,823 | 66,855 | 97.1% | 66 | 0.1% | 62 | 0.1% | 1,840 | 2.7% | |
| Bruntal | Bruntál | 591.65 | 49,306 | 48,852 | 99.1% | 41 | 0.1% | 49 | 0.1% | 364 | 0.7% | |
| Frydek | Frýdek | 461.71 | 98,957 | 6,821 | 6.9% | 14,519 | 14.7% | 76,458 | 77.3% | 1,159 | 1.2% | |
| Frýdek-Místek | Frydek | Frýdek | 10.23 | 9,879 | 5,123 | 51.9% | 574 | 5.8% | 4,033 | 40.8% | 149 | 1.5% |
| Jindrzychów | Jindřichov | 532.20 | 60,785 | 58,133 | 95.6% | 22 | 0.0% | 275 | 0.5% | 2,355 | 3.9% | |
| Teschen | Cieszyn | Těšín | 730.38 | 102,552 | 17,045 | 16.6% | 77,147 | 75.2% | 6,204 | 6.0% | 2,156 | 2.1% |
| Troppau | Opawa | Opava | 642.10 | 66,990 | 33,200 | 49.6% | 560 | 0.8% | 32,006 | 47.8% | 1,224 | 1.8% |
| Opava | Opawa | Opava | 10.93 | 30,762 | 27,240 | 88.6% | 274 | 0.9% | 2,039 | 6.6% | 1,209 | 3.9% |
| Biełowiec | Bílovec | 351.44 | 45,462 | 14,327 | 31.5% | 411 | 0.9% | 30,313 | 66.7% | 411 | 0.9% | |
| Toplam | 5147.01 | 756,949 | 325,530 | 43.0% | 235,224 | 31.1% | 180,341 | 23.8% | 15,854 | 2.1% | ||
Yönetim
Yukarı ve Aşağı Silezya Dükalığı başlangıçta, Cieszyn ve Opava olmak üzere iki ayrı bölgeye bölünmüş şekilde yönetilmekteydi. Sonraki yıllarda farklı bölgelere ayrılmıştır. Doğu Cieszyn'de, 1754'te özerk kuruldu. 1848 Devrimleri'ne kadar Avusturya Silezyası, aralıklı olarak aşağıdaki bölgelere ayrıldı:
- Bielitz (Bielsko)
- Freistadt (Fryštát)
- (Frývaldov)
- (Bruntál)
- Friedek (Frýdek)
- Jägerndorf (Krnov)
- Teschen (Cieszyn/Těšín)
- Troppau (Opava)
- Wagstadt (Bilovec)
Örneğin, 1900'de Avusturya Silezyası'nda 8 idari bölüm vardı (Friedek hariç).
Notlar
Kaynakça
- ^ . The American Heritage Dictionary of the English Language. 13 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Lexico. Oxford University Press. 11 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Startseite - deutsche-schutzgebiete.de. 31 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . The Columbia Encyclopedia. 8 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2021.
- ^ Anson Rabinbach, "The Migration of Galician Jews to Vienna. Austrian History Yearbook", Volume XI. Berghahn Books / Rice University Press, Ocak 1975
Dış Bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Avusturya Silezyası ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Avusturya Silezyasi resmen Yukari ve Asagi Silezya Dukaligi Bohemya Kralligi ve Hasburg Monarsisi 1804 ten sonra Avusturya Imparatorlugu 1867 den sonra Avusturya Macaristan Imparatorlugu ya da Cisleytanya arasinda varligini surdurmus ozerk bolgedir Gunumuzde Cek Silezyasi ile komsudur ve tarihsel olarak Silezya bolgesinin bir parcasidir Avusturya SilezyasiHerzogtum Ober und Niederschlesien Vevodstvi Horni a Dolni Slezsko1742 1918Bayrak Arma1918 e dek Avusturya Macaristan sinirlari icerisindeki Avusturya Silezyasi kirmizi isaretli bolge TurPrenslikBaskentTroppau Opava Resmi dil ler Almanca Lehce CekceTarihce Kurulusu1742 Dagilisi1918Yuzolcumu19105 147 km2Nufus 1910 tahmini756 949Gunumuzdeki durumuCekya PolonyaCografyaAvusturya Silezyasi sari renkli Richard Andree 1880 Avusturya Silezyasi Moravya bolgesindeki Ostrava sinirlari icerisinde bulunan Ostravice Nehri ve Oder Nehri ile bolunmus iki bolgeden olusmaktaydi Ostravice nin dogusundaki Cieszyn bolgesi guneyde Macaristan Kralligi ile sinir olan Bati Karpatlar in Silezya Beskidi tepelerinden Olza ve yukari Vistul nehirleri boyunca kuzeydeki Silezya Vilayeti ne dek uzanmaktaydi Oder Nehri nin batisindaki bolge Opava sehrinden Bila Voda koyune dek uzanan bolgeden olusmaktadir TarihiBolge Orta Cag da Polonya Piast Kralligi na bagli olan Silezya Dukaligi nin guneydogu tarafini olusturuyordu 14 yuzyilda Silezya Duklerinin bircogu kendisini Bohemya derebeyi ilan etmisti Bohemya Kralligi nin bir parcasi olan Silezya Bohemya nin son Jagiellon krali II Lajos un Mohac Muharebesi nde olmesi sonrasi Habsburg arsiduku I Ferdinand tarafindan miras alindi Habsburg imparatoricesi Maria Theresia nin 1740 da tahta cikmasiyla Prusya krali II Friedrich Silezya topraklari uzerinde hak iddia etti ve yanit beklemeden 16 Aralik gunu Birinci Silezya Savasi ni 1740 1742 baslatti Bu ayni zamanda Avusturya Veraset Savasi nin da baslangici kabul edilir Chotusitz Muharebesi ni Prusya nin kazanmasiyla sefer sonuclandi Bu savas sonucu imzalanan Berlin ve Breslau Antlasmalari ile birlikte Silezya bolunmus oldu Avusturya Silezyasi nin yapisi Antlasma kosullarina gore Prusya Kralligi Bohemya nin Kladsko ilcesi de dahil olmak uzere topraklarin buyuk bir kismini aldi Guneydogu Silezya nin sadece kucuk bir kismi Habsburg Monarsisi yonetiminde kaldi Buralar Yukari Silezya Teschen Dukaligi Cieszyn Opava Nehri nin guneyindeki eski Moravya bolgesinin icinde kalan Krnov Dukaligi ve Opava Dukaligi nin parcalari Asagi Silezya nin guney kisminda yer alan Nysa Dukaligi dir 1804 yilinda Habsburg uyesi II Franz Avusturya Imparatorlugu nu kurdugunda Yukari ve Asagi Silezya Duku unvanini da aldi Avusturya Silezya si demiryolu ile Avusturya nin baskenti Viyana ya baglandi Yukari ve Asagi Silezya Dukaligi armasi 1851 1919 tarafindan Kasim 1918 de Ikili Monarsi Avusturya Macaristan feshedildi Avusturya Silezyasi nin buyuk bir kismi Saint Germain Antlasmasi ile Cekoslovakya devletine devredildi Cieszyn Silesia bolgesindeki sinir anlasmazligi savasa donustu ve Polonya Cekoslovakya savasi sonrasi 1920 de Olza nehrinin dogusuna dusen kisim Ozerk Silezya Voyvodaligi olarak Polonya ya kaldi Prusya Silezyasi nin sinirinda kalan Hlucin Bolgesi ise Cekoslovakya ya dustu Demografi1910 da yapilan nufus sayimina gore 756 949 kisinin konustugu diller sunlardi 43 Almanca 31 Lehce 24 CekceBuyuk Sehirler 1880 yilina gore 5 000 den fazla nufusu olan sehirler Sehir Almanca Adi NufusOpava Troppau 20 563Bielsko Bielitz 13 060Cieszyn Tesin Teschen 13 004Krnov Jagerndorf 11 792Bruntal Freudenthal 7 595Frydek Friedek 7 374 1890 Dilsel dagilim 1851 1910 Yil Toplam Almanca Lehce Cekce Diger 1851 438 569 209 512 47 8 138 243 31 5 88 068 20 1 2 746 0 6 1880 565 475 269 338 47 6 154 887 27 4 126 385 22 4 14 865 2 6 1890 605 649 281 555 46 5 178 114 29 4 129 814 21 4 16 166 2 7 1900 680 422 296 571 43 6 220 472 32 4 146 265 21 5 17 114 2 5 1910 756 949 325 530 43 0 235 224 31 1 180 341 23 8 15 854 2 1 Bolgelere gore dil dagilimi 1910 Dil Semt Lehce isim Cekce isim Bolge km Nufus Almanca Lehce Cekce Diger Bielsko Bilsko 758 13 82 835 17 631 21 3 63 580 76 8 663 0 8 961 1 2 Bielsko Biala Bielsko Bilsko 4 97 18 568 15 144 81 6 2 568 13 8 136 0 7 720 3 9 Freystadt Frysztat Frystat 316 89 122 030 15 159 12 4 75 462 61 8 28 103 23 0 3 306 2 7 Frywaldow Fryvaldov 736 38 68 823 66 855 97 1 66 0 1 62 0 1 1 840 2 7 Bruntal Bruntal 591 65 49 306 48 852 99 1 41 0 1 49 0 1 364 0 7 Frydek Frydek 461 71 98 957 6 821 6 9 14 519 14 7 76 458 77 3 1 159 1 2 Frydek Mistek Frydek Frydek 10 23 9 879 5 123 51 9 574 5 8 4 033 40 8 149 1 5 Jindrzychow Jindrichov 532 20 60 785 58 133 95 6 22 0 0 275 0 5 2 355 3 9 Teschen Cieszyn Tesin 730 38 102 552 17 045 16 6 77 147 75 2 6 204 6 0 2 156 2 1 Troppau Opawa Opava 642 10 66 990 33 200 49 6 560 0 8 32 006 47 8 1 224 1 8 Opava Opawa Opava 10 93 30 762 27 240 88 6 274 0 9 2 039 6 6 1 209 3 9 Bielowiec Bilovec 351 44 45 462 14 327 31 5 411 0 9 30 313 66 7 411 0 9 Toplam 5147 01 756 949 325 530 43 0 235 224 31 1 180 341 23 8 15 854 2 1 Yonetim 1900 yilinda Avusturya Silezyasi nin idari bolumleri Yukari ve Asagi Silezya Dukaligi baslangicta Cieszyn ve Opava olmak uzere iki ayri bolgeye bolunmus sekilde yonetilmekteydi Sonraki yillarda farkli bolgelere ayrilmistir Dogu Cieszyn de 1754 te ozerk kuruldu 1848 Devrimleri ne kadar Avusturya Silezyasi aralikli olarak asagidaki bolgelere ayrildi Bielitz Bielsko Freistadt Frystat Fryvaldov Bruntal Friedek Frydek Jagerndorf Krnov Teschen Cieszyn Tesin Troppau Opava Wagstadt Bilovec Ornegin 1900 de Avusturya Silezyasi nda 8 idari bolum vardi Friedek haric Notlar Almanca Osterreichisch Schlesien Cekce Rakouske Slezsko Lehce Slask Austriacki Almanca Herzogtum Ober und Niederschlesien Cekce Vevodstvi Horni a Dolni SlezskoKaynakca The American Heritage Dictionary of the English Language 13 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Lexico Oxford University Press 11 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Startseite deutsche schutzgebiete de 31 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi The Columbia Encyclopedia 8 Subat 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2021 Anson Rabinbach The Migration of Galician Jews to Vienna Austrian History Yearbook Volume XI Berghahn Books Rice University Press Ocak 1975Dis BaglantilarWikimedia Commons ta Avusturya Silezyasi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir